автореферат диссертации по филологии, специальность ВАК РФ 10.01.03
диссертация на тему: Зерафшанский литературный круг XVIII - начала XX в.

Текст диссертации на тему "Зерафшанский литературный круг XVIII - начала XX в."

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН ХУДЖАНДСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ АКАДЕМИКА Б.ГАФУРОВА

На правах рукописи

04.20 0.5 054 67 -

МАХМАДШОЕВ МАХМАДШО МИРЗОШОЕВИЧ

ЗЕРАФШАНСКИЙ ЛИТЕРАТУРНЫЙ КРУГ XVIII - НАЧАЛА XX ВВ. Специальность 10.01.03. - Литература народов стран зарубежья

(таджикская литература)

ДИССЕРТАЦИЯ на соискание ученой степени кандидата филологических наук

Научный руководитель: доктор филологических наук, профессор Насриддинов А.

ХУДЖАНД - 2004

ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЧУМХ.УРИИ ТОЧИКИСТОН ДОНИШГОХ.И ДАВЛАТИИ ХУЧДНД БА НОМИ АКАДЕМИК БОБОЧОН FAOYPOB

Ба %укми дастнавис

МАХ.МАДШОЕВ МАХ.МАДШО МИРЗОШОЕВИЧ

«ХДВЗАИ АДАБИИ ЗАРАФШОН ДАР АСРХ.ОИ XVIII - ИБТИДОИ АСРИ XX»

Ихтисоси 10.01.03. - Адабиёти халвой мамолики хори^й (Адабиёти то^ик)

РИСОЛА барои дарёфти дара^аи илмии номзади илмх,ои филологй

Ро^бари илмй:

доктори улуми филологй,

профессор Насриддинов А.

ХУЧАНД - 2004

/л.

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН ХУДЖАНДСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ АКАДЕМИКА Б.ГАФУРОВА КАФЕДРА ТАДЖИКСКОЙ КЛАССИЧЕСКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

На правах рукописи

МАХМАДШОЕВ МАХМАДШО МИРЗОШОЕВИЧ

ЗЕРАФШАНСКИЙ ЛИТЕРАТУРНЫЙ КРУГ XVIII - НАЧАЛА XX ВВ. Специальность 10.01.03. Литература народов стран зарубежья

(таджикская литература)

ДИССЕРТАЦИЯ на соискание ученой степени кандидата филологических наук

научный руководитель: доктор филологических наук, профессор Абдуманнон Насриддинов

Худжанд 2004

МУНДАРИ^А

Муцаддима............................................................. 3

Боби I. Пайдоиш ва ташаккули адабиёти то^ик дар водии

Зарафшон.............................................................................. 10

Фасли аввал. Мавцеи чугрофй ва таърихии наво^ии ку^ии водии Зарафшон (тасвири таърихию сиёсй ва адабию маз^абй)............... 10

Фасли дуввум. Заминах,ои таърихии ташаккули адабиёти точ,ик дар Зарафшон........................................................................................................................................29

Фасли саввум. Пайванди маънавии х,авзаи адабии Зарафшон бо доира^ои бузурги фарх,ангй...................................................... 41

Боби II. Адабиёти тоники аср^ои XVIII- XIX ва ибтидои асри XX дар ^авзаи адабии Зарафшон. Намояндагони з^авза...................... 45

Фасли аввал. Вазъи сиёсиву ик,тисодй ва ич,тимоиву фар^ангии водии Зарафшон дар аср^ои XVIII- XIX ва ибтидои асри XX............ 45

Фасли дуввум. Ма^фил^о ва доира^ои хурди адабии Зарафшон дар асрх,ои XVIII- XIX ва ибтидои асри XX....................................... 52

Фасли саввум. Густариши анвои мухталифи адабй дар адабиёти ^авзаи Зарафшон ва таъсири забону фар^анги мах,аллй дар шеър..... 56

Боби III. Вежаги^ои сабкй ва поэтикаи осори суханварони ^авзаи адабии Зарафшон дар аср^ои XVIII- XIX ва ибтидои асри XX......... 70

Фасли аввал. Шоирони пайрави мактаби Бедил ва зу^ури вижагщои сабки ^индй дар ашъори онх,о..................................... 70

Фасли дуввум. Поэтикаи назми шуарои ^авзаи адабии Зарафшон дар аср^ои XVIII- XIX ва ибтидои асри XX.................................. 92

Фасли саввум. Мавзуъ ва мундарич,аи осори шоирони ^авзаи адабии Зарафшон......................................................................... 103

Хулоса................................................................................... 139

Китобнома ........................................................................... 142

Замима.................................................................................. 151

МУКДДДИМА

Водии Зарафшон х,амчун минтак,аи ЧУГР°ФИИ борвар аз арзишх,ои олии табий, сарзамини ку^анбунёд ва дорой осори фар^ангиву маънавии щадима шинохта шудааст. Ма^з, аз ^амин минтаца пайдо шудани ёдгории сугдии маъруф ба осори Кух,и MyF ва шах,ри к;адимаи Саразм ба цидмати таърихии сарзамин ишора мекунад. Илова бар ин аксари маъруфтарин муаллифони таърихномах,о, чун Ибни Хурдодбех,, Ибни Х,авк;ал, Истахрй, Макдисй ва дигарон дар бораи таъриху чутрофиёи ин сарзамин мулох,и-зоти хешро иброз доштаанд.

Таърихи цадимаву чугрофиёи водии Зарафшон ба он низ ишора мекунад, ки дар ин минтак;аи таърихй арзтщои фикрй ва маънавию фарх,ангй низ таърихи к;адимаро со^иб мебошанд. Таодицоти муаррихи шинохта А^рор Мухторов ба унвони «Санг х,ам диле дорад», ки аз катиба^ои сангии ин сарзамин х,икоят мекунад, зух,ури падидах,ои мадании минтав;аро дар даврах,ои ^удогонаи таърихй бозгуй мекунад. Аммо ин катиба^ои сангй таш,о яке аз нишонах.ои арзиш^ои мадании минтак,а ма^суб мешавад ва имруз дар радифи ёдгорих,ои кух,и MyF ба осори фаровони таърихиву мадании ин сарзамин метавон мутава^ех, шуд, ки унсур^ои маданияти тоисломй ва даврони исломии точ,иконро ифода менамоянд.

Дар канори ин мероси пурк,имат ба вуч,уди арзиищш адабй низ бетава^чу^ наметавон монд. Зеро аз сорили ин руде, ки чандин ^азорсола^оро ба ^ам мепайвандад, Рудакии бузург бархост ва чониби Бухоро-гах,вораи тамаддуни Шарк; pax, гирифт, то доди суханро ба арш бардорад ва адаби форсиро пайрезй намояд. Илова бар ин, мавч,удияти мазор^ои зиёде, ки ба ашхоси муътабари таърихиву адабй чун, Шайх Абулк,осим Гургонй, Х,азрати Довуд, Шамси Табрезй, Хоч,а Ис^ок;, Хо^аи Шерсавор, Хо^а Бок;иргон, Шайх Саъид Афруддини Аъзам, Хоч,а Мух,ам-мади Башоро, Хоч,а Абдуллох,и Валй, Билайлй, Х,азрати Лангар, Х,о^ат-барор, Хо^аи Bof, Абумусои Ашъарй мансубият доранд, аз он дарак меди-х,ад, ки дар ин сарзамин радами мубораку ху^астаи ашхоси муътабари

маз^абиву ирфонй ва адабй расида, ч,ойго^и ма^буби азизони рох,и х,ак; к;арор гирифтааст.

Инкишофи ^авзаи адабиву фар^ангй ва маънавии водии Зарафшон шаке намегузорад, ки дар ин минтаца аз к;адимтарин даврони таърихй адибони баркамол ва шоирони бузурге зиндагй ва э^од карда бошад. Аммо то имруз ба истиснои Рудакй ва баъзе шуарои царни XIX осори адабии давза дастрас ва ба нашр нарасида буд ва чунин тасаввурот э^сос мешуд, ки як сукути комили адабй дар ин минтак;а ч,араён дошт. Шояд аз назари аввал иллати асосй вобаста бар он буд, ки зиндагии аксари шоирон дар марказ^ои бузурги адабй-шахр^ои му^ташами Мовароунна^р - Бухорову Самарканд ва Ху^анд гузаштаву бо номи ин ша^р^о шинохта шудаанд. Вале аз суи дигар тайи чанд соли охир нати^аи ЧУСТУЧУ ва пажу^ишоти а^ли адаб имкон дод, ки девони шоирони ин х^авза Мазмуни Зерободй ва Камолии Рашнагй пайдо гардад. Девони Мазмуни Зерободй, ки к,арни XVIII дар водии Зарафшон зиндагй ва э^од кардааст, соли 2002 бо кушиши Алии Мух,аммадии Хуросонй дар Душанбе ба нашр расид. (58,3).

Х,амин тавр, мавч,удияти адабиёт ва ^авзаи адабй дар ин минтак,а аз густариши навъ^ои адабй, ч,араёну ма^фил^о, идомаи суннатх,ои хос ва дигар унсур^ои адабй дарак меди^ад, ки имкони му^ити мазкурро ^амчун х,авзаи мукаммали адабй муаррифй намудан дорад. Дар х,оле, ки имруз дар нати^аи чустучу ва пажу^ишот муцаррар шудааст, ки беш аз 30 нафар шоири ин }<;авза як фосилаи таърихй зистаанд, ки ба мар^илаи та^к;ик;и мо мутобик;ат дорад. Аммо аксаран ин намояндагони адабй ва худи ^авзаи адабй аз назари таэдик, ва чустучуи комили илмй берун мондааст, ки худ аз худ ниёзи афзун ба баррасй ва муаррифии адабиётро дар ин х,авзаи адабй пеш меоварад.

Дара^аи омухташавии мавзуъ. Тах,к,ик,у баррасии масъалаи мазкурро дар адабиётшиносй аз ду нигох, бояд тазушл кард.

Аввал, аз ниго^и баррасии илмии ^авзах,ои адабии дигар, ки пайванде ба мавзуи рисолаи мо мегирад.

Дуввум,та^к;ик;и адабиёти ^авза ва намояндагони он.

Аз ниго^и аввал, дар адабиётшиносии мо рисола^ову тазкирах;ои олимон А. Абибов «Х,авзаи адабии Бадахшон»,Доираи адабии Бухорои Шарк;й, С. Саъдиев «Сузанй ва му^ити адабии Самарцанди асри XII», А.Абдуллоев «Адабиёти форсу то^ик дар нимаи авали асри Х1»(доираи адабии Разнин), А.К,аюмов «Х,авзаи адабии Хук;анд», З.Раффорова «Ташаккул ва инкишофи адабиёти форсизабони Кашмир дар асрхри ХУ1-ХУ11», З.Н.Ворожейкина «Х^авзаи адабии Исфа^он дар аср^ои Х11-Х111», И.Абдуллоев «Адабиёти арабизабони Осиёи Миёна ва Хуросони асри X ва ибтидои асри XI», А.Раффоров «Назми форсизабони Х^инду Покистон дар нимаи дуюми асри XIX ва асри XX», Э. Шодиев «Тазкираи шоирони Хучанд» ва монанди инро ёдовар метавон шуд, ки ^аёту осори адибони даврах,ои гуногуни як х^авзаи адабиро фаро мегирад. Тазкираи адабиётшиноси то^ик А. Насриддинов «Донишмандон ва сухансароёни Хучанд» х,авзаи адабии Ху^андро ба таври комил дар давра^ои мухталифи адабиёт ч,амъбаст намудааст.

Аммо таэдици комили адабиёти ^авзаи адабии Зарафшонро то ба ^ол дар даст надорем. Тащо тазкираи А. Абибов «Ган^и Зарафшон» роч,еъ ба намояндагони адабиёти ин ^авза бо назардошти Бухорову Самарканд ба к;алам омадааст. Тадк;ик;и мавзуъ бошад, бештар аз назари баррасии рузгору осори намояндагони ало^идаи ин ^авза ^араён пазируфтааст. Дар ин замина мацолоти Н. Маъсумй «Туграл ва мух,ити адабии у», М. Шакурзода «Кух,кане аз користони дил» (роч;еъ ба Муллоа^мад Мирамин-зода) ва дигаронро ёдовар метавон шуд, ки ба тах>к;ик;и намояндагони алохддаи адабиёти х,авза ихтисос доданд.

Дар ма^муъ, таълифоти мукаммале дар бораи адабиёти х,авза, хоса аз Пан^акент то Масчо^и Кух,й дар даст надорем ва ин амр худ аз худ зарурати тах>к;ик;и мавзуъро ба миён меоварад.

Мак;сад ва вазифа^ои рисола. Хддафи аслии таълифи рисола пажу^иши вазъи адабиёт, навъу шающш адабй, мавзуъ ва мундари^аи осори адибони ин ^авза ва дигар масоили шинохти адабиёт дар водии Зарафшони куруни XVIII- ибтидои асри XX мах,суб мешавад. Барои

мушарраф шудан ба мак;садх>ои асосии рисола ба рох> гузоштани доираи мабо^иси зайл амри мух,им ба шумор меояд:

Тах,к,ик,и мухтасари таърих ва чугрофиёи таърихии водии Зарафшон бо мак;сади ошной ба раванди ташаккули фарх,анги таърихии минтак;а.

Баррасии заминах,ои ба вучуд омадани адабиёт дар х,авзаи адабии водии Зарафшон.

Тадк,ик;и пайванди х,авзаи адабии Зарафшон бо адабиёти форсии х.авзах^ои адабии Мовароуннахр.

Баррасии вазъи сиёсиву ицтисодй ва и^тимоиву фар^ангии водии Зарафшон дар аср^ои XVIII- XIX бо мацсади муайян намудани таъсири омилх^ои сиёсиву ик;тисодй ва и^тимой барои пешрафти адабиёт.

- Муайянсозии мактаб^о ва доира^ои хурди адабии Зарафшон дар асрх,ои XVIII- XIX ва нак;ши онх;о дар густариши адабиёти х^авза.

- Тах,к;ик;и ташаккули анвои мухталифи адабй дар адабиёти х,авзаи Зарафшон ва таъсири забону фарх,анги ма^аллй дар шеър

- Пажу^иши вежаги^ои сабкй ва поэтикаи осори суханварони х,авзаи адабии Зарафшон дар асрх,ои XVIII- XIX бо мак;сади мук;аррар намудани арзишх,ои адабиву бадеии ашъори суханварони ин х,авза. Дар ин замина дар рисола 6ax.ce дар атрофи шоирони пайрави мактаби Бедил ва зух^ури вижаги^ои сабки х,индй дар ашъори онх,о сурат гирифта, поэтикаи назми шуарои х^авзаи адабии Зарафшон дар асрх,ои XVIII- XIX мавриди арзёбй к,арор дода шудааст.

Тадк;ик;и мавзуъ ва мундарич,аи осори шоирони х^авзаи адабии Зарафшон.

Навовари^ои рисола. Дар рисола бори аввал мух,ити адабии водии Зарафшон аз Панчакент то Масчох^и Кух,й ба таври алохдда ва мустак;ил таджик; шудааст. Дар чаРаёни барраси^о нуктах)ои зерин таджик; шудаанд, ки метавон онх,оро ба унвони навоварих,ои рисола муаррифй намуд:

Бори аввал вазъи сиёсй, и^тимой ва ик;тисодии водии Зарафшон дар асрх^ои XVIII- XIX ва ибтидои асри XX, таъсири он ба адабиёти давра таадицу баррасй шудаанд.

Дар рисола аввалин бор замина^ои пайдоиши адабиёт дар водии Зарафшон, махфилу равия^ои хоси он мавриди омузиш к;арор гирифта, омил^ои так;симбандии х,авзах,ои хурди адабй ва ма^филх.о мук;аррар шудааст.

Равобити адабии шоирони ^авзаи адабии водии Зарафшон бо дигар х.авзах.ои адабии Вароруд тах^ик, када шудааст.

Вазъи инкишофи жанр^ои адабй ва таъсири фар^анги ма^аллй ба адабиёт х,амчун падидах,ои мух,ими адабй омухта шудааст.

Таъсири сабки ^индй ва шеъри Бедил ба адабиёти ^авза ва зух^ури мактаби пайравони Бедил дар сарзамин мавриди омузиш к;арор гирифтааст.

Мавзуъ ва мундари^аи адабиёти х,авзаи адабии Зарафшон х,амчун ч,узъи му^ими вазъи у мумии адабиёти минтаца таджик; гардидааст.

Арзиидои адабиву ^унарии адабиёти хдвзаи адабии водии Зарафшон тадк;ик,у баррасй гардидаанд.

Сарчашма^ои таздик;. Сарчашма^ои асосии тах,к;ик;отро дар се даста баррасй намудан мумкин аст:

а) Нусхах,ои девон^о. Нусха^ои то^икистонй, эронй ва ^индустонии девони Абдулк,одири Бедил, нусхаи когонии девони Туграл,девони ашъори Муллоа^мад Мираминзода, Камолии Рашнагй ва Мазмуни Зерободй.

б)Баёз^о:

1. Баёзи китобхонаи чум^уриявии ба номи А. Фирдавсй.

2. Баёзи чомеъ аз захираи дастхатх.ои Академияи улуми То^икистон.

3. Баёзи Мулло Меримцули Рашнагй (нох,ияи Панч,акент).

4. Баёзи Муцбилов Нуъмон (сокини дех,аи Рашна, нох,ияи Панч,акент).

5. Баёзи шоир Мулло Акрами Рашнагй.

6. Баёзи Мулло Назаралии Рашнагй.

7. Баёзи Хуч,а Муцбили Рашнагй (но^ияи Пан^акент).

8. Мусаввадаи шоир Ку^й (д. Воруй нох,ияи Панч(акент).

9. Баёзи Зиндадили Сахронишини Воруй (ч,ияни шоир Борис)

10. Баёзи Муминцул К,урбонов (дех^аи Рашнаи Поён)

11. Мусаввадаи шоир Залилй (дех,аи Руйтан, нох^ияи Панч,акент).

12. Дастнависхри Облобердй ибни Мулло Абдулк;одири Пан^акентй.

в)Тазкирах,ои адабй. Дар рисола тазкира^ои Абдй. Х,усайк;улихони Азимободй, Садриддин Айнй. Мух,тарам, Х,о^й Неъматуллох,. Шарифч,он Махдум Садри Зиё. Афзал Махдум Пирмастй, Намангонй,Фазлй ва дига-рон истифода шудаанд.

г) Осори таърихй. Барои омузиши вазъи таърих ва чугрофиёи таърихии водии Зарафшон осори таърихии зайл истифода шудааст.

1. Алх,амавй Ёк;ут. Муъ^аму-л-булдон. Арабй иборат аз 5 ч,илд, ч;.1 -Байрут: Дорулфикр. 540 сах,.

2. Истахрй, Абу Исх,ок;, Масолик ва-л- мамолик. -Тех,рон: -Зебо, 1369. 334 сах,.

3. Ибни Асир, Иззуддин. Алкомил фи-т-таърих. ц.7. -Техрон: -Инти-шороти асотир, 1374.

4. Макдисй, Шамсуддин. Ах,сану-т-так;осим фи-л- маърифати-л-ак;олим. -Техрон: -Ширкати муаллифон ва мутар^имони Эрон, 1341.

5. Мустач,ир, Абдурах,мон. Рузномаи сафари Искандаркул. -Душанбе: -Ирфон, 1989, 176 сах>.

6. Наршахй, Абубакр. Таърихи Бухоро. -Душанбе: -Дониш. 1979. 121 сах,.

7. Табарй, Му^аммад. Таъриху-р-русул ва-л- мулук. Иборат аз 15 цилд. Ц.7. -Техрон:-Интишороти асотир. 1353.

8. Хурдодбех,, Абулк,осим Абдуллох>. Ал-масолик ва-л мамолик. -Техрон: -Майорат. 1370.

9. Х,авк;ал, Абулцосим Мух,аммад. Суратуларз. -Техрон: -Нашриёти Тобон. 1345.

10. Х,акимхон, Му^аммад. Мунтахабу-т-таворих. Подготовка и коментарии А. Мухторова в 2 кн, кн 1, кн 2, -Душанбе: 1983.

11. Х,удуду-л-олам мина-л-машрик;и ала-л-магриб. Ба кушиши Манучех,ри Сутуда. -Тех,рон: -Гулшан, 1342.

12. Ч^айхрнй, Абул^осим Му^аммад. Ашколу-л-олам. -Тех,рон:- Инти-шороти остони к;удси Разавй, 1368.

13. Сафарномаи Кловихо. Тарчумаи Масъуд Ра^аби Ниё. -Техрон: -Бунгох<и тарчума ва нашри китоб. 1344.

Равиши тавдиц. Барои тах,к;и1<,у баррасии матлабх,ои аслии рисола усули муцоисавй таърихй ба кор гирифта шудааст. Х,амчунин зимни баррасии масъалах,ои рисола аз усули тадцицоти олимони ватаниву хоричй, чун Е.Э. Бертелс, Э. Браун, Забех,улло Сафо, Шафеи Кадканй, Абдул^усайни Зарринкуб, Р. Х,одизода, X. Шарифов, А. Абибов, М. Муллоах,медов, С. Амирк;улов, А. Насриддинов, Н. Салимов,А Сайфуллоев, М.Хочаева, 3. Раффорова ва дигарон истифода шудааст.

Арзиши амалии рисола. Нати^а^ои аз та^к,ик,и мавзуъ ба даст омада, имкон дорад, ки дар омузиши курси таърихи адабиёти классикй,тартиб додани ро^намо^о, курской ихтисос, семинар^ои махсус, адабиётшиносй, забоншиносй мавриди истифода ^арор гиранд. Х^амчунин мавод^ои рисо-ларо барои таълифи таърихи адабиёти то^ик, махсусан адабиёти форсии Мовароуннах,р ва тах.к.ик.и ^авза^ои адабй, таърихи адабиёти суфия истифода бурдан мумкин аст. Имкон дорад, ки аз рисола зимни навиш-тани коркой дипломиву курсй, рефератх,о, баромад^ои илмй дар конфронсхри илмиву адабй дар факултах,ои филологй ва таърих истифода ба амал о яд.

Сохтори рисола. Рисола аз мук;аддима, се боб, 9 фасл, хулоса ва руйхати адабиёти истифодашуда иборат мебошад.

Боби I. Пайдоиш ва ташаккули адабиёти то^ик дар водии Зарафшон Фасли аввал. Мавк;еи чугрофй ва таърихии наво^ии ку^ии водии Зарафшон (тасвири таърихию сиёсй ва адабию маз^абй)

Зарафшон яке аз к;адимтарин сарзамин^ои то^икнишин ба шумор меравад. Даврони оеози зиндагии мардум дар ин минтак;а ба таври дак;ик; маълум набошад х,ам, олимон вобаста ба бозчуихри таърихй, ^африёт ва осори бок;имонда аз боби сукунати одамон андешахри мухталиф доранд. Маълумоти нахустин перомуни наво^ии болооби Зарафшон дар асари Чугрофинигори бузурги авди аввали ислом Абдуллох, Ибни Хурдодбех, дар китоби «ал-Масолик ва-л-мамолик» сабт гардидааст. Муаллифи мазкур роч,еъ ба мавк;еи чугрофии ма^алли мазкур аз дидаву, шунидахряш х,арф мезанад (22,5).

Сайёх, ва чугрофидони маъруфи араб, муаллифи китоби «Сурату-л-арз» Абулк;осим Мух,аммад ибни Х,авк;али Бавдодй дар китоби худ рочеъ ба Буттам (номи к;адимаи Мастчох,у Фалгар) маълумоти арзишманде овардааст. Бино ба нак;ли муаллиф вай соли 331 х^. ба азми мутолиа дар бораи кишвархр ва миллат^ои мухталиф ва манзури тичорат аз Багдод берун рафтааст. Вай х^ангоми сафари худ осори пешиниёнро аз к,абили Ч,айх>онй, Ибни Хурдодбех, ва К,удома фаро гирифтааст. У бо Истахрй соли 340 х,. мулок;от карда, бо далели гуфтори Истахрй чанд нацшаи чугрофиро ислох, намуда, китоби худро тачдиди назар менамояд (23, 5).

Китоби дигаре, ки аз таърихи кух,ани мардуми навох,ии кух,ии Зарафшон хабар меди^ад, «ал-Масолик ва-л-мамолик»-и чугрофинигори асри IV х,ичрй Абу Исх,ок; Иброх^им ибни Му^аммад ал-форсй ал-Истахрй мебошад. Муаллифи мазкур перомуни ахилии Мовароуннахр ва мардумоне, ки дар он х>аёт ба cap мебур