автореферат диссертации по филологии, специальность ВАК РФ 10.02.01
диссертация на тему: Адъективные словообразования в иностранных названиях в современном белорусском литературном языке

Полный текст автореферата диссертации по теме "Адъективные словообразования в иностранных названиях в современном белорусском литературном языке"

БЕЛАРУСК1ДЗЯРЖАУНЫ ПЕДАГАГ1ЧНЫ УН1ВЕРС1ТЭТ 1МЯ MAKCIMA ТАНКА

1

it ДЕК 1998

УДК 808.26-54

Сшлшени Жанна Сямёнауиа

АД'ЕСТЫУНАЕ СЛОВАУГВАРЭННЕ АД ШШАМОУНЫХ НАЗОУТИКАУ' У СУЧАСНАЙ БЕЛАРУСКАЙ ЛГГАРАТУРНАЙ МОВЕ

10.02.01 - беларуская-мова

Аутарэферат дысертацьп на атрыманне вучонай ступеш кандыдата фшалапчных навук

MiHCK --1998

Работа выканана на кафедры беларускага 1 тэарэтычнага мовазнауства Гродзенскага дзяржаунага ушверЫтэта ¡мя Яню Купалы

Навуковы юраушк - доктар фшалапчных навук, прафесар Сцяцко П.У.

Афщыйныя апаненты: доктар фшалапчных навук,

прафесар Булыка А.М. кандыдат фшалапчных навук, дацэнт Карпова М.П.

Апашруючая аргашзацыя - Гомельсю дзяржауны ушверспэт

Абарона адбудзецца 28 снежня 1998г. у 1400 на пасяджэнш савета па абароне дысертацый К 02.21.01 у Беларуаом дзяржауным педагапчным ушвера'тэце ¡мя МакЫма Танка па адрасу 220050 Млнск, вул. Савецкая, 18, факультэт беларускай фшалоги 1 культуры.

3 дысертацыяй можна азнаё&ицца у б1бл1ятэцы Беларускаха дзяржаунага педагапчнага \апвератэта ¡мя Макама Танка.

¡мя Францыска Скарыны

Аутарэферат разасланы 1В <Х 49931.

Вучоны сакратар

савета па абароне дысертацый

кандыдат фшалапчных навук П..

П.А.М1хайлау

Л ГУ ЛЬ ПАЯ ХЛРЛКТЛ РЫСТЫ КЛ ПРАЦЫ

Актуалътсць тэмы доследования. Вывучэнне ад'ектыунай дэрывацьн на базе назоушкау шшамоунага паходжання - адна з галоуных задач лшгастычнага даследавання лексж! на узроуш словаутварэгам. Высвятлигае дзрьгоацыйнай актыунасщ пазычаных субстантывау мае важнае значэнне для выяулення ¡х рол! у папауненш лекачнага складу беларускай мовы. Вызначэнне словаутваральнага патэнцыялу ¡ншамоуных назоушкау дае магчъгмасць акрэслщь асноуныя спосабы 1 мадэл1 узт'кнетш адсубстантыуных прыметнисау у сютэме мовы-рэцэптара. Даследаванне словаутваральнай здольиасщ пазычаных субстантывау абумоулена \ неабходнасцго вывучэння ступеш засвоенасщ таюх лексемау, шырыш узаемадзеяння беларусюх дэрывацыйных сродкау з шшамоуным1' асновам! у працэсе узшкнення ад'ектывау.

Да аналпу дэрывацыйных магчымасцяу пазычаных назоушкау айчынныя мовазнауцы звярталгся галоуным чынам у сувяз1 з прыватным1 пытaшIям¡ функцыянавання гэтых лексемау 1 дэрыватау ад ¡х у беларускай мове. Прадметам даследавання быу пер а паж па семантычны аспект засваення ¡ншамоуных субстантывау, а таксама ¡х граматычны аналп 1 стылёвае выкарыстанне. I толыа асобныя працы прысвечаныя некаторым пытанням утварэння новых слоу ад пазычаных субстантывау на розных пстарычных этапах развщця беларускай мовы.

У акадэм1'чных граматыках беларускай 1 рускай мовы мадэл! I спосабы утварэння ад'ектывау ад асновау ¡ншамоуных назоушкау разглядагоцца тольк! у сувяз1 з характарыстыкай агулъных працэсау развщця словаутваральнай астэмы.

Па-за увагай Л1нгв1стау засталося кола пытанняу, пырашэннс яюх выяшла б адметаасш утварэння прыметшкау ад пазычаных субстантывау. Лдсутнасць спецыяльнага комплекснага даследаваття дэрывацыйнага патогщмялу ¡ншамоуных назоунжау, недастатковы ул1к экстралшгвктычных фактарау на выпрацоуку мадэляу узшкнення прыметшкау, матываваных шшамоуньап н&зоушкамь - гэта сур'ёзная перашкода на гнляху вывучэння словаугваральных працэсау у беларускай мове. Неабходнасць цэласнага астэмнага атсання ад'ектыунага утварэння ад асновау ¿ншамоуных назоушкау 1 абумовша выбар тэмы i шрунак даследавання.

Суеязь працы з буйными навуковши праграмали, пимами

Дысертацыйнае даследаванне з'яуляецда часткай тэмы «Праблемы словаутваральнай структуры тзрмшалапчнай лексш у беларускай мове», зацверджанай у адпаведнасщ з планам навукова-даследчай працы Гродзенскага дзяржаунага ушверйтэта 1мя Яню Купалы на 1996-2000гг. 1 узгодненай з Мшютэрствам адукацьи Рэспублш Беларусь.

Мэта I заданы доследования. Мэта дысертацыйнага даследавання - ашсаць сштэму афиссавых ад'ектывау, утвораных ад асновау назоунжау шшамоунага паходжання. Адпаведна мэце ставшся для вырашэння наступныя задачы:

- разгледзець асноуныя спосабы 1' дэрывацыйныя мадэл1, паводое яюх узшкаюць прыметнш ад асновау пазычаных субстантывау у беларускай мове;

— акрэсдщь словаутваральныя сувяз! 1 прадукцыйнасць афшсау, яюя удзельшчаюць у дэрывацьй адсубстантыуных прымсттпкау;

~ вызначыць ступень дастасаванасш пэуных словаутваральных фармантау (з дапамогай ямх узнжаюць ад'ектывы ад пазычаных назоунжау) да граматычнага ладу беларускай мовы;

— ахарактарызаваць лекачна-семантычныя групы шшамоуных субстантывау, што выступаюць словаутваральнай базай пры узнкненш прыметшкау;

- высветлщь дэрывацыйнае значэнне ад'ектывау - вытворных ад асновау ¡ншамоуных назоуткау;

~ даследаваць выпадю функцыянавашхя у беларускай мове словаутваральных сшошмау сярод суф1ксавых прыметшкау, матываваных пазычаным1 субстангыиалп', выявщь правамернасць выкарыстання гэтых варыянтавых утварэнняу;

прааналпаваць марфаналапчныя працэсы, уласщвыя ад'ектыунай афшсавай дэрывацьй.

Аб'ект I прадмет даследавання. Аб'ект даследавання у дысертацьи — ад'ектывы, утвораныя ад асновау пазычаных субстантывау. Прадметам разгляду у працы стал асноуныя спосабы 1 мадэл1 ад'ектыунага утварэння на базе назоушкау шшамоунага паходжання у беларускай мове, шырыня марфематычных сувязяу дэрывацыйных сродкау, як1я спалучаюцца з асновам1 пазычаных субстантывау пры узшкненш прыметшкау, ступень прадукцыйнасщ гэтых афксау. Прадметам даследавання трэба ;йчыць 1 выяуленне лекачна-семантычных згрупаванняу ¡ншамоуных назоушкау, што удзельшчаюць у дэрывацьп' ад'ектывау.

Ппотэза. Ад'ектыунае утварэнне на базе назоуншау шшамоунага паходжавдя адбываецца паводле асноуных дэрывацыйных спосабау i мадэляу беларускай мовы. Пры гэтым вытворныя прыметнта звычайна афармляюцца з дапамогаю беларусюх словаутваральных сродкау (-н-,-ов-,-ск-). Прычым суф!ксы -и- i -ое- у шэрагу выпадкау здольныя браць на сябе i функцию фармантау -альн,-озн-,-арн-,-ыун-, як1я узшюи на аснове шшамоуных марфемау.

Метадалогш i метады праеедзенага даследавання. Дысертацыя выканана паводле прынятай у айчынным мовазнаустве метадалогй, заснаванай на а гу л ь н а н а в у ко н ь t х пады ходах да вывучзння граматычнага ладу мовы i грушуецца на выкарысташн практьт як иаказчыка праудз^васш.

Мэта i задачы працы абумоаш выкарыстанне асноуных метадау даследавання ад'ектыунай дзрывацьи на базе назоутака^ шшамоунага паходжання. Асаблява важным пры вывучэшп спосабау i мадэляу утварэння адсубстантыуных прьшетшкау мы Л1чым зварот да атсалыгага метаду, яга д аз r ал яге вызначыць. а'стэму спосабау афжсавай дэрывацьп прыметшкау ад асиовау пазычаных субстантывау; супастауляльнага метаду, mci заснаваны па прыёме параунання словаутваралыган сгруктуры матываваных шшамоуным]' назоушкахп ад'ектывау, што ужываюцца у беларускай мове; дысфыбуцыйнага метаду, выкарыстанне якога дазволша вызначыць асаблтасщ размеркаваштя гоуных словаутваральных сродкау пры спалучэнш з асиовам! пазычаных субстантывау. 3 мэтай вызначэння ciyiicni прадукдыйнасщ тыпау i мадэляу узнЬснення прыметшкау ад шшамоуных назоунисау выкарыстаны статыстычны метад даследавання.

Иавуковая naebna ï значнасць атрымапых еыткау. У дасдедаванш упершыню у беларусю'м мовазнаустве робщца спроба вызначыць спосабы i мадэ;л утварэння ад'ектывау - вытворных ад асновау пазычаных назоушкау, выяв1ш> ступень прадукцыйнасщ i дастасаванасщ да словаутваральнай астэмы беларускай мовы дэрывацыйных сродкау, з дапамогай ягах узшкаюць адсубстантыуныя прыметнш.

Вьшучэнне словаутваральнага патэнцьтялу шшамоуных субстантывау у працэсе узшкнення ад'ектывау дае магчымасць высветлщь агульныя заканамернасш утааРЭШ!Я прыметшкау у беларускай мове, зрабщь высновы, ятая магоць важнае значэнне для

вырашэння актуальных пытанняу тэорьп 1' практыю словаутваральнага аналву.

Практычнае значэнне атрыманых вынисау. Матэрыялы дысертацьп могуць быць выкарыстаныя у працэсе выкладання курса сучаснай беларускай мовы у ВНУ; пры чытанш спецыяльных курсау, прысвечаных вывучэнню ад'ектыунага утварэння У беларускай мове; пры распрацоуцы спецсемщарау па праблемах словаутварэпня.

Вынш даследавання могуць знайсщ" прымяненне пры стварэтл падручшкау 1 навучальных дапаможшкау для ВНУ, пмназ1яу I лщэяу, агульнаадукацыйных школау.

Матэрыялы працы могуць быць выкарыстаны у практыцы 1 тэорьи перакладу, рэдагаватпш спецыяльных тэкстау, бо у шэрагу выпадкау прыметшю, утвораныя ад асновау пазычаных субстантывау, у сучаснай беларускай 1 рускай мовах афармляюцца з дапамогай розных дэрывацыйных фармантау.

Вынш даследавання будуць ул^чвацца пры стварэнш слоугшсау, рознага тыпу даведншау для тэрмшолагау.

Асноуныя палажэнт дысертацш, якш выносяцца на абарону:

1. Пазычаныя назоушй валодаюць значным дэрывацыйным патэнцыялам у працэсе ад'ектыунага словаутварэгош.

2. Утварэнне прыметнйсау на базе ¡ншамоуных субстантывау адбываецца паводле асноуных спосабау \ дэрывацыйных мадэляу беларускай мовы.

3. Асноуным! сродкам1 суфксацьи ад'ектывау, матываваных пазычаным1 назоунжамь выступаюць суфгксы -н-, -ое-, -ск-. Прыметнта з гэты м 4 афжсам1 адпавядагоць словаутваральным заканамернасцям беларускай мовы, адлюстроуваючы яе адмысловасць на словатворчым узроуш.

4. Ад'ектывы ад пазычаных субстантывау з шшамоуным! фармантам1 характарызуюцца пэунай недастасаванасцю да словаутваральнай сютэмы беларускай мовы. Функцыю ¡ншамоуных дэрывацыйных сродкау нярэдка бяруць на сябе суф1ксы -н- I -ое- . Гэта знаходзщь свае адлюстраванне у тэрмшалапчных даведннсах, перыядычным друку, а таксама новых акадамгашх слоунисах (íамбщыйны, азшутны, вахтавы, плазмаеы, ф1рмавы (РБС—82, БРС— 88,89); тумуляцыйны, канструщыйны, фермавы, шкарлятынавы («-Слоунж ¡ншамоуных слоу» А.М.Булыю); бтомны, карпускульны, малекулъны, прапарцыйны, функцыйны («Руска-беларуаа фшчны слоушк» У.Самайлюков»ча, У.Пазняка, А.Сабалеускага).

дэрывацьи ад пазычаных назоушкау, паказваецца ступень распрацаванасщ гэтай тэмьг на сучасным этапе. Тут яшчэ раз падкрэсшваецца, што ад'ектыунае утварэнне на базе шшамоуных субстантывау не было прадметам спецыяльнага комплекснага даследавання. Шэраг пытанняу, яюя маюць дачыненне да дэрывацьп прыметншау ад пазычаных ¡менных асновау, патрабуе грунтоунага вывучэння. Гэтай акашчнасцю I абумоулены выбар тэмы.

У першым раздзеле распрацоуваецца агульная методыка правядзення даследавання, даецца абгрунтаванне прынятага юрунку даследавання, абазначатоцца яго асноуныя метады, паслядоунаспь анал1зу, прынцыпы групоук1 матэрыялу.

Раздзел 2 ~ «Суфжсаиыя адсубстантыуных прыметншау» -складаецца з 11 параграфау, у як{х даследуюцца асноуныя спосабы \ мадэт суфшсавага угаарэння ад'ектывау, матываваных шшамоуньгм! назоушкам1, высвятляецца ступень прадукцыйнасщ \ рэгулярнасш дэрывадыйных сродкау нры утваРэнн* гэтых ад'ектывау.

Сярод ад'ектывау, утвораных ад субстантывау ¡ншамоунага паходжання, прыкладна 39% складаюць дэрываты з суфшсам Дэрывацыйны сродак -н-, тх широка ужывауся для утварэння ад'ектывау ад ¡менных шшамоуных асновау яшчэ у старабеларусю перыяд, на сучасным этапе развщця мовы мае тэндэнцыго спалучацца з асновам! назоушкау неадушаулёных (канкрэтных 1 абстрактных). Гэта часткова набл1жае яго да суфшса -ое-1 выклгкае да жыцця вял ¡кую колькасць паралельных утварэнняу ад тых самых асновау 1 адасабляе ад фарманта -ск-.

Словаутваральнай базай пры узншненн! пръшеппкау з суфшсам -и- высгупаюць субстантывы разнастайнай семантыкк найменш тэхтпчпых прыладау, спецыяльных прыстасаванняу, прыборау (агрэгот ~ агрэгатны, балон - балонны, лафет ~ лафетны ды ¡нш.); намшадьп прадметау бытавога ужытку (абажур -абажуриы, бальзам - бальзамны, л1хтар - л1хтарны 1 т.д.); назоунш, як!я абазначаюдь пс1х1чныя працэсы, стан чалавека, прыроды, якасцц уласпшасщ (азарт - азартны, абсурд - абсурдны, аварыя ~ аварийны, итэт - гмютны); назвы жылля, памяшканняу, тэхшчных збудаванняу (аптэка - аптэчны, клуб - клубны, палата ~ палатны ды над.У; найменш матэрыялу, рэчыва (азот - азотны, втишт -втшмтны, гудрон - гудронны 1 г.ц.); назвы прадметау 1 з'явау прыроды (азтут - азшутны, гейзер - гейзерньг, комета ~ каметны, стъшя - стыхШны ды ¡нш.).

3 дапамогай суфжса -я- у беларускай мове утвараецца значная колькасць ад'ектывау (да 16%), матываваных тэрмшалапчным1 адзшкаш, яшя абазначаюць роЗныя адцягненыя паняцщ, у ¡х тку навуковыя, грамадска-пал1'тычныя, мастащая (дыскрьштацыя -дыскръттацыйны, рэфармацыя - рэфармацыйны, перцэщыя -перцэпцыйны ды пад.).

Адсубстантыуныя прыметтю з суфй<сам -н- — тэта адзш з самых прадукцыйных гыпау вытаориых, ят характарызуецца досыць разгалшаванай асгэмай дэрывацынных значэнняу. Але бальшыня ад'ектывау такога кшталту выкарыстоуваецца са значэннем 'адносщца да таго, мае тое або якасць таго, што названа утваральным словам'.

Суфшсацыя прыметшкау з фармантам -н-, матмваваных тшамоуньш! субстантывам!, мае шэраг адметнасцяу. Працэс дэрывацьп ад'ектывау суправаджаецца розным1 марфаналапчным! з'явaмi, у вышку ягах адбываецца прыстасаванне асновау пазычаных назоушкау да cicтэмы беларускага словаутварэння. Найбольш актыуна узаемадзейшчаюць з суф'ксам -н- асновы певытворных субстантывау, *пая магоць не менш за два склады. Абавязковая умова узшкнення тагах прыметшкау - наяупасць фшальнага зычнага утваральнай асновы. У шшым выпадку працэс далучэння суфжсавага сродку -н- да словаутварайьнай базы суправаджаецца чаргаваннем апопшята зычпага у аснове, яе скарачэннем ш ттэрфжсацыяй.

У сучаснай беларускай мове трывалую жыццяздольнасць, засведчаную лекакаграфншыш крынщам1, маюць ад'ектывы з суфжсам -ов-(-ав~,-ев-). Першасна на беларускай глебе з дапамогай фарманта -ое- утвара:йся прыметнш ад уласных усходнеславянсюх асновау. Але з цягам часу у гэтай дэрьтацьй сга:п удзельшчаць 1 шшамоуныя ¡менныя асновы (адамашковый, кгранатовый, фурспгатовый ды шш.).

На сучасным этапе прадукцыйнасць словаутваральнага тыпу прыметшкау з суфнссам -ое- ад пазычаных субстантывау ¡стотна павял1чваецца. Дэрываты складаюць да 23% вытворных ад'ектывау. Бальшыня так1х прыметшкау \;тварасцца ад шшамоуных субстантывау мужчынскага роду з рэчыуньш значэннем, найменняу канкрэтных адзшкавых прадметау 1 ¡х частак.

Паводле семантьш 1 структуры утваралъных слопау вылучагоцца наступныя ад'ектывы з суфцссам -ое-(-ав-, -ев-) -вытворныя 1) ад пазычаных найменняу мшералау, каштоуных

камянёу, будаушчых матэрыялау (агат - агатавы, графгт -графтавы, карал - каралавы); 2) назвау рэчывау (ацэтон -ацэтонавы, этьгл - этылавы); 3) шшамоуных назвау раслгаау, ¡х пладоу (банан - бананавы, ггяцынт - гЫцынтавы, каляндра -каляндраеы; 4) назвау хЫчных злементау (бром - бромавы, плащна -плацтавы); 5) найменняу тканшау (аксамнп - аксамтавы, вельвет -вельветавы); 6) абстрактных шшамоуных иазоушкау (баланс -балансавы, баласт - баластавы, кадастр - кадастравы) \ г. д.

На думку асобных навукоуцау, суфжс -ое- адносна рэдка спалучаехща з асновам1 абстрактных назоунисау; у псракладных слоуннсах шэраг ад'ектывау, матываваных субстантывам! з адцягненым зиачэннем^ мае у структуры фармант -»-. Аднак насуперак гэтаму меркаваншо суфосс -ое- утварае прыметшю 1 ад асновау абстрактных субстантывау, асаблша тых, яки канчаюцца збегам зычных. Далучэнне суфйсса -ое- дазваляе унпшуць немшагучнасщ, а то 1 зуам цяжкага щ нават невымоунага збегу зычных на стыку асновы 1 суфжса -и- накшталт бапансны, баластны, контрастны, рэзервны, тады як натуральнасць утварэнняу на -овы(-евы,-авы) вщавочная: баластавы, балансавы, кантраставы, рэзервовы. Менавла таюя формы фнссуюць термшалапчныя слоунш беларускай мовы, выдадзеныя апошшм часам.

Прадукцыйным сродкам утварэння суфжсавых ад'ектывау з адносна -якасным1 (зрэдку прыналежным1) значэнням1 ад назоунисау шшамоунага паходжанля выступае дэрывацыйны фармант ~ск-, як! разв1уся яшчэ у балтаславянскую моуную эпоху. Мадэль адсубстантыуных прыметшкау з гэтым суф1ксам па колькасщ утварэнняу, ЯК1Я функцыянуюць у мове, займае трэцяе месца (пасля ад'ектывау з -н-1 -ое-).

Словаутваральны фармант -ск- у рознай ступеш утаарае прыметнга ад пазычаных субстантывау разнастайнай семантыкк иазоушкау са значэннем асобы паводле галшы дзейнасщ, заиятку, прыналежнасщ да гоунай сацыяльнай груш>1 (акупант - акупанцк1, дырыжор - дырыжорш, рэжысёр ~ рэжысёрст), шшамоуных назвау разнастайных установау, аргашзацыяу (армы - армейскг, мстытут - гнстытуцт); грамадсюх 1 ¡дэалапчных плыняу \ юрункау (волюнтаризм - ватонтарысцт, пацыфгзм - пацыф1сцю); пазычаных этношмау, найменняу крашау (алеут - алеуцт, зулу -зулу см), геаграф1чных назвау (Дэл1 - дэлШст, МккШ-мктпст).

Радзей ад'екзывы з суфиссам -с/с- матывуюцца назвали канкрэтных 1 зборных назоуннсау (акын - атянш, ордэн - ордтскг, правЬшт - прав!янцт).

Залежна ад структуры утваральнай асновы суфжс -ск-, .захоуваючы уласщвае яму значэнне, ускладнясцца 1 выступае у выглядзе шматлтах варыянтау: -ауск- (глазгаускг); -оуск-(харджоускг); -яиск- (тащянш); -¡иск- (каламбтст); -аанск• (ктаанск1) ды шш.

У шэрагу выпадкау узаемадзеянне суфйсса -ск- з шшамоуным1 асновам! становщца магчымым тольк! у вышку скарачэння гэтых асновау (хтдустат - х'шдустансш, Абхазия - абхазт). Часам дэрывацыя ад'ектывау суправаджаецца пторфжсацыяй (Дэм -дэлШсм, Мгсуры -мкурыйст).

Адзш з тэрмшатворчых сродкау беларускай мовы ёсць суфжс --ычн-(-1чп-), яю узаемадзейшчае голые! з асновам{ назоунжау шшамоунага паходжання. Словаутваральная база таюх ад'ектывау -пераважна тэрмшалапчныя адзипск матэматычныя 1 ф1з1чныя (алгоритм - алгарытмгчны, перыяд - перыядычны 1 т.д.); грамадска-палпычныя (дагмат - догматичны, дыпламат - дипломатичны); медыцьшск1я палящи (гтпоз - гтнатычны, лгмфа - лшфатычны ды ¡нш.); лггаратуразнаучыя 5 мовазнаучыя ( амонш - аманшгчны, гтербала - гтербал1чны, драма - драматичны ды пад.), назвы - прыродных з'явау I геаграф1чных паняццяу (вулкан - вулкашчны, клшат - клшатычны) ды ¡нш.

Прыметнш з суфксам -ычн(4чп-), вытворныя ад асновау пазычапых субстантывау, хоць 1 складаюць важкую у працэптавых адносшах групу (11%), утвараюць малапрадукцыйны тьш лексемау. На марфематычныя сувяз! дэрывацыйнага сродку -ычн-(ччн-) у значнай ступени пауплывала паходжанне гэтага фарманта (узн!к шляхам выдзялення з лацшешх асновау канцавога элемента -¡к 1 далучэння яго да суфйсса -н-). Магчыма, з гэтай прычыны суфшс --ычн-(-1чн-) не выяуляецца у вялшх словаутваральных шзрагах.

Да 2,3% ад'ектыуных дзрыватау, пераважна ад вытворных абстрактных шшамоуных назоушкау, што выкарысгоуваюцца з тэрмшалапчным значением, маюць у структуры суфжс -ыун-(-1уп-,--уп-): атрибут - атрибутивны, афект - афектыуны, рэверая -рэверауны, эксудат - эксудатыуны 1 г.д. Гэтыя ад'ектывы складаюць малапрадукцыйны тып утварэпняу 1 выкарысгоуваюцца найперш у навуковай ! публщыстычнай Л1таратуры: рэпрэауныя меры пакарання, рэпрэауны характар («Маладосць»),

Асобнага разгляду патрабухоць адсубстантыуньш прыметнта кшталту акумулятыуны, асшштыуны, дэманстратыуны, канс(пруктыуны, як> я зафжсаваныя у лекакаграф1*чных крьппцах беларускай мовы. Падобныя ад'ектывы матывуюцца шшамоуным1 назоуншам1 на -цыя. Як дэрываты ад гэтых субстантывау яны павшны мець у словаутваральнай структуры суфшс -и-. Але пад уплывам рускай мовы, у якой пры утварэнш прыметткау актыуна выкарыстоуваецца фармант -йен-, ад'ектьгоы кшталту федэратыуны, рэпрадуктыуны трапляюць у беларускую мову. Пры гэтым у шэрагу выпадкау слоунш падаюць дублетныя утварэнш з фармантам -ыуп-1 суфжсам -и- (капструктыуны 1 канструщыйны, дэкларатыуны \ дэкларацыйны), ходь абодва вытворныя прыметнш стасуюдца з тым самым утваральным словам. Акрамя таго, ужыванне формау ад'ектывау на -цыйны 1 -тырны не мае пэунай Ыстэмнасцк рэпрадуктыуныя практыкаванш, камунтатыуны паЬыход, але рэпрадущыйная функцыя (Бурлыка В. Оспэма моуных практыкаванняу для вывучэння фанетьпа мовы (камунжатыуны падыход». Такая непаслядоунасць не на карысць словаутваральнай мадэл! прыметшкау на -тыуны. Заканамерныя для беларускай мовы ад'ектывы з суфшсам -и-; яны добра стасуюдца з лексемам! на -цыя 1 маюць выразную словаутваральную будову.

Досьщь важю гурт ад'ектывау ад назоушкау шшамоунага паходжання утвараецца пры дапамозе суфжса -альн-(-яльн-) I яго ускладненых варыянтау Аальн-, -уальн-, -янальн-. Балыныня гэтых вытворных ~ матэматычныя тэрмшы (континуальны, парцыяльны, пратрцыянальны, хардальны); назвы ф1з1чных паняццяу (спектралъны, патэчцыяпъны, тэртналъш), медыцынсюя 1 анатам^чныя тзрмшы (аарталъны, артэрыялъны, гарманальны, бранх1яльны), лшпйстычньш паняцщ (афгксалъны, кшапэкстуальпы, прэфшсальны, суфжсальны) ды ¡нш. Падобныя прыметнш складаюць малапрадукцьшны тып, хоць ён I нал1чвае значную колькасць лексемау.

Дэрывацыйны сродак -альн- - гэта афнсс, яю утварыуся на аснове суфшса англшскага паходжання. У англшскай мове суфшс -а/ (а менав!та ён часта адпавядае фарманту -альны) - надзвычай актыуны сродак утварэння ад'ектывау ад асновау назоуннсау. Пад уплывам мадэляу англшскай мовы прьшетнта з суфшсам -алън-утварылкя 5 на уласнай беларускай глебе. Але ад'ектывы такога тыпу нехарактэрныя для беларускай мовы. Семантика гэтых

вытворных не зустм выразная, незразумелая 1 ¡х словаутваральная структура, а сам суфжсавы сродак грувасткз ( параун.: -альн-,4альн-,--уальн-, -яиальн-).

Функцыю шшамоунага фарманта -альн- у беларускай мове бяруць тэрмшатворчыя сродю -н- I -ое-, пры спалучэнш яых з асновам! пазычаных субстантывау не парушаюцца словатворчыя заканамернасщ, арфаэгачныя 1 арфаграф1чныя нормы. Ад'ектывы з суфиссам -н- I -ое- на месцы фарманта -альн- широка фпссуюцца у тэрмшалапчных слоунисах: бтомны, палтомны, анушдны, сшплщыйны, трапецыйны («Тэрмшалапчпы слоугак па вышэйшай матэматыцы для В НУ» (аутары Т.Сухая, Р.Еудашменка, В,Траццякев1ч, Н.Гудзень)); кантэкставы, конф'тсты, постфтсавы (81о\Ушк teпnmologii Нпдхгёгуса^ (Ь1а1оп1.чко-гозу]5ко-рокк1 1 рокко-го$у]кко-Ыа1огизк1)»). Дэрываты такога кшталту выкарыстоуваюцца у творах навуковай 1 публ1цыстычнай лггаратуры: тэатравыя абставты (Гарэхдо Р. Арышт друп); эмацыйны план (Тарасюк Л. Пад зоркай Венеры: .ГПрыка кахання у паэзй Макама Багданов1ча).

Словаутваральны сродак -енн-, хоць 1 з'яуляецца адным з старажытных усходнеславянсюх фармантау, у беларускай мове мае вузюя марфематычныя сувязт пры спалучэнш з асновалн шшамоуных назоунпсау. Ад'ектывы з суфшсам -енн- складаюць малапрадукцыйны тып утварзнняу. Прычым у шэрагу выпадкау паралельна з формам! прыметшкау з суфшсам -енн-выкарыстоуваюцца ад'ектывы з фармантам -ое-. Так, у «Тлумачальным ело ушку беларускай мовы» (1977—1984) побач з прымстжкам! кшталту вахцепиы, фгрменны падаюцца формы вахтавы, фгрмавы, яия выкарыстоуваюцца з абсалютна тоесным значэннем.

У сучасных тэрмшалапчных слоушках зауважаецца тэндэнцыя да выштурхоування формам! з суфнссам -ое- ад'ектывау кшталту дыяфрагыенны, плазменны, рэформепиы, форменны, фурменны ды пад. Гэтая акал1чнасдь сведчыць, што прыметнш з -енн- паступояа звужагоць сферу свайго выкарыстання.

Ад'ектывы з суфксам -озн-(-тозн-.-атозн-) складаюць малапрадукцыйны тып вытворных. Гэтыя прыметнш - звычайна дэрываты ад пазычаных медыцынсюх тэрмшау (гангрэиа -гангржозны, грып - грыпоты, тыф - тыфозны, экзема ~ экзематозны), назвау медыцынсюх прэпаратау {гранула -гранулёзны). Асобныя ад'ектывы матывуюцца отшамоуным! анатам1чным1 назван! (нярвозны, вянозны, ф\брынозны). Радзей

фармант -озн- далучаецца да асновау абстрактных шшамоуных субстантывау (грацыёзны, патэщыёзны) 1 г.д.

Таюм чынам, кола асновау, з яташ спалучаецца дэрывацыйны сродак -озн-, лекачна абмежаванае. Гэтая акашчнасць пауплывала на прадукцыйнасць тылу ад'ектывау з суфжсам -озн-. Невысокая прадукцыйнасць гэтага тыпу звязана таксама з паходжаннем фарманта -озн-.

У галше тэрмшалогп выкарыстоуваецца невядшая колъкасць (34 словы) ад'ектывау, утвораных ад шшамоуных ¡менных асновау пры данамозе суфшса -арн-(-ярн-): дысцыппша - дысцыплшарны, карпускула - карпускулярны, легенда - легендарны, фрагмент -фрагментарны ды шш. Кола асновау, ад яюх узнжаюдь падобныя прымстнш, нешматшкае, легачна абмежаванае. Як паказвае лекс»саграф1чная практыка, дэрываты з суфйссам -арн-(-яри-) паступова выштурхоуваюцца утварэнням! з фармантагш -н- I -ое-: б1малекульны, глобулыш, бацылавы, карпускульны, малекулъны 1' т.д.

Ужыванне ад'ектывау з суфйссам! -н- або -ое- на месцы вытворных з фармантам -арн-(-ярп-), а таксама невысокая прадукцыйнасць дэрывацыйнага тыпу прыметшкау з суфжсам -арн-(-ярн•) сведчыць пра пэуную ступень нсдастасаванасц! формау кшталту альееалярны, бацылярны, фрагментарны да словаутваральнай а'стэмы беларускай мовы.

Асновы шмат яюх шшамоуных субстантывау даюць паралельныя утварэти з выкарыстаннем розных суфшсау. Пры гэтым асобныя афшсы могуць узаемазамяняцца. У дэрывацьй падобных аднакаранёвых ад'ектывау звычайна пры мае удзел свой, усходнеславянск1,1 ¡ншамоуны суфнсс (або афцсс, яш утаарыуся на аснове пазычанага). Прычым далучэнне апоштх у шэрагу выпадкау патрабуе вдазмяпення утваралънай асновы. У адрозненне ад ¡ншамоуных фармантау, дэрывацыйныя сроди -н- 1 -ое- у беларускай мове - тэта адмысловыя прысубстантыуныя суфиссы. Яны актыуна узаемадзешпчагоць з шырок!м колам ¡менных асновау, добра стасуювда з ¡М1, не парушаючы пры гэтым словатворчыя заканамернасщ беларускай мовы.

Раздзел 3 - «ТСанфжсацыя адсубстантьгуных прыметткау» -складаецца з 12 параграфау, у яюх разглядаюцца мадэл! конф^ксавага утварэння ад'ектывау, матываваных ¡ншамоуным! назоунжам!, высвятляюцца марфематычныя сувяз! конфжсау у дэрывацьп адсубстантыуных прыметткау.

У сучаснай беларускай мове актыуна функцыянуюць ад'ектывы, утвораныя ад 'асновау пазычаных назоушкау конфнссавым спосабам (5,1% прыметнпсау-дэрыватау ад шшамоуных субстантывау). Першаю часткай конфпссау звычайна выступаюць прэфшсы прасторавай, аб'ектяай i часавай семантыкь Другой часткай дистантных марфемау выступаюць, як правша, суфжсы -h-,-ое-,-ск- або ix словаутваральныя варыянты.

У працэсе утварлшя прыметпшау прэфксава-суфжсавым спосабам суфшс можа уплываць на словатворчыя мажлтасш прэфкса, абмяжоуваючы íx, ni, наадварот, робячы больш шыроюмк Але у бальшыш выпадкау суфксавы сродак мае «агульнае адноснае зпачэние». Значэнне ж прэфшса болыи канкрэтнае, бо звычайна ён захоувае асноунае значэнне прыназоужка.

Даследаванне працэсу канфйссацьи прыметнжау ад асновау шшамоуных субстантывау паказала, што ад'ектывы, яюя семантычна матывуюцца пазоутпкам! i магоць у CBaiM складзе прзф|кс i суф]'кс, могуць квалзфкавацца як прэфнссава-суфшсавыя утварэнш, так i прэфжсавыя. На нашу думку, бясспрэчна конф!ксавым1 BbiTBOpHbiMi трэба л1чыць тыя прыметнш, да як!х нельга падабраць аналапчных суфшсавых i прэфксавых утварэнняу (патомны, паэкземплярпы ды шш.). Асобныя ад'ектывы, што маюць у структуры прэфкс i суфшс, могуш< стасавацца як з прыназоушкава-склонавым! словаздучэншшь так i з суф!ксавым1 адсубстантыуным1 прыметшкамь Так i я ад'ектывы варта разглядаць як дзвюхструктурныя: ix можна зал1чыць i да конфйссавых утварэнняу, i да прэфксавых вытворных.

Бальшыня дэрыватау, якёя утварьиися прэфксава-суфжсавым спосабам, ~ гэта разнастайныя тэрмшалапчныя адзппа. Вытворныя такога кшталту маюць найбольшае пашырэнне у галше грамадска-палпычнай тэрмшалогп.

Асобныя шэрап конфжсавых прыметшкау складаюць прадукцыГшыя словаутваральныя тыпы дэрыватау ад ¡ншамоуных ¡менных асновау. Да лшу гэтых трэба аднесш ад'ектывы з прэфжсам без- i суфжсам -«- (безшгеляцыйны, безаварийны, безматорны ды пад.). Прадукцыйны дэрывацыйны тып складаюць i прыметнш, што маюць у слопаутиаральнай структуры прзфжс ,\пж- i суфжс -н-(мгжполюсны, лйжраёнпы, лйжсеситы). Маюць пэунуго прадукцыйнасць i утварэнш з прэфшсам na- i суфжсам -н- (патомны, ткватэрны, поквартальны), а таксама вытворныя, што узшюн

шляхам адначасовага далучэння да асновау пазычаных субстантывау прэфшса при- i суфпссау -н- або -ое- (прывакзальны, прыплаиетны, прыфрантавы). Нешматлшая колькасць конфцссавых ад'ектывау утвараецца ад асновау шшамоуных назоушкау з дапамогай прэфшса над- (радзей на-) i суфйссау -н-,-он- (нидкласавы, надглебавы).

IS"

ВЫСНОВЫ

ГГраведзенае у сшхратчным плане даследаванне ад'ектыунага утварзння паказала, што у працэсе узткнеиня ттрыметшкау у якасщ утваральнай базы выступас да 40% назоушкау шшамоунага паходжатптя, што сведчьщь пра значиы дэрыпацыйны патэнцыял пазычаных субстантывау у беларускай мове. Пры гэтьш асобныя шшамоуныя назоунш маюць два, а часам i больш вытворных ад'ёктывау (азот - азотны, азоцкты; абанент - абаненцм, абанентны; вахта - вахтавы, падвахтавы; школа - школьны, дашколъны, прышколъны, пазашкольны).

Найболынуго прадукцыйнасць у дэрыпацьа адсубстантьтуных прьшетшкау выявш абстрактны» найменш - пераважна тэрмшалапчныя адзшкк Актыуна выкарыстоуваюцца пры узшкненш ад'ёктывау ¡ншамоуныя рэчыуныя пазоунта. Меншую здольнасць да утваРэиня прымеппкау маюць пазычаныя субстантывы з канкрэтиым прадмегным значэннем (Ошпвеня Ж. Тншамоупыя назоуш'ю i дорываты ад ix у сучаснай беларускай мове// Гарадзенсюя зат'сы (навук. выданне).—Вып.2.—Гародня, 1996.— С.183—188; Слшнвеня Ж. Пазычаныя рэчыуныя назоунш як база для утварэння прыметнЬкау у сучаснай беларускай мове// Словообразование и номинативная деривация в славянских языках. Материалы 5 респ. конференции, посвященной памяти проф. В.М.Ншштевича.—Гродно, 1996.—С. 180—182).

Дэрывацыя ад'ёктывау, матъшаваных imuaMoyHbrai назоушкам!, адбываецца галоуным чынам суфксавым спосабам (94.9% лексемау ад агульнай коль каст прьшетшкау, утвораных ад пазычаных субстантывау) i шляхам канфксаць» (5,1% вытворных).

Мадэл! утварэння адсубстантыуных прьшетшкау характарызуюцца гоунай разнастайнасцю (усято выяулена 32 агульныя узоры пабудовы прьшетшкау). Прычым у межах некаторых дэрывацыйных мадэляу, утчвагачы марфаналапчныя змены на стыку утваральнай асновы i афжсау, можна вылучыць асобныя падмадэл1 ад'ёктывау (Слплшсня Ж. 1ншамоуныя субстантывы на гя(-ыя) i утварэнне прыметннсау ад ix у сучаснай беларускай мове (параунальна з рускай)// Гарадзенсю'я зат'сы (навук. выданне).—Вып.З .—Гародня, ! 997,—С.211 -220).

AcHoynbiMi сродкам! суфжсавай дэрывацьй ад'ёктывау на базе назоутпкау шшамоунага паходжання выступаюць фарманты -н- -ов-,-ск, далучэнне яю'х да утваральнай асновы дазваляе захаваць

выразную матьшаванасць вытворнага слова, унжнуць у шэрагу выпадкау невымоунага збегу зычных на марфемавым шве. Утвзрэнш з суфжсам1 ~н-,-ов-,~ск- складаюць прадукцыйныя тылы прыметшкау 1 адпавядаюць словатворчым заканамернасцям беларускай мовы, адлюстроуваючы яе адметнасць на граматычным (словаугваральным) узроуш (Оплтсня Ж.С. Выразнасць I адмысловасць вытворнага слова// Роднае слова.-№11.—С.61-69 ).

Адсубстантыуныя прыметнш, як1я магоць у структуры суфжсы -Ильи-, (-ячьи-,Аальп-,-уапьн-,-янальи-), -озн-(-ёзн-,-тозн-,-атозн-}, -арн-(-ярн-), -ыун(-ун-), што узшкш на аснове шшамоуных марфемау, складаюць малапрадукцыйныя I лекачна абмежаваныя тыпы утварэнняу. Афжсы, яюя утварьшся на базе шшамоуных фармантау, характарызуюцца пэунай недастасавапасщо ¡х да словаутваральнай а ста мы беларускай мовы, Далучэнне гэтых суфнссау да асновау пазычаных субстантывау парушае арфаграф)'чныя нормы. У беларускай мове функцыю дэрывацыйных сродкау -альн-, -озн-, -арн-, -ыун- або IX варыянтау здольны браць на сябе суфжсы -н- \ -ое-, захоувагочы пры гэтым выразнасць семантыю адсубстантыуных прыметткау (Ошп'веня Ж. Адсубстантыуныя прыметнш з суфжсам -альн-(-яльн-,-'шльн-,-уальн-) у беларусих слоунжах// УосаЬи1иш й уосаЬи1агшт. Сборник науч. трудов по лексикографии. Вып. 5. Харьковское лексикографическое общество. Гродненский гос.университет имени Янки Купальт.—Гродно, 1998.— С.68—70; О'голвеня Ж. Функ'цыянавашге адсубстантыуных прыметнкау з суфксам -озн-(-пюзн-, -шпозн-) у сучаснай беларускай мове// Перспектывы развщця 1 функцыянавання нарматыунай лексш. Артыкулы 1 матэрыялы м1жнароднай навукова-метадычнай канферэнцьн,—Гомель, 1998.—С.72—76).

Канфжсацыя ад'ектывау на базе назоунжау шшамоунага паходжання адбываецца паводде асноуных мадэляу прэфнссава-суфжсавага утварэння беларускай мовы. Бясспрэчна конфжсавым1 утвар.энням) трэба л1чьщь ад'ектывы, што не маюць суадносных прэфжсавых прыметнжау. Ад'ектывы, у структуры ягах ёсць прэфжс 1 суфжс 1 як1я могуць суадносщца як з прыназоушкава-склонавым! словазлучэнням!, так 1 з суфжсавым! адсубстантыуны м1 прыметшкамц павшны кватфжававда як дзвюхструктурныя дэрываты: ¡х можна адносщь 1 да конфжсавых утварэнняу, 1' да вытворных, што узшюп шляхам прэфжсацьи.

Марфематычныя сувяш конфшсавых марфемау пры узаемадзеянш з асновам] пазычаных субстантывау значна вузейшыя, чым пры спалучэтпп з асновам1 спрадвечна беларусюх назоушкау, што сведчыць пра невысок! дэрывацыйпы патэнцыял шшамоуных субстантывау пры канфшсацьй прыметннсау.

Найбольш прадукцыйныя словаутваральныя тыпы конфжсавых ад'ектывау складаюць дзрываты, што магодь у структуры прэфкс без-! суфй<с -«-, прэфжс без-1 суфшс -ое- прэфшс лиж-1 суфжс -//-. Пашыраныя у беларускай мове 1 конфксавыя ад'ектывы, яшя узншн з дапамо1-ай прэфкса па- 1 суфкса -м- прэфжса пры- 1 суфшсау -н- або -ое-. Конфиссы над- + -ое-, над- + -и-, на- + -ов-актыуна утварагоць прыметнга ад спрадвечных беларусюх асновау. Ад'ектывы, што узнпш ад асновау шшамоуных субстантывау з дапамогай таюх конфксау, складаюць нспрадукцыйныя словаутваральныя тыпы вытворных.

Апублкаванасць еыткау дысертацыйнага даследаваиня

1. Стлшекя Ж. Пазычаныя рэчыупыя назоунк! як база для утварэння прыметшкау у сучаснай беларускай мове// Словообразование и номинативная деривация в славянских языках. Материалы 5 респ. науч. конф., посвящённой памяти проф.

B.М.Никитевича,—Гродно, 1996.—С.180—182.

2.0'шпвеня Ж. 1ншамоуныя назоункГ 1 дзрываты ад ¡х у сучаснай беларускай мове// Гарадзеншя затсы (навук. выданне).— Вып.2./ Рэд. рада: П.Сцяцко, 1.Жук, А.Пяткев1ч 1 шш.—Гародня, 1996.—С.183—188.

3. Огонвеня Ж. Тишамоуныя субстатывы на чя(-ыя) 1 утварзнне прыметнкау ад ¡х у сучаснай беларускай мове (параунальна з рускай)// Гарадзенсюя зашсы (навук. выданне).— Вып.З./ Рэцэнзенты Л.А. Анташок, Г.А.Ашашок. Гародня, 1997.—

C.211—220.

4. Слшпвеня Ж. Адсубстантыуныя прыметнш з суфксам -альн-(-яльн-,-гальн-,-уальн-) у беларусюх слоунках// УосаЬи1ит с( уосаЬи1агшш. Сборник науч. трудов по лексикографии. Вып.5. Харьковское лексикографическое общество, Гродненский гос. ун-т им. Янки Купалы. - Гродно, 1998.—С.68-70.

5. Огопвеня Ж. Фупкцыянаванне адсубстантыуных прыметнкау з суфксам -озн-(-тозн-.-атозн-) у сучаснай беларускай мове // Перспективы развщпя 1 функцыянавання нарматыунай

лексш. Артыкулы 1 матэрыялы М1жнароднай навукова-метадычнай каиферэнцьл.—Гомель, 1998.—С.72—76.

6. Огшвепя Ж. Выразнасць \ адмысловасць вытворнага слова// Роднае слова,—1998.--№11.—С.61—69.

19

РЭЗЮМЕ

Cimieem Жанна Сямёнауна

Ад'ектыунае словаутварэнне ад ¡ншамоупых назоуткау у сучаснай беларускай липаратурнай моее

Ключавыя словы: шшамоуны назоушк, пазычаны субстантыу, ад'ектыунае у™3?311"6, дэрывацыя, дэрывацыйны фармант, словаутваральная аснова, словаутваральная мадэль, словаутваральны тып, суфжс, конфкс.

Аб'ект даследавання дысертацыйнай працы - прыметнш, утвораныя ад асновау пазычаных субстантывау. Прадметам разгляду у дысертацьп сгаш асноуныя спосабы i мадзл1 ад'ектыуиага утиарэння на базе назоушкау шшамоунага паходжання.

Мэта працы - апкаць астэму аф1"ксавых ад'ектывау, утвораных ад асновау пазычаных назоушкау. Мэта i задачи дысертацьп абумовш выкарыстанне наступных мегадау лшпнетычнага даследавання: ашеальнага, супастауляльнага, дыстрыбуцыйнага i статыстычных падлжау.

ГГраведзена даследаванне асноуных спосабау утварэння ад асновау шшамоуных субстантывау, выяулепьт лекачна-семантычныя трупы назоуткау, што удзелынчаюць у дзрывацьй адсубстантыуных прыметшкау, вызначана ступень прадукцыйнасш i дастасаванасш да словаутааральнай астош беларускай мовы дэрывацыГшьгх сродкау пры утварэнш ад'ектывау.

Вынш даследавання могуць быць выкарыстаны у практыпы выкладатшя сучаснай беларускай Л1'таратурнай мовы, пры чытанш спецкурсау, распрацоуцы спецсемшарау. Матэрыялы даследавання могуць знайсщ прымянекне пры стварэнш сдоушкау, у тым лису i галеновых, а таксама рознага тыпу даведнкау, падручшкау для ВНУ, п'мназ1'яу, лщэяу.

SUMMARY

Siplivenya Zhanna Siamyonauna

The adjective formation from foreign nouns in the modern literary Belarusian language.

Key words: foreign noun, borrowed substantive, adjective formation, derivation, derivative form ant, word-formation stem, word-tormation model, word-formation type, suffix, conffix.

The present study aims to study adjectives that were derived from foreign substantives. The main ways and models of adjective formation from foreign nouns serve as the object of the study.

The main aim of the thesis is to describe the system of affix adjectives were derived from foreign substantivized stems. The following methods of linguistic studies were used in this research: descriptive, strueturai-and-word forming, distributive as well as the statistical ones.

Evaluation of the main ways of adjective formation from foreign substantives was carried out, semantic groups of nouns, participating in the process of derivation of substantivized adjectives were specified as well as the degree of productivity rate of the derivative ways were specified.

The results obtained can be used in practical teaching of modem literary Belarusian, as well as in conducting special courses and seminars on this subject. The data obtained can be used in compiling various dictionaries, reference books as well as text-books for higher educational institutions, gymnasia, lyceums.

Падшсана у друк 24.11.98. Папера афсетная. ФарматбО X 84/16.

Друк афсетны. Ум. друк. арк. 1,0. Ул. - выд. арк. 0,97. Тыраж 100 экз. Заказ 122,

Гродзенсю дзяржауны утверспэтчмя Я ню Купаны. ЛВ №96 ад 02.12.97г.

Вуд. Ажэнпа, 22, 230023, Гродна._

Аддрукавана на тэхнацы выдаведкага адцзела Гродзенскага дзяржаунага ушвератэта ¡мя Яню Купалы. ЛП№1П ад 29.12.97г. Вул. Ажэша, 22, 230023, Гродна.