автореферат диссертации по филологии, специальность ВАК РФ 10.01.02
диссертация на тему: Поэтическое мастерство Кадыра Мурзалиева

Полный текст автореферата диссертации по теме "Поэтическое мастерство Кадыра Мурзалиева"

БЛ-ФАРАЕИ ЛТЩДАГЫ КАЗАК ШМЕКЕТТ1К УЛТГЩ УНИВЕРСИТЕТ1 .

Коляазбв кукында

СерГкбай Мухзмбетупы НуРАХМЕТОВ

кадыр мырзалиевт1к • ак.ындык шеберл1п

Ю. 01. 02 - К,аз!рН к,азак; эдебиет!

Филология гылымдарыныц кандидаты гылыми дэрежесхн алу унпн дайыидалган диссертацияныц

АВТОРЕФЕРАТЫ

Алматы - 1994

Жумыс Эл-$араби атындагы Казак ыемлекеттхк улттык университет1нтч Казак адебиетх кафедрасында орындалды-.

Гылым^ жетекш! - Цазакстан Республикасы Улттыц

Гылым Академиясыныц академигь филология гылымдарыныц докторы, профессор З.КАВДОЛОВ.

Ресда оппоненттер - филология гылымдарыныц до к торы, профессор М.НАЗАРБАЕВ. - филология гылымдарыньщ кандидаты, доцент И.Кубаева

)

Жетекш} уйым ' - Кдзактиц Мемлекетт:к кыэдар педагогика институты, Казак эдебиет: кафедрасы

Диссертация 1994 жылы__________сагат

Эл~4араби атындагы Казан мемлекетт5к улттык универси-тетШц /480121^ Алматы, 6л-4арабн дацгылы( 71./ ханьшдагы филология гылымдарьшыц докторы дэрежес^н беру -»ентндег! Д.14. А. 01.22. мамандандырылган кецестщ мэжглхсхнде корга-лады»

Диссертациямен Эл-4араби атындагы Казак мемлекетт!к улттык университет 1нщ гылыми к!тапханасында танысуга бола-ДЫ.

- Автореферат 1994 жылы_"__"_____таратылды.

Мамандандырылган кецест!ц л.—

гылыми хатшыси, филология >

гылымдарыныц докторы ^^^/^^ гПогШЕВ.

\

ЖУМЫСТЩ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ Такырыптыц звпулзгь 1960 жылы Казак университет1ндег1 соцгы кездесу Ыде Мухтар Эуезов былай деген ед!: "Кадыр Мырза-лиевтщ елевдер1 маган ете унады: "Жас акынга", "Шырга сыймас нур керд1м", "Ецбек" деген елевдертнщ езхнде журтшылык аузыг на тусе коймаган талай оралымдар, шеберлхктер сеэхлетхн сиякты болды. Жалпы лирика туралы корытып айтканда бгздщ эдебиетке мздениетт1 акындар, окыган акындар келе бастаган".* Бул -К.Мырзалиевтщ акындык шеберл1гх туралы алгашкы сеэ гана емес, оныц канаттас, каламдас курбылары - Т.Молдагалиев, М.Макатаев, С.Жиенбаев, О.Сулейменов, Ж.Нэжхмеденов, Т.Айбергенов, б.Нур-галиевтар туралы да айтылган ara лебхзг ед}. Айбергеновтхц ак тума булантардьч арынды агысындай албырт екпхнх, Макатаевтыц 6ip кундхк свуленщ нурына мае болган мецНлтк махаббаты, Нэлпмеденовттц кум мхнеэшдей табигаты тылсым, таньмы терец TereypiHi, Сулейменовт1ц карi тарихтыц койнауларын копарган кыэу канды кимьшы, Т.Молдагалиевтыц тау eaeHiHÍ^ тацгы дауыс-ындай аашк та, жаркын жырлары казак поэзиясыныц керкемд1К кек жиегхн квркейтш, шоктыгын бихктете тускен: де рас.

BvriHri казак эдебиетхнщ кернэктх екШ К-Мырзалиев. 1те осы бхр таланттар тобымен катар тусауын Kecin, алдымен бала-лар поэзиясына барлау жасады да, тзхнше "ересектер елхне" бет алды. "Ой орманын" аралаудан басталган соны соклак енердегх "Кешхн" орге шыгарды. Акын елег^дерх талай ттлдерге аударылып, кепшхлхкке неценен танымал бол.цы.

Мырэалиев шыгарммшлыгы туралы тутас KiTan жазылмаганы-мен мерз1мдхк баспасездэ, жинактарда жариялангал макала, рецензия, оР.~гпк1рлердхч басын коссак, KiairipÍM-eKi-Yn том курайды. I.M.Эуезов. £0 томдык, шыгармагар уинагы. XX т.,А.,1985.446-6.

Дегенмен талант табигатына терецдеп, тущымды пп< ¿р тудырушы-лар санатына М.Каратаев, ЭЛэлабаев,М.Назарбаев, З.Ахметов, З.Кабдолов,'С.Кирабаев, С.Сей^тов, Х.Вд1баев, М.Макатаев, З.Серхккалиевты косар едхк, ейтсе де акын шыгармашылыгы туралы тутас ой толгаган зерделх аерттеу жоцтыц касы. Сочгы жылдары жас галым И.Кубаевакыц акын шыгарывшылыгына арналган зерттеу-1эдешстер1 игхл1КТ1 гстщ иг! бастаыасы гана. Казак лирикасы-ныц жай-куйх туралы Э.Таж1баевтыц"ём1р жене поэзия", М.Базар-баевтыц "влец йездщ патшасы, свз сарасы", ЗДабдоловтыц "Свз внер1", Э.Нарымбетовтыц "Дэухр мен поэзия", К'Мырзалиевтщ "С53 сицыры", Ж.Эбд1рашевтхц "Парасат пен парыэ" еиякты сын, эерттеу ецбектер1 болганымен, акынныц шеберлхгхн саралайтын, субелг, суйектх дуние, зейхнДх, эерделх зерттеу ззхрге туа цой-ган жок. Осы олКылыктардыц орнын толтыру максатымен 61э Квдчр Мырзалиевтщ акындык шеберлхгхн арнайы зерттеу обьектхст етш вдвйг алдык.

Зерттеу жумысынын максаттары мен аандеттерЬ Каэ1рН цаэак поэзиясыныц соны сурлеу, сокпактарын саралап, оны акын шыгармашылыгымен уштастыра, когаццык кубылыстармен кездестхре, адам санасындагы ерэлх еэгер1стермен eэeктecтipe зерттеу мак-сат ет!лдх. Акын поэзиясындагы керкемдхк шындыктыц кунделхкт1 катардагы кубылыстардыц болмысына бойлап, байлам жасауьг, акын-~ дык пен азаыаттыктыц Т1зг1шн катар устап, емхрдщ ецш вз КУЙ1Нде бейнелеу аркьшы актык сездх окырманныц еэше айткыруы, квркемд1кке кесте !здеп эуреленбей, кел1стг ойга керкемд1к кестесхн ернектету:, кецшлш пен кемпплштщ екх ортасын ка-дамдап елшеп жатпай кезбен нускап, кецхлмен б1рлеу! секхлд: талант табигатынан туындайтьш тегеурхндх тустарды таразылай Т*СТ1К.

Кадыр квламынщ пуат.кудхретх - топыракпен твбысып, дэс-

тур дхлхн дарытуында, к}шкене кубылыстан кордалы ой козДатып оны 6уг1нг1 куннщ болмысымен беттест1ре б^хнде, улт -габига-тына теревдей барып ойындагысын оп-оцай яеииэухнде, себеб! "акын журттьщ ойындагысын дал басып айтса гана, кандай терец пШр болмасын оп-оцай айтылгандай тусЫхктх болады".*

Акын поэзиясынш? басты белгхлершщ б- парычты пара-сат, кисынды !;агидалылык, керткел кесемдхк, шыцырау шешенд{к жауынгердей жинакылык - казак елецжщ алып арнасында к&расти-рылып, кенен, кемапн тустарына толыгырак токталдын. Осы максат-тар межеспнен шыгу ниетчмен темендеггдей нактылы мгндеттердь нысана тутып, талдауга тырыстык:

- ак.ын поээиясындйгы эаман, когам, адаы арасындагы карым-катынастарды бейнелеу бедертн, жеипзу жолын, ажарлау амалын ашу;

- улттьщ ерекшелпстерш, тарихи таглымын таныту;

- улттык санаиы саралау, улттык психологияны пернелеу, казак, халкыныц 61ртутас поэтикалык бейнес ш сомдау сапарындагы 1зден1с 1здерш игегу, фнлософиялык лирикасыныц кайнар кездер-1Н алып, тувырым-туйшдерш талдау;

- композициялык курылымы мен кхтап кестелеу шеберл}гх, стилх мен елец ергмше гылыми бага беру;

- улттык т!Л байлыгын пайдалану1колданылу вясын кецейту мен улттык угымдар урд1С1н жалгастыру, улттык корнем ойлау жуйвсхн калыптастыру кадамдарын айкьшдау.

Зерттеу иездерт. Зерттеу жуыысыныц нег1зЫе В.Г.Белинский, А.С.Пушкин, А.Потебня, Б.Томашевский, М.Эуезов, А.Байтурсынов,

I. Н.Аманжолов. Терт томдык шыгармалар-жинагы,

4 том, А., 1980, 75- бет.

М.Дулатов, М.Шумабаев, М.Макатаев, Г.МУсрепов, Г.Мустафиндер-мен бхрге 6уг1нгх кернект1 галым вдебиетшглер З.Ахметов, Т.6бд1рахманова,,М.Назарбаев, ТДожакеев, Т.Кэкппев, Н.Габдул-•лин, С-Кирабаев, 8.Нарыыбетов, Ш.Елеукенов, З.Сергккалиев, И.Кубаева ой-гпкхрлерх теориялык жене методологиялык тургыдан басшылыкка алынды.

Гылыгы. Акш шыгармашылыгы казак поэзиясышц дацу децгей1мен салыстырыла зерттел1П, туцгьш рет керкемдхк, улттык. тарихи, тагылымдык, тэрбиелш ерекшелхктерх мен мэн1-не, философиялык тужырым туйхндерше баса назар аударрлды.

Акынныц ваше тан стилш, казак поэзиясындагы улттык колтацбасын, улттык квркем ойлау жуйесгн калыптастыру кадам-дарын барынша даралауга тырыстык-

Даз1рг! казак поэзия-сы туралы антологйялар курастырып, жогары, орта мектеп окушы-ларына окулыктар шыгарганда,жогары оку орындарында арнайы курс-тар енг1Э1п, окыту барысында диссертациядагы ой-птнтрлерд1 басшылыкка алуга болады деп есептейм1з.

• Диссертация

Эл-Фараби атындагы Казак мемлекепчк улттык университета щ гылыми кецесище, казак эдебиетх кафедрасында талкыланып, каб-ылданган. Ецбектщ неНзг! мазмуны артурл1 такырьтпен респуб-ликалык басылымдарда жарык кврдг./Жарияланган ецбектер т1з1м1 автореферат соцында бертлсен/.

Зерттеу яумысынын ^урылымы. Жумыс к!р1спеден, алты та-раудаи жене корытывдыдан турады. Соцында пайдаланылган эдебиет-тер т1з1мх бepiлгeн."

_ 7 -

ЖУМЫСТЩ НЕПЗГ1 МАЗМУНЫ

Жумыстыц кхр1спесшде такырьт взект;Шг1,зе'рттву мак-саттары мен мшдеттер1, гылыми жацалыгы, теориялык жэне прак-тикалык мант, сонымен катар зерттеу кеэдерх мен такырыптыц мецгерхлу децгейх айкындалады.

Bipiifflii тарау. Ацзд_жане_ошц_аэаматты^_т^гы2ы. Бул тарауда алпысыншы жылдардагы казак поэзиясыныц жаЙ-кУЙ1, дацу эацдылыктары, дестур жалгастыгы, такырып аясыньщ кецеюх, керкеы-деу кугалдаРьшыц куаты нысанага алыньш, акывныц алгашкы адым-дарыны^ кыр-сыры, аэаматтык лириканыц айдынына беталысы, узец-Г1лестер1мен YHBecTiri, енер табигатымен туыстыгы т1лге тиек етЦгл.

Жиысмасыншы гасырдыц ууян ортасы адам санасыньгц серпхл-1ске толы сеггек сдттерше айналды да, казак поэзиясыныц пеше-несхне сол куатты кеэецнщ кешбасшысы кызметш аткару жазыл-ды. Акын К,адыр 1;.ирзалиев адам санасындагы сокы еерпхндерд! аэаматтык лирлканыц ак бастауларына айналдырып, жемхсш жетгл-дхрдх, керкемдш кекжиегш кецейттх, такырыптык тугырларын турлендхрдх, лирикалык каЬарман бойындагы килы касиеттерД1 когам кузырына кулдык ургызудан iprecÏH аулактап, заман зерде-ciHfleri, адам кулкындагы врелх езгерхстерге жаца epic ашты. Акын злемхнщ эсем зсерлерх адам бойындагы тьгц тулеулермен тхНдесхп, гасыр жугхн жецхлдете тускендей едт."Эстрадалык" поэзия екхлдер! Е.Евтушенконыц "Bis кайданбыз?", Р.Рождествен-скийдхц "XXX гасырга хат", А.Вознесенскийдхц "Урыс" атты поэма-лары казак псээиясына да улкен ыкпал erri. Bip топ жас акын-дар кеп кеихкпей вз Ундерш айкындап куатты оркестр курып та улгердх. Осы оркестрдщ керней5нде - Телеген Айбергенов, шер-терхндо - Т'/рсынзада Ес!мжанов, сазгенхнде - Мукагали Макатаев, сыбызгнсында - Саги Жиенбаев, дауылпазында - Олжас Сулейменов,

домбырасында - Кадьгр Мыраалиев ойнайтын бодды. Бук1л казак даласы бхр сет сглт^дей тына калып, элгх куатты оркестрдщ внерше кулак турд1, кулак, турпх кана койган жок, куаттап, ■кошемет керсетт1. . ..

Бала психологиясын шебер мецгерген акын Мырзалиев адам ем1ргН1Ц алуан ихрхыдерше еркхн бойлап, азаматтык. акындык парыэ пердестн айкара ашты, кейткер басындагы килы киындык-ты элеуметтхк арнада кврастыру барысында куаныш-суйхншпн яа-ратылысына жуптау, табигатьша телу тагылымын жузеге асырды.

т

"Тхл журектщ айтканына квнсе жалган шыкпайтынын ацгарган акын шагын позтикалык материалдыц бойына емхрдщ эр алуан шын-дыгин жинактап, "аурехтен шыкпаса, журекке жетпейтжгн" алга тартты. Абай ернектеген емхр, енер, внерпаэ туралы ой жалгас-тыгын жацгыртып, ез1Н тудырган занан зацгарынан кеэ тастап, еэхше квркеедедЬ Адаыэат тецхзшхц терец1не еэхние бойлап, вз ой-ернегхн окырыанга усынды. Акын кешегх туралы толгасин, келешек туралы толгасын,халыктыц кекеЙ1ндегг куйд1 бгр хэге тУсхрхп, сенхмд! сейлете бхлди Азаматтык лириканьщ алтын дщгегхн-ел, халык етт алды да асыл аркауын акикатка айнал-дырды. Акынныц бала кунгч бал достык туралы жырлары есейе келе ел достыгына уласты, "Булбул багындагы" достык туралы толганыстардан таыыр тарткан тыц сез!м теб1рен1стерх "Алакан-дагы"улттар достыгыныц уыгын кадасып, ша^ырагын квтер1ст1 де, белек отау етхп шыгарды. "Ой орманындагы" дала туралы тебхрен-1стер тутаса тогысып барып, "Жеруйыктагы" жайкалган орманга айналды. Осылайша акын жырларындагы асыл аркау арналы агыска айналып, акыр соцында жер бетхндегх адамзан баласын толганды-рып отырган мацызды мзселелерге ат басын тхрейдг.

ЬАбай.Ек: томдык шыгармалар жинагы.И том.А.,1966 ., 85-бет.

Мырэалиев my с íh дел отырган лирикалык кейшкердтц бойын-да кател!к те, кемпплгк те, жаксылык та, жомарттык та жетк^л-Íktí, tínti саяэдык та, сарацдык та бар, кыскасы акын кайна-ган 9Mip KepiHÏciH как ортасынан ойш алады да алдымыэга жайып салып, тацдау.талгау курметше болейдЬ Терецд1К табигатын тану максатымен елец табигатын да теревдетш, epeciH би1ктете тусед!. Акын б:р ауылдыц, 6ip улттыц камын ойлаумен шектелмей. букгл адамэат баласшын алшактап кеткен арасын жакындастыруга-, беЙ1л:н буруга, гылыми-техникалык гасыр тудырган эаман зауалы-на дауа тэдеуге, жалкыдан жалпыныц, жалпыдан жалкыньгц жарасым-ыи табуга тырысады. Керкемдпс кестесзнен такырып табигатына тэн кеЛ1С1М таедайды да, азамзт ажарын енердегт ерхмен, eMÍp-дег: беламен íerrecTipin, корнем тындыкткц кияларына алнп шыгады, адэм балгзсьшы'; "терецге тыгн г'Ускен"сырларыныц" алтын сандыгын ашады. "Ндрацгы елдщ minen каргып турган" - Фараби, • "тура C93Í теске тускзн балгадай" - Махамбет, "боран толы дом-быраеы беэ1лдеген" - Кугмангазы, '\ау кетерсэ де кари талмаган" - Кагамукан, "жыр еркешт" - Жамбыл, "ког!М1зге кун болып ер-мелеген" - Султннмахмут сырлары акындык пен батырлык, адалдык пен жсмарттщ т^згтндерш катар устаган халыктыц квркем кел-бет1н кунгейленд1ре тускенгмен коймай, акьгн елемшщ де ажар-ьи ашады.

Мырзалиевтщ азаматтык лирикасы заман иен адам арасын-дагы курделт катынастярдыц т1лш тустнгп, табигатына терец-дейд1, кара жер kbchetíh сезтнгвнде "алдына алып, сэбидей ая-лагысы" келтп тугады. Акын жырлары-адам, заман, когам арасын-дагы шекараларды алып тастап, адамзат баласына ортак асыл арнзлардан сусьшдауыг.тен кунды.

- 10 -

EKirani тарау. Мырзалиев_лирикасынын улттыкерекшел1ктер1.

Bis бул тардуда акынныц ар туста жарык керген шыгарма-ларындагы улттык ерекшел1ктерд1, улттык таным, улттык сана сзулесппц суреттерш баска улт вдебиетшщ талантты туынды-ларымен жарыстыра окып гик ip туюге, казак адебиет1нщ кернект1 ек^дерх Ж.Молдагалиев, Г.Кайырбеков, М.Ыакатаев, Т.Молдагали-ев, Т.Айбергенов, Ф.Оцгарсынова, М.Шаханов елецдерхн салыстыра сараптау аркылы ой жУЙелеуге тырыстык. Улттык угымымызда бурын-нан ат уйреткен тецеу баламаларга жаца б ip кырынан келхп, жар-астык табу туртарына, халык ауыз адебиетхнщ кыруар казынасын кунтты колдану кырларына, казактыц халык макал-мэтелдершдегх байыргы ойды жацалап жеткхэхп кана коймай, тагалап таныту тагы-яымдарына баса назар аударуга тырыстык, ейткеш, "поэзия дайын мазмунды жеткгзуш: рана емес, Т1л секхлдх, ойды дамытудыц

т

КУД1реттх куралы гой. Акын суреттеп отырган такырып тынысын тыц тецеу, мазмунды метафоралармен кецейтгп, "адам ерекеттн -эсерхне тэуелденд1р1п'"" отырады. Поэтикалык шыгармага жацалык жарасатынын жаксы бхлетхн акын колына тускен соэдх калай болса солай колдана салмай, эр сезд^сез TipKeciH ой елегхнен еткхэ-in ецдей б1лу1мен 6ipre,байыргы тхлдщ байльщтарын пайдалану барнсында жаца материалдыц мумкхндхгхн мейл intim кадагалап отырады, жаца мен кененщ жарасымын, пайдаланып отырган сездер-Д1ц санын сапасымен сабактастырып, TiriTi тнгыз байланыстыра-ды. Мырзалиев енерхн1ц туп-тамыры да сол езгеге уксамай езге-ше ой сабактауында. "Тапкырлык» аз сейлеп кеп ацгарчу, ьйтыл-иыш ойыныц астарш тусхнуге, езхнше ойлануга окувысын мэжбур ету, шцуын артына сактаган суык канды сарка-ам, вмхрдщ кунгей}

1.A. Потёбня. Мысль и язык. 0".?сса, 19£2| стр.172.

2. Рл-Сараби. Трактаты о музыке и поэзии. А.,. 1993;стр.371.

мен TepicKeííiHe алшк кезбен жасканбай, жалтармай УН1ДУ, елге,

жерге халыктыг} канымен 6ipre жаралган внер! мен дэстурхне де-

ген тойымоыз кумарлык"* ацын enepiH ажарландыра туседх.

Акынныц "Ндзактарды шетелдхктерге таныстыру", "Кэш",

"Бвртбулгк", "Казаки кулык'Г'Курес", "Барымта", "Кундестер"

сезилдх жырларында улттык угымныц уздгк уйлес1мдер1н керемхз.

Жел1ндер1 сыздаган

Бие булттар 6ip табын.

Душка Tycin муздаган,

Дхр-дгр етгп тур талы.

Бул 6Í3 б!лет!н кара булт, сур булт, болмаса.ала булт емес,

"бие булт", api 6ip hskím, 6ip уыс, болмаса tíip топ булт емес,

"6ip табын" булт. Осы влендегГ'б1р табын", "бие булт" - акын-

ныц казак жырыныц yftipíHe айдап акелш, ез колымен коскан ак

адал малы. Bip гажабы сырттан келген жылкылардай yttipiH хздеп

оскырынбайды, уй ip_r,eri жылкылар да жатсынып, жатыркап, Teyin,

TioTen жаткан жок. Ce6e6i барлыгыныц Teri 6ip, тукымы 6ip,

табигаты ортак, казак угымына келхстх тецеу, жанына жакын мя

балама. Жацбырга бала рет1нде "душ" ceai де орынды алынып отыр. Ойткенх, енер атаульшщ кай-кайсысы да заманынан, когамынаи тыс вм!р суре алмайды гой. Акынныц керхемдхк корында мундай улттык угымныц уясынан ерген уй1р1мдг,улг1л1 сеэдер, кептеп саналады.

Акын киялыныц киясы - туган халкыныц тагдыры. Ол esi-нщ де, ултыныц да кушт1,тшт1 кудхретт: болуын калайды. "Болса сосын казактыц 6api мендей" деген жолдыц ез!нен-ац акьшньщ азаматтык ажары бхрден жарк етхп керхне калада.да^ аэаыаттык тугырын би!ктете туседх.

I. М.Ыакатвев. Кош, махаббат. А.,1988; 168-бет.

- 12 -

Акын жекелеген тарихи тулгалардыц тагдыры аркылы 6ytíh . 6íp уакыттыц бедер1Н бейнелеп, сол кезецпегч шындык шымылды-гын ашады да кепшл1к KepíHicice ic-эрекет успнде ipiKTÇ^reH, улттык сана сарабында сурыпталган окигаларды алып mutua, улттык намыс, улттык борыш, улттык ceaiMHÍH суранысына бере; i. Терт ТУЛ1Кпен TÍ3rinnecin тац атырган улттыц тыныс-т1ршгл1Г1Н акын дерект1 детальдармен дэйектеп, улттык психологиямен пернелеп, улттык намыспен жанып, улттык санамен саралап отирады. Поэтикалык образдардыц тарихи галереясын тыц тулгалармен толыктырып, улттык угымдардыц жинакталган, жуйеленген, тагдыр тез1нен еткен ем1ршецдер!нщ колдарына керкемдш кхлт« устата-ды да, адамзат тарихьшыц алкаракек айдынына аман алып шыгып, ÖvriHri болмыспен беттест:редг.

Кадыр Мырзалиев купиясыныц ктлт i такырып тынысымен бтр-ге тыныстап, тамырымен 6ipre согуда, лирикалык кейшкердщ сан турл1 cstíh саралай келш, саулел i cstíh даралауында, сан турлх ккмылын кызыктай отырып, каркынды киыылын курыктауында. Акын туган ултыныц тглш тусмп кана койыай TveiHflipe де б{ледi. Далам куатын эаманыныц жогына жарата бхлумен б ipre, ез кадамын да ныктап, шеберлггхн шыцдай туседх, терецнен тун-ган ой сэулесхн улт угымымен уйлесхмдг уштастырып, керкевдхк кер!Г1нде корыта бхледЬ

Даламгер улттык тулгалардыц турл1 М1нездергн кестелей отырып, ез MîHesiH де мойындатып, ез колтацбасын да сактай бхлед^ Тулгалар табигатына сай соны сурет, ьщгайлы ьгргак тещдайды.да, epôipinirç енергне сай ернек.болмысына теп бону табады. Улт угымымен ундес.тарих талгаыымен терлес туынды-лар акынныц улттык бояулар палитрасын байытып, казак поэзия-сыныц енер залын енденвтре, керкемдлк кестеслн кемелдендгре, даналык дэстурхн даралай туседт.

- 13 -

Уппннп тагау. М^^^ше^ли^нкасщдагы^ала^бЕаэы^

Казак халкыныц тутас тарихыныц Т1р1 куесг - данагей дала. Даналык элшпесм уйретт, даралык дэстурхн калыптастырган да - дала. Тшт1 казак ултыныц прототип - дала. Мырзалиев казак даласыныц кешег:, бугтнг} бейнесхн тутас бедерлеу аркэ-лы улттык керкем ойлау жуйесш кецейт1П, улт емхр^хц бхр-тутас поэтикалык полотносын салуга тырысады. Акын суреттеп отырган табигат КУбылыстарын лирикалык кейшкердщ адуан врек-ет:мен астарластырып, килы кецхл куй1мен канаттастырып, бас-аягы бyтiн дуниеге айналдырады. Коршаган ортаныц керкем сурет-тер1 акын киялына канат бттгрт, табигат Т1рш1л}г:не табиги туггыдан карауга муккшдгк береди' Мырзалиев поэзиясындагы сг.гем-схлем сулу суроттердл бтр-бгржен белек алып карастыру мумпн емес. Себеб: олаг б1р!н-б1рг толыктырып, бхрхн-бхрг жетелеп, бЦ1н-61г1 хздеп, б1р:н-бтр1 жоктап турады. Акынныц ертурл: жинактагында табигаттыц бхр кубылысы туралы жырлар б1рнешеу болганкмен арб1р1н!ц бояуы белек, бедер1 бвтен, ер-нег: езгеше. Эр жинак.эр тараудагы табигат кубылыстары Т1Л-десе кел1П, тутастык тугырына кол удтлся кетер1лед! де казак даласыныц бхртутас поэтикалык жаграфиясын тузедг, табигатты тусжу, туйешу, кегу, кабылдау касиеттер1 цауьаадаса кел1п, казак поззиясыныц керкемдтк кеппн 1лгер1летед1, шебершгк шеру-{н ширатады. Акын табигаттыц килы кубылыстарын бейнелеуде керкемдеу куралдарыныц кажеттхсхн, елец ыргагыныц ыцгайлысын тацдай б1лед1, сьгоалгы суреттер сырын улт угымыыен ужымдасты-рып, улттык тхлдтц мол байлыгын мейлхнше утымды, барынша байып-ты пайдаланады, сонымен бхрге когам кажетжен,замен зердесЬген тукндаган жаца сездерд1 де жатыркамай бауырына басып, табигат тхрштлхНнхц тгзгппн устатады.

- 14 -

Kyhí кешеге дейхн адамэаттш{ арманы табигатты кызыктау, багындыру болып келсе, 6yriHri кунг i багыт заман эауалыныц алдын алу, табягатка табыну екен1н алдымен ацгарган акын жогалган, жогакудыц аз-ак, алдында турган авдарды жоктау аркы-лы адам бойындагы жогвлуга жакындаган жаксы касиеттердх де Т1лге тиек етед1. Кадыр акын табигат сулулыгын саралауда бедерл1 бояулар, кубылыс кырына сай гпвйн.маэмунына лайык тур тауып, адавды - табигатка, табигатты - адам кейгине ен-riain кана коймай, екеутнхц арасындагы шекараны алып тастау-га тырысады, "толкындармен тогысып, толкын болып, ыстык, кумга кум болып араласады". Адам мен табигатты ic-ерекет Устшде 6eTTecTipin, ipi кубылыстарды KimipeflTin бейнелеу аркылы /"аспанменен таласкан алып шыцдар, бар болганы туйет^ вркеш-1Нде", "айдыц ©3Í, сенсем бе, сенбесем бе, бар болганы кун-багыс басындай-ак"» "жулдызыцныц asi де бар болганы сорган-дагы шогындай темеонщ"/ адамга kíüiík калпын сактауды таби-гаттан уйренуге ундейдь улттык бояулар корын кырагы пайдалан-ып, улттык угымдармен асерлг адштейдх,/"те^ге кун алып ыстык табадагы, тоц майдай жылжып epin бара наткан", "кец етек ару

- езен жУГ1рэд1, белхн сал кеЙлеНнщ кынап алып"/, гылыми-техникалык гасыр жацалыктарын жаратылыс тШне аударып, салыс-тырмалы суреттермен такырып тамырын тап басада/"твг1п турган ак жацбыр - д1р-д1р еткен экран", "зралгыэ-ап еэщ салкын тун

- тамыздыц точаэыткьваы"/. Мырзалиев бейнелеп отырган кубылыс кырын кажегт! керкемдеу куралдарымек кунгейлендхрш, дыбыстар ундест^мен yflaecTipin отырады. Улкен, ipi кубылыстарды бейнелеу барысында тынысты тецеу, тегеур!ндх ыргак ьгцгайласа, KimiripiM кубылыстарды наэды нактылыкпен, орынды ойлакылыкпен, жуйелх .-«инакылыкпен жеткiзол:.

Акын езхне дейшгх табигат лирикасыныц кемел гаеберлш-Tepin ширата TYcin, казак поззиясындагы табигатты. бейнелеу-Д1ц к9ркемдп< кекжиегж кецейттх, улттык пайзаждар кермесхн ты}} обраэдармен толыктырып, жаца заманныц жаркын жацалыкта^ын ти1мд1 пайдаланды.

TepTiHmi тарау. А2ын_ли£икасшщ_^лосо$ияда^тУ^нае21.

Бул тарауда акынныц философиялык лирикасыныц терецхне бойлаа, табигатын танытуга тырыстык. Мырзалиевттц философиясы хальгк-тнц турмыс-т1ршл1Г1нен туыдцап, улттык» халыктык mshí бар мэселелердщ мэйегхне айналады, казактьщ халык ауыз эдебиет1-Hif} Keycap булагынан сусындап, казан даласындвгы билер, шешен-дер мектебшен дэр1с алады да, бугхнгх емхр тьшдыгын ез кец1л1~ мен корытып, ce3ÍMÍMen саралай тусод!. Акын жырлары ежёлгх ел дзстурхмен етене араласып, бугшгх кунн1ц жогын жоктай бхледь улт угымымен ундесхп, эаман зердесЬтн нэр алады.

Акынньщ философиялык елецдерх туп тукиянын тугел бгле-tíh - баба болып бата бере алатын, ана болып ак tí лек айта алатын, ara болып айыбын таныта алатын, íhí болып iзет корсете алатин, карындас болып киыла бхлетхн, бауырлас болып жиыла б1лет1к, акылдыц айтканына кенхп, ардыц айдаганына wrperiH ибаныц ымы,. уяттыц yhí. Ежелг1 ел дестурхмен етене араласуы-мен 6ipre 6yriHri куннщ жогын да жоктаса бхледь Надыр казак у л тыньп; канына сщген касиеттЕр,д1 ез1нше пайымдап, пернелеп, yñip-Yñip Урд1с, улгглерден YñipiMflicÍH ipiKTen, сурыптап жатпайды, кысыраукн да, курын да, коцторгайын да, колауын да,

саягын да, сертерш де алацкайга айдап шыгьщ, алдымыэга тарта-

калауына

ды, иен жылкынкн шхнен apKiM .. . ,- курык салады. Мьгрзалиев тек ез е-пшц торхняе еркхн кес1л!п, екпхндх сейлеп кана кой-майды; турхкменнт!} торте шыгып елып та, кол кУ-ьгрыг к.вгап

- 16 -

отырмайды, Кеминен1ц шапанын кызыктап, Мактымкулыныц зарына кулак туредх, туркмен к!лем1нен еткен куннщ ернегш окиды, T3IKÍK топьграгын басыр т.урьт, Рудакидщ жок каэшен сыр тыц-• дап, TeMip Мэлштщ койнынан шыккан хатты окиды, Махфидщ муцын жоктасып, Хафиздщ каЪарына ушырамай турганда, Акбайтал асуына кетер1ледЬ Ултты бар етет1Н де, жок ететш де -улыл^ры гой. Акын эр улттыц ажарына уц}ле отырып, улы улдар-,ын шет калдырмайды, кайта солардыц шерг аркылы - ел inepiH, солардыц сыры аркылы - улт сырын аша ту сед i.

Мырэалиев пен казак ултыныц арасындагы акындык карым-каты-нас 6ipTe-6ipTe жойылып, туыстыкка айналган. 9p6ip улкен акын-ныц шыгармашылык онерiне тан - езш-езт баскара ялмаушылык сеэ|мнтц айтканына KeHin, дегенше жету, шэгттылыктан шнгынып, жацалыкка жуНну - Кадыр каламына да тен касиет.

"Кез келген халыктыц eKi турлг философиясы баг: 6ipi -гылыми, К1таби, салтанатты, мерекел^к философия да, eKinmici - кундел!кт1,турмыстык, уй-1епл1К философия. Осы екг философия кундел1кт1 емхрмен б1рдей танысу кажет те, ecipece соц^ысык жан-жакты бхлу ымдет" дейдт Белинский. Акын турмыстык фило-софияныц кыр-сырын калткысыз ьецгерш, улт omipihin усак-туй-ек нэрселерхне деЙ1н нэрл1 бейнелеп,ауыл арасындагы табиги •прлш аркылы халык eMipiHiH кайталанбас керкем келбетш мусхн-дейд1, косалкы кубылыстар аркылы улкен кубылыстыц сырын ашады, "tai философияны да" еншШнен куг калдырмай.ел емцамен етенв араластырып, туганындай табыстырады.

BeciHmi тарау. Твгихи шындык пен керкенпш memiM. Бул тарауда (Из акынныц тарихи шындыкты таразылау, керкемдеу, . жуйедеу, жетк1зу шеберлгктерше ден койдык, еткетцд! б i лмей турып ерге умтылу - онегес1здхк. "Поэзия ушхн кетупк алдьп мен артын жаксы tíijiy, ягни еткен мен болашакты ацгару, т iпт т

жаттан шыгармау, уштпау'.'* Кадыр поэзиясыныц ажарын ашып,

тегеуршш танытуда, болашагын болжап, вткенш эрнектеудв - ■

тарихи шьшдыктщ улес г мол. Вткен тарих бабаларымыздьщ "Ар

"арманын Дулагермен куып журш" салып кеткен уЯх, 61здщ мш-

дет1М1э - ол Уйд1 бузып, орнына баска Уй тургызу емес, сош

унем1 карау.^цадагалау, куту. "вткен вьирд: тану - еткхнш!

наукан. емес"екен1н тус1нген каламгер тутас тарихи окигалар-

ды улт емхртндегт килы кеэецд! бейнелеуде жалац жарнама, ур •

да жык ураншклдыктан ыгысып, кейхпкер келбетхне батыл бойлау-

мен бхрге, буттн бхр улттыц б1т1ы-болмысын, турмыс-тхршхлхМн;

м1неэ-машыгын тарихи шындыктыц туздыгы ретшде .. пайдаланады.

Тарихи тулгалар табигатьша терец1рек Уц1л1п, типтiк образдар

тугырына кетередЬ "Халыктыц ез багасын взше кайтару канша-

лыкты киын"°деп Есенин айткандай, акын тарихи окигалардыц

тУС1нд:рме сездхгхне де, алуан угымдардыц аударма создтгхне

де айналмай, "Вукхл адамзат баласымен беттесе отырып, езхнхц

кэдухлгх калпын сактайды"4 да, халык казынасынан алган багалы

буйымныц багасын кайыруга тырысады.

Тарихи шындыкты жинактап жетк1зуде керкемдегнв курал~

дардыц, суреттеу тзс1лдер}нп( эртурхн тихмдх пайдаланып,

тарихи тудгалардыц "хс-арекетг мен акыл-ойын, максаты мен'

5

муддесш озш когшаган ортамен тыгыз байланыста" бейнелейдг.

1.М.Назарбаев, влец - сездщ патшасы, сез сарасы.А.,1973;23-(5ет.

2.Ш.Елеукенов. Заманпас парасаты. А.,1977; 86-бет.

3.С.Есенин. Собрание сочинений в пяти томах. Т.4.М., 1967; стр.164. • ' ,

4.Мартынов. Л. Собрание сочинений в 3-х томах.т.З.М.,1976; стр.328.

5.К.П.Эккерман.Раэговоры с Гете в последние'годы его жизни, и., - Л.. 1934; стр.551.

"Б1здей халык жок жолды мол таптаган, 6ipaK тура бакытка жол таппаган"... деп акынныц esi айткандай, Kapi тарих койнауларын •ныц катпа-катпар купиясын, тарау-тарау сокпактар сырын жуйе-леп жетк1зумен коса,улттык таным-тусхнхк тузхл1схн, улттык психология пайымымен астарлап отырады. Жекелеген щумактар;.мен жолдарга 6ytíh 6ip кубылыс кырын, улттык М1нез сэулесхн сыйгызып, астарлы эз1л, антек юмормен ажарлай бхледЬ "Астындагы атын алты ай 1здеген, ацкау халык екенбгз гой бхз деген", "конак Ciare тагдырдыц ул бергеш сек!лдх,кш да болса казактыц 6ip KepreHi сек1лдх", "кайран бабам жарытып кебеймеген, канша туып каншама уйленгенмен" деген жолдар акынныц тарихи шындык-ты терец б!лу:мен катар, улттык психология ихрхмдерпт ем1н-еркхн бойлайтынын байкатады.

Мырзалиевтщ "Tac тебедегх тарихи айкас", "Лал Бахадур Шастридщ рухымен сейлесу", "Дусам ибн Аббсс •■■¿-„ч.-ил ацыз", "Садриддин Айни: нёмесе жетпхс бес дуре туралы хивая" жырлары - Эуеэов айткан: "акындык сыныныц 6ip канаты - бхлхмдШктен хабар бергендей, ce6e6i "такырып - шыгармадагы жекелеген элемент-тердщ мазмун б1рл!г1 болып табылады"гой.

Акын-тарихи окигалардыц вйы, kvhíh KepceTin, айла-амал-дарын аныктап, байлаи-болжамдарына бага 6epin жатпай-ак, тарихи шындакты жинактап. жеткхэе, керкемдеп, корыта бхлуде улттык угымдар мумкхнд1гхн молынан пайдаланады.

Алтыншы тарау: •

. Аталган тарауда акын поэзиясыныц турлх тасхлдерпге, мэнер-маш-ыктарыш, улттык tí л байлыгын пайдалану парасатына, колдану кырына, коркемдеу куралдарын1 тутыну тагылымына басты назар аударылды.

I .Б.Тоышевский. Теория литературы. Поэтика. Л., 1931; стр.131.

"Адамда eKÏ *урл1 максут бар, оныц 6.ipi - тан мацсуты, ekihmîci - жан максутьГдеп Шэкер1м айткандай,акын жырлары осы жан максутыныц жогын жоктап, улттык болмыстыц ypetti ymíH "ítyh цатып, TYci кашады" /Махамбет/. Акын позэиясьгнда жаксылык пен жамандыктыц.ак пен каряньп;,тайыд бен терецнпь 1эгШк пен зулымдыктыч,еэд1к пен елдгктхц салыстырмалы cypeTTepi мол кез-десед^ "Психологиялкк паралеллизм - Дадьгр поээиясыныц табигат-ын ашатын улгчлер" /З.Сергккалиев/. Дыбысталуы 6ipflefl сеэдер-дх артурлх грамматикалык форыада елденеше рет кайыра колданып, ацын елец интонвциясын кушейтед}, динамикасын жихлитедх, жай кайталау.кезектх кайталау, еспе кайталаулар аг",ьшы cesiM ыр-гагын реттеп, такырып тынысын кецейтедЬ "Теггнде поэзия Т1Л1-бейнелеу тэсхлппн сонылыгы жеке сездердщ тыцнан косылуы, сез т1ркестерхн1ц езгеше кисындылыгы деп караиай, ец алдымен ой-сурет, сезхм-есер сонылыгы сол аркылы сээдхц куаттылыгьг артып, эр сез, свз.ораиыныц жаца, терец магына алуы деп TYciHy лазim" дейд! академик З.Ахметов. Осы тургыдан алып Караганда акын алдына койган максатын эдемi орындай алада: улттык угым-дагы кашак Kenirí_сэздерге тыц сипат дарытып, жаца М1ндет -жуктейд1, нейб1р кецхл-куй одагайлары аркылы /."япыр-ау", "опыр-ау", "бэтip-ay", "шгркгн-ай"/ елецнхц табигатын тулетхп; улттык психологиямен пернелеп отырады. Мырзалиевтщ шыгарма-шылыгынла сыншыллык рухтыц басым болатылдыгы зацды api табигк КYбылые ретшяе кобнлданып, казак поээнясыныц кец арнасынд» талдап тексерхлдь Акын шеберлхгхнщ 6ip ушы 93Ï кертл кур-ген кундйл1кт1 oí!ip тэзмгибесшщ терецд1г!нде жатса, eitiraii ушы кол-кесхр карынпдан кожеттiс in тацдай, kící бойы егхннен nie in жэт^лгенш атабастай бхлущпе. "Дорэмсак", "Кекпар", "Дылыш пен Kaicap",'torçri майлзн'уинактатындагы жырлвр"" осыныч айкьш аПпгы.

- 20 - • Акын елецдерхндегч энтек аз1л, астарлы ажуа, максатты мыскыл, кулыкты кекесхн халыктыц туршс-тхрхиплхгшен туын-дап, жыр табигатын тап басып отырады, улттык каскеттерд}' тара-зылап, улттык угымдардыц уялату барысында улгайган эпитет, ширыккан шендесттру, cypeTTi синонимдер, ажарлы янтонимдер, ойлы омонимдер мейлхнше мелшерлi, барынша дел колданылатынын нактылы мысйлдар аркылы айкындадык- Акын шеберл1Г1Нщ 6ip кыра ретхнде оныц мейлхнше кыска жазып, мол мазмун сыйгыэуга тыры-сатындыгы атап керсетглд1. Мырзалиев 6ip-eid щумактыц езхнде улкен кубылыс сырын бермек болып, соныц б1т1м-болмысын, каД1р-касиетхн ыкшамдап, жинактап, елеп ■-екшеп, бас-аягы 6ytíh кеи жасайды да, бастапкы жугхн артып, улкен жолдыц устше шыгара-ды, акын жырлары жолаушыдан repi журНнпйге коб ipet; yKcati тура-ды. Тал бойында 6ip TYttip артык kuím жок, барх шагын, 6api ыкшам, 6api жецхл, барх ыцгайлы, соидыктан ' . epneri де керкем, ойы да жинакы. Акын влевдерхндегх басты 6ip ерекшелм оныц синтаксистхк курылымында. Жекелеген саздер аркылы елецтц бойын жинадыландырып, ойын коюландьгра тУседЬ К,а дыр елецдер-хнде "6ip" сан eciMi мен "6ipey" белг1с1здпс eciMfliriHin алатын орны ерекше. Олардыц ap KÍTan, кейде тгптт ер елец сайын кайталанып отыруы елецнхц керкемдхк куатын арттырып, айтар ойын жинактап, тыгыздап, TYftiHflen жеткхэуге жол ашады. Бул акын стилшщ туракты Heri3ri детальдарыныц 6ipi екент ескерухмхэ кажет. Мырэалиевтхц Yin томдык шыгармалар жинагында "6ipey" eci>wiri 421 рет, "6ip" сан ecÍMi 330 рет кездеседх екен.. Бажайлап к&раыасацыз, байкалмайтыны да рас., соншама сезд1ч ык-жымын бхлдхрмей, кумга cirçréH тампыдай cirçipin ж|-6epyi де толысксн таяанттыц гана колынан келетш киьш шаруа.

Акын шгармашь'Лыгыныц шырайын шыгарып, терт ку была сын т*гевдеп турган тек табиги тутастык кана evec, улт угымымен

уйлесгм тадкан тарихи тутастык. жекелеген лыр, тутас тарау, буттн бвЛ1М, жуйел1 жинактардыц жолаушылары улттык сананыц ак суатынан атын суарып, бабалар болмысына басын иед1.

Н,ор!лтш;пь!_. Мыраалиев поээиясьшщ парасат-пайыш,б1т1ы-йолмысы, вр^м-врнег!, тхл кестес1 бУгчнН поээияйыц талантты туындыларымен салыстырыла сарапталып, такырыптык тугырлары, дастур Д1Л1Н дар.ытуы, ой ербтту, улттык угымдарды уялату ур-Д1с1, керкемд!к кетпйн игеру купиясы алуан арнада карастырыл-ды. вкпрдщ еэ свахи эц1н айналдырмай, сол куйхнде жетк13У -акын шеберл:гчн1ц б1р кыры ек'енх тхлге тиек етШп, мазмунга тур 1здеп, табанын тоздырмэй, мазмуны турдх ез!-ак 1здеп таба-тыны, кецш^лтк пен кемшШктщ арасын кадамдап елшеп \ жатпай-ак, кезбен нуск.ап, кец!лмен бгрлейтгнг нактылы талдаулар аркы-лы ту.^ырымгал.пы. А^ьт влецлер1нщ вмхрмен езектест1к ар^мдерт, тагпхпсн тж.шрластык тнгыльшдары, ултымен ундесттк улг!лер1, ел1мен еюттлесттк ендгктер! керкемдхк кубылыс ретгнде кабыл-данып, казак поэзиясындагы багыт-багдары, сурлеу-сокпагы барын-ша даралан,ЕЬ1.

Бастау алгаи булактары, .тамыр тарткан терецд^ктерт топ-шыланып, казак поэзиясындагы дастур сабактастыгьтщ килы кершхстер! аркылы акын внергнщ асу, ену ерхс! белг1ленд1, алдыцгы буын агалар,кей1нг! буын пилерге де Мырзалиевтщ тиг1зген ыкпалы назарга альшды.

Кекелеген жырлар жуптаса келтп, тараулар табигатын т*эв-тшг, тараулар табигяты тхлдесе кел1п, тутастык тугырына кетёр!-лет!н1 акын поззияеыныц куиды касиеттер!н1ц рет!нде аталып керсеттлдг. Казак даласьшыц бугхнг! б^йнесхн бедерлэген, поэти-калык жаграфиясы /"Жеруйнк"/, казак халкыныц улттык табигаты, улттык психологиясы, уиттык ташм-тУС1Н1Г1 /"Кеш","Домбыра"/, бауырлас калыктар достыгы /"Алакан"/» табигат коргау /"Кызыл

Кхтап"/ такырыптарына туцгыш тутас кхтап арнап, тутастык тугыр-шш катеру, сол аркылы улттык керкем ойлау жуйесш ■ калыптас-тыру кадамдарыныц кыр-сыры, мэне-машыгы, келхсш-кестесп тал-дап тексерхлдь

Мырзалиев мэнер1не тэн - мейлгнше кыскалыц, мгрдщ огын-дай долд1к,т:л байлыгы,мазмун терецц1Г1, кемел кесемд1к пен ' Шебер шешенд1К, кыэдыц жугшдей жинакылык, "киыннан киыстырар" /Абай/ тапкырлык тагылыыдарына байыптаулар жасалды.

Тараулар табигатынан туындоган тужырым-тУЙ1ндер топтас-тырылш, жумыс корытындысына жуйелендЬ

Диссертация такырыбн бойынша мынадай ецбектер жарык кердк

1. Парасат пен пайыы. Д.Мырэалиевтщ философнялык л'.щикасы хакында/. "Казак тШ мен эдебиетх" журналы, 1994, I.

2. Шыцырау мен шындык. /К.Нырзалиевтп} жырларцндагы дала образц/."Кнлын" журналы, 1993, л 11-1^.

3. Туырлык пен тундхк. /К.Иырзалневтщ акындык шеберлпч туральу'. "Парасат" журналы, 1994, № 3.

4. Тамьгр мен жемтс. /Ыырззлиев поээиясыныц улттык ерекшелхк-тер!/. "Зерде" журналы, 1994, № 3.

5. Табигат пен таным /Мырэалиевт1ц табигат лирикасы туралц/ "Атамекен", 3 кацтар, 1994.

- 23 -РЕЗЮМЕ

С.Нурахметов

Диссертационная работа на тему "Поэтическое мастерство Кадыра Мурзалиева" написана для соискания ученой степени кандидата филологических наук и посвящена поэтике лирики одного из крупнейших современных казахских поэтов, научноаду анализу художественных особенностей его поэзии.

В предлагаемой работе главное внимание уделяется рась крытию тематических основ, национального колорита, языкового богатства,композицлонно-стилввого своеобразия стихотворений поэта.

Научная новизна работы заключается в том, что в ней мастерство рассматривается так самостоятельно впервые.

Диссертация состоит из введения, шести глав, заключения, списка использованной литературы.

Summary.

S.Nurakhmrtov

Dissertation entitled "Poetry of Kadyr Murzaliev" has been presented to apply for the scientific degree of the Candidate of the Philology and la devoted to the poetics of lyrical heritage of cms of th« greatest.- contemporary Kazakh poets, soientifio analysis of art peculiarities of his poetry»

Main attention in the suggested thesis is given to the disclosure of the essence, national peculiarities, lan guage riohness, ooropositional and stylistic uniqeneos of the poet's verass»

The thesis is scientifically peculiar because the oreative aotivity of Mursaliev is considered as a unique one for the first tins.

Dissertation consists of introduction, six chapters, conclusion and references.