автореферат диссертации по философии, специальность ВАК РФ 09.00.11
диссертация на тему:
Азербайджанская национальная действительность и критика её .... (история и современность)

  • Год: 1993
  • Автор научной работы: Тетиев, А.М.
  • Ученая cтепень: доктора философских наук
  • Место защиты диссертации: Баку
  • Код cпециальности ВАК: 09.00.11
Автореферат по философии на тему 'Азербайджанская национальная действительность и критика её .... (история и современность)'

Полный текст автореферата диссертации по теме "Азербайджанская национальная действительность и критика её .... (история и современность)"

АЗЭРБАШАН ЕЛМЛЭР АКАДЕМИМСЫ ФЭЛСЭФЭ ВЭ ОТГУГ ИНСТИТУТУ

о г _ Эл]азмасы Ьугугунда

• ■ :< 11 •; ^ 1 ?

ТАРЬИЕВ ЭЛИКРАМ МИРЬЭСЭН ОРЛУ

АЗЭРБАШАН МИЛЛИ КЕРЧЭКЛШИ ВЭ ОНУН САХТАЛАШДЫРЫЛМАСЫНЫН ТЭНГИДИ

(Тарих вэ муаснрлик)

Ихтисас: 09. 00. 11 — Сосиал фэлсэфэ

ФЭЛСЭФЭ ЕЛМЛЭРИ ДОКТОРУ АЛИМЛИК ДЭРЭЧЭСИ АЛМ\Г УЧ-УН ТЭГДИМ ЕДИЛМИШ ДИССЕРТАСШАНЫН

АВТОРЕФЕРАТЫ

БАКЫ —

1993

Дигссртаси]'а Азэрбз]чан Иншаат Уннверситетинин «Со-сиолсшф ва политолога» кафедрасында ]еринэ ]етйрйл-мишдир.

Рэсми опонентлэр:

1. Шакирзадэ Зддин Сэдрэддин орлу — фэлсэфэ елмлэри

доктору, профессор

2. Абдулла^ев Эликрам Закир.орлу — фэлсэфэ елмлэри

доктору, профессор.

3. Мустафа]ев Азэр Хошбэхг оглу — фэлсэфэ елмлэри

доктору.

Апарычы тэшкилаг: Азэрба^ан Тибб Уннверситетинин «фэлсэфэ» кафедрасы.

Диссертасщ'анын мудафиэси Азэрба]чан ЕА Фэлсэфэ вэ Ьугуг Институту ]'анында фэлсэфэ елмлэри доктору >елми дэрэчэси тэгдим едэн ихтисаслашдырылмыш елми шуранын

(ДО. 04. Об. 01) «._£_» ^еглгг 1994-чу ил

тарихли ичласында саат« * олачагдыр. (Бакы—370143, Ьусс]н Чавид проспекта; 31) Днссертааца илэ Азэрба]'чан ЕА-нык Елми Китабханасында такыш олмаг олар. /

Автореферат " » / I1993У;у мл тарнхдэ к'»!.: -р;! л мишдир. ^

Ихтисаслашдырылмыш елми шуранын катиби,

фэлсэфэ елмлэри доктору Н. СЭФ9РОВ

i. кшш юмяшиша

»'овпунун дктуал?.игя вэ jouzzüMU -ч?еэлз вчтпмяа еякл-оафын чох'uvhYM-оеЬэлзрдадэи бяриш тгшкяя эдгр.-Бу кшс? шялк пробдемлэра кзгиг. ээ аклзллз пробдомлор iíhmí бахмаг' aajrjí-

дир, онлар парада бт ворирсз версии.» гр5кг> таобнл. характер дша-,iup. Чупки, оснрда бпр регловда баа-зерэн шжте-мгаазяшэ дэрЬгл. ö&j? нэлхалт бир мзсэлз^з чэзрялэр, ôtîyh . дунЗ а хакгдаршга дэЬэг>тя& . бвЬрана ээ Ьэтта дул ja мтЬарибэсзг кярдабыка с*рукдэзэ. бяяэр. Лег.э--zz, ' hазярка шэраиздэ базу^ду^ядэд вз -кжклкдиндэн аснлз отаа^г-par hs4 ösp 'халгня озааквгу - ;}ахуд:оаа-'<5ихавэ' .мгнасибэ?

бзслэмэк олчаз. Ззхгилз • З'ЛТ.Дзназ'да миляи язсэлэЗа ба^п: зЬэшг]- . ,-}эт вбриш.ону "ÄYHja ^зсэлэск,г' ХШ-.'Л г/.у»з1ря атгщшшр.~

Сон дозрлзрдз Недясэязргнбс-г мзляя ■

шн'лнк стуруаук вэ »шла eydss здар-кв,. »ашя

азсэгэ пзЬ'блешнав.-бя a^:ja'"iaàap;/ïahsçî5ss .^dhs.'araraaà 'шмат тзЬ-' лукэлздир. Бу, мллл?/гасэдэнЕИ тзяг^и^вЗрзгах^сл РЭ ДУЗКТЯ -тот— битв етун чох/ваягбдвр. .Йодли cíijsca'THa. xójjyj&mr sa- ягзвгн joparan шсд чохаалдзглв дошэтлар/^ едо»: да • áabptíagnaB^Pecnstí лик» а ■ учга хтсугв-Лмодзэта;.'^ СОЕЙгиа» даакудоттнуа -сбн .

илЬриаяэ маляя" eœçœtà аладгадав*. етсаэдшзм зэ'-созв*?:-чг?'

Зэтанав сугута'зграиас'нннз" за sc го. оэбэбгзр^пдониярипг тзагсд ег-. гл:адир . Тэдгэт етдп.1 дклз: тлавзувjn ак^аллагн.,-. эввола бу. атнкт ■• ¿щ^этимизян ^ инкпЕафзвдз бш зспза :арсйеслэрл5 osyht дэгрулдур. -ячзнма бу- kyjiky; азэрбазчав тяртвт^^вав:^sfeafrafàaïraabéiœ» лп-ыэ.'нзЕЯ ЬэЗаткзт^х^^ бэзумэядэ -

• о лав яэнч насазш V9*хт .tapÖ'sij'öciiH^'Äезззслз .»¿этлзр хастэрэ бвдэр» Халгнн кэзгэт г&кб оаа'Ьэетх'ата дсшк, аз • тарзхя кечкага вз бу kyey Ъаг?ннда. дузют: иафарадс^а вориэк г,г/а~ сир вэ яэлэч'ак алма. ггдшгатлаз т;чун,чох зя^ярдя'ола бялзр.ТчуП" чу дпссертасиЗ ада нэзэрйэа .кзч^ндзп. ггробл^млгр ьаши кврчэхслиЗи-sa ммлz Ьэ^атшазкн бт-пн сеЬэлэршя; да+ал, ¿алныз глооал иигЗадлы, бе^пзгсал!* яНэш^^от гзсб агзЕ.тэрэфтаркнн shr.xs 'здйр. ¿эрдунчу а!сздеы1к Ф.Г.КзчзргйШнп костэрдаЗЕ "Азорба^чаа хал-

гннш талэза.ёлэ. зтнрмжздтр хяе. о оз 'таряхзнив\мгггэлЕ$ дэврлэ-рдядэ jaxhh еэ Opta Еэрг хадгдшк елз вй^ад довдэг тзркибшдз ол-муадур. £у исэ Ьзжд халгларщ аэдзщуо'глзр-лнда кдада Захшаыгы

I. В»И.Лввпв. Зсэщчранаа tsa syâxj^stîî» 24-чу ч-адд»

ï-o уйдаяуry se «рдэдзщз/й mo г»ушяак еделэ Лакан

«П'йЯШф i'¿9p6?j-4sh мздэне^ззтя зэ ёэлсззе факрани Кран,

jcs.ßmop ЗЬрг хая^ларашт вэ фалсафасЕ яла rap-

5шл.цглы злата вэ -га'сира,, ка'*вэвв сэрваглэр шбадоэеи масолзсивин гпЗУШШЕЯа баяэ муа^ев "щбЬэлг" шгамлар ахтармшдзф. МаЬз буна к£;.э дэ Азэрбадчан Еятшаа-еазаза вэ фзлозфг фЕКранли гона? халг-ларшз, Xусусяяэ турк халгавая шдэниззота елэ ггршылнгла а латает масала^и лазимя camjjasn

Бетлш!. Vteisajjeraa Дакндан зурулыаёыннн езу муэ j¡jaH .дэрачэ. дз кадж сиз.'-оэрйи '¿?эубЕк:ндэв вэ мвлле шв&сибгтлэрин дузкув Ьал-дяадэн азьущш» Чкшя дяотаи шпшшарда элдэ едглэн нашшЗЗэгдэр онларда oxsd ш чрЬэтлзри еэ мкллота езд хусуое чаЬатлзрв дузг.у: алагзлащскрмакдзн чох аошшдыр. iteas шсэдэЗэ даим дздтэт ¡¡етирил-иаси es га^ их кзогерЕлшся,. шшаа мумгсзкбэг'лэркн ердычкя олараг ^зэтаг олушеек, едранилизоЕ» дех-р вэ шариата. yjrya Акилла зеки ШИгазфла зэ!й;иг.лэ£ЦЩрша?асЕ гстар кззарн» иртарса да амаля aha-ЙДЗЗ3"9 кашсдвр вэ республика халгларнннн Ьа^атшае, ондарыя ичт» ^>чтееда, огласи в» кэдзне кккишафьада шЬум рол ojaaja билар.

даим шшшаз> едав, ¡jea£-¡jeEE вробле&щар за Sfp&lf ■ £®йхяшщр В? онукяа ЬесаЗяашгг ззрура-

Л. Мэвз.ушя шлавгл: ..'чгсг. вэ ддепа кэябэлэри. Kjüw Co.se т дазруадон тагалмх;. рекимми дагдадвгв яндкка дедрадэк .щяш

кэсэлз вэ онун- сахяалайднрылмасв ададяэркшш -Saskia: c&hsyaßS» аперашшга фушцшеняал бар жебэя w главки адЬгл-

ларя олготдур:

Вирккчк: Еу ойейжа W3BWX 'гэдажпхтлар.бяр веча нстеш»»«» д« ас&чаишкщр s Ifau^g; лдддж кава лазав агзэрдЗз&си еэ араетвка-ея сгЬаошдэ • ^or ©яи-д-назори, соелоломЕ-ег/пирик фактаар ва

гла^ернгллгр ?osJtais*in«:i©» Шда шсэлг саЬоспкда апарнлан гада-г-зтларкы caja тт*а о ггдрр -çpx аргыаадьр нк» бу, вчгзшаз еямлзран бу вз ¡ja дикор огйзлзргядэ ел г^ла штакаойблизга лозулиагша еэ~ боб олкувдур. Ь^Ьз бундар она кэщщЗ ^ардн кв, совег Ьак:ш^зз-

TSBIEB СОН КЗЛДШ игсэл.т}9 ЛЙ-СЭДД занешшаа »» бузуы да

нэтгчасиндо андда. бтхуп квжш ССРИ улцтщъ, эн ^рх? бвз ¿aap-бат-'^злылар овун afHg нэ-гичаларпнш ^шуйу -чаюайг orypyr ; JËXSSI-cï» ¿¿шдг мосй.0к;ш гадгкгд: сьЧаошдз до Csjvii s^ai-KÄsps » s'/арла-

Г. фягАфстт ?эдазг2» "Халг -rascta", 81

l'-'T'."- 1 '—UT)' ->-, '

pa, саблон вэ стандарт стерзоткадзрэреал h aja? Ьадазодзршьш вэ ! фактларшш шаяг^далшсияэ, бо 'зэн да эрг-бас,дар эдилмэскнз кг с» дол вералирхи ; Дэвдунчу. Ыялги мзсэлгэ сШэеяадэ чалшан саикг<дх Шэрг вэ Горб аллмлзр:шз, оплараа' бурхуа. с'штака мэхсуслугу прмз'ла-скнднв raj"э? гэралк? вэ Наше к Ьеггкдда - чох cyh'u шзкялда rojpa--обзэглтш pj'j.« "ггпгдзы обрезы" в» с. зарадшшрда кя, бу да о

кл эсарлар^а элка да;}?, рияи хезля апагк салытдш: Беаздчи: £1аляя лтожаф практике ала та 'ркт.лаЗяб dypsya адямяэраня тангид едаркап аслинда мадла ?.:асзланка нэзэризлэ вэ гграстакасанш бэ 'за oáisjpi ея озчтлуз са:«алапды|й.1ка, бунуаяа да злаа кчтшланз jara-i езуну баю паааырмшнг ; Адтккчы,, !/.алди уенкзпэФ cch гсаадэ gobss дэврт тэдтз-гатдаршшн пах .»лЬум бар ххоусдЗлзтй нэ hap окр миддгзэ акд хусуог чаЬатлэрдэ' гмумсовот, бэ^кэлиалал чаЬэтдзргя уЗгуяяаздкршззгсы» бара-биралз таразяаядырыяпагы гдэз лдарш дав абертдчр, Ьэтг-а оадгра • shTajs-j алмазайда беяэ ; штсшеф ссЬзсждз зддэ одуп-

.wya угурларкя шшаролушэздыга. Чаауби Азэрб^мазда ssîvsr. грос*-- • лзрла онув :.yraiac3ci£ бу гезявшвйи угурязри д.эда гэззра mou- • дмыр. Bythi когзедларша в» гувологдз г.к'пл.?длугуиа б&каЗлрзг со- ' es? ииляя cKjaeata ïF.pax'âojy Иряяда миллп cnjacats ;

ннсбатав нааакп крэлзза догру аталкка чод dajr» озг< зддкм, Ь^-га -err- >aj:-a ада; Сэкаазввчп» дургуялуг аляаряндо мяяле иэсалоняв hu'x- I лаяая дахаяг за харачя ролу» shstsflja-Ri cobгода» бола бар табляга-й усулу озгнэ t.shK3M jep едз?.а:идн кя, xyjp. ссв-эт хаягларн шллв йшга-i зеф саЬзсиндэ • нр-гнг дуд^апш бгеуа гаЗагчш! в-^ялрйаг: ötyö кач-кнвевр во Нам дэ бука анчаг сосиаяазм, Г7рудуй? са^эсакда наш:, одуа-Ичтг'са гсжшефш* сос-.-аласс ыолелвадаа баззга халгдарая тар-наддар:.»к v4yh тетрада едалярда. 'йезлэя, тез-г^з бзлэ отгздиск лэр ааарылкрда ка, баздэ ала гзЬсшшялгр зЬалашш hap он иш i?г.барана хера AEiil, 11кгдлтэрэ - вз Фраасахан Зтксэкдар. Бурадзь ;ч б зла бар cahB Hatanaja кэ&шяодя ка, созег халгларынгг: малла сар caaajjaca. xyja га^агчнл буркуа хадгларотышедщан чех jykcsk-xurp за cobs? .малла тзчрубзеа» 1ддллп анкяшэф шдэла инкшаф отмэ:?да олан 6Y.TYH халглгр nvn т-муиэ вэ эряэк олглаладыр, Ш зэачилгрд-паи, ЬайдулгрцйН!!,. аЗрикадддгрыа coczas-oajécn ва гадает заз^з jaT-ларпла кечиаз СС?;:-ння rej pa-pyc халтлараяш Бэз^^а-ггак гага^шо едзн кудунч глтзрлаллар чйа' .влзгшйб.^цдырдн.' Дрггузткчу» Совет дэвргядз' адарша-^з-б-та. ажжг тэдататлардн вазара-^этодоложн эса-с.шш тзбкн ка, yapxoasíWiQHSHHSM ташкад одирдг, Ьазьфдн Щ9рап-«дэ лез бу сеЬй-дз элда. рзЬбэр. lyry.Ka бадглрк етэз^эз.бйр йдоологд ко-

xfiwvssiïh олж.:ааЕ Еробяошз ^ô-rrasîSP ъу, ачыглаймаоы tsye чох бв~

• УК »е «^ШФДШ«?/',? i Kiuvm- ноогль вэ кид-

f»3 "шйа-йадгь,. сс-ьог хайпг.аг?кжз ¡íasus лнкигкгф фо-

ну-дан изнгра чш^лав» sc;^урло : A^tpöaivaHKi »хтажпф ¿еллгрлз з-рзладу vypr. ва ъсяы ■ хгшдаркза ?яшгскоотз ¿a boç," j,a ¿aíips: дз'Ейзэрз •йлка-ь-адщ,. Ь'пзэрэ jmrnaMzz исэ АзгрЗеЗчкшв ■У^'РЙЗРЫ гад да оларзу таят -ижаг Ь 5-Хяа згзхдеи одукэдш, овлщра JidOTtpc jepnmmugifcp. Bïïvîï бу гллгрдэ

Нрагг, ï"\'pK zu spstí ояк?' егдакяэрк чох ïsrhm

í'^rp.Scp . Згхуд'-апяфкн ш 'нась: гатзглгглгб сах-

-Буду г Jhep да^жоп зззэл, Апорбаччан лклшздс-ûo-sy sôpiœKôaoioija- згоазЬ^гларжав ардвигл олараг hsjaru хсчкркл-иэса ва -идядаги es гздш таркх вэ ¿шеэшШ 8?индзя, ;fí>k® делам .sa •r'sfpic дун^асылдаи ajcuiax- сЕ^асзтьчкк h33ата -кочцрхлмэсг. золу ила озшзкзр« Акгдамак Б, Гл-хладов jas.osr "£саз -проблем оидадсф кк, -. Дэзрбцзчавда ysys ¿¿рлзр зрзлкдэ: бгггн тарпхи» пу1угк,фэлаэ§з1.

ь4> о. олэрлэрен . .spstí .сле§б8сы- я$гв -едп^лйеаэ . "h£kou kjí, '

Дзо?:-5а1*!йака Совет haica-^jats з^рулаза х:йдор такче' Бшща' 160-дая нз гаркал б smp одклнр,- влшм»-'.кэд&ягдзотаь .звчвсзвзш!» .вр-с, 6ÏI'YH çshoÂ"îpa-;ï3ps• кйг,а0лар;-чап-«лдпкрдг., ыач sagte чыхваяарнк чЬа-.жзн бург-уа шш-

лэ2ЧШ>рн кика фазйф:.ж>Ьофдэе Зрэб злкфбае-лаак

латая злифбгаана ice4F>»sycr\ -"' - ?н-олараг ¡.этэрзггн Ьадазэ hecaö : ечтак jstmste шеда-,. ада.'. " дёвгчэ '©зрэшх-лэ^э-'багладыгк злтф1асы да он/IOî/ у-Лдэн с^'раЖядэки 6утук сэс :та?/;.1аларшш 1 г^ата е-таэк ï4YB; hapï>K -кварэдэрзш йафгдэт ^тж^й «ярйяяятсй /рус j эли^баса' Бэладада;да* Дэррб^^ев-хадшшн амтв-•'.

J4SE вэ тпш^ш&ШШ-йШ'Т'а^'вурудаг. о чох кобуз'шэшод©. ЪЩЖМ.'ШЯЩ ^¿сгшэв» -^^яцЗ^этшдэя вз тарихи кечшЕшндэв • х&ягшвз 5?у$кмэа~

лэр» егбэкаэр, х^щадааклгф*- ^-азэ^дар.,' татарлар» беш-

гщздлар, ногездар,. аушйяер, Щ- úsararspu иг», бирликдэ ,

етга'ж оларат,' .шзайзст-гаддада йр хлэдэшр^р^Еаа, эдйбвз*

¿sxam ¿s o. Qxs-мйг, ^рзаглаг:»'^пмк'анкндаа,-мэЬрум.ой!л~ Ш12Дир1'.^,,4ззрбазл;ЕЕ .'ШЙЕШ5^йнн_-са;стала21дшрыл?,!а:ы*'ва

дан асылы олгрЕг.дахтажф д-/щ^р-гелу. 'адаклар гэрзфшдэц шхтаднф''

I. Б.Бун^адэв. зарзн Ьу^дуага 'Лзэрбгзчшгда ^аргх елглк; ^

' ' курв.у

элкэлэрдэ мухтэдлй истетакэтлэрдэ бЗрэнилмявдшр* Бунлгра яэрта ола~ par апагыдакы кимя груплаадурищ' олар: -...-■..;■

Биршчи! боввт.Накигяй10тя илдзриндэ. вэ Сов.ИКД-шж Ьзквми:-. рол? шэраитиндэ совет чэмаЗ^тя ^шкпоафтнн бкр capa дасэлэдзря ки'.ш шллл мэсэлэ да смфи вэ партиjада ыэвгэлэрдэн о;)рэаидоег «, бу cHj асэT2Hc3/iQjhmi3 апарыдашш елмя тэдгигатлара вэ тэблигахл^за ксэ "антгкоьэднцзи" вэ "алтксоватази" дачгасн^апшднрыдашпщкр. Болз эдэбиЗЗат совет, элэча дэ Лззрбазчаи совет'ачтикаи елминдэ "бургкуа сахталаадкрцчылары" адн адтында бярлзшдарилэрэк заланчк? бз rajри-елла ыуддэадар шэклявдэ. .жэфспр вэ рэдд/едалюиидир-. Он---рын, Sï6h3c:i3 кя, старисянда юх ¿тксэи, ешл-газэри эЪзы^зэт кэсб едэн влтд-тэдгагатлары аз одулль-здшр. Яакян онлары тэйлнг . jajMar олмазды. Буна нчазз вврилгярдя* Кэнч о я:, л ишглэр &/ саЬэдэ "э337л ар свчилэркза чэ:.щ бир "сичан полу" - "бур-.га сахта-латузырцчылардны"- тэнгяд етыэк аз&длнгн аэриллряк.. Бгг/н елш ала-~ . рат да бу -стратега хэттэ тайе ддялмшвс. Бу- да шяШзсиз як, аларь*-. хан елма тадгягатлгры:! обЗекмвддЗинэ мякфп. тз'сгр ¿йстзрпрдп.

Акадеиях ЗЗгй'Заяовун ^езднга кядо, "Ursrst аяала кашеуя tíar йтэ^энгар узагдахздкрылгйш, сонра вду jox едаг-шдшюр. Б'тя 'зарадычы зи^алылар вэ ёял- н^мёзандэлэринэ бела мснасябэг такта-Дэ-рбаЗмаа гчага, характвриж' дёзшаа.' Реок70>.их«эмкгд& Зтгзлэряа аггм ' ?.:а;иэтча даасаен яла' аглакэлт.йз; чинаЗатдэрдз кта?Ь яаядырыл-й ¿vn-ки чзЬэтдзн мэЬв едшшздир. Аззрбзз чаяла пгл безсызта;с»г. / тамад вэ тар« елшюря сйгэслндэ нэсялларан бир-барша оу.яз -••■•и--,-.ся за'энэся позул^шдур.'Еуяун ьАггабялшш»; аса респзгбдшсРЖ \чг.: • иаи елгллэрян* jградами янкщфвда ОДтк-.эгЦагвэ датшшчк.зррбэ зуз.'лага Ьаз^'олая- «отгдзг во Зекшдиршрлш.'атлокэкэр wejmas Таряхя иню'12йф1Ш" кедиашш ягзк-га экс ' етдирэн зсорлгр j23:.tara вэ чая етдир:.',з;)з чзЬд едзнлэр Ь.ж шигаЬи, hon да -мэтбуз?-- да тэ'тгблзрз из'руз галнр, зксзр Ьалларда исэ ба^л тэ'г;:блэрэ дэзз бялазЗ^б hejдар hvcejHOB кима Ьэ^атяарана г-... одкрдзяэр. Она корз дз "бу kyh блз яэинкя гдобал тозлэлзрла, та садэчэ':.асэл?лэрг.н подлиядэ Çïucsp^ojscK ихтвсаслы ичтшдач^^»-; ч-л вэ Tapbrz кадрларщ гатлыга алз уз-узэ дaзaнг.lнзыг,,."í

Еупунла бэрабзр, бурауа дуя^авшдав-.олав аламлэрал тэе.-г?=л тзЬлзлднэ янди бош бар c¡ej гашз дэ б ах маг гэт-л^эн дезкга с.~.\'л, ли Чуккя. бу эсзрлэрда óejyií факт материала аэ j assî-ihei олдуглара дев-рун ззкхпя clijasz-ixKHp тзчрубэси тоалашшшдкр.. 80-чи идл^рэдгя

Х.З...Бп4аюв. ^BSùiaB

-е.- . , .

лэрба;]чанда бу иоглгамэгдэ аисртитз елж тадагамары бир тчг хседэ а^ырмах олар:

о/ АззрбаЗчанда ссскаянсг ¿нгалабн тархшйик.Созз? Ьагаащд-дэтяшщ алк иллэрЕняэ с-дук' соанал-лгтпсадп йнкша$ынш5, мэяэни Ьэ;^ -нькв буржуа таЬряфлэрзкяэ .тонхад. .АзэрбаЗч&а сове? гарюсчилэрин. ' »г 'i »Г.Кв,чарлшш "Таркхк сеуд-алаадвраилара. харда" /Бакы, 1972/, Ч.Б.Гулидовии "Ленив милей сидасегинив бадрага алтызда" /Basa,1972/, мокогра^й^алары, О.И,?захух^езии: "АзэрбаЗчан Коммунист Шртидаск-iac-7 Соваа йшшлаЗзэтишш хэлэбзси вэ еосвапазм гуручуяугу угрунда ■ мубаразэ гаршза зэ 'Онун тесщ буржуа гарюсшувазлнгы гэрэфиядэв са>;уалал1дцрнл{ласк" адан докторлуг .диссаргасЕдзон /Бакы,1974/ Азэр-бадчаяда Совет ЬашаЗЗэгяякв гэлэбэси во 'ксзад дэзртаун.буркуа сарнзйдлэртш яэЬрвфЕКИн т&нгединз hscp одувкуацур, Ьэр гч т-зл-жф сому. гарюазунйолЕгн елтт рз девв кайлнЗдэтлзрйнэ вэ.рвай сосааднзгл Ьэгкг&тлэрию Естинад едэрэк бурку а тарихчилэрита ирэ- ' ли згрдуддэрй аргуглбнглэрк яэзгвд етмкшвр. Тарах-елмлэри доктору, профессор И.З.Комазклсвув ЧЗами коккувизк курсунда' АзэрбаЗчан кч-•^.ш-оазеож едайвззаяшдая здэд$ад» едала/вея*' /Бакы ,1965/ кктабн-якя сонуй'.-; белшсандэ' Созег Азэрба^чалаяыз наилцЗЗэтлэршзш анхи-оозет сахгалаидцрылгйасийын гангпжа варавстщщзЛ '

Акадеша З.Сумбатзадзйп« педзкггсд ялэ "Елм" нэЕфЕддатыннн IS76-4E влдэ вэпгр етж^". -.¿ченгаш:хи вз юдэгаШэтишш бур-г&уа оажиавщырэтюшрнна тар;-: '.шчмзгэййяда павираяЕашя автаасок-лдо^а Естига-этазргнй .чйдде шбшвд? тэйхид едэн ajpH-ajpa мгх&кгягр тотмашкздкр. '; : '■''-'

Бурада ¿sapóajKüz-хаягкнщ тапотяэ багда олан мэсэлзлэрш • паиираияза ш-ртэче ЕяеодокйЗазн тарэфищш таЬркф ояувмгеканв сэ-бэблэрй j ндэ^а коткрамг>5?лэрп вз сосиал кезмэри зяылыб кестарялмш, онэтз мэ^лли вз гадри-еямз чаЬотдэра ьагэдЗзз одувщвэфр«

• б/ ССРИ-до мкям жнаоабэгдаран швгри эоасшзш во арактяк нэгшояэршш сахеатдаримсов'зэ • гагар эдаадсягшн яэатгдй тэ'о-лйлй, шда йнкше^шкзш- бу ss.,ja .дпвэр саЬэяэрз мэдэви upe, i мэ*н8зн алэм, вдзвгяи» щпмю дана шнаовбэгдарЁн тарвшетгн злагэса, bsaaim щнаосб&рлэрш -квдэчэк ишшгаф перспекгавлэрй so изселгларш ыуасир /бурзуа-состлокд. елгливдэ аахдаьадуЕКЗМ призма-' х^аэтлвпдщшшвои » з шяш.-муядэаларка; -гзагид вдадазви. Тарихзд., флгаооф, щ-зжоаячн вэ Ьтхугиунш аягваэрден И.Са-лчтшш "Мйдлз иго'&лэдо ав5«кошигяазшв тэ!Йвдея /Баг® ,13 73/., В.Нгстооаув "Мтялк мувасибэтлэр вэ'аятиковднкз«" /Гака, 1973 ки- -

табдарн, И.Исма^ылозун "ССРЙ-дэ мшиш мунаскбатлэр антихомгагтаз-мнн ajpa хлзктсгндз" катэб часы /Баки Д979/,. А.А.Ззркаровун, Л..К. Рзазезив ajpts-ajpa кэгалалэри согат миллп шжтафтт бурду о анти~. кошунист таЬрифлгринян тэнгидянэ Ьаср о лунку ищи /дсадзмяк СчГ.Кэчзрли S3YHYH чал етдл?дл,]1: бир ста мзгалэлзринда совзт мшг-ли.си^асэтийл сахталашдыран .бурзога адимларияэ чазаб веразгадир. l'y бахЕМдан онун "Маргаизм-явнЕнаам вэ. АзэрбаЗчащщ дакократшс зтп-каи v'incisp"'/Baicu,I976/ эеэршш "хвстэрмак-олар. ССВГ хал1'чар;:шз габагчнл мэдэня ирсинки tíyósyá таЬрицина зрдькыл' и^ша огти^ ов-:л-кожунизма, антисоветизма .марксизм-леганазм ал-м^млетодолояк кулгз-Зиндэн зарба ещщшк о згмалкы аэрайтдэ зовет ячтаыаи елшнин гау ¡г^ында дуран вачкб г.аозлзлзрдэн адзи Сну да rejÄ эть:злн1як тш, Ф.Г.Квчарлшшн тадгиг чтдити бу деар УЯУмггЗЗга'ла,- вчгикаи-сл,)сз2 aiüip тар:сснмлзин'чох Mvhyií ózp ?.*лрЬэл5сцни, паб-ало эк чох ьГ'ЗаЬк-сз-вэ пояашгкалгр 'доруран б:раед&элэсш! aha'ía • "стар s.nap6oj-— чав совет, ястэрсо да харачи- Ö7P2?a- алзмлэркки бзу чскдарукнв эсарлэрвйгэ XIX зсрин coa?' ИХ эсриа звзэлпэризяз. сссяалздм ■ идедаларнкын Дадылдыги тарихд сэраат га овларыя ¿¿¿рж&сшод. рус сос;ил-дэ^кратларын»н !роду. 'BCÎÏ-IT Вакы коьакгосяняв ва r'hœr:K,!i • тзгзкглатшшн дарадндазсн зию фаЬлалар арасшда таблигг^лш" * J а тшш к дша да кейазлэяшсв ез с. ыасадэжзр тзплид илуяур,:г,»~ лэтарааткв сжхи :.птбариззся, дэвлэт вз лагилгб,,сссиалягмш итк-саля зсасн за сосаал-сфага структуру »"миллн аэ милля мустомлз'ез v-эсэлаоя т?а 4«'Е<?Щ» эдк^ддз казардзн- кэчирилардй. БУ- срсбдзт даг, яядаЗэдак швчуд 'олс« .иаззпи aÂodîçjjaïià XIX зсрта соку XX эсран . эазаллэрийда елгла- кожунадм пдо;}аларадш Азарб^чавда Зайшкгса» бу ядодаларын карисазг». зидд бахкшлардав» злзлхусуз бурауя пдсодо-пхЗасыйдан, оппортунист вэ ■•реформист бахышлардая» хнрда - бу, у-i сос'лалйз:£й1дав-к*да|:э 'ояувыаси гариханэ аид terra, а^ркча бир .--лар дазнл^лгкр вз бу эсэрян дазылдаен сэбзблни да мэЬз бу "боядуг-ларин ,-,охд?руд:.:асии глзгсэдн тазквл впшад.1

Бпр сыра харичя алжллэр иса гзсскнэ, иддза етаяалзр кк.маок- ' саз:.>-лза;зизк:ш РусйЗеяш квчмда-.шллв• учгарларавда ва влэчэ дэ Дззрб^чанда jajaxvaca учун печ бкр' игтксади-с^заси вэ здеда шэраат та jox ï'ja. Онлара кэра соскалязм идеЗасн Лзэрб^чав х-алгы вэ зи- . далклары учгн та.ау.ллз Забаачп бир идеолокиЗа оидадур, дгйа догру-су азэрбаЗчанлылар "Ьеч бир рус, Ьеч бяр марксист napraja вэ зт- ;

I. Н-Ь^кадылоз. ксмгдуиизи идв^аларшна Аззрбадчшзда' 1а1шь-

- 8 'v - •.

;эза ттшш'аж, залвыз дан вв ыиялзтчаяйк^горагыны ;}уксэклэрэ '

гавдфдаплар*'. -О ззмащщ Азарбазчан адтшаи фикрв иса "ЕусдЗ адан

; а! чох Крав sa ^урщфЗв ш^я "хестэршшэдК Бу йдшшрйн бир чот

о фикрппчэ » .Азэр0£0ч$н-халш .тят--щжтеф оаЬасинда алда ат- •

;№¿¡5 в^адЕдЗэтларэ "ообзг резшш олмадан бела яаил ола билэрдс",

марксизм бурада таш^^этла "аЬэ^Зэйаз" рол о^вшлкш вэ "вдерэ-

атш васитасв, форьксы" кеш jsaai.'üBjXbfp. Милли лнкишвфыв манбэ^ани

аса "um да соеаалнст гурудушу /де;}ил, "култур" ва "исламчылыг hapa-

катн"; муэззаы епшддир. Мзс, ¿.Бввингсен ва С.Уимбуш ¿азырдылар. ки,

бу KviîKï АзэрбаЗчан' мусздман миллв з&к^ш&яшэ ба®а

до?;ла кэднр, идеолакв тсФэг'иллизэ ими о дур ва марке изыдэн кет-

дикчэ даЬэ. чох ysarnsaïç"," . i

• Peonyüлзкаккзшт йчтвмаиз 3 этатааа алвшэравдов ¡.¡.Лгалировун,

îI.JvûîaiîcsyH, Ф^РЬмаздаоиув; К.Зезваловув, З.Талыбовун, h.hacaao-

v/K -Гасд'югув, Э.З&мэдовун,,Е.Сэюдоаун, M.'ArajeBiiß, H.Jícajsaiffi,

H-'k-^posni за. бир сыра 1анч:.аиашриш13йн'с0н тэдгигатларында

¿аарбг^чицла маркейзм-левщзнзшв jajsmiacH, оауя.штэрэггв вчтикав

фнзгра га'еяри, Енгшзаба 'демокр'агйс-мэ^журавин-^ гранте ú вэ овув

бурхуа вдзолоки^асн .Hjw .кзоквн -жбаризз^а башламаги, бу шбаризэда

шетшэшарак форыадашмасн -вэ' sua. масэяаяэр вз-жениш эксинв ташыз^

íurp. Оклар кестарглшшэр- ма-, бу деврда каркбвзшш jajmiöcs учув

ha.-, даддн мп^ддам иартлэр, ' да иде^'а ааравяк.ыэзчуд иди. - Онла-

pi., хорау 1зэрбазчшша оос:;е...;,ст вякшафы-з'отува кзлзб чыхмзеы да-

бялазасигз Ьашш-ядезал^ркя згу Фяэяэрвв:шурува Ьркив васвлмэсшав

шиегя юккэса 'иди. ' ллашгарвьмз бела бир чэЬэаяэ Ьеч чур разылашг

мг.г лсташрлгр зса, сонвахтлар дэазра мэтбуагыинзда чал олукая бир '

■..а-а :.'огалз еэ ^азн^арда халгшнзш индли. ъэ иягалаби мубариза

ги^а-лэри аз гала екрф буркуа Ьаракаты кагаыыаа еадириявр, фэЬлэ

сйг<-пвш ¡¡»нефези угруада муо'ариза адаразлар исэ .ирд буржуазкЗакнв

■¿J онларш кеыахчилэршзш калкаларизда "Етпб-батш'лар"; Тарют кач-

¡жхжвэ верилзв бела rig кат Ьабелэ зеняаавгурма ауар'ларн ила сэр-.-

далзшр ва о Д0врун буркуа "взйвд ашн" вэзаридзааила, ha^ahans сас~

лгвир. XIX эерш сову Xï -аоряа эвваллэрд сез jox ки, шллв Дй,Д°вэ

м^даш^зсти/лзян'шккгьфшда чох муЬуи бир шрЬаланя тэшкил едар'

га б/, ев бир' hossa ввркз^э;в<(ао верир ки,- мгЬз бу дввр

зшичя бар ввадбеЬ Дв'вру шха. Бу 'адошягк

-.с кара Дзарб^чада Залиалй-да олал 'ыаркйвам вдв^аМрн зюа шллв

______ _____________Lii i.>Т" ь "■ ,

I« ¿.Бекинтеек, С.Уйгзбуш. Совет ИттЕфагкнйй йусалглан шуьм коад-suato. Чакаго - Лондон , 19 73, с. 34. /hbkîuihû д2линда.

иртаиалка 6ytyh мутараггя чэЬэтлэркаэ оз шсбат та'сарана г.осгар-аэкдэ идя. Адашлзрпмазш! апардаглара тздгшгатлаодап ма'лум от it:i. марксизм-ленинизм адэзаларанаа шЗдаяа аэлг.эса во кнкяшзфк, .v.vxra- . лай халгдар аргсаада 3aj алмаза бур-зуа ядоодокяЗаскаа, яа^тишчалаЗа, еЬкамчалага го харда бурага сосаалазгяао гсрва кгбаразэ тарахпнтга 9^рзпал1.ася кидио сараатда Забшш бахнсшра гзоши юбаразадч кэо-кап" нзззрд-силаЬдар.

r.*.Vcta?aj0B53 "U асрак. свЕзлда'раидэ АзарбаЗчанда колам идоолсказасы вз ойун тантала" адлн' ири Ьгчшз еетграйяЗгса /Бака, i97c/ IX осран эвюяяэрйндо' ДзэрбаЗчазда иудкздвр-буряуа лт?а";агы зэудняндэ аслгм адзолакидасы да cajeesташв, Ьабедэ панаслашзмаа маЬкЗЗэта, аслач яда ьяллатчялиз.'щ гаргшдагда злагаса, ' Ь«.\яшия дянаи,дааа-ётнак шдлэтчйлязда, олун бур.т.уа шбалддгдаргкхг.

тзнгад» марг-оазц-лснакизй аетодохокзЗаск аоззшда вьрг» едл лмквцяр »

з пт-.т5 » крстфтшэн дсзрта бутга зидд^зотлзра, адвожк .rat кэруодэрип paimapaiwxija сонрагш тздгяга'елара да.чдддд та 'cap íocrap-van, одларн цухтзляф" чзбЬздзр» йзлгяшюр. Б? аса :.э'аа:л нр-с глаза Ьеч да Аврсс<?ктрдзадзя аз -ззроо гурдам ^зздар. Тздгагатчада-ргд'дзш'бир чох? ачиг-азкар во руо ' 'лзнсфздзранд шдпл. ,

дон з-гксакда тух муз ва byнуйда- бе ö^aßi тртэиэяэра jvaorjiarc-.s?, Акахотлак Ь.Б^'Зздов Зазьд: "Ааарба^ чая тарахшп., Накидает;« Совзтдэзаа адаяэ кс-чу,зса дзет»::?' apsiaßapa? г у а? ар. тэдгагатшдаран ' бу вахтедзк уздуодух'лары йодсвпсязаларш' ¿ениаэн азз&рдзп дечягля-• гласи чох вачабд»р..Ш 3cpná>oay¿--.XX эьрйн\эавзллэринэ• дапр Азар^ баЗчакаа тараха бггзвду&а» ¿вздшза- 'тздгар олун;лалэднр.. Б? чох а.*нр ва чзтда 'олзчагдар. Чупкк, ibgjiöc^naii--'торгаш бУ'давруву пааглшь дарал юнбэлзр _вз эдобт^Зат воааяеюоз' аузб-эхяфег.ц алэ Зизилдк?ш^ даа ону анчар ^ззла'зазалалар-охуЗ^ балзр,- Эдзр Захш вгхтдярда- бу ' - элд*ба:;а|, елачз ,да да-:ад зж^басаная кошсз в$рэ»шзсз тажшл едалглзс'а, Ял'зсриа со купа гздзр'чожаЗ Лг! уатерааллары "кураклаг.;-.^ ва оку элзк-взлэк. этаэк ps-mací

:.;.:.'.з:.г'.зхоз эзуаун . "Иолам .вз/.ьгг.йеир пясодояи мгбаризэУЕака. • 15te/ катабк;}да. w aci?».дзвртга .юлгмда- баг'лн -.одан чох шЬум соеплл-. саз аса г.ро^ло^-арани нзззрдэн'дсчарар.-Бурада муэдлгф мусэдааа зд-кзлзранш! ачта.аа Ьз'ЗатнЕда асладш 'jepa ва ознздигн ролу гласалзсп-на аздкнлгцедаред » бир сыра йра аапёргалпв-т' д^дздзрш • иславдщн со« скаяизм jsfKjacaaa гаршы истайздз. втчахс чаЬдлэринан осга сэбэбини ачыб хестарар. 1йуэялкф Cgigsi-АззрбаЗчшш та-жалтада йсла^^клорахса- |

I. 3.¿YHjaaoB. Адн чэз^а,'эсарг;с.2, ¿-

лтаm за гштшго-шзушвшищ? Совет йттифагында сосаалист шллзт ; халгларыннн вэз;^ЗэгиниР йзлам ;дашэ Совет девлатиняя мунгсн-

-Т'кни, калля-дини мщаоябэтлэраа' ддкар аспектлзрини ваззрдзн кечи-,

•ф. , '

Ислам дине илэ ьдаия лягнасибэтлария эдагзси кэсэласинэ тоху-нее д^эр ?слайШУяео алдалэрдэн К.Саттаров, Д.Етров» Р. Элизев, " Л.^шэдав, А.ОЬэдов, З.ЫзЬэрршов, Ь.Ьусезнов,ЗЛ^рс5анрв, Л.КаЬ-мудоэ вз б. ajpa-ajpH эсэряэраида кдерякализшш зеаалн таягкци

ТЬ^ЛЯЛК ВарЯЛГ.ШШДЙр,Х .;-'.•

дасарыда де^нлэнлэри ущ'шшзшшрэрэк демзк. олар ки, антн-тяягвнзм вэ аятасовйтившш гэвгяда гаЬлял» свЬэсянда Азэрбазчав алямяаря аз да.хермэщгшр; Лаяиз 'бувлар scrap кэшгцэт, истэрса дэ кэзфи^гт чэЬотча о заигякыталэблэрэ чаваб вэрэчэк дзрзчадэ дэ до^идщгр ; - - - ' :

.в/ Лургуняув кллэри.адландырднгн,7лз -иллзрдэ Совет Кэрш хал* ларшшз зэ елэчэ да Азар0«0«ав хаданзая.йэ'вавя яроишя». ш 'ваш шодяшш , юшя дел вэ иэдэниЗ¿««каш, адчэсэнэтяшв буржуа сахта-хашдарцл'.'зснныя тангядпяа hacp олункуш эезрлзрзн хусуся -¡закиси дур, мадан арткагяа ада. •• ••• . V , ' '

Бу оеЬвдз■ ô.M.TerajOBBa "ССРИ-халгларшш мэдэшзззт ез дал, ларннян авша^шш.' аяотющуяяот.сахадйашдярйжесннш тэягяди ' •/Аззрб£$чан оосяаяаст тщ9Т- ■ ' тмлвалтда/" яашзэдяак- диссерта-сизасы ^Баки,138Е/',' -.я "Совет Шэрги халялврыяш иэда-

нидззтлэришш янЕЕшафн в»; eHTuiiowuaatt";/£акыД575/, 4.ifrcna$aje-вяв "Нкзаьт идезаларвныа дннзасн вз щасирляк" дсшюрлуг дисерга-czjecu /¡.Ъскез, 1967/, Э.Дашдашровув, Р.Шдазевяв, Э.С.Еакврзадз-н1ш, КЛзфэровун, Г.ЬуоеЗвлянш» Э.^эЬт'довув, М.МбраЬиыовув, Э.Нэчвдювуи, Г.БаЗраыозаув» Ии^лзк^довув, Р.Гурб^вовун, В.Гурбако-вуе, К.Эзяшеуя» З.Мэшэдовуй .вэ баагаларшын'асэрлэранда Азарбаз-чаа хаягшша шданя^зэтиява з яда етда^и иашшЗ Затдэряя буржуа сах-талашдырашасншя тангида теЬляля/азрилгдйЩШр. 3.3,Лбдулла5евян "Лил, CEjaçsr» сосиал тэрэгги" /Бшш,1ЭШ/ аеаринда созет шлли дял сизасэтЕвиа вэ едэчэ да Лзэрбй^чан дашяяв совет дэвр* ш1сша-фнння бэ'зи тзЬрщихзрЕ каяяш ъэ аЬатоля шзкялда тангид олувурду.

■ . s.J.Msí&iáícB "Совет ïïqira реепублшсаларшда сосяализм гу-ручудугуяув буржуа;сахталашккр2Ж!£сишн уэвгяди" 'Л!оок£а,1881/ вэ ЛЛ-а^стефадев "СсвЛ-КЯ шлля с^есэтшш буржуа твЬрй^ларядав тзпгедя" /Г.ЬскзаД9ВЗ/ адж еэ яш,1ЕгэДлгш ^осертасйдалярн илз со-»

1. Кестарглая музл1н?'=лэрен зсэрлэр» хяосертесяЗаний здзбиззат ся-

вет шялэт; вэ халгларынан вэ алзчз дэ Лаэрба^чав халгшшн cocim-лизм гуручудугу тзрайтгадэ элдз етдакяэра муЬум ^тисада-соеулл, cajaca-мэдэш вааифэтлэран-буряуаяаснна с ахталгидыри лшсынн вэ кпкар едалшсиви совет шялд херчэклзЗа зэшниндзн тэкзкб еттлэзэ чалкшшлар, ' • •

ЬО-чц л|ллэрдэ дяссертаоиза муэллафавва - Аззрбазчав малла кер-чэхишзпнш бу вэ ja дакэр саЬзсинян сахталашдырылмасыньщ тэнгвдинэ пэср одуяаув яки мэноrpa&jajасы чал олунцуздур.

Jyxapsisa де jaлэвлэрагмуудлэгишрзрэк' деыэк олар кк.Азэрб^}-чав алислэра aj пы-азры иллэрдэ Азэрба,]чая малла керчэкжуйшг. 6? вэ за дикэр саЬэлэравин.сахталашдыриждгсшн тэвгад едав члдди эсзр-лэр зазмилар, ¡.'.э'дуи сэбэбдэр учундан бу эсэрлэрав овр чохунуп тэдглгат усудувуа гдетололояа. эсгсннн ..вэ ягтагамэтава маркоазк-левкназн, рзЬбэр.парткЗа'вэ давлзт рэвздлэра та окал зтшшдар. Бу-рада гедр-л-адд бпр.шоз joxsyp, Дэврун тэлэба бвлз ада. Лагаж чох " „тэзссуфлз гезд етг.-.зк лазым кэяяр кн, соя алдэрдэ, дзЬа гогр:.су 30-ча аллзрпн сову зз -S0-4U аллэрвн завэлдэра бола тэлгпгатларш са^н азалша, Ьэтта еншилдир.'Ьазкрдг ортада ояаа эоэрдзв,^бир

аача attira тариха вданда. Зазшмш 'катабларн готасйа олунтгла* ajpa-ajpa хурвал вэ гэ.зот .'¿эгалэлзрвндзн абарэтдвр. Бу зазклар тв" ка». чадда 'вэ самб алла .елгла 'эсзрлэра зззз еда балспвлэр. Лша, hop Ьалда, з^ли тэгэкг.т шитшда чнгыр ачмалн олан.бу мзгалэлэра дэ тал эЬэглцзЗэховз бар шез адлаадыриат -'олмаз. Онлар д еш, йунда.-» мгвтал эсэрлзрпн Заргначаггадав хэбзр вер;ф.

Июшчи, Аззрбазчав калла хЁрчэкялЗавия тарах вз мэдэваЗЗэ-танап, уллля'Ьзрзкатинггп квчыапа: вэ чардаш дуруму Ьатгннда 20-чи лддзрдэн бепдеза лвдаЗэ года? чох öejra гябаризз апаоаз ггзволзр о аул харача эдлэлгрдэаа тэдгагатчыларидар. Еунлар эсландз атааршш З'/харкда чэ."дх3блраича г.стига-лзткн тэдтгатчыларавш узуз ял-лор тзпг::д Ь.эдэгл вз объекта ол^уияар, Бу астатеглэтдэ аааралишз e-,-j,uî тэди:гат ^эрнззлзранл вэ тэдг.1гатчылары да изртя одараг бар нзчэ га у па, шахэЗэ ajapuar олар.. Онлгрин гкзрпсиндз эн евчуллэри а:;зрбз^ча«лы :лЬйч;юлзр /1.'..3.?зсулзадз, ¡.'.Е.^эммэдзадэ, Ч.ЬачнбзЗ-л;:, -З.ЧэЪрогду, С.Агаорлу» !.:.AoaH¿ а.БаЗкара вэ.б»/ вз онларын даратдкгларн глхтзл:гт; мэтбуа? ?.*.зркэзлзри, дэрвэклэр, чэмзЗЗэтлзр вэ с. од'-уцдур. . . . •

Х.Нах: Э.Лггез.АзэрбаЗчaim г.!лдля ЪздэвадЗзтивш! аятикошдушст сахталапхкзысккьа тэагидя.Бакы,Блг.1»198й 'Летт мадлп cajacsTB . ез антйкоь-лунязм,Бакн, Аээрнэшр, 13Бо. - • •

.¿.л.^алаов.АззсхЗашззанс1%ое наигоналбноо двихенае от "Г^усавата" до. .. .,народного ^роята,Баку^33лк,1992" ; -.Д.Сеидзадэ» Обшес.'вевно ш/вь тот^скач деятелбнсато /т

ШЯ, Инкилтсрэ, Франса,- Турки jo. кегли ирх елкглзрдз ja-,::.EQU6 зараткки. мухтздвф. -ооззтодагларын. эсэрлэрв Ьэм rjyjja исгкта-".з-шзчг, h SM дэ jemi ароблемяэряв квшз зэ сЬатзля годглгн илэ се-^шкр, Турхтлзр, муЬачлрлзр ез кнляогшэр' он чоху таршш-ьшш-кэ *нэвп саЬэязро диггвг верурдплорез бу сонунчулар идеологи зсас-г лар,-, згтЕойд^Зат вэ enjaeza хусусе 'тадгогат .обдекти кимх сеч-r-muauiop. '-,'.'.■'.

Бу мулаодбэгло дмзрдз хьрнчи мгрнззлзрдз зсес тэдги-

ггтлар сыосандэ ешпркк факгдардаз -нззэря .»^шлзщдяриэлэрэ дочид Ьяое олунмагда ади. Куллн кашдрда.вра Ьэчияя осзрдэр, шиографн-залар, гдэзрадэ вз кгеабдар- яэюр олуиурду.. Ыэс. Ж-де 400 кэокэзгв 50-vH Сове*; Шэргшш вэ Asspônj^ani о'Зрэвшклз кшгуя ада. КолумбЕ-ja Уг'лзороагемг яэздаедзкд '"Рус kacrjsísysy",;/^ ,"соаетолог"лары-нын 2/3 hiiüC3on бурада •¿ойяаяышди/, ."Нокетиизм прзблегллэршкд тад~ гют дйоготуту"ШЬарабо » кягйдаб. вэ о^ла пробломлэрдяи ©Зрэнэн • hi'i/jp' Екс^и-гуту", "Coses Кэрг» -Аьропаоьши озрзнзя .Чон Еенан Ияста-■e/ïv" нз 'с. oobôt-шлде ерсблс$шрю2,- .-"'.шллн азлнгш- русдашдырыл-кгсы", "рус-0огз'!?- русл шкдырг.а сдзасэгян::"' ез с, глзсз-

долорк тэдгп» сп%дло' кжгул дцшйр-,. "Sa-pass ривзу", . "Славик рав-Зу", "Ьз чорная oí', кодов .ЬкЬгора%*ЙЗуцХорх'Тазж^Лроблеазоз os KOitvynsaM""»- "Зо амеркквн Ьпсторакад.рхвЗу'' за-с» .ч^урналлар совот шлла сйЗаоотдЕй, afô-.evaepa;- ^ше^лз'двим'долу одурду-v ССРИ-нин шзпш дрэбяемяэрЕ ïspo >433 bl-.ijepïÂSpB Смод-Сгогскя, P.ïïajnc, ?. •КонЕуесг1,. C.Schkoxcks, 'й.Разккя, З.Одюрг;- Я/йшзег, ■ P.Cjyки,Р. кс., А.Сназдбр,А.1оу-, • A..È? á'¿sh * С.Д.Кребо вэ .башгаларя хуоусд фэал-шг хосазрнрдвлзр. " .'-.'''.•■ '•'

Aôspâ^vsn мзсзлзои Ес'з'л; JJprííaSHjajaia бяр-СЕрг'теягагат . кэркзглэрнвдз: "Ора-а Дсг^а-' яэдшуи ■ Оксфорд Уаизврса-

?етпнд.зкд ''Ытеодгас Arwkko - Орта, big а /Крал чзмпззэ-

•кздв, "Совзг вз 0opri¿ Дврода тздгш'ах- кзркэзшдэ" Овлар-К:? вздр бгдаз'н tfsp c-Kpa-îewariôpifô, кзг; "Орта ¿cnja' Крал

»1993 ; сстзан 'бкрипчи Заш-'

сюша Азз'лбе1'-1аз отйачшота^ /SÛ-чу. зллзргн. сонлаоыяа гэдзр/, Ба1ск.,Б:--1ЛЕкЛЭ32'; Е,Чзфэроэ. Itoií -ачтшлаи'йшао тарпхгмдздзн. 1914-фошал .Ш^Баж,Аззонаир,1993 ; Ч-Ьвознов. Азорба^чаа де-тгшй-чк* РебдлЗйшет к бе1зэжадг глгласпбзэлзр • С::СТС:ЛШДЗ/1У 16-iVir^D/ ДЗакы,В9Г*К,Шс15бзйЛ$.АззрбаЗчшв дететатак рес-субязшюн,Беды,19ЭО fuBeditapa.Лззрбазчш• дсра?лал мубариззси т^-ТЗД:<Е,Б2КП,1332 ВЗ б, • . „„„„

идязч ffisíuañiai uBctsmв ъз-20000 еярскда пэвр олунан оу куркал бу яуслэрдо- ез-екрт '1юйиу1Ш8М-Фзгязаснаы бурумуи д«шк-

гурбея .верлэяи. дадтзд^р^деЬа догруоу -ab азажззэтиш лалсидург-'ладаг.. ■■ •' • ' .

■■ - in

х^рнаяя","Орта• Лс'зЗй'Итааяыв»""злш хчмалн"- вз бапг'гдл--рында Азэр0оЗчаада"«ялл.т сяЗазатза назари^а пэ 'лтрактикаан •:»:: тздгигат об j актива чухя^дгодй. '

Тан'ошпз: hkxkseü-' муэялвфггфк 'ЬУятеэр, З.Коларо, Б.Голяг.агзх ЗЛагкмзадэ s Ссгок-Зоисн» Л.Изколес вэ оядарча бвзгзларн бу c?ha->-да чох муЬп{0тадр5таглар' апаразяыдзз.

АззрбаЗ чекщяаслыг масолзларя Франса угдгягат клртазлэрак-'а азагвдахк .¿лашззр 'тэрзФяндаа ^рэнлдярдч: й,лалкачо;$ , A.EefVTarcau, Бнкаузо. Л.;-.'октзга7, Т.Корэз'вз бакгаикая. Бу дахк'злградэх ГТн-Р2С Азэрбадчаз {¿уЬачлряаря 'гчгз эоас да^ат воггаязретдз;? блрл ::.т> Оилар /"йсада?", "Кгтгйзг", "Пггтпад" вз с. пар?аЗ*гар*ч ?ззлг,-г; / бурада :,Проь'.е?з1" хлубуяу japat?.aa» "Кефказ" » • Ч^^тгаз од-г". "Кавказ наддала" as с- хурнал за бтглвсозяарт пзир етгалзр..

Л Irrijä пуаарябасяздгп срара мухт?лг.й tó rpmxsça Горбя Araaœiînja,• xrcscan'.Т^тфоокулг4 'мзркз'якг-:. тешкдирл.чо - Бу »P-- хазкз .Хб6~а га дер Нясгятудг sap.-u.az,. «лх 'ля&шр т^стзту^ да бур?

идя. йвататуид НазашаиасиаД» дййалотдг а, "хоггатас: сяма^а,--■ээунг koismthzsî? каш пнсс- ôt^àjoh Пар <5 яр апзв «армада гзбуд. еди.--лэ бпззр". ,JOcrl:oprynr'' гяркззл ïS02~-:.-'ï длдо ."дгше lías: Ос-гея" "ai: алт;.нда, jo'üH« "Еэргд тэдгш» еЬи.иаргаз"' г.яык

шлаг. cujacar сспасанда пеас тадгягаздааари 'бунядр а^дку. ' Б."э^сенвр, ïï.?ayx, Г.Сп^, «ТД'езэр. Г.Âakïep, В.Kapo, К.Кох» 3»3эл5, 5.hS37. Бу?ада-'х*суся "Оаадша" .'радиас? опун "Дзэрбаг-' чан* редахся^асн 'фзалцЭзат хастзргрдз. С.Хектяер, M.î.Iycajar£.3е даров, LUA.îypas», К.Д.Ь'лрзалз»,' МчХэззп б. ajpa-ajpa алязрдэ бу .радио мэркззяадэ чрлкга'йдалар.

Азарбсдчаз паяла яерчэклазйаав Саргд» ап чох e^asaaxatfa элта 'îypKitg'rs ara. Tratxjs» Sü-70-*¡n аллардз бу ыэгмдлэ бгр аэркзз ешлшлдар: "Коулуназдатч гагчадяла ч.5эти",Tjesíí газета-дар", "¿ypn аадяэгагва апгЬачгр дарнзхлэрл подергепопу"» Ун2»0р2йтз1яядз 135Г-ЧД.ПЛДЗ ■aiüa.-E^i "Созвз"? мяллд тздпзгго! марка-as" ва с. чТ*ркдЗэгдя сося* радяооу Д9б2-ча алдэа каста

рар es 93 адо^а. яст'.о'ргатгля" ссри т?р:«ларя. арасккда култур аь азадлнт уадлэра о^а-гиат jsHasstsraszp^ •

. Дзарба^чанна здзадн гйуЬач<фдзря -глтхтэлиф яллзрдз 'Гурхздэд бгр- capa тадхадатлао: ч'Лззрба1чан хдцдш noía'üaca'*,яАзадлнг шрказ. "ДзарбаЗчаз гзачлара ютгтатяса4 5. "ДзарЗаЗчан. ^зуиэгсизр ташкялахь-"Дзарбазчаа Зарды?джлаа "ЛзэрбаЗчаа 'магэнаб¿ата .ча^'-

3pîrîj" вз g* j , видала муьотзрдэреп 'сгрг^адгка se 603 yk

ажбуат K3p-.33ii "¿дорезав* ^залЕЗЫр,

Cof¿!t- hcKiî'.3îj.l0?j! иг.«фяад» оклар тзз-тез лзэрбалчанш адаа~ "t'-XKSí БШ1 sa д*>и>р гашкилатясоа игожезт едиб 'Чзэрб^зчо-па fcsöx^iS'" "телэб 0днр.д1лэр»

?'?20язе, салазки таприкияа Вэ^Чт. Бргтакздашй ■ ЕЙГ-декв ву-кзЗрндэсв |.'адас Ш lbô2-\v. иддз хГЯ 'урйбунасандаз "Аззрб^чана кзикэт'* гздаб егюшдзи Захтила ÜSÜ президента Вз&еиЬауер дКЕ-да Ь&р иддз саг^.а.::;рщш2 ахшкнчы Ьэфтзскш гЭсаратдз олаа каллатлар >:к:.ш rejs едшшасана вак сдмуздгр. By шлдзтдзр 'cajaha-свдха аз&р0г<1Чй2лцдар да вар дай. •

"О-ча Еллзрзгк &чтисова у ■ едабиз 3 ата бурку & созе тояока ¿асына бкр capa ^езедкаэр кзгарггашдгр», Овдара кврэ ССР#~дз ' xydk халглард-иш зоас Ьарзка-гм ."руслаидирмаза гаршк руслажаиаг" оадрагы глтачд! зол щи яг дгыократкк Ь зракатакдан нб^ат. ояачкгдар. • Ьайгрди ггалиталкст вякзлзркнд? iasajiid зарадгн вэ

&8 ■л)Г"л,1С'й,глары нл» Ьэмлзэ бкздз ."адердокй дашаа", "бургуа сахта-лаздетьчь'зг1' да с. таеавБурязр дарадак аллмлэра шнаскбагнезда кеджг дэздкяишсяаг* assauocn ззрурэтшш 3арадар. Iyekk щж капиталист оддзязраигй хушшз образа артаг- es зшдази умгийэюзра бвр-Kajaniaiix; гораф-муглбвядьз хвтмпадир Ъ бу ляазлзркв адшл-

ларика да г мудадизьлар зсасшдвт до^ад, оклй;

рыа тздклзатларнннн ómm; --: нэ дзрзчздз гн^изгле олубЧ^аласы 'Ьэчше жэзЗун сткзяфЕж. I,í.h9.óy бдртзрофлд мгн?ле6зт обтектнв харзда хэдпсгатларЕц бела тадгид обтекши» чеврадкзсшз» асассыз акяЬама г» еехгаяагдар&азп «а 'руз галмасыва сзоаб олкуадур* Бел: бар здахлтскг дш cap сыра харачп елка едакязркш!, еязчз да Лзэр-баЗчан фха:ри гега чех пз доригш-одаз ТаДеуш Oslas--

хевекз Ьютындз: да кэртяшадгр. Тзгчэ оку кесхаршк дйзадаэ? ка, IS8S-4J ддда КодукбйЗа увавэрсатегивин /АЬШ-ла/ ,:3рьаки иэрдззк" ' терэфиадан к^г^адшз 'Тарабар - "Лрсях: бар пя сскра" конфраксн;;-да ¿ss-píS634ñ3i& ;лзэггЗкнЕ чох мардлакда вэ обзектаз взаахда 1Л'Дг-фяо едэн адпшш hajaia бела аз гаг^а -тэЬлукэ гаршнешда галтлндщ^. Ь'рманд вэ ершзш£»расг ааиаьэрки: Н.0рмаг,;]ЕЛг Нора Дудшк, Черард габгргсадзгн, ПшазЗан. ].1.Ьарагук;ан4 Р.Ьованестав вэ безта-

ларнань ¿аланчн ддвкад^н ггрзаашща бар так Т.'Св1атхозо1ш- езгнгн об1едт2В гуддзадфьна гарин го^дук вэ ендарна ггзабикэ дучар олмш-x.CsjaxoTOBCiS эрманЕ идциаларнкнн зсасскзлагаза субут ' окларын Гарабаг- горсах-ыка вэ елачз да Ирэвая хаалыгына

- Ï3'~

кэ x» од27глйодаьч русларыя асз оонэййгэрдан бар • засатз ааж aoi-s-фадэ 0'й.»лэр; ?а» оплаш Иолам бгр -Çot-лссл. lorepi^-

лэриал» бу мгсэлэдэ cnjasa о^уплят» о^лажажл-как ччкгл&^даяр. Профессор Î.Сnjахотсазха Лзарб£^'ч;гн трдахавав ва stí'Joh:: дззрлзрк ï3p-j бот aon-ï «пдадчрхдаш му^ллзфадпп, "VycsJiia Аз эр о' чезч iSC5-I9gO-4H аялзр.' ?.'.ra-jjwaa чзмзЗдзта атзрнсан^з «аллат ja-раштзк* /Ksi'ipar-t.ISCV 5с:?гбн шаздяа аядяЗз кердтЗг ,азд?т:;-

¿етсуну йш' га^тлэвдиряявр,* ЬэйЗердльшз,. з'раьзнз дйзютсу халвы опу "5ага^газг4.аашт dy sthky «ггркхл ггрз эя ¿<шз амерзкд*. я аязм" •лдлайдыр^алш^,*' Гсойессор блзгад гэззблетзз она.корэ -а,"..";': дар ка, о» кэстэраяэв дэврун дузктд тарзхава зя сб^аатаг. n^avi-на зермл^, C.Saynrjaa вэ онтп егмзна-^аетаи сяа-йдк ггзвздзривяв . уалла гкогва долу глэ hasuasa^j;»? , »адзрдг «»шаЬвяг

аззрбе^чанлшиа гзтлз Зотараялзсааа во овдаг.гп sac 'у.-д^т-д^н гч-чкб жлзлэамэдэваал- к> с. osri-maxcye узуаднгяа- вс ?зияг>х

'3 - ...

.эсасклда ачкб пзегэрэ баа^ада?-." •

¿Bíü-bffi Навсалусзтз' yansapcBTCi-aaca тг^тга туркодор Одра Олг^атгьэ Аззрбг^чаз аагг»вдакй.i-дурсс;1-дзри о о обЗег.7лзлазалэ с'очаззр. 'Еро£-зозор Бг~&г.кч:лн Onsrysa аохз Одр Алззагг Гэрбяэ Азорбазчааа hasp оярнцта- эв • зглйалда тедгага-^ш муз" . Одра Оетагт ISSO-чн ад текли ¿assa«ï • yaasscasa

ратазаава богу ."¿if cu чз'адя. хигла , L'apatfar игга&д..ггт •

елвая.мзздава аэлмасава аса eptv,r.a гилдлэтчвдзрвван лгорваЗч&зс г гран эсассыз "x¡paar лгдааларк. ада ^аслалкфмклщф» -

Лакав' -ждаз'здэа GCP1I вз едэчэ дз Азэрбазчан алямлзракян тонгад эгдава&рц бар окра гзрб ш вэрг буржуа, аламлэрашв зечрл'..-'разэ тэ^-эквур лгагкшяи баххлглгеш he-í да о демзк додадштр к-% баз гездс^з~г;зр"саз опларка Ьаивоянн хаяпшнзкн :cajvp::ah;.i каш ¿r-бул ег^ладах;. Sbcïk?,' бу ада^тэрт эоэрлзра .1-.'ri:;v;n' -геЬглг. аз тзвтая сузг.ичаадзя азчарчдзрзк кггссар тадзблзр байелпвдан глз'гдавдарахйанл?. Зсзрлззжз сэрззла ^йваадцгьг/лз, тэдгагаг-лг--вида разтйнзл »азвхлэза г/Ьа бал^лдаЗадаз алаг.!лзр тззздзв ^sh.: олга-лзды» ^ахзн гз гше чзьз-глэря у^ьгалззд^а)ял:«лядта* ^алккз.гз

I .г'лтаба -lypaj ::еотяв 1Э!.й-ча -алдз • гуэк- даланз чегаоккгг^о. •«¿."-Чсвсз зуссгле ¿-obo"/AS17 .4^1,1368.

и.".;ззорп ззувуй l,2va'I9¿0/ ззглялввезя» зсэза вусча ггт-

з7!лзкдз бз^уа г-зтзадаллла* ans нотая'йдгр.Бу oah&xs ЪЬа xbíto-XSB aaî лез _''Аззрб?лчан" ^тоаадд дзе^э .jстяРглж?дао.1зпзнзд озувп

ад и-ни ЕОйГз-зсяндэ згаоахчя ^тздч.^ааа^д? Руатаузавэ/эсэран- ака Ьлсс^сайа чал осма?шго.

■^"База". трзетаДЗ oK-^isíp í¿92-4j:/a,i. ' . . • . • * • • - •• '

• лшз созра 6ns окларкя .Ьагкяя лима.тяяи .врра бяларик. ЧунЦ-.

-» ö^SSKBK С.Г.КэчгрЛ222В козтард^к каш; '"Ьазырда фалсафэ :cahs~^

Ш> чшязон ашрюраияззя га га аззишэдэгиндая биря ¡м асяр буржуа

„ вэ еоеяолояа3аоггаш '¿'овгягш гопл^лизн, верюкддр".1 ;

Аккдеигк й.Гасьшзаду -чох Ьагди оларщ* jesiçi: "Азэрбг^чаа- фая-'. •--

.¿а ячтакга факнр тарихаи?, ух^ш^Ьтаэ^ахан Щэрг халгларышгн •

гараж, гслассик s^seus ciarлй-одан.кгеталя$ сЕдшй?йдес--:

¿osea чараjaaдара мувааьботдэ дэ ¿ека беешз тэдэб'-одунур. Осуектяв-

лак» адата* лракон^таряяаи бэрпаск, у^нбэизри сэрватлэри ен - плана ■

•40EM&SC, таряхя Ьаяьсэлара ве дар йЩ аза' ва. бяртэрзфла, Ьэм дз от?- •

лет синяк мзяпфел^р: бах12лцвдез 'Де^яя, асд лжз пряяеящэрлг .даяаш-

Jesa cajena тафаккур .талаб ©дар кк,' баз ядеолокг черазаялара

■олдууу да rajsisï- вергя; оялари- ясшкрет тарах» тарантя, закая

йэкйп яааФарячялэрана яэзэрэ-'ажагла «>дгйэ? за тзЬляя едак",2

- .По&ойр оядш кбарэ-тдяр'Kit, оой.-кялэрдэ aeicoKparsja вэ.аикар*-

йШ' шадада ;ШШ5Да ^азддБрэдйаир бэ»-за вумазэндэлэра тарад;ш-

доя эдлэддо :'.1У1'зрзгг;: сдвдазщзк Щ тэхсиззатлэрз тарзк асассыз hy»

чу;,1л.ар едшр,А.¿UBasSiSíSí)»Ахзтдоз»B Ларайгнов -S3' б«.§акяр

дуьалар!длузл. Чар,'® aiiCifin", ^'русЕзрзег" вэ -с. дамгалар' ^ашладырыг ;

лкр вэ еалпря иеаая "аяг" кутлзяоршган йозуядэя .с'-ажаг кама мэ•на»-. -

cas яэЬдлэр кэогэрвзф» чГпддан .«Kxapjssr олназ;.:кя,'нотэр А.А.Бакига^

■во.'; bs К♦Ахундов.йог"-за ; ■'"■• «азряманов яяэрвсаядэя чпхдкг ларя. •

халтык аэгавя сгулларЕ ,>ау .дорян;.мэЪэ'бозтла оевяр ве кош«'-

рет '-арихк юракгкг-т«г50;-е2дк;5а -шккдда.-"Ьеракат ёдирдклзр, Окла-

рня тсездакдарЕ bajas З'&дуян "зазар"- саларкэя-. бу фщ:тлар дэрЪая'-УВэ •

чащр. Оялшы' рус ¿!шерязаоаяа -гаршн хадгш шяля азадуда1 Ьэрокв-

тына хосулнсмасЕаа зз 'она. вткэглэсякэ т.еро ткя.ачзг -чзЬдлз- 1

pli обооднь 1 - . .,'

Учувчу-. Азарбгйчся'алашаря •«гауб со^'даашарымазкн тарахв

дал зо jasanaj^sî®» оягя. азадляг • Ьэракатн вэ иаляи варлы-

гкныа яакар едалмася .чabдларяня -гзязряд bs b|s8 едая,- ЬэргэрюлЕ

егш асд; лендБ^шшш/гжддаалбазяа "Sxmi адэя xejnt -оозрлэр jcpütf*^ жг;щ>.<> Бу эоарлардэ Азарбезчаа-^зиютаняя 'Éopáiáaeaa¿acü з<зл?кдй' .

I. ПГ<алр газета"? Б1-ипун 19е$-ч2.ши ^

С .Гаскь:за;;а«1|ня: б axas т^лз^' оряу!).--'««^^ j ат газет1« 'о ядул

С», А.ФазялЕ.Азэрба|чазш*гэдщ! йз^цлк орта асрларЧаргася Иран-та- : зшвУказдагшда^'В-Ш .^срл^р/БахиЗ^М^а^П ЗЛсйнрзадр.ЬасрззЕ-,

- 1-7 -

бамаяа глакоэлардан бяря олак аазараназм мурязч©. идео ло ля;}аптт тзпгкда хусуси jap тустр» Панираназм'таряха иэсаатдан аеалн o^apr •■ аз донуву дэ&аяпряэ' даЗяиииа, паЬкн "А? загадай", "газагаг иагйяаб1* консепсаЗаларгащая иуссвэ "Ислам иагаяабн" даксвтакЗасотадэг. ¡,v.*rra~ ле5 ашспзар г.эрЬэлэлгря кенмгиздкрса да, оа бгшщча ядо^а истигамэ-» т:шэ сздагэтла рашд2гшр.-Эк Зенк таршцг дэврдэ, даЬа догрусу Шклг, ли 'Азэрбз}чанк* ссвзтглэяглэсандэн созра шваадга малли- тэ 'сисамар!;;? Зараюдасы, -еям аэ тдзвиЗЗзтин ашшшафа Чэяуба АззпбаЗчааа ху*:яу тэ'сяр кэстэрэн-ösip аыпл олгдумягр. Бу, Набело, ЗаютЗя Азэрбад бал аершя 6утун Jaxan Шэрглн пка за ба^ук • иигплабз Ьарэкат1лшп -Сэттэазсан ва ХйЗгбаи'лит адларн ялз багла о лап дошкратня аагилгб» даришд мэр лубиз Летала а лага дар »да. Хадг бу дз$э 6угув уккдк-я ва аэадлиг :сеЗ алараиаз рэаллнга чввряязча^яаа Шгдалдан- к&лэе Зеиг кдезаларда ахтарирдь'лар. Шгнадкаа хэдэа адеЗадар хоэ ш-л азадлш* ' йаракаты 'кдв^алара-Доиуна- dtpr&ays ш5жсЕг:г-лэ!£яннз:дая гбарзг Бу asejaaapun аааааралтысн Чаш'бк. Азэрбадчаяна кэзуву гаиаацщрмаг-; 'да иди. Соватдзр Нагиготаз 'да илк аяларда "Сзргдэ • яуиукэ каста рмзг.''; зэ оияарыа дяагзтияв взува-чэяб зтаак гтш, еатнт .jeim-jeart тасзаглэр таима? учуй мухтзлз|) "калла ^оделлср" -¿эхдзф ът-Г-хж хя~ hap аддяар» Бу да Иран ," 'Ту риф, Зётаз гёишларияад. нтвэетз-кк дз о-.--г сояатлзра медл етаасгша-ссбэб олмуаду,- Шагали- Азэрб^}ча'нка. . ззргдадзн ызлли сдЗгсзкщ.асз Чдагбп!¿аэрбаз.чан' утоп-ктс-а-аена эЬз~ «àjjsïa вардп-. Oita кара .ïUSapaassoE .-заэкрдн- ra, база' ЛязрбаЗ-чаада ЗбрядочэЗяадз cajacsw© '-таянзачаглар.- PecpcccîQa' лялзряш? 0утун чзтазшхлзранз öaxaajäpar -Нрав- Аззрб'ззчаяа -гларкезашн тзбли-гатн за ладыяьззн учтя fe да--да*' ав элвэрзяш ра?лонлардаа бара ола~ psi» галврдц. Zpan глрксясиеяэршяан арала cvpsnctapi азадднг ддз.тз.-ларанда- сакфа вз. мядляг вззйболзр .<5зр-бпрз«а ^лгаэмнидз гз опдои да Пл:,зла 'Азарба^чгидака-ксдд уяяда та.'сксатляра ^ал'лс оглат ур~ Р7ида -^баряза адарырдыяар, Онлар ?.сшда мзоэлэкиа сове™ мзтодув/ о дэзр гт/н ^я jaxKH ¡oл Ьосай'ед;шдглэр. Бутуя haja-г-йз Чзиубл .i3ap6aj4aHiaî гдллл азадлкг Ьзрака^ыЕа. hacp '8ï:.se бзла гитдлаб л^ан. о'тлрафнка'кэра о' вахглар '.«ззрбоЗчан .»Д'Т'К-.

нззр, 19с?; ЛЛасапоз. "О^аякш Тэбрпз вэ Сзггздаан'ЧБака.Лзэонэша, iî-« ; L?jyK ¿кт^абр вэ uopr ха;тлааннна г.гдллл ^.чдляг ыубаглззся,4

; „пан Т-ялалохиЗази кзеолэдзхза Л буоахнд'Ж.Бшш, ¿.ял.-УЛЗ; Б.пуоэткоз. Ноан дян-д-с^аса вэ Ьдзэфа*йдзсинда ,!l*cjiai\ ^нгалабк" коксзцсгjaca,Ба£а,£лм,19Ш ; 2.Татищева, Луасгр Иран буп-зу.а 'гарюгшувЕслыгнвда Азаг»базчав халгазш- тапке, бапял^ипян miKcp ехаяласа. паггыада,-"Азз обучая taciix са f.'.ада huí ja sama бурава сах~ • . тилеяцшрнчаларша гашзя!1,Бакн,19?9 : Совет лззоба.1чян« хачгсча Езрг;Бакн,£лл,1950 ; Йагс7Д h Вз далай.'ктдгггк». гйтг^хгъ

^чн^^^ргдаадв^а-сз^бЬ^. ТЙЬЫ&ийв* тШ •

.¿оме то^ляеси, .база ' дедшедк халгыггкзчп ?ааа чэкилмэ-

сп, йяйли Ишашэрэ -за Смзеглэраа сазаша-

шш;.в«-т1&спадэ деврия^с^Шр. &шичвса, Чэнуби. АзэрбаЗчаадаа. са~ вфщвр, зазалаза^лох-'^тор; -^тУа?:, Чэ#убя:Азэрбазчав б&^ук шсьяабдорвв• шрЬзк* '1сЕзеда оа^цлан :&тэрхаа.'

Ьгропагншв, лЕдабаж Ьорзд*лгннш каздайа ^ахДит бар гЪкандар*' "' • бэлЦ Д9 ■овубащкЗасн, Шамала Аззр'г

ба^денш бу саз врош^-года? шт^аэоёяавав "Ьэлашвдэн эа идеал .: варианта Ьэ^ата ктахрдч^аа'сдахгккЬщнр» ¿э^кн соскализа -;олу илз хопбэхтлту з '¿нВДг-бу' ивам-гчн-'-

лыб", , .. ..... .; о : . ^ 'Д.'

"■ ■ Г.ВРДУНЧГ, Йш:шляк.керчэклкЗи денн -тарихЕ са'З кеотзрзн- ,

■ Зенк'тувьзлэр', Оалг^. ¿гхарада ^зр^^шфа- Ьэр. уч аегагдыэтин . ¿аязн -аз'лис • чэЬЦд^'йзк^-^'^^р^.ё^^ за' -ондарш за чох; даргр-

•' ли, '.нагебзя .'тэрг^эркш

п;.р чур тг'.ь,райлзрдзв - аращш • йэкклдэ зшклч

• шеф ехжрю^о -щатщ -«ида ;Фэдоэтат<ш~''' ■лардкр. .Оалар •^•¿^¿щйШ^эЬв^ Ш длана чэкйлг>:&~

••оа в».'шгштй5,^ л Оядара •'..'"

к&рз, щддн моиодз.гбгйзййн^ сосл-,'

.реаллвга..'

- эсер дала Реорубла- >

каьшаа т^ат'1; . хаддащраадзв.ВЛ^^

• Ф.РоЬканзадзшз'улД^фдовйЬ;^.,; ' ,^9^33-,

. еейгйка *Э»Ф&рёэяшр . • -у

'Е^Кзиуэдзвуа,^ зэ^чыхкшларында

хаггшиьыа' ^З^едр.' ■■■та.рэздаУ!

■ -«щш^-ра^^ Озщр ; 'д '

чох и

I.'V

'""' -IS '-

Эн'экэзн захуд классик ¿ypsyá- дощ^дтадарж'дэя фаргда йла-раг. Лззрбау'ак алимлэрштВ' ¿сна слгьт ог.глз гг

затаядаплы? Ь у гуту газанмчз олйй ¿otó. ^ссдтаяа. уум.^ззпдоларзн цуч . й.йэсибзада, !;.9щ)ев, Д.Йалдзсвг. М.Кажюглу, s.Hí'$t.v»

Фа;;ов, ¿.ЗлрЗоя, Т.Эж^ев. •••¿ийг^адод'Н.^-зтафа,. А.Эфэкд^бз , З.^агашоза;. у .$урк<й' яэ ба^гадарашт чая одучмуи слив асэрлари-.•лзгаяэлэра, чнхнвлара, элгдг.-ногзри да прас^ккюп;)аса реодублжада хекая уе.зг«з Д9юкра?йкягш?зг ларзаатындаук- имяраих»

олузав гзазун'л? айкардащлгак ггуи жгсЗэт уса

'ojr.avwiuTbp. - *• •••..•••••

: 'fcwptffrtwqi бср'одш - Ежлзр \<кадбда.;|аск~

кыя наздпч^а t!aa*a 'ц;назо*»тр ítoésiTísraya j ядхщ^ен вэ "Елту-рая" зурна, лит дзар оддлмасп Азарб^зчаадс,-я»яйл ароосвязрш: тад-. гягя fc?u азэрба)ч31;днлмрчи,.ояуд тп^жяб Ьассэл»-

ргппг азоа^ли вджш.гррглгршкдк;* no-^epr^es 'spo^-i-

- .вк ЕЭ bfracsp щпдайша* о^рздуоуоа роя лззгфг бялар,

бурасьядаддр кя, :/пллп j?í$¿í-n хзягдар'я

шкараjк илз яря хаатлариаза .

икклпаф сава^^эок 3*ксах- олур. Оза . кэрэ 'да; гдшяги ¿едалэгю; pajjaca» тгряхл, реал: haЗа^г'хеч.тпчшло.сиэзлс- üv«: д окраса? дупкун р*гб:ст олукулдздар» 'Epeira .ждзрдарл'¿es-ios ;. hv«y:.r огяб бэЬтаа а^грдга Дагянг Гарабаеда зг

' ватэккаодарына гарэи ':,уЬарцбэ agopib». I'jbi 'apítir ермзая дпдврдард

• Am«í'cnjaca«r'cahao:?Haja' ag. ^сщ^-ШрШ Опдар азвсл-

дз ЯГ.'.'З-нян д^Ьщдяряхжсгаа УезаяЗус -"raarcvü*;.

• • чая агизЕглапса, гщсг -:бяун жо^гзялгЗкяэ»' ja\ая ХУСУ^Д

'статуса''!,йляк' йар блжд-хгая -Ásapda^ ^ав• *эрэ>;у£дга ••гвлшк^у.-; яа нанл_олл-лга чан• атарлар.'Буауяла да-оллар Дзарбазча'ггз .

зинда деки бар ор^ня-рсспубляяаск«а:2'jsp?4l"aac;3ü -ажягш, бу .да она разшшт з'-рьад котзкаЗав• ¿еряг "asapdaj-íEasiuiapa гаршн онд ся^аоатяяи bajara• кз?ярярдэр.»чДунЗаЗа.'чар ?гакнб ашя. елз г^адэгл вэрарлэр глт» xyja ондар йзарбг^чаздчдардаа• одуяур, еэ гял-

ля Ьугугларн угруяда «убарйза- апарарлар. йалбукя бу аренда epw»-нялар;я! Ьух'угларн Ъ&ч .вахг Чап.!шаш4амкидЕр. Оклар • жаля дэвлзг -гуруч/лугуяа маяка ;'дядар. СШйцщ 'твчудяуг? иллариида . исэ 'оркзнялэрш», -хусусй ?,алик ояан Йяй ршло-г кааи,-Ьэа

мугтэ^яг, hsa да- гдух?ар-гурушаря зап:.1Ш:^,Ёу»тли.

• I* Кас'тарйдза даадлггфдз^а' асзрдащ-ддасе'йга^^алш^одабзМа'г аа-* '...-Заказана- яфяш ■рт&хйфшф

-ркэвшхэр бу 'ааллчк гуруму ibcK23iiHH слила .Зарагсгшщалар ки,Аззр-исгэшиан вазя? сиЗаса, акяли пувеишэлэрс • чалб -етмак ти-гсун олсуа.' АззрбаЗпаа ССРК-дая 'чахл'лг •ЕстзЗардасэ ону ДШВ карты ила вурмаг олард*ь Бу,- бела да олду, Халг шядк дас^агиллаЗэ наал одг-лзр угрунда' 1.'Уб£пазэ1э;галхйяда оиу -ермевк тэЬлукзсилз сусдурду-* Лг?';% 2рКЭНЙДЗрЕВ Ж? .KÄSjiOK ЭСДЗЕДЗ .-ОрмЭНЕЛарДЭЙ чох /iHü, Аврода. —a ¿jcKBá св;}гсэд?шлори гзрофаядэа oporsja аадлмаадыр. Бутув буа-хары ас-рзн Н,Наршганов пулу зориглкзго эввэллзрикдз Б.К.Денакэ ;ja-сырды: " .. .мгрхэз '¿оэрбгг}чадна- тшаикла tÁyóahacacas эразидзрина Ер;лэалотаиа вэрир.,-. Нзмашэ Даникиш ::удафяз еткаш Ермавистаа лус-тзздолак гсгандас.вз' устглик дз ДзэрбгЗчаяан зраз^лзрина алмашдкр., Ya рзсоублакадан баранчи оларат .Совет £ускЗасшык год ну на атаяшя Дзэрбгфчаэ ses bça аразвсиаи,: Ьам да -и с та галл ¡фа® ихяркр. Влади-, кар йдад! -Чолшш-этяа эЬалшиа h.r-дуг. вэ Ьксслэрила бела. зарафаг еяьк одааз-. Ces внанмадад-ки* АззрбаЗ чаа -.-здхс^ ла шгурду рус фаЬ-лзлара зашкал. Batea д&&».кдзгр.« -Бу • жобуд" cehssrç?. Инда Бакада шуур- ' ду !^,ус5л>л;сгз;аа.лэлзрал1ан-caja 'икк Даева чох-дур.. Езс óytvh АзарбаЗ-.чаа кзадшара? ."'..: '

{&н1'0зи.сурэа,дэ-балда1рарз:л:'Сиз дз базам далаллэрэ даггат. 3 0Ti%5r/.3ca:ast ьэ^бур.ояаяагйр. Ш-i • базам херя чггьрылмагаглаа барада Мзркэз гарвксаада гасзлэ/гоЗад, Оада го^ vтарахак дрлашаг мал,ai ю- ' оэлэдара бв^\аоаалагла-Ьз;':;'л-'--')ал51р.0ура'кэлз1нлгр, 0 замай бала--рик кв., бизп» аф'найыз—'Ша. .•";• догру - .-гачартамаз на дешкдар. Бела олан.:Ьаяда.Шзргз аёчз кедзчэЗа1с?';:./•■"■.■'. ,

Jexaaa удадайшз - шщлабшазн'Шзрддз скдасатла мпгдафиэ . етыак ушдй да "алФ^сг-одду,Вэ-бутуд бунларан мп-зссара кимдир. ' 1-чи маркззйв хзбзрекзлада за 2~чя марказда отурмуи ермааи-дашак ■ коьь^йасгдарвнш азрэнч'.'ьда.«' Х1дв сезин дштэтййизй буна чалб еди-рзк. Экур гаса бар кудаэтдз каркэз даншак -гсоммуяистдарив öytyb бу ' ;>£рд£р Нэраязудархш?-,сов токкат' иггадараада озта&х, 6утув Муозлман Шзрхоа баздаа-уз дэндэрачаазш. Ь5эп бу 'барада сизэ чадаи сурагдэ балдарирэм вз екэр Шзрг казлушаршни мэнзфеЗа Ьэгиг.атзв база эзнз-дйреэ, сизин es бу -мэсздзЗэ- чедде jeáasraaraaasa хаЬаш вдкрзм" ."

Кестаралзн^ швзуда зени тэдгнгат зсарлзри чох аз зазалмыа, -Еаьашздлдк ва ^дох-ежорлуг дассвртасаЗаларн. аса бундан Дя аз мудараэ •ояушувдур* ьч-тяа швзу^з а 3 ахав чама бкр-доктор дуг

ВЭ бхш наиаШ-MS6ëïï?ES£$êSâ ал^ввдшдур: ' АД.й'стафа-

бадчап .До'йлэ'х tó^ffija.'ISyá,-«.

jen, ССРИ-дэ милда мувасибэтдэр .lifpK мгзляц&дзрдот зрзрдорг«? :"' еэ ÍUB.ArajeB: "Apapd^jчт'кчткмоя. гаакриндэ калял мэсэло" /Л 1920-ча аллзр/, /Банк Д9Э1/. •■'Saicra аклара'.чэкадза бу зсэрязр мэвзумуздч öapöaoa дозал, • долгая ¿ояяй-а лагз дапдар вэ. онлнр ху шяяа сиротин- сахтадсдснрйлгиаоы 'гасэлзсинз ja Ьеч тохунпур, ja да овдан ¡¿тара âshc' еди'рдзр.''Бундов tía-ira, Ч.ГД'зтаадовуа "te*- • взва najaras боЗвэлл1лзуЪ1эшд5р2а.,эсг-/'гарях з» музелрлпг/", Бвтч, Аззрнзшр, .Í9K9 катзба./Бу-.катаб онуВ -зрокгерлпг джсертаслЗеаэтда эсасшы тэиспл ёдир/ да дед-здзшдз пррблзмя; балавасатэ ¡дудахняз г.<ар, зн чоху безн9л?.шлэдлтйлэ -яросеёвка тзлгш? .»дар. -,'

Тэдгаг. в?Щ е:«!з. мзкзу ■с-траринд-г-ари иэзогра$к£ 'эсэрлэрав ме^данда oraavaoa. сон лшя'рй)•.'алгаийрглп^'. ''г?рсфапдзн• jа:* -шшз 6щ сира гэззт еэ зурвад, шгалэдэразэ .•.wpB-tao? птмяе -зорурэ'ггак j дыр, Лахав бу; мэгадэлзр' а&лэчэвдэ. ара зезрлвраа- ¿щдгаи ^дмоск гмаданя дзгрулдур. зэ овдар CílYK.s'nr.Maj.pr косо

■ едар. »'эсэлэк, академше Э.СуШакадэвщ- ''^.З-Рэсудзадо халт*»«пв1® ашг Ьавгнада" /"Хаяв rwra'-'¿31 Зй5вгр'Д992-ча...ад/-, .гладзьык 3,bï.n~ jabpEya. яЙкк эсрш'Ьудудуада'.- Азйрбг^чакда тавг-.х елмн: '-лгкуззу ^ веррлеатшглэр"' J "Era B3*.h3ja?n: ^ураЛ9В8».'5 3/ ¿."Довруза гавад jre,:--дур", /"ЭДзбзуат вэ ^pc3KisVK,I5'."jaBBàp" I9ß8/;-.а^д^дш; П.Зо*-.« ös'jOEaKKH'.ЬазврлпЗ а<у чгп етдлрд^а вз.кентка бар ян езз ¿езда*?. Н.Нэри.мандвуа- "Учгарлеряа шоадабыккзыя тгрзхвнэ дар." /БгазДЭгу катабй, айадегжк .Т.Квчэрлаяза?'. ^СуззрвВгиЗпмйз ззяэв; бу акт" газета"., 13' céKTjaôp»IS9I/!.2s '.бар окра-'дахэр. сон 'югалэ -'вэ чахвЕйа- ' рн. врофес'сор кльвдзндовуВ'"СаласзтДэ са^нглву .-эректор* /"Хал».» газета*,'! ^агшар'»1992-ч'я- ал/*-'акадвшк 'Э.Двгздд^шропув ^Игстагил-лах Ьагтанда-дпкпчзлзр". /^Халт 1эзата" ,23-24 еврол йя/,

лроЪ.Д.Гулазевля "Таржш Ьэгпгзг вэ алаи отикпзн* /'"'Кй'едунк :--5 гэз.27 идул,1991-ча ля/,"Тарах айшкар^ст.*';'' /"haja':" газета, 23-28 itajv .1992-чя ал.проф.Ф.Гесшзадзнан "¿esi бахни .тэдзб одтр* "Здэбяззат газета"^ аЗул,1991-ча ад/, "Фзлсэйэ-'зэ caj /'■ЗСалг гэззтап,8 аввуст 1991-чи ид/М.ИсмаЗылов..Тарихв^жзи cnr.- ? тахар^нгдая халас; вдэк"/ге2алг гззе'тапа25 ajya,I992-4a ил/,. H»iáataja-.OB вэ Э.Тагкдевха "Eajпзrj.iaar,дчалак jpxsa маллз^тгак?"* /"Здэбаз ja? вэ пвчэсэнэт"' гэзэта, 1990,3 ajya/„. А.А.Бакжавов: дэвр?, hoj аты, фзалаз j зт:<;,/"А^зрб .кс^унаРта" " курв., 199012/, ЭЛатыдов ш С.«Голчаззваз "Сосгалаз^охз г.алла шезлз^ /"АззрбаЗчаа гязллйлаи гэзетл, 19Ш „7 Hjya/ вэ cu ^эгалздзра- дассврхсслзгвд: ¿азшшб "típja-башз чакщз^да?/ ^œt ш-Ьтц-;г4звбзлэрдзв' dapt -ояшдур, •>йг9ялаф бу^галзлзрд^ ^^V^r'v«" ■н-.ь--

SííocepTiCBjü ©sy да ÚF "марафоядан" каяарда '

i чалкзкяс, ресаубдакашгаан eocaaa-CEg аз и h эл атив да без

-ерэн K'-hv.ví даЗашаюшкларэ вахтянда вз тяазябатава 'балдврмаздар. ïïïc.ts dos 1Э89-19ЭЗ~чу ялдарда бу сэпкдда 60-даа 'чох газет ва.яур-' над г,-згахзои чал етдкредда> бар. неча еяма-назари конфрааоларда чн~

республика "Бала я* ча^-Зативян' хггтала шЬазаралзр охучуув, реоя?б лака' радгозу. ала 'пералишлэр апар-лшщцр.

Ji-харнда ге;}д ет;щфшда. каьш» АзэрбаЗчан керяаклазяняв бу кэ ja .дакар сагэсааяя, ms-ap шлла .дал- ва тлздзгадзгетнлн, ш »-Bssaj^атаяць, кстарса да а-арзхавш.вз бшга аснектлэравав Забааяы Ks -sejpa-eaci бахяшяард&в вэ Ьгчумлардаа горуямаеннын яох 6aj ух

вэ :драктак afewQ^ova Бардяр.'Хусусэа индакн караатда. ¿¡всэл» буреаждадьр щ, де-щзя ггваэлзр'биаш кич ачик 'сгЬвларягляз-лаа, ьэ • чжшгдарамыадгш б»лэ вота§а$э одда.аздаринвя бпзэ гарда аяарделара ..тзблагаг мшаздз еошда.'онлардав 'мгЬарзтлэ исзафсда едара->р. От йерэ да übai^iapiiM^BaBr'WöaaöacwapafcisjKiH coa дэрзчэ ' ch'.v$zvm олмахч д»зжргладааа су т»эк?дзмэк' у«гн jvs олчуб бир

етмэи олуигр»- ' ' ... ' • ••

Brvm бу дозплгажфдон бу готкчэЗэ/кэлаэя олер ки, Ьазярш. мзрайдк Asçpôe-Haa шаля корчая^акак сааташш-гралгдаса чаЬдларя-* на р&раа he да дг с даба для вэ пундамаятал тадсягат асарлэря дааыл-ывшзжа а» база?/.' тегдоад ет; • vsara 'soap óy .с&адэяа мэячуд '?бо»луг-ларк доддура бмячак" идя .чь-.'/.шрдая бярадвр, МэЬз она хора да - -, асэп адгсеклардая да хала дезалдар'.. осэрая узараяда яплаЗаркая ян- '■ • дз^одвк оддеэ. Швчуд олмуо схолазтака 'ва таядаланыкш ' шаблоялардая ..* гачмага ч&яшщг* Ис-хзр проблешя муэззэн бс-лумлэро азршшасыяда, hgï?pos до кэтяаа гэрЬкида екгф екадекаш ва ягтябазлыгдая муы-кун Ts дур je. jamara sa дэгдаблара 'es -сезларямязлэ чатдаряага " ^алыяь -tauKT, Эоарда дувзавня ва АзарбаЗчаныа нутарахтя фнкярлн аламларн-'-та» мутзфагашрдкранян асэрдараяяэн, реал haja? Ьадясэларя вэ •"•Заатяаряяна у муждзедаридмиэ тачруЗ эсшдая, халрамызыя иаяля жс~ , ^згяллак адезеларывдаа^ тжщ "девдэт^Еляк эн^нэлэраядан, халг ду-; Ь&зкаш гарапйяардоя узу баря ' сыяагдан .квчарялкб яваннлшш ¡югигат-ч дараадая нзтафгдй гдал^здир. Дуязаяш бир сыра -raeja-oigaoE чарз-öaaiaapasaSs херкэкли aapraja вэ девлэт хадшдларяяян : л гопадяыдзз? ♦ ' , хлаум-яартпзз. ва дёвлат сэвадлариндая

fâjœ^Ti» ç^ît^p» КЛ&р»ш,Ф.1а1:едош»В.И.1енинан,Н.Н8рша-îiC^r-N .RS; op бярИтбярялз ^ЕДИЗЗат тэщкал едэн •

h.ïc сл-% аофр^эра - feas ж^йда бя-

рус ю cobo? слимлэрйндзй п,йл<уд1г1033011уп, к.х.хспйяйьп:-,-;», X.in.HiiajaTOBTK, З.А.Баграшвуп, М«БЛ'1о'рдавн!Ь И.С.Чунусовуя, Иир?гуЬ0?.г.»хк>цуя, «7.3.БрСШС15Ш, МЛЬГубазмсаун» Л.И.Хо^хгорз;-S .Г .Годс1зания, М/Хлярукяйзяй, f. J »Буржасзрогчакн, НЛаздаяЕг.а, -5.Т.Конотангикозун, J .Б Л 'лтанкн, <Г.К.Ри:,?арзк::о {¡г/н»А. Araj окяп » В.А.йотовун, ?.Г,Схр:шглковук, Я^Н.Гушлзозук, С « А. Плотвовавча, Г.Р.Еалтзнованк!, А.Ф.Мяялориз вз онларча бавгаяарняютх аса ол а стада, к;'Л-лб вэ :.эгалэяэркялэ Азарба1чанда вз укущ^З«'.'» кечкж С. 5 дэ .баа верэв муьуи'милля лросослзр Ьаггняда кузЗдэп срактлар roi-ланлкодвр. Онларав био чохуада /.ззрбаЗ'гак лаггулда гзразяи, зх.^ Зэтди,.Ьаяи?д рус Еорляязма-вэ- ермэка «злдэуш-'-ф! зэ^Циидоп ja-зылмив бэ*за фяклрларяа «анапн с.г.^алдн г.я позж?пз.мэмзотдар хэ вардгф.- Баз 6т эсзряэря-нзззрд'з-! ««^арэр^г:» снлгр?. тэагкда Запада^ гц лазыа бкзмядая:« Ясобяаьмн пэгпязда, ¡ssxsjsri лсз&а caanjjaja чатдаршшс¡.ада Азарбадчаи деий^г.тк* дзЕда-сгц.пязгд-.-.'д ссаднин roj-¿tys :.:.Е.Расулзаяэ!Ш! cíflssa« кч-галаз. ^■зяиЗЗ^ипаяа зз зсзряа^.кзк-: аЗрзналмася яох ;5уЬум.шя6& ролуя? оЗатаьтэдкр.'4'

!.ярзе Бала Ь'.з?.?одзадзна$ чая одук-муз.бяр »tja acspsèpsi w

I. Кзстэаалэн иузлля&йэрва асзодаш: дсссбрярзяЗаака гдгйя^ i caj chucea дахсл едпдлжпдкр,

¿. •':»9.Расулзада.;оэт)б^|чзя чунЬувф г

сззавуау, 'Чзгдза Азасб?дчан.-эдэбазЗата.^гдсд-A33WSîç4<?b- гас-ат Баки,азнчлйк,19^С v АззоОДЗая шаяся ййзг:дг,Закй,Азау:«та.I'iäl ',* . Пантуоаяизм паггкнда /пуо дядякдэ/ Хазао аурв^Я ХД5г20о*.^5-01 ¿^ллаЗдат !.асэлэс:щдз>- боляевяк вэзэдвЦеЗД вэ-'зггалзз Затн,*3гп. ' caca", r--92,27 сезр.^л *, .Циллэт- ээм:*,-"¡ДгсалгЬт' ,P30í, 2л октЗабо ; КстпгЛад м^кувасн в? х

Азззбгфчая. чпгЬуоизЗатя.'Ьаггетда- <2$? а:?. ^.аак» »^Яадга ' »I-

• ЬУ1. ¿:овоуз батс&льи'У-та! ; Ул-.^:! бй?дкл,*2!Юп

Ib oKTjaöo 19*1 ; Мяддд -уазе?*'* ,1 :?с?Кр,

i-'i'I : лзазбзЗчан дззас»*п^ ¿зилж*! » ¿7 акра я IS Э2-ча вЯ« -яы бап дэну«.- "AaaLiajvaH'MS каЗ,1ВЭ2-ча itn. Ha tíoiric "Азадлкг" 27 r.aj -1S92 s Ai аз l-iharrrueÍQyn y-rra, ".feípdfnváa®', и? v.ai ал. : '

3. :.-.Б.Г»!з!^!адзадэ. АззрбаЗчая ;.шлхя итсава® хал? бгргзоа таояхи, Берлин, IS3ó i Азарбаидяавоклэ нажюяадбныа двяззшф - "làaati'' . z.yoh.pis'vo, :¿ 44 ¿зазбгичая соззт чу|.йур:йЗэа'шш кэяеэле h ганда - "hanirar", <s6"btaj» 4 aj7H, XS9I-».IS Kjyn,22 ;Пун' Г^/, длзпбйчан г.«аллн хаатпзгсн, "Азавбазчан" еувв.. В 4, 1991 , й." ¿сУ~149 ;• Сова? гсталаса елтында АззрбаЗчаа, "Взтан сэспя» 24 апрел^ 19<2 ; Л.Э.Расулзадания дзфв мэрас.яшада яяхг,~вДалга", И Í7,Í9 ,'¿0, 1992.

... 24 - . -

' ' f

¡лш. зладяш1- hs экатн ядазадары вз хаятеулазан калла

• • - к- во- УАзикЗЗвжлэ вз вердыгн угрунда ащкйгнтэЬрэ-

_ •вяадгакдг' учу а о.'згзгбарли шлбздир. Х1ухтэлвр

л л:ЗГ- хар.т:дз " ¿ сшавтлл Д5«рба;]чап адамлзрлв'дэя З.Чэфэрогду, G.Jyp?-скдср.. tf.Apaír» ~dJü'Cavr¿\ п;Ба1кара,'Н.ЬачыбэЗла,Э.Гара~

".sr-täi heftsT во б.» мклд? нсгаглал севашлары золуада' балик вэ »о^хо^шп mtasua 'кзрЬг^ЗЗэтдарииэ бахмаЗараг шш лд'чадглз огп&еЕйД^/еам&шш .елма.эсЬрдэр 3азмшалар'Дгесер-' газгЗ ак«г h а здфжчиам&да баз овлардаа xejjsí бг^рзлзамаиак.

Туpiï-^Лопт i елгч? до Лугу я ггрк дундасыайн ТуркЕЗедэ тонлав-олол тЬичг.р ■ яупаззддодэраиан, Турк ачгимаи-сЩаси х.ацимлэрвнаа. ve еллл;'ispsáfíEí ößp -чохларЕнк!. эсерлэрандэ -"Азэрб^чая шсэлэск" бу во р,-дйкор .Ешвдй? 1«ютавдцр1шш, Лзгрбадчап халтына гаршы je-Х»йЗИЯ$ш . "рур-С0Б02 йУсгэмлэкэчазлзи" cajacoKi чадди -тэт'-ид.- едал-мшщкр. Asspârçjчаяла' '"кглтур ияллэгчилбйв'' вэ еслш Ьэрзкаты иле-, .jajíáfÉ арданл ..zsjámwm'* • "руогоовет маяла 'сизасрганин" Ьзгага ', мчЪкЗЗйуй muasf т.Щбразшшр..К.ЕрккаЛЛефяа, А.Таватоглу,' '

• ¡.Кпфесогду, Р.Ар», ;S.2$0ra», (Медянер, Ч.ОЛСркилы, Э.Куркчгог-

А;НнгШ вз -башгал&рнДш-: -ёлмп. 'тгдгигаадара базам ms .«¡отер мв&^шйдшяг,. 'йп'ерсг -Дз шгсдоло^Е бахш^кдак чох оЬэт ЮЗ.ОЙЗУШр.Ä ; .'>.■'.••...:....' ' •'/•':

-Зош тарахк '.ëû ^ypsKv ^гш^'Нй-^февчШйгыа, .hô::j» иолам-- •

даваш за зепд- "§орыеой-•дбд»»г^и'гдир»•.•'Овуа ea'rajacá,' ез ;лзх\,зд вэ '■во0и59Лора;Бг.;]даф>'.'Бу.1:,'Ьэр;шозДэв' ввела» jeaa Азэрбадчав лшаз Ьзрйкага 'ЯЯ03шхаршщр.;- Сез' jox Аоэрбгдчйв мфигрэса, ' ' . Aasítóájv.s- репкик ,1®-.адбйла- дашаря ¿ухарада ;кеся?эрзша-- адеда чэрэ-Заяларнуа поч до' бдшнз'вз ^йд-одааишцйт, оада;.бу ддеЗаларш дк>-.¿¿'capado пзл-pjí Айчаг зеда::«йрйхи- деврда 'аззр-

GojvEiMiiiBr ед&заларн KSSBÄSS.' зй&а лох • щео'даи мусуогаалхш jöry-va хэдэи гозур'вз хсъадн^ег.езр.'Ьиоезожа^^ер'-аргаагача^шарйага najy.

Тзхда1 одуашгдазрергеоазада бу Ьзрзхаткн таргол! тэкалулу, ЕдеЗа-взаова z-texo&pa ж №aßap ввкщ^.хУсусиЗдэгДэраЕДОв/дэ • давы- . авфнр, одузла багдц ояан, '

зэ ' оеуй . ое&тйлшщжшй ч^&двдри 'даетед олуаур.- : _ . . '

■ Фшфншша '¿^вдашдарзрок;деЗз' баяврйк' да,- ДйсоертасаЗа

д охйя^едаавщйир; •• / ••.'• * .

шпшш гаршысыяда дураи эсас магеад за вэзЕфэлэр бунлаодыр: У азэрбазчан тжт корчэкляЗинкн сахгалашдЕрылмасыннн гнса, ■ т-далялларлэ эсаслаядыралшлз тангнди тэЬлилзнл в ер.мох; ?./ Бу еаЬ-ьэ мовчуд олан нзззри фякрк ежа тзЬлил. оуапзчандэн кочкраб оку .igh:: шддзаларла зэикинлащдкрмэк; 3/ 'Гуранчшшг, тузкчулук, яранчклкч авропачшшг, гсизачылиг вэ. с. идеологи кеоу'илэрз вз кунасибзид^г бплдирмэклэ Азарбадчая туркчулузу /аззрбаЗчаячнлкг/ т ja Азообучая шлдатчалязп xoHceroajгеншн кеяш елш-яазара таЬлзягси вер» мэк; 4/ Азэрба^чайда хедэи ауаоир мяллд Ьэрэхагдар фонунда *'iv рк*-, "аззрбазчаялн","азэзя" вз с. пстялапларня таряхя дар пня вз оязия 'насыпы, оиларн лжлефиэ едэн ггквэлэрЕЯ шгсэд аэ вазтфларшш, кде^а исглгзттлараш arajjsH з?:.т.зк ; 5/ Аврояас&нтразм мгртачз-идеологи хэрушлзранин вэ оз-ида^алвоая» бу адеола.тл. херуплэран - тзркиб-Ьиссэси cajan рус, fapc га зршяа тазик кат- адо^аларыяы нф-ша егмак; б/ Аззрбадчал-рус ; Аззрбгу чаа-ериэнЕ тзрпха сч^аап ялян-.хэлзрааян фону яда котша- ССРИ-яин турк холглара яла рус хадгыша гаршалыгды злагэлэрашш сахтадзйдь?аякган чз-Ьддэрадюв тзкх'я-дани вормэк; 7/ АзарбаЗчан. ичшая-с^ ееа .факршя, олгча дс -фс лор кп:унадзринин ер-мэналар адрэфгадэа -огурланмазц юЬдлэрвзд тфс*. епэх; Ь/. Ичтамаи-стзаса дроеееларзв муайир' кнкяигф: бахы^чззь. :1з.: ;;6aj чан халгына гарша ЗоиалДилзн бир с spa- идаояояи т»хрд$а»за~ рык, хусусэн .умуттрк з» .умумислам haiipa ^ли^к Ьэрэкатнгаш oisw-лапдкрцлмасИ чзЬдлзряжй чядяя гэягпяа тагшшша вормэк ; 9/ Аз эр - ■ баЗчааин зеряа вз азсдЗлн халгларшын, втник'грудяЕшвш- за ад^к-»' ajpu со^ларншш ваЬкд Аазрбазчаа еттяна идэзася этряфшда бярдэи-маси Ьэрокатваа рагяа сашар чаЬяЛэршт а|ша в-тмак; 10/ АззрбаЗчапг-да рус, тгрк' за. '/.ран мзнафалэрхйа Азарбгйчая.хадгкзда ataaaiejrt •бахкяшдан яаззрдзн качйрмэх аэ с. "

Дяссеатас-.Нанкя а:тгюбася1г.а?; /тзтбягя/ вэ. мзтбу каяаря.' I/ !/.уэл;-яф, Нзр пэ^дзн зпвал, балэ Ьесгб вдяр ки, АзарбаЗчаяда баиг ла'.'.к2 .".г/.лля >.пгстзгз:лляк Ьзрзката онун-ярали' сурду^у за печз иллар-даи баоя зеспубд::ка1ыв штбуат оргаяларында чад етдардн^п ¿азыларында аралх суругсгш гдззаларын практянада гачэсстш' аа haja-тн ;::адгсяд:1р. Бела кк, диссертазиЗакыа'эсао' мудаааяарн Ьадэ отда-•-гэ олун.'.'.а.'л^пдан авва л hajawa ез реал тэтбиткна злда етшшдяр ; '¿J л-Дссартас Kjанын матариа1лары ьг/элляфти али мзкгэб ■ аудиторийа~>-сын л а охуд/гу ыуЬазлрэлэраэ яатк-Ьада олуамуга вз талзбзлзр тэрзбин-дан рэгбэтлэ гаринлашышдыр, диссорт-асirjалнн матернаядарй охузвд^ • мгЬазг.рэ куреларшнда, хусусан "СосяохокяЗа еэ полнтолокк^а? Ьабе-яазэрпззэдзр тарихл" 'фэв'ядэринд?н коза^сг V-.t

*

-•тт. ьэвзуглрыа-тадрдсгядо яоифадэ одушудщур ;.. -

Азэрб^зчанка' с-окахча^аси фикрин. тарюся инкшааф шрЬэ- J .-ларя-, б/ '¿.-шя гд'йго'ЛЙА-лэр -рэ кда садасзт ;в/. Mor.'aijЗ&тин се- * ;ааи гаддаздсш. -Cajau* rn-yp вг cajaca ioaaajiax i г/ Ävsja янкша-, &ц;шн д;окгрЕкалары ао с.

■Zr Äacö&praeajaaia- бэ'аи-т^ддэалары АЗШ7-аун профессор.му-«ллам hej '95-2нлз елми а»яп«гзт ЯЕшранаы' 19Р5-1990~чк иллардаки jo- -яук' хозафраясларьидл .езядмав гиз 'рувэдэрдэ аз эясйаи тадашщыр ;

.Гшаоар-л'дкзаньа меторваддара Ьабеяз Х'зсЕублика -"Бадак" чащ^а-тяназ :>:этти вдэ 1985-19Э2^а -аиззрд?. т4ахтзякф рээоаларда кеяаряяэи кадфранояарда се;4анар-^равкрй;'лр^--хусуси. сеЬ'бЬт швзусуаа чвв- '.. :ашошд;5»; /Бах:иДалг£/' газегаД'..ajya 1392-чк".аг/ б/. Яасседеа- •. •-îHiaasa .асаг, шддэадарц; Ьир-з'ечго куадз- •

7.вЗина'дахид-сж.1У1Шр: ; :-..*;v : ■ - ' •-•.■ '■"

- .г/ Инг аз «¿шамав фгаллщшфышксышл •.соскал-ага,азадк..про0~-'■ /Баш,1981!/-". й/'-'ГаДякг вз• 'opta .эсрлэрда.¿зарбазчшг.: '.•чдг-а ш^л-пз^са'и.йглд jзряил®оаW шжпшафшшн оосаал аспекта /Бака,

; в/ Наэаши' пзегик,. -г^гскгн •'дуйj асы '/Баяя, 1991/

т/ Ькодоуа./; мэдз'ваЗЗаЬ/£ркн^Е9§3/д/:, Сосяал-ейояожи, ' ••• -

фадсафк .ярсбдеадар /ЕгкнДЗЭй/« • . " •'• ' '..'■'" /•"'•"'.'

Даз'оерт&2Ц}а' за нолаТолока^а""кафед-

•peosäim jepnas.jекфзиетй зк>- -аЖкузакара. одуяуб^мудафасдс •. ; зкхяш одтсувдп?. Лассергдсд.1а-йэазусу-'уэра • муэхтаВия- иск hoœrpa-'«'; lüja-ÄU /19ьб хэ !ЭВ&-чи*зшфрда» èoôma '/IC9V, 6 китабяа- у

ou /1985,'-isse, 1387, :• ÍSS0.TBS.1992-4-4 кялэрдз/- £з ¿уз да я чох ' ижэяч® одйд-шзауа ве.'даб^шлЬгш«'шга^зэря «ая-олун^/ылур,

, J'BcctfjTnoH^Uffi.s"atsa 3?4.éa-.'; Ьафада/ябпрат omxvJií ^ЗязйЗЗа?*' tecesларнв-

ösi:ra 5 §ас;ЭД5й','£) ДГтайагрг^^бщ^ ига*

дг> ела «©oír*»го^-.ьуадаад^д&а .ва.'ЬдеС^затдардй язтайадэ олун- í

П. КШИН 3C¿C КЭЗШЯГ ■ ЛкссввтасйЗания бприача йзслл "Нуаост д&турдэ мглла где.:..-. :: ва г.шлли сЩасзт: cajaca ва пдеолоаз-• тэхрябатаазш гзнгяяа"' а; л-ннр. Бу {■рсйлдз шэлжЬ бела бар гезиедэн-чнхия вдар ал, куясь? дун ja apa auaepaja гуввалэрк вэ ш.шорааласт даароязра тэрз;пш?л* ч дуа^ааш бу ja дакзр рекконунда суя*!-' шоцд.игиагпшэ очатласа дузэлдяб бгтуа jwajaaaa аэзэр. датзтааа opaja ¿евэд'док сз'Зла: сэчаз,1элэа-лр: Онлараа глзгсэди 'дуйja хадгларнада яэззр даргэтан: ара яапзраапяст дэвлэтлзоаиик дахилк вэ -харями свзссэтаадзя уза -ладянрмаг, лгбелэ isnit мустотялляк алдэ стштз чалшач '"кзкч" лзтлзра "aovahaa" кустзмлзкзаилзриа аззарэтандза узатла&иега roj^ ыатдыр. йэгрудаа да jeaa 'азад- дэвдэтяг-в Зарапачагы' ö'ip таг~ дардэ Ьазыр- хешая иаабэяз.ж во дахп.'д базаплзгк учу с стк rras?-лари ва стратаки. аэвгелэр да эд»аг aopíu*3*&i Чкдэа toncos бу ара дэзлатлзр ÖYTY8 туваэлзртап'езрй ejsiû сз араджшда s^jsao-jtrpa-- дыр, дуя jasa "яуфуз ' даирэлэрйаз<5эдур, харда-. ::алгл2ра бдре-üu; зн,,. гараа rojyp, ишядгф' зраза • муб^таалзряал - аз калла ^аап;гз?дзрд газкадыраб ара глигдасла муЬардб'адзргдзг.. gscapatf анхарарзаг.:. Вала галла cajacaT- бУ элкзлэЪян •Зарптдацсара dyrçnrï raws?? сзцеы?/*-рааан дЗрыдказ тзркиб .■ ;

■ ' , là » лундур 'ка,. Сорог шпэря^аоа ' дшгадмшшдаа xejsr звт-п,*,. онуа. зразаеяия? Ьадд одуншгг^з бщ'чох-imivs' рробдеилзр 3 «г у.sad • гаглода. Бу аробдз.'ллгркэркт?лащц1 ва. "згдм aaaepajacsaaa* $ортЩ-'в-зт^щн ¿ф^фщзагтц в'лаз %-г-M23';j8jm-j.effi! тетагал-^^^лэр'.-'^яй^^в^к^ йаказ'-мзездашн • Ьэртзрэфли -тЪЬллла' бу-'.азтетвЗз'.- karasj'aэараа ка,. газязшяша бу • мустагаллик;Ьэда- фориад харййт.зр -мартам

даа аенлы ваз:'4зэта ;Душ.кй вз, ш!итд хаж, ^асорруфаты дожлзь даулл-едлл.^лш.аЗра-аЗра-^тгтдсада.-раЗойдар тщд шетзгал шэкалд» ia-за'лага Налэ гйбад,/двЗалДзр*Бу'рвсшбляаалар- dap :эерздэк'бар «i;«- ' Дат да •"дзьзю пэрдз" архабннда,.- дн?;)аат -зикар'.оавилпзас:яда мвроэз* ларладан тэчрад' вдалмап' дагаглдэ^ ^гшшмар • вэ бкрдэа-барз агтасада барла"-яэрш1з 'асаалдала гошула д-á' би.пмззЛэр., ИгтЕсадя^цЗ* • са'ва.кэдзн.а- чэтанлякла.р ajpá-ajpanarea' Ьэр". бир республмсааш да-хиландэ оузлзрлэ проблем мвддааа чвхармна, бяр'сь?>а халглар иса г.у?Й1кар дахэргша cajarar,; онун узаршэ ."'ачат Ьхчума кечкшлар. Коч?.иш амперязанна MYajjaa- тят. Ьэ^адЬрлз. tíapaaÉiajaH бир capa халглар.»..за азвэд кса епизетларг эз'. ícmasáa. во • давану ». Ьэт-,та фаиастпэрзсг ндиояоглершин вз-харачдашг ЬтсааЗэдарларагшп iah-»

' -'ЯД® мша гыргав аксизаларшш.hajarra кзчарелкшлэр,. Тарахан дзнуш •■'лардаже г» кечид дарЬелэяэраняэ гона? халглар арасында торпаг вэ ¡ <¿:xa кдптааларв, cajacsi-liopöK'ггршыдурмалар тэбвк Ьал саЗылнр.Вах- ;

Оаыанлн шхера;} азы дегыландп овув эразасанда олав Балкан халг-ляраюв, арэбларав бврчЗархаршэ. гарш галдырднглары торпаг иддиа-дар'с- б.? куй яаршпш ССРЙ браеисшдэ, хУсусалз Гефгазда бар рзад-

a ißbpajefi22eiap. ■ Аврэпалвн ври дув ja шпврадалары дагнлавда Аса- : jr.,, %52ке к> Адаршсанш овяарча хадглары-вэ олкзлэра дэ бу' шэкал-дэ гаршыг'рмада йа'руо тадмшлар. Ира шстэмлавэ девлэтлэра Ьэмаша ез учгардарннла удлэравдз №*aj¿эв бар "ьгмда карт" салламагы вэ от* "rapa аувда" ашо саямагы шшлйшдырметлар. Ащмтчи ¿узаллак-дг бел® бар роду базам. рокщлда ермонйлэр реринэ ¿¡ёгарирягр. Ьазыр-да болэ муйегша'сч-агларшшн.'oaja суй'в сурэгда. дурмадад архырнлыр.

Калла ciijecsv д&злзч cajaoasa ссзиЗЗзсаадэ Ногата кечарилма-лй, дева дсгрусу девязмш cajeoamiBB чох, шаум тзркаб, Ьиссэлзрин-. дев барин» човрилкалшшр» Совет чемн1 jsyaaaa -угуроуз Taasja базам уъгл оямалн еэ:. саув 'агыр вэткчэлзр мутлэг нэзарэ •

ашш:зжгф.' Бу мэ'нада игмдарын одандэ аздыв/шлла cajacai прог-рши ФОШЫДЦР«

Уеук шшэрш мшаЬияэ-Вэ тгЬдада бел» бар гокаэтг .»алмаза зсьз ворвр xta, шллн cajacsï Р^зошдэ.тэ'чйда Вэ тэ'харэсалыыаз ' гвод&ыш ваЬид Азэрбфчан ; ' csapmjz адо^адарынкн мблаги вэ jajur.iacK, ояун доздэш'cajee coBajjaoEaa гаддкрьшласн тэшкал етжлндкр* %нкн uytoîîp A:--v.pô::,)'îaa чвмизээтп учун оа cajaca, игта-саас вз идеолога мусувгюш^вви ropyjyö сахламаг hap tssjasH уетун-дур. 'Мравяа бирлкк&а имума'яодак Ьэракаты тзессубкошлэривак марка-зиьэ чеьрадмзк чгЬдлэри да» ïypaajs клэ"бщшвдэ умуш туранчылар Ьэрахата терафдарларшш' шрхэзакэ чзвралмзк чзЬдлора гадав торху-лу во ка »назкз бар cajaesi олардв. - • "

î/алла ciîiëcsïeh ду^кун .го^улушу зз Ьэлян бар сьфа чохшл-хаът и лаг лор каш Аззрб&зчак ресдублакасн учун дэ шетзсна з'пэ-i'^rjf GT' гдлакад, "Чуйки бурада да. бар "сыра миллэтлар вэ халглар „iasajup вэ фэалаз косгарардар« Овларыа Ьакысы учуя Азэрба^ч^f , ьаЬкд Бзгзв деюадар, Онларыв данаЬс^а бу ВзтэЕаа азадлигн fea мус-тзг^ллаЗана ropiw.Gr» оиун гораггасанэ вз.шпшиафыыа наал ождага •гглзС- ед1?р- Бу ¡глэ'вада республакаш® Супя зерлк халтларн учув Аззрб^чш товпара:мтдаво бар jypÄ олуб "п©ч бар парчалаимг<|а .

тела балазэ-"*» .трзщ^щ^ амбЕси^&жа-

равб гтрбая.. в-лрайэ бар© га^даларыВа

зтл етгляорп, сулЬ во зшн-амаллкг язраятшдэ jaaajHi аала^лау.^ на'онларш зз гшллл мзнгсеяэря да гэлэб с лир* Згэр бела олхгл-а чг~ садлн халтларыя озлэрк да вэ мядяя адат-ай 'энздаритш, дил за нлзртл.оршш Ъвч чур ja;sa?.a бкжязлэр.

Бу кук Азэрб^] чан Республякасында 90 мяллзтия es халгшз ta» дзкдэлэоя janiajupлзр. Ондардгн 400 í.taa рус, 160 дав ЗаЬудп, 31 ..ют татар, ¡¿6 мин укоадналн, II гдгл юурчу, SS гл:ш Дагестан хглгларьчтл! нумазэндэлззя -за с. ваоднр. Сон б яр нсчз вдда 2шзкястандая тт'Л-иухтаягс! халгЛяоки яумазандэлэря Аззрба1чаяда оздарянз car'tf.-v-чат талг.'язлар. Овларган та от а 20 мяяаня кгрд хаягьанв нт&згадг.»»--pu -гавкал. вдярлзр. Республякада jaáajau рус л ярки тяжалыйЕг йъ-халгларын Ьугугларнныл "иозулмасынкя" шсйлдд ода баларик. 'А-.ари русларанни öejyk кутлэси Баян шпЬаркндэ /ТОО т.от/ jacajKp, 4С0 --.vu, . ллк рус з'залисияия ПО мяяя гарыпк? incdi лн,"::р. Снларын 30 ?.иязл зя^алыдкр. Ïi'jv'ijjaï-a, Азар^^чаяда jaasjaE рус эЬагдая ja с>с-гтс, _ тэрк'лба е'тябарилэ бозгаларкидеи ;isha чох зглд еяЬоеки*-» wav-гулдур. Республикам рус дшлшда ÏCO-дэг. орта .»йгчуллур,

оУ-i ихт::сссда тэЬсал рус дилакдэ аааршпп» ïv»rsj '.тлжгана рус рус дялля эЬаляси.Зэрхя радио во тодеоз^глда рус дядяядэ aitnp"»~ п; ворллпалзрилз дапалн Москва .верялшдаряво да б;ш:ряар.

АзорОа^чаяа гарзв .аяарылал скЗасд-ядоэл^г'. Tixpx&wwapnt чогра;^1ссы зет-хедэ кзнязлзимэкдалгр.. Кадя cypaja jasat-s ерг-уг.:^; дед ил, Ьабелэ дякэр аз садлы хакглар да .¿з ?.б ох^/г.^кд-д^р, für-r/ja русларын "та'гкб олушлазы",.жазкялэркя, яурддэвш,' îa&'&aapu-j татяарин вг> £яхар азсадля халгларик Ьугуглзршгиа "^влдзлевл^::.^ Ьаггинда цг'лазнз вэ богбогаз яддяазар нрзлд сурул?р.

. i'j.aop;:ja гувзоларя АзэрбаЗчсяда enjaea сг-абалля^к пх'юг äs шлля га?задур.~аш дгпа да кзп;-яклзя!Д^шк гчун боязая рядакар вз -доза-чар даирзларцвэ бол бггла^ир, Азарбязчея грезггзят Juk;í бяр "Лор" яро.-Зле:.'.л «выдана катяр^зja » бзлзлг-.-.лг» дз гувг^ясг;.*: яапчала%'лга, Гарабаг чзбЬзсзддзн ддггатг- .jaj индгфкагй cr¡'j ка-, • р;плау. • í

Аззрбадчан.тклари шлля азлкгларыа. проблемла-ринз бякан- т-язег.бат бзелэ.-.-.эдйно кара ган^ гшлар .уаудурлао кя» баз озугягз яллар ресяубл:за дк<алявдз бэдта ыядлатзн ясги$адэ епъж олг.уг;,ап; Ьугуглардая б-элэ каЬрум ял1к- Азэрб^чан'халгн азувуа са;1сда-<е^аб-' сыз ясоблемларанг Ьалл GT.v.aja хучу чатшдшча бвр «агдардз баагала-рша неча ал у зада бялэрдя? Бу- мэсэязш ¿адиш мкялй Mi'ôîara^aja ; кг:ял олаядаа сонра Начата иечнрдэк олар. Яазпряар Кабянэ-гк вэздаа-/

о Зеки iарадылшш Милли йялэр Нэркэзи республикамыэдакаскунлашан , лосадлы халгларш вэ етага; груддарыв дел вэ мэдэнаЗзэглэривдн ннки-jафи зодунда ¡м»ли;шлар кора бвжэр. Бэ*зи дайра лармэдаяй мухта-püjáaa- Ьугугларьшы зраза мтариЗЗаты Ьугуглары плэ гардакг салнр, асликдэ реапубликавы бвр вача уялли рзкиоиа парчаламаг хэтгинд тер, кетурурлзр, Овлар республика рэЬбэрли^вкал зерятдизи ардшыл .конструктив шиш сиз асатдэн байга натичэ чыхармага чалкшрлар. Азсазлы халгларэд жллэршшэ газет вэшрпза 6 шлашт ■ / "Талышо сада", "Са'.ур"/ орта шхтоолэрда, али кахгэблзрда. вэ текшаумларда да'балар ачыл- . мышдир. Asapöaj чал эразасиадэ шскудлашшп халглар асрларлэ бирка палаша, чатшлдклэрэ да бир зердэ скнэ карьшш, хош'хувлэри дэ бир

■ гарюыламздиар. Ояларня-арасйза дуешзнчелях тохуму сашлаклэ ерма- ... шдорян, аздавдар. Бела

3 енк мши. иунагиша очагларынын^арадилнб кенйшлэвдирклюси стратега эЬэдаЗзегй олан бнр спра проблашп Ьэдля шгсздкш кудус, эн ав~. вал: а/ ¿еничз 'ь^стагклдик'золува гэрзм rojiza кэш Лзарбадчач Рес--дубдикасава дарда едщан^армэ.ни' тэчаэУвУЕЗэн дкггэтя зазквдырмаг ; , б/ Бе^га хадгдаркв казэршда аазрбед чавлыяараи ' "еэЬия" вэ "барбар" ' образларынн japantóra кашГ ■ ошгг.$' в/*. "Гарёбад- проблеми" дэ^илак токдарца зэ сун'д дроблзш даЬа да дгргшлэиЕфмйк зз Азэрбазчан халгн тен jöHa-jeES бала я^бд-гМяар.Звр^шг.;.г/.'Теопубли»ада ко-дан демократих'.щюсесдгрщ- тц '•'.;. оьшв" альш-.да опу дув^а хагглары- _ • нш козундэв салиет.:г'- ' " :\ '■'" ' , ' ' Ч

■ Дкссертасазанш бу-фзсдиядэ даЬа оовра шлли ьвсала ила т-вин гаршлкгды швасйбататэЬддд олунур. Ыуаяяиф кэсДэряр ки, мая- ' ли мэсэлэ вэ гиш бпрч5крзша Ьэм з ахнн, Ьэи дз бири-дикаривдаи йэрг-

■ лзвэн галазнзиарщ^. Дпван' japaHiia тарихв.'ДаЬа-гэдоишр вэ о,мил-лзтдзриЕ.фораадаяайзазда муэдзэд рол бзвашшыр,Дк>Ьз ока керэ да

б яр сыра Гэрб вэ Вэрг алишэрЕ-Дша.лшллэтш мевчудлуг иартларш- ; дэн бирг.сазкшлар. Бу Ьэ-л до онувла элагадардкр т, дин Ьзгдаз. шллэтен tóa'hsbii.bajasíhhhh чох ыуЬш тзркиб Ькссалэркндан биря хк-мв -чишз еткзщшр» Бвр сьра Ьадл^рда • мвашио^аввшяеф -диш базраг ; алтккда инхшас. етмишдгр, Ыасадэн» сов зузидлинда то-н0У йранда. баш зерзн мзлли нросеслэр бува шсал рла билэр. Буна зсас сэбаб Ислам . девшие , ва -скуй 'хадшгшршша. халг ячэрйсиндэки сосяал Щ агдарннав : иеЬкэм олмаеы'.ва Зйслашв Лрав халгларынан hsjai-тарзиаэ чеврилгла-еи яда. Вир сша хардча е.чкалзрду лег? зкеяпз, мшш. Ьарэкатдарш шбарпзз обзЕктлэрлЕ^а бяри дэ шЪз хта о^шдур. 1йсалэн, Турка-': ¿адэ1ск Ки,;алшгдыт Нэракам, JLArarvjE дшгя Фанатвзш гаршы яэыг- ¡ ашкар кзнфи мунасябаг бзслампа вэ сишдизазизалы чэшз^зт гуручу-

: 31 - Л.

лугунда дай хадаылзриняя кучундэн астафада ôTMâjaa axejhaaa чюшш етшшдир. Совет дэвруядз динэ гаршы апарылав мубараза атеизм гзбла-гаты ады алтында ajpu-ajpa Ьалларда давдарлара гарды да Зензларда. Бу сэЬв Ьэрэкэт иди а? халг тэрзфавдэн Ьаглы наразазшга сэбэб олур-ду. Диндарларын зз дин " хаднылариапя халг лчэрасанда бэтук нуггузу saj ды вэ онларао гаршы апарылан penpeccaj а 6утуй мяллэтэ гаршы апарылан penpecciija щзклаада баша душулурду. Ьазарда аса дин хадямлэри глгстз-тал язэрбаэчан Республакасынна дахала вэ харям я сазасэтавдз чахня-дан катарак вт:дзк "$джайа элдэ 'этмашлэр, JTjsh аш маданиЗЗагин hvM бар d-ормасн оглаг е'таб'аралэ ыпллатян'.ш«нэви чэЬэтдэн зака.ш-лзг:.'зс:!вдэ, харачи дугодэнларэ-гарш апарылан.глубаразэдэ чох ыф-м рол ojHaja бглэр.

^2яин , ХУС7СЭИ аслам даванет.'АзарбаЗ чая. халгнныв Ьэ^а-пада ojHaja бплэчзда бу нгЬтм рол онун злз^Ьдарларь'Ш горзуза.салнр во „ ■ ока кэрз дэ онлар бухукку ермэяз-Аззрбазчав зшсщЗдэтлэракз дани , дон кэдиндирг-эк, нзсалэпи ХрЛСТВЗВ - 2СЛГЛ гараклурмасы из клин дэ тзсзир 6TV3K снЗасатанл Зеридярлзр.

Бухувку импоркалис* гуавалзр • Азарбгд чаяда' баш верэв/шшди аросеслзрэ Ислам •5згнда.мёитализш,рзнкд' звр»э$э' чалывкрдар. Бурадак да чахыа ада рак онлар йзлагд дшишц^дувзаны/ЬадалаЗэн мгртэчв^бяр да:- Ki'-v.;'. гэдэ.гз.вээмзЗэ'еэ'З кестзр&рлэр. Ерйэва табдагатнаа-7рш. бз'зи бугггуа .алдмлэря дэ дзвлэт;xaraiüispa/да,таз-тез шлзнна. задал.., 'гласи тэЬдукэсаадэнг' ¿taja»* "toja .«Адод/'^асаздан* даншгар» Item, халглар-аа гараы jeaa ?сэлаб "OTh^jöacä^a-WiQapaap» 'Srajá сосяа-лаза систэ!.и 'дагылаадад сонра дун^а халглариакнаозундэ Иолам да-нандэн абарэт : joua "дуодзн образьЛшн фэрыаяашднрцяласа булувкт Гзрб глэтбуатннын Гарин-

ja чькан за ез ha лдая;:бара .'да дат вэ. :лллла адаj аларвд -.'нгсбата: м?сз лгсийяф.;; шящ азадляе Ьэрззат*

ларакда, хтсусэн аёщ-Шаяк 'просеоаррда. мияяя

лал илн захтлфдан Азарбаз*

чаяла ,íacaj ав jepíiá ха^ларна- эйзар^ЛЗ^-;^^ данана е 'тагад едэйлзрдар. ¿акаа бу Ьеч дэ: ояларйн. .«йлли^да&.адгажаряЗЗат угрун^ да апарднглари мубаразэлэрэ, иа^еолабалмэда.Деглэла» шайка haps-. катларда гддла амид" апарачы,рола:г.5алайдкр.: Она: кёрз да ваЬид малли axejaaua дапазычкса ролуау мтаадгаллизй идв^алары да- ,

fia ¿ахай j аранэ затарэ билэр. Дин 'лсэ бу прасеслэ Залныз анструивн-тал рола :.'.алакяар. Еуна öaxttajapar» ислам дааа зарахаа АзэрбаЗчан халгкаыа Ьз^атиада Ьаыша чох гяЬтм рол рзна«ышшр; Йа' луыдур ка, .д?н,--хусусэи wbb» о¿súmja

.:;^¿ри WYsjj&H бир исимта»ю> ¿evanmozss Ьдад» нуфузяу бар шве' .• »¡кхьш .етишдир. Дшш'хдашн Ьэ^атянда оЗнадигы бу'ролу чох билэа вэ i и 3 мз г да jsih рэ н б о "о; олимлэр цэ сяЗасагчилзр сон иг^ллрда онк&н суи-кстифацэ етаоЗ» чаяетйрпар^' Лакик онлар дерли lísmrm дузкп! ш^мтанзир бяладф.вэ ислам дининик Азарбадчашк. «юубукяз ot1 raja бшю^и. ряда Вкш ЛзэрбаЗчанаакы ролуну саЬ-

с\1шяйшрфлзр, ¿уяарда.дйдаЗиадз' киш Jeto гарихи доврдэ íbísjüi Ags>p6ej46«aa баш верак соеиая аросэглзр-гсасан Ислам баЗра-ru алтаяа баш воршшдяр. Шмали Лзорба^улнда .исо '<5елэ шсалларан г^жл щязвума оадаркгк олар, Чшса срвег'.;давру?«эка секулЗариза- , с?,па.арогзси бурава оз 'кгяси|и1и; яес^доцдо дедалдир, Бу да табак n¡, Шмели ЛаарбаЗяйнда.дзиак согаад.'¿¿йдаринин зэяфлэмзеааа саба5 слаувлур, Хазигт*' букуксУ. .Шр5$3и&н '&спу&шкаса' оЬалисанин бу -осасда эаЬяд да»! идеодакиЗа • э.грз^ычоз барягза балмроа аодсанлари геЧилнэн' арздач шмьяя 2'иьцгдар. Бутун б'уняар кзскгр'.р ки, муа-сар Aa^.víajvaw -.«swjj^STK учуй-на гурачулу;^ • из да яслам адаЗаяарк иягэгрггеив ьэ унаБарсая рола малик дэЗиялэр, Органа ояан Зекакэ иднолоек керш асэ муз» parra Агзрба^чан ииллэтеаваргиЗи адеЗаяарын-дан кбарзтдир» Бу идордсжя" карту аозрбцЗ.чанчылыг киад фэрмалашдыр-маг ва инкишаф егдирмэк лазамдьгр. .'...•'■

ДкзсБргасиЗанын апанчи фзсла "Азатба^чан таяли Ьатэакауы адя;Ткла-даган галнагааш во тг такамуду" адяаныр. Бурада иуэл-лиф проблзшн Ьалликда аЗдак:~ ¿.аравмаг учуй онун ?ариханэ мура- ¿ vsiss? одир вэ кестэрар-кя, азар>а}чаняэд»р XX «оран оввзллархнда оосиалчшксадя икошафын сур"атлв инкиоафы натичаскндэ, едал ва увдок1£,13эгйН ЗуксэГ'Гш-1 ва бу база узэршдэ миллачауурун Зараныб ';:?.:в'2нф езмзск азмивгндз ¿гилла? каш - зксар тэдгагатчыларин гедд eu&'jx кики "бурзда кш&то" аэклиноэ формалагмыздыр. Бу она кара бела элмулдур ки, нега р. игтисадаЗЗатда, пстзрсз дз 1-;здэнн-мз"нз- ? ск саЬада Зена Зарадааа буркуазаЗа синфи шлли'кевгеларда да Ьаки- . . "'.ijjsvn ез алинз шш за шллата да "бу{жуа киллазм" кима фориа-гзпдир-йгодир. /аэрбаЗчан 6jp?cya ыиллоти соспалкст ыиллзти Ьалкнда ¡ фэргдалашанадак уз;и бар lapixa инкиааф Золу кешала олууддур. _ я "•V'srtíaj^sH сосшллсу иилаэта" сз цккииа^ыьща бир capa"марЬзлалэр , кс ¡тейп, .¿зяаришя аькалки наеллорш!, Зэи: о ну "буржуа мчллзти" i;:,- ястар arateади hajar саЬасандэ Заранмкп üypxyfi'ji'ijarH» яз^гэрса да саЗаги-г,:эдэа; саЬэда она узун ил-лар rshijoyák етииа саЗасагчилэриш ва зиЗалиларнна издраэла ол-иукдур. Бу «ааи'р-'нчиларлн "галыгдегишк" арадйн галдн^илмаеы просе-

cit исэ бVTVH совет р?:ш,гл иллзр;шдз лавам отмипдар. ДзарЗа^ча;: миллатанин енчуд зиЗ&шларц олан алимлэр, jasmaaiap, таргхчилз!., ; ф1Лософкар вэ и.av "буркуа миллэтчаси" о'дан едиа&рэк дэЬагатли peccHjaja ма"руз галмьш, 'оняарын ja рига jora гурулццулук то";г.:-1- < тэрОДэсилэ 6ejw«a je »и. ыилли, зиззлылар о paje у тугмуздур. Бу ierra зидалы зшрэо;.: исэ Ьзч лз кеЬнэ за^апылар тзд'мкяли характер1:? арпычыл ола балмэ»«шлэр, дала дог.руоу. ола да билмэздилэр. Чуини, бу je ни дзета кэ h но мэдэни иредзк хзбзрзяз Со j удулмуш , энчаг со--сиализиэ. вэ совет гурулупуна^ "бо j yh триала" миннэтда'р pyh.iu тэр-6nj3 алмнядыр. Эол Ьэгпгзта ejpanaa вэ jaxya дзре ь-дэ билэи aj ?л-ajpbi зизалылар исэ ону халгдан ja гаедэн.казлэтаип, ja да горхусуа-,-дан с э си га чыхара билмэвдздар. horara зиЗалилардан, зга яэ издэ'мз-,; ja? тар{хикдэн иэпрум -еЛитдсз; е'^энй-руб тэчаэуз'у 'гарвавында• ÄajaiiMapa ыэ"руз т<даиа. хал г.,'аз : гада' бу'рвлукдз 'мачгуэт сэвиЗЗзси" » нэ саликмйздар.. Ока керз/дз ^'сялсГк^элэ• еШэсина? .jaaasiska еячи .-..эсэрлэрэ зз тэдгагатлара'-ràpna Ьэшшндзи арть'г ,еЬк$Затлн 'Занядмаг тэлаб олунур. 'Hwjwi'dy.тэдшгаада^йа 0э"знлз|г4ндз «у&3.1эн изчбу-pi j j эт уна тру ,'вз ' Vr.ÜMtap -ыу назй'бэ глэ р ' сз рблуну о j riauaxaap. Со п ■ иллэрдэ андики инкизаф í:r-

сэлэлэр! вэ кэлэчэк' »¿оЛляэpi"^ha'rrâ'iîEà'-'^¡кир;дз'3гк4эр Ь'к чоху cwr тзс 'З je Hit "иваало'гдар"*'-% pгебиляэн олен аубла-систлэр зэ с/'Типли"' тарихчилзр,

Зилософяар, игфодд&Лвд.

. киряарн« ачыг дзмзкдэн-©^"^»^'îiiîG-àsbiâ' кэ'а'пэ^п iy-тур вэ бундам'да - mcwi^ij^'"ö<iaha6iiи' бо-я

rojuauar учун* ыухтэлаф ^щЙйё^бй^бМр*'• hap. ан милязт.» чаздыгыр, мэ'тбуатдан^й^и'Гз^злзвг веситэса киии кстифадэ ewaja a ôrçxis» -

рнщ зэ ici тин г ■Tpi6yîàaapbî,^;3aàï;3;1ftô.»àitàiî йкр-.дос^э'а^шгар учу» 1 дэ дймэк олар. Бз"эа' далрэл'ар:,''зн •'^»{«жаряйг йзгсэдило,

еИтираслары .чопдурм'аг^ • «йллй'fio^itóffíftMaimftàtèts^ йз •

-.чиркан мэгездлэр5"уч'уа :рМш;'фурззгдон t'khí

рэлэнмаЗэ, Ьадисэяэркй' мэчрйсшы'^ затаят-

W3j3 ca"j костэркрлэр.-' Бу Г^йщуфаатн там ка-.

мзклизинэ, мглдн вз .ма^кззл зарш^нз архалак^ртар,

: Аза рба j чаши '-миляа- öjaföaii вЭ' Звгалэшэсй,- онунла баглц' 1«лли идеза ^?ру1ща.ыубар13эч'Ьэрэка'Тн шляа-:'!Йраэ1изд;11тзин чох «упум тэрсаб Ь:1ссэлэр!квэн.биршф. Гздим еэ .орта зс'рлзр Aaopdaj-чяуонхл бзпа osàap шквала?! -оаЬиД а^яи '-hacàt i• иа&и-шшэт шэраи-

• . нин умумилизи, харычи дзвлатлзра гарзы злбир ыубаризз, дил вэ ган, лЬумлугу, содквк ершлизи, мз,:навя мэдатдзат саЬзсинда о ли ар ча-аглзр, игтисади-сиЗаеи вэ чогра&1 бирлик зашшнда фэр»лалашшл иузззан хусусиЗЗэтлэр иди. Сокраки иллэрдз бела ила^алар азры-азры Налларда умуыиран» • умуодпрк, умуиислам ядвзаларышн тзрсиб Ьиссэлэ-

л. --•>? дэ чыхкш етмипдир. Аз арб аз чаши анчаг взунэ аид ола билэн вз бук унесу егши-юзэра адабиззатда езука , "азэрЗаачанчылыг" ними вз-тэ кдза лыг Ьугугу газанан саф Азэрбазчан лй идз'засына чевриланэ- . дэк о, узуа'бир тарихи ишяшаф Золу кечмшдир. Бу таргхи просесдэ мухтзлиф Азарб^чан со^кеклэр!| ввЬид азарбатчашха киллзти киш фор-" ыалалмага вэ.озунун \а:лщ идзласшы--'Заратмага баялашщшр. Шлли иде^алар эз-ззука 3ар^кжрлар, Халгын ичэр^йиидэн чыхмыл габагчал ©жир -дуЬалара бела кДе^алара З'аратыагьгн; вахта чаоДыгыш зэрури Ьзсаб едэрак о ну '.ёнун' 'ифмхадг малына •.,

шврклцзси'йэ ваил олурл&р, "Щ Э.;Йсулзад4; 5'lзэpбajчaн 'чyí.!hypltззэ'rи,, -. асаркша зазнрдн ни, ."хелШн КтаУн^асйШэ АзарбаЗчан маоЬуму чогра ■

б«р мэ"надан зязада^жир вэ- 'а^а^ шакл^нда тзчэссум едизор". Ы. А.ЯЬха'ахтински 1891-чи кяда "Кайгт'-; 'гЬзай!кпд' зазырш: "Загафга-зи з & и ус ал>.п няара"3 ахшй" сдарды ш",аз зрбаЗчанлы, диллари коа "АзэрбаЗчан лили" адлагШршгсш".'' Насяббад -Усуббэзов зазырш: и...уч калмздэн иб'арзфояан 'чумлзьйВ'^эрбй^чаггяуряугча пар бьр аззрбазчаилы' гУркУ тзлбинда '.ачаг вэ-'дяликйа тэкрар едэчзкдир". Зкза бэЗ Кезаш М.$.Ахуню>вз'в-, '--либ.з^ :ЬусэЗ ноадзняв, Зпмад Агазе- ч вин, Злимарданбаз Топчубановук б у саЬадэ хусуси жшлэтлзрини пззд ■ едир» 0, М.Ф.Ахундзадэш б у Ьэрэкак-да рэЬбэрйэфнд&в бири сазмагла • ашш "Туркчулу^ун илк аталарй алан Эпкэд Ш^лг пазла яла Суле^ман пашадан" сонра чзкир.1

А.СаЬЬат зазьзрдк:'пар иаТаЬын гзрзУгиси ^тзтэрискна баглы-дар. пар шоздэ Аврпа адабыш, ахлагнны таглнд едирик.- Бас ыиллзт- • пзрвзрииЗм, ватэнсеварлизи 1-зЗчук отаардак.кэруб квтурмурук? Кэ-рэллм сайр гошу шллзтлзрин да охумзшлары без лада рс.м?"~ Ы.Б.Маммэд-задэ изо Зазырда: Азарба^чак миляи харгязасышн хуласзси истиглал Йикришн те"сисиндэ Вгш^эй .тутмли. Чавида гэдэр, Заякрдан башлайыш-Чавада годар,' Мирзэ Шэузлидэн,Уза^крэ кики', "Экинчи"дан "Азарбаз-чан" вр "Зекл ка&казиза"задак Ьзр-бирхтан олдугча базук вэ дазарж; роялара 0Ж53.адл5. Сидаси-ичаииш ^ишрлзришзин тараггл ва такамул.

тгагккл едон бу д©вр'6укуеку азднк вэ.ларлаг.истиглал мзф-яурзс-лшн 70мзлиш т?е:ил едир; Ьзггта &к уз^Р.^счйглашшзы тап-

Кв1аля. Турсчулудун зсаслащдБакы,"Ь5аарф",1991 ,с.27. ;

гэзэти, 7 фврал ШЛ-ш ил„ . .

ji'Hit етмэн учун белэ кечирдн^имиз фксри - иккияаф тарихинз бахмаг вэ оидан миллх Ьэрзкагак pyh вз HahHjjoTH Ьаггаида бир <$!кир кифа^эт едэр. О до арум дэ эзунэмэхсус мэ<&урэси* мзфкурз угрукда чэкиамэси, мубарюэс». о девруи дэ гэЬрэмаклагы,,мэзлумлару, аяЬид-лэри вэ мучагмдлзри олм^шдур. Онларан jорулыаг биотз^гн чэкшзмэлэ-п[ нзтичэсидаэднр ки, бу куи бу минлэрчз кэнчи е:гтэ сэвг едэн бир xapr.ija алкыгаг. ;

Зэкнимчз Ылрзэ Сзтзли вэ hscsKÖaj Зэряаби элли ил co;rpu AYHjaja кэлсэ идилзр истаглал Аззрбазчак милли харпдасьг

эллн ал сокра мзздана кэлэчэкди. Буняарм^арасшада сых бир мукаск-бзт зз рабитэ варпыр... езунун ту^чудузуну вэ аззр5аЗчанчнхыгыш дзрк етмэЗэн бир хал г белз бир .бзданнамэни' /зз"ш 28 Maj - истиг-лал бэзаш'лмзсиш - З.Т./ ьорэ билтгэзди".;

1899-чу илдз Н.Йэриматовун чаядан «ыхи'-лз "Tvpc-азэрбалчан дилпнан сэр^нзЬви" китабчасинда да Азарба^чан долиадн тур« дилин« дзн азры фэргли хусусиjззтдзрг кестзрглгпгадлр. A33p6aj4aiîîH tyçk-лзамзси просеси Ашдолудан тез• башлаьаазцы аз она кзрэ дэ АзэрбаЗчан туркчэси даЬа тез эдэби дил вэ срнрэ. пидли. здзбц дня .csEitj ззсикз Зуг.сэладтадир. Азэрбазчан дилйнйн эдэби лил оэвиЗдзсинз галхнасында . еалош тчрк-мокгоя о дан h*tóiKY?att\H ..бе Jyk хитазтн олнушзур. Монг-;?-~ ла-^ нзинки AasptíajvaH диликг/сахьшшрцамш1, эксинэезлзри дэ аззр-базчанлааараг бу дили гебул:ат«ет вз зну икюгааф етдирыизлзр. Бу, сонрйхы /лдэрдз Аззрбазча'ндилзиз!« «устзгил здзбя лил золу илз* кот-изо;! илз 'Азэр&^даш, турклэрдэн,1Яэрг-

дзн вэ Исландан aj¿p«ajapár Задырпы: "азарбазчаняндар милли;) jaï е"т,».барилэ т?рк, дан с"табар!1лэ ислам, мздрниз jsta-xactijjstm е"ти-бап;лз пзрглкдирлэр. : Кэ.йййи:: яэЬчйЗичлэжс'^силэ Анадолу туркмзсинз Захын бир сгдзэ илз гоиулан АзэрбаЗчан ту {.ну итхтэлиф иивзлзрэ вэ элдугу з'ерлэра шсо'этзн мухтэлиф ися?длар даднзан бэдук турк агачынын бир далыдыр", Ы.Э.Рзсулзадэ .гурслудумузг гзбул едэрэк ои/н Анадолу турслэряндзн ДэрглзндиЗиш rej,a етмззи. унутыам-гщ*. Аззр-базчанчшхнг идезаларьлы opraia е'аыагяа б:>.з дэ Ьзч тур-стгдузу инхар> ет!.г,:шк, анчаг Азарба^чаи Зэтэ'йи;-идзjaларыны бирснмя jepo кечярир, АззрбазчангШ sorpa&t сзрЬздлэ'ри' дахцлиндз кмллэ'тин'ЗекдиллиЗиш аз' BsiiÄsr.tBj 5;tpKHMJf дэрэчзла вэзифэ кими .ирэли -оурурук, Лзэрбазчан Зазычнларынын X гурулта^ында Анар бу мзсэлз уззрквдэ хусуси дат ан-кзпдур: "...сог.бэ? мзЬз Азэ^адчан, ааэщ турсчэсиндзн кеднр зэ о ну TypíHja ту^кчэоклз.оЗшлзадирлзх олмаз... TypcHjs турклэщ би-

I. рзэбаяа. Ызмиадзадо. AaapSaj san милли xapnriacu. "A33póaj4aHn

аурн9Ш,;39Г.| $ 4, с. 134. . • • .....

'•iM ган гарсашм-ыз» ksk, rapo:,' эн"эна .Msaamjjai.pyh '¿ахышноан ' догма соЗттьгмзшр.. Tviítujá. Туркк^эдар, AáaptfajvaH baptfajv-, '":а"* Бу KYK Típítija ттрклзрн 33 Азэр5.&3чан ТТрКЛЭрк КОКУ бир, cojy бар - ики; тлустагкл .халгдар'га' бир халга, бир миллэта .'-¿о "нави ез иадащ чаЬатдгн, mus бахииащиш q. бириган йодкйз'срг'тазк мэЬялзри ' анчг'- Ьаглк е "тнразышза езбзб слача'г. Шчэ ки, 'вахтклэ.'бу cajar " ' «efvcyps с^тизярычкза. "Анаиан мюас&ицда>'.' "Издали Кбед"да; "Céaiui'toa до ез царлаг аксина ,Y /•;• '•' ' ■ -.'•. .

тахыншг» .достлуг,' гардалльп\ надо кг багларин • сыхлнгы , y.víдо ял—колйш, китаб;;• гэгея-зщядал иу^айглзса кувдэн-кунэ ар?малы-Д1лрь амма бу шзраитдэ бфло ояяу^Угу'; Чаяли 'аарльйЧгнзц, уч-дзрд зсрдсн бо^-s ai® уэчрода/а>аа'здрбаЗ'Зат. r¿ дал -¿ирс^элафлаЗи-мизи íopyjyfi. оазщаиалнлуг;, [щлфааыцз. K3tá-i'aK< база, гардапыдаз' олан» ain.ia es, ххсузи^эф"фрую' ^лга-здлик тз*скри.на кэ*'руз ..roj-,мамаш,„рз пдзбп:во ихармэД»:севг ётазьзэлидор...

.Туршйшзк яургглЗо^шйэк.'даиег jj¿>jiuax.p,-.éa'кокяэрио гадыжег л^ошмр".1 . ',..' -7 -Л .';.''.:";:;■■'.•:■.'' V•/

/аКДДЭУйВ-.Ф*Кзчэргй.,cawm вз -jeta дэзр Аззр-

д)дин Síipy-iiM КИ, ШУШУНУ'1ш;;;и!а0 етдирг.?э -

дан л оз&тэт-г щщШ-ьр^ощбрз^^ЫШ .чйтщёран о ну аа-

astójáap ¿ояуна. щк&хф*: олиг-'/,.; ^■'М.'ЙДхукаодук Ш 'щм'щ шуурун ■игсжкйЗивдн p^wajp'i-riiu-tóíí.'р::.. ■.■ мй■.о-о^хгни калла .

ыендкк иЩупун. кква&г, мзеалозйш^йШи ;би р 'кзегеинликлз;rojap- • док tav^cn: fcarriéatása.Ьгм-.-адгзЬ^^н кус?змлокзод;кзэ гарш,_ -ыусюпшзнс jt-pyiíüñ «.у6й1«зэсй'-так*,ч^гарури кз'р^пзсаб едардг.*.. м. q.awvz>3yii-ш: ило. ьвгш ощи- Мо дэвраа ;jem "гафакку-рун ;;фадэси йт&гм-жзш 'ccüijjaca кзеб езди,- бу маа-

гл^-нл'лк, «¡ыш rej-pa? иде^асы- • -

ы! дэзргкук ,.sri• йашб aapyp-i-'a^jaoi{ наш ирди су^йу. Ъ.еч дэ . тс-сдду^'.доЗаадир к^.ЛуоиФ Вззир Чэизнзэьмнла зазырдн: • "M-uu»dj9T Ьясси блрг'аш: олараг i-диаде ■ оЗагшдднр".'*"■.

Азе^баЗ'зая ^шкяша. гарш'ндэ. ияк дэфз олара'г ызЬз ¡L'ís 7г<ун2ов .шлли- дай за медэшЗЗеч!» ватая -оевквеи -изсэлзлэрйнл гоЗур за он плака.-чаш^ди- АззрбаЗтан-вэ^з'аоевэрянЗа 'm-í4 Ахундову дугзун-дурэн эн мэсэлэла^хая,ад»и ••; ..

1.2а"д5:«дур ак .чох

2, ■ ?3¿<X¥ .Хэбаозаш.' sa nvJaw copíjaoa

....■'.. I9S0V-^-, I»а,92. .

myó alineo вэ грлонпкаяар дзгуран доврлзр1кдэн бирки дэ кочэн se- ■ - ..ри*» 'cohjTво'эбрйщзйн:' Шшфш'6(33 вэрэн <5у шШ Зянялэдаю . /Ьй'р&ка*к 30 гзШкил eslip. ■ Бу дзврун хтсусиЗЗ'зти он-о

дак ибар&1йф'<й1 #! , истзреэ дэ ©з-уудпггатчыларымуз

.-...•• обзем«» пзвршр. .

.... .: ■: / «á "Jiiiwjfp: щХл'воризр. ИоргаН ojanfía инга-

,..лаби• дайой'райй;: вэ '¿Шш^'а'фсеслзрЬч дграгкзяд^и. шкшаф от; ■ дн-з'и • &:apiiíaíiá,' кёдэн. коклу дэЗи- • .. шкцкл'з^йдя-кйй^а- бШайди. озу дэ.порода бая азрэи

Онакерэ;. дэ. йзрг, онун етя,-.jápmi,. Уэдб едйеди» Бу- просос ез

'тэ'í'ciiри'Игбулу'н'бпзлада»' 1&Ьнэ гштаблар узз ••• л^хЬрддша,;;киж»шр га- • -. ^рдда^Шрг^'¿óá'ífкосиkíí'it'оxi^tS'cV. ■ учгн бкр даЬз Зешдон У ачыдаала- г.пыг'узу kéjitojah, Захуд muv узуиэ •

-'едхиайпга;' в®- з&х'уд сс<пз тэгдкм олунчуш ииилэрга- эл-

. -Яра» 'бело ишг узу да чыхарылма?

даьи й;ий?карла|й.:ьйдан.'/МсРУлу arc.-. 2.1кй:ашву вэ м. о.Ахундову • . хосмриэк? с>.адр; ;лчХ';зор &эрб'аз$ан йуЬи'шйдз зотшшз л.а.Еакаха-новч-'в'э' и. 0./ixyi(¿ob мздэиш'э* ичйша^-сизасй тарихишзик ?аи бпр cs'v.-ííbci'.Ki:. Зазкйэг'ояаи дуЬояарцШЛУрлар. '. • ' *" - ан'йдьми'к ;s.ks48imm. jaoiip: .'"XIX эйряаи АззрбаЗчан фэлсэ$э; емкий lüffincá'Jtí _js>3i бпр мзрЬзлз башлашр, Бу давр Аззр-

. б&$шн :1м'ти^а^1-с]5~лас1:^5элаз1м- фкрг pjñs, Ьэмчинин Гэрбк .Авропа мэ-Дзк5зЗот1< H.ts сых^яаг эдо •'•й12сшаф "é «хяхда р.' Вакыханов» Ахундов, Зэряаби ¿em' ¿?вр 'мэдэшшзйтш. яшгааф Золуну иуэз-

Зэн enw wyw&iaüjpaopmíp,-' АзэрбаЗчадаа маарфчилик дз кэЬз бу ' -даврдэ тозоккуд' татйяовдйр. "Онун инкиша(|ы -вэ демократии ичтвмаи •ЗЁикрш гати шжихд9 &p¿axázuac!fi ниголаби докгохрзтизаза Зкхсэл- ' каей, биршчл ювбздэ м.$.ЛхУ1Ш08УН ада нлэ баглндор. -бундов xix ?ар йздзняззвтшан, ичуныай-фолеэф! фикр!кгн. эн пардаг нуна-Ззидзсидир- Онун'зарддчшлйгп здашз сосиал-фэлзаф! ф$крн» дэзил, таукм'ЗЗзтлэ, лрзуахуркиЗаник». iíaTepiaíiicT естэтак-тзниизи |икрш, Азэрбазчан дилкнш. йш«пафй««яа''3йй1 мофолодир..by,иэфэлэш шэрш. : олараг- "Ахундов. юрНолови" адлаийкрш? олар. Шлм я«5й«ш#ензасй ; ¡рлкримздэ идаан aó - окр- сгайяыра Прбтът 8=

вун-йда илэ •: v •" -'.

XIX acpin uxmhmsí japacu bs XX acpm aBBaJuisptHfta foopSaj-v^jh HMTOMaü-cüjacH (¿v.Kpi OKfta joras «HTiifish íaopYHYH 6aa¡^aHf.acH HJia cav-,jjia;:a¡s!p. .

Sy-inmtíah jsonpYsuw 'jom HJKsja vapajaKJiapu-riicaaiMbuiaiy .. ?ypv«¡yarK, -miniJiádn .ásKOKpaTHK ■ ÜUKKP, .uaapKttesjBÜi.,

■.c.i'.r.:, ampasau, .uemeafótt,''tópr«ciaix sa c. \jw.«h «¡ajana 5npt-'jajciü no r.Cvi ojiay'uYxráriifc «¡csoáojcj. CaxásJtap; MaKTaS.iap, . . jaraicu' ¡r.-s.-idá* cTKsja SfánaAuV'nYTYH .íy scóprójiap apa-

•• :„-;:i zui c>;:.ia.hac;5ca A.A.Dai-;:-i>a¡OB ua -!.5.-A3cyHnoB¿E»

:>."a;: van -ha pasa Ta •.'/^sja-napu Aaha mox MrraTii

¿ka p. A.A.-Ba¡KUxaiOB 89 ií.i.AxyHRÓB oJiw^ca .tusuiap :¡'v¡ caüpa;»p h;n.3apaaán, X.''3¿tM3Apyjiy3ajw, arófoj hycejH3a¿3, 0..:-;aa Arajea, .3. Pac yjiaaa», H.'Ha.pswiHOB, 'C.MvraKjíjaflé B3. daaraia-ru k'.iu;: 4va;»p aah;'.r»3.pt ao jar,ay33íuifl3pV- Qiúiapuw ^apeyaroutaru aa íóaniijja'.T»'. tías, japa;tía <3HJD.ia3a:. Ona kops as OHJiapuji

; Jyxa¡úm'jtój.MJiáíárap&w <5ap Jiahá ajjttJH/o.Typ ku, lUi'.Axya-jlob ' xa^nwAiauii ..caMfejuai. cMwaítap3aH.,6sipK • o jwjsflyp.

Ora na £i:r.ap smKmDap.apiuiiaa rapru Myy.a.-s'.&iT pariaru raiaupan- , •Jiap yHyTMauamysupaap kíi ,-OyxYHKY ■mmíubí hapoKar-rMus ymyk fir.3, hap hatcu í;:p n:axcx,a»vialia Max lU.í.AxyKaosa Sop^yjyr. -'"rapi:3M3 jcsiaaT • OTiaijijua, itap narónsáptái ass^airaKa"-ttií^Qt vahara T bo j»3&¿k>tx -raMtatfanKruaa» xannin kosyhy anfiuriíKa napa .Sejttc ci'.war.apir.^au n;:c-r.ai.'.aja (Sannacar, o '3a«aH. 130-¿00 '«xmK tíup £toyhk9 Tap:»"^;:!!'

YCTYliflaH X9TT Jp.W,E2- ojajur.. .•'•■'"

ÜMTKKaüjjaiQYBac exxwiopmiojañ '„6r.pi L'ypsyjl ja-

3up: A3apCajMaH muijsi átypyHyH •to^kkyjx 'T&tt:xi aitacij jotia %

&:p ha ja? jóJty Kesacn. K.C.AxyHBoasaH ■Smxaujp. „"etíOKpa-* tí'.k '«:•..13" «aÍKypaKí japaíau HacadH óarunaa ^a'o'- 'JiY№V» Conpa 5y '. ja.-y h.Sop^iSu, C.Kutop.'a:, Cyj;Ta:-DB sa Saartinap: ^aaav. eTZs;psí-•~ap. acpsu; asaa^naptíuis •ts:is3T,!H syó"3Tjnt na c«í rx3T.T<t -ra^ jy- •, kYüYri aaTum 03 tC!ji;H.-3p:Híí n.lUí.átaí.ry.npasa, .'.:.3.CaC;«p, S.ivíceju-3aaa,.0>:fe"!.:af»aí» Bepsjsjisp. ,iV»JUi3r.«.H cstjaa«, Magnas;; sa t:aü3K! :T}K;rjaí: TapjjaiHM 6y a3XCltjj3TJT3pCH3' T3C39BYP'eTM3iC KY«KYH £OjiM. PycMiyjijTa B3 pycjKawaja» mmi KÓnajaijo-rapcia My5ap«.33iMH Oajpar- •

aapjiapi ocn'.H JWMSUP íi:K»;p ü^y.T^mapj ¡map:cuH2.3H iajin-

"33 aa 9 naujiu úitp iicejaHU ' ws^iaTK» narra ve: jajam wiaíasr);« oav uyaqiJiis eTMaro:«ip,-«№jacbiHii ronapjS Y33 qüxapa «5íi-xaiui3pM.1

I. U.MawuasoB. KYT^3 ucin.'asoKHiacw sa wtaaijaix. "h3laTn rsaaTH. 8

anpeji 1992,:w/33i/,......

М.Ф.Лхундовун ирэлн' сYtffiYjу идаЗаларишн 6оЗук хэлэчэЗи олмуддур, Бутун сонрахибозте зизалылградз «аЬз ондан оЗ рог* газ вэ малли инкишаф -сзЬэсиндэ краля сурцуклэпг про граи муддзаларпдао онун зэн?л{Н-ирси1тэн;боЬрэлэш<5гЁШ;ф.. А.А.Бакыхаюа зэ М.Ф.Ахундов-ла биплаЗан мялла Зекилзшмз.Ъэрэкати адеЗалаф''Ь.Зэрдабалэ Ч.Мэм-иадгулузадэ' иактаблб'рг,- Э.НусеЗазсда за Э.Ага^вв адзЗалары учун бкр rairar иди. ."".".'-■

« n t-t. Ь.Зэрдаби, Ц.Э.Сабир, Э.ЬусеДшадэ,: S.ArojôB, H. Вози роз'» -.А.Сзппэт, ианзадэ, Н.Нэршанов, ч.шкмадгулузадэ• во совраны

зиЗалылар мплли, идэза ахтаршгдарьг зодларлнда хэЗли шлзр кар-п-ш-

лэр, Азэрбаjчанлмларын бнрщлла? хами' ДорлалшмЁсышн тарш» ' ча- '

тинликлари ондан ибарэт олщгадур ки, онун зса*гы илларла чографн,

агтисДДи, ciîjacn вэ мз1'кэви мэЬэгдэн парчалашыа, Задоллилзрэ гар-

шы мубар?зз просесинда' cajча азалжа, мадди вэ-мэ"нэвн hsjarw ка-

садлалмыавыр. Бутун буклара öaxuajapar, АзарбаЗчан хал ni бу иуба-

pi33 просесикдз joaha да, ыагинлэпвдга ,-бутун мэЬру!«:33&тларэ ci:на

харлиш за бухунку миллат Ьалина калиб чиха, билмишдир. АзарбаЗчан

милли идазасы!ын зар;гшасшша И.Зэрдабинин м'аарнфчилий, М.Э. ГЪоул-

задзшн миллатчилшс.вэ дэвтзтчилик,. ЧЛамиэдгулузаданин вэ умуман ;

"Шлла Вэсрздяин"ин демократизма за азэрбазч.анчылцры, Д,иокра?илс

Взспублжа тзрэф^ндэн.эсасы го j улан вапкд 'АзарЗадчан патангзаэрла-

ЗИ идэзалары, созет доврг зиЗалнларлшн милли орирнтасиза истага- ;

матикдаки констрдатаз муддзаларл муЬуу рол оЗнамьгадыр. .

Ниллат о згман кучлу олур-кн,. онун .зяагаэ фэалазЗэт учун ; pahßap гута билачззи хучяу ,«идйй-лдвЗаяар1олсу», Шрансыз паири вэ Драматургу ЕДис® Ростан зазышы ка, ,!бир сэраэрдз учун гарш- j сындакы дгдмзн ардузунун на гэдэр зскэр:, на гадэр силаЬ вэ л'га-■зиматы олдугуну билмэк чох:фаЗдалыдыр, аша.оадн учун буняаряан | даЬа чох фаЗдали бар вез да зарцыр ка, о да'-таршсындшш дугами I ораусунун фэлсэфэсана билмксддр". "З.БЛОэЗалпа кэрз туре кадоати- ! -, л асаратдак гуртаран онун малли з'эиикда кучлуiwejaja маяга олма- ; сн ада; Крадашарлн малли' азадлыг Ьарзкатьтаа хрлэбэ г&эрт&ит ; сабаб.авваляэр аранчылыг, соара ксз исламчьглыг киш кучлу кдеоло- ¡ жа сядаЬлара сарышалары ада.-ЕрА,налар1йда--о'лса 'ЕэЗук Ep~v нзв1стан"ид93*асы этрафынпа топлаималарл окларг-ДаЬа Зекч!ай сплга-дир, Зрзб шллотчалаЗи идоЗ.алзрл зрзб халгашн харнш ¡а,:пзр1ализмэ гарды епараыгы мубар!3эда чох гудрэт;л1. бкр вазатзжр, СлаГзЗанчы-лыг идазалары захтилэ слааЗан"даягларцна-Шаргя9 вз Балкаачарда турслэрэ вэ • Гэрбд? адаашзра гари .гаддыризда. 'Морй^аа мнллати,

-, - 4) - -..•• '■"-■.: : Л'." ; ' • . /

шн-озу един онун ааллн ндез.асц.да .тц$91Щ канчдар. Ия&олозш бир карта олмагла о пала там пэкилдэ -фо^иаяздыаЗыб вэ Захуд фэрлалая-. • дурылмаЗыб. Бу эндаи «ради кэляр ку„ 'fem, АзэрбаЗчаилшллэпкш! оэукги дэ Нала миллэт кций фор.тлаамась! просе cu бала -чатмаЗиб. Ко-тзр ислаычилыг, лстэрса да турсчулук пазиряы.аэраятдэ бу тар;хя гглссиЗашн апаричы ролуну ознадабидыэдилэр, Онлар алса-олса хал-п:н бу гэ ja а:кар зукрзсинин мэнадёлзрднд' кудупдулэр за окдан бир a.:¿7 г,: кстисадэ eruoja wajiLKaH.ajpj-ajpu аДамлар бу гуввалэрэ. чгдд^'лэн airar инанмьсз вэ horra oiiyn ямкаяларшы xejjñi паииртмиш-л..р. Эслиназ иса онлар ыиллатин бутовдукдэ кагсзд вэ raja«!»? и ça-./ дэ сдэ.билиздилзр вэ кфада еда бялмээдилзр.Дэ. Чунки онларын ирэли сурдуклзр!. ауарлар hsj ата ке чазЗ зчэк утогглк бир хэзалдан, арзу злу-, аачаг бир дузгудан баага бир nej дазидди» Бу кун и-гтадара бу ызсэ-* лэлэргнзззрэ алачаг шлэк бир рргааьш мээчуд олцасы пава вэ су kI'.mü вачибдир. Экэр бнз Вгспубдика дахил1ндэ !.а?ллапш заЬдэтиш вэ болунмэзлиЗиш тэ' етцйв/.ллоаг/» задан елэ cu jacú стабщг-».-; jiiijs дэ 1шл адцуа .OJJàpjf, шзрглэштрзн' -

хучлу.амнлдир. Буиуа. учуй йзз /ФтраФнда топ-. ,

леаалыЗыг. Бела бир ядзЗа инш.вд 'аэр^'гдз/'оз^рЗаЗчагг^аггдан баз га • биршЗ.ола билиаз. ¿узедада доЗилгдфгяйи,;'/АззрбаЗчан.миллзти' . ' ттрк етгасу зэшь:: узар'.кдэЗаранмьа o;?3a:;aá'¿ müh иллэрлэ онукла

■ mjisajuö .гарккьа, да кар.етшсларла 'Д^сэлэ.н^прандилл:! .халглар, Дагыста« вэ, дакзр Га£таз. халглар: ядэ/ 5ирл:;кда кечд:1клэр5 узун бир таршГ'и'йкишаф З'о.лу ' .^эмиж/уээдеда' ^ojKáaüáúí букунку ииллзт hалана кэлаб чихыйхяар. Она- хо^toápSáj^an .чзыиЗ j этаи-дэ б»р тзрэ;дэн бу"5ослуглар-ж долдурудайса'\зэрурэти ила, д:хэр тэрз^дэн исэ wiJucí идаЗа/ахтарьаларй ала ма-пгул'олан зиЗалиларын нухтзлкф фжир вэ р5"3ллрп£!н Начала ю'аса 'вз;ioT-tc?a;дгаызси' £а:с-ты 1;ла узлзама'ли /олуруг, ./ "'.' : '; '•• / ;' ■';'./ •■

. &эрбаЗадн!'й!кй'тй«т'б*тун бу'соЗкеклэри$ш"ангеграт«в . бир .ззиандэ бирлэашрлэк аубЬэснз ки, ыиллзтан бутун "отник грулла-pJHtí'H ^раглархкнн казлэшжзси- асаси^ баа туга билэр. Бу бахым-дан диссертант адлл:»/инкшаф саЬасиндэ ыо'вчуд олан öytyh гтс^рлари тэЬлил ¿тмэзэ чальшыр. вз "TYpí/ун турсдэи базга досту Зохдур" шуа- •• рыньж'угодик «аЬиЗЗэтяш дчыпламага сэ"3 яесгзpsp. TapiXJs -реаЛлыг-лар бела бир фактла пэсаблазцагы талэб"едар ки,- тур{ гевшхарш'.а мэмлзкзтлэрцэ стабидйзааб. мэЬкаыланмэси, гонцу хал рд&пда

■ уз^н иллик гарпылыглы илиикалэрш, вапид эразк вэ игтисада ЬаЗат .. '"бирлкЗи, б»р-jHp-tiapi мл" «э"н.3зи ''$3увчалар' эгчац^'ндг» баа вердй

гоЬумлуглара 'S3 mjHajuÖ гариэмала^ы турк гэвиязрммн Ьэр бирана ба-р-биринаэн уэагдшдыршгы Ьалда, сксанэ, oasapj о «карла бар ел;сэг дэ jaaajan базга халгларла.даЬа vox Загаюшднрмиз, Ьэтта rohyw e<i мотдир. Днссерзасизада геЗд .ояуаур ки, бела бир мурэ.чкэб тарга! стэраитдэ туркчуяУк идэдалар^ Лзогба^чан 4Gir;ijj3T;ji-:i . лоЬдэтэ вэ сизари стабалл>Шэ догру апара бплмэз. Ьэрчзвд. га», АзэрбаЗчаи ыил-лотиkíн фор^алашмасыкда бу-'щ^аларин,.елзчэ дэ исламчылиг лдаДала-рикын' «устасга ролу 6лйуздур'..за о ну дг»маг шллэздыизин кечыйш ол-\ дугу, тарш! золу» озунун сахгал^ырдашсм дамэк оларяы. /да;а бу-куняу рэаллыг мззэлэЗэ дана ajar "базяа з'анаамагы тзлзб в дар. Чунки буку.чку заЬид зэ болуимэз АзарбаЗ.чаи yrpyiœa кедэн. нубаргзэ joay мэЬз запяд зэ бвлунмэз Азорбазчан ийялзти вэ. Apaptfajvaa дали керпу-вуидан-кечар. : ....

'•Сон. иллэрдэ кстор елзд-юзаря адзби j jawta, истгрсэ дэ дезрймзтбуатда эн чох галдьгралан зэ Hvöahnco дэ гуран мзсэлэлэрдэн бир« дэ мнллатимизин ада-мосэлзсидир.' Мэ"луздур кк, мюсгэлиф ичта-waa-eajac« зэ таризи' Ьгсаюэлэр учундан ззэрбаЗчаадшар узун иллзр ha« баага халглар тарэ^иадш, дэ «злэ ззумуз тэрэфцэк татар, туре, .азэга-i, азарбазчанш, азартурк., мусэлман,'могол, гафгазлн зэ с. адларла' аплагдаржсйдыр. Вуна -'кора дэ.мэсэлэзэ вз «унасибэтлэ-pisM билдирэвяэрин фкирявря Дэ jexias-ixsjiui. Вэ"зилэр1. "туре", бир чохлара исэ '"азорбаз'чанлы'1,адаши торэфдары ¡tumi шла сдир, •зз тпадаи? учун елий-нэзари дглиллэрз зэ субуглара

мурачиэт едарлэр.Онларын бир чоху Ьэтта,пгзэрбаЗчанлы:"ны Азэрбаз-чан турку кики гэб^л етмзк истомир, о ну "ос?iáклы ", "аме pina лы ", "ираняы", "с о г, st халга" зэ с;, тершнларлэ »yrajiica едирлэр. Виз бу кэсэлэнин' чох '•mtowMjam вэ'"эа'чиблизаш кэзэрэ алараг онун узарнн-дэ "да ja шаг а зэ онларлн. фширлэра'у. нззэрдэн ке'чирлэЗи гэрара алдыг.

Бэ"зилари балэ Йесгаб-'едарлзр-ки, биздэря "a33p5aj^№in адландырмагла зслинаэ "турс"э ; гэсд.едил.зшг, о ну ез кехундэн гопар-мьпщар. Еоло душунаклэр бу просеои. а мча г Стаяин-Багыров р'лрэсеиза-сынь!н нэтичэсл KHt.íi бааа'дуаурпэр зэ о ну эсаз хэтурурлэр ки, 30-чу аллэрин сонладашдзк hap jepna. иялэюн "туре" бирдэн-бирэ' чвзрътиб { "азэрЗазчаидыз'а" дэнду. Догруаург- чох еЬтанал ки, çenœccaja зэ дак'таторлуг ^парата кичилэр{ Азэр5аЗчана Ислам Еэргиндэн, хуоусзн . Кран вэ Турш^эшн HSaf»na тэ"сириндэм узагда сахлаиаг .acTajapsiaspj

JhKXк бу да Изшгатдар :си, ^мзкратик Рвся^'лийаиан З&ра-,-дычаси И.Э.Рзоуйзпда .'bopáajva^ тя иллэрлэ бкрлакдэ jEîaajud ja-ратг4ш, rajiajud-rátaas-aia татар, -лазки, тадаш, бярсзз-''

лэ ислам халгларынин Ьамысыны бир едла - аззрба;) чанлы ада илэ ад-ландырыагы яазыы бклмшда. Бу, М.Э.Рэсулзадэьсш чох узагхэрйн бир сиЗасзташн кэтичэси'.иди. О, онгуз да кичик вэ зэиф олан бир халш аарчаламаг доЗкл, Зукруг кини бирлэшдариэк тэрз&аарл иди. Буну Ьэр шо^дзн эвазл шллзгин вз рзспублакашн мзнаф^и тзлзб едардя. -Бура-ла залаJan халгларык кеч>-5:а Олдуглары rapisi зола нзззр саланда бу иуддзалардн дзгрулугу взуну кестэрир. ЛзэрЗаЗчак тар'.хина залныз •,iv:ii!cu'.r_u'.r.3un: зз ja худ jaaüUJ туре доллилэрш азрыча тарга пзк-л::ндз iîca. дгсмзк дулкун одулоды. У.отзр !!ран длллг.дэр Лгпд-оалнлар, талалар,' курдлзр, даглылар, лапычлар/, кстэрсэ дз "¿урк даллалэр /лунлар, сайнр^зр, масаксглэр, хзззрлзр, турклзр, татарлар, гапчаг-лар, туркмэнлзр, аггозунлулар, гарагозуклулар, сэ^эвнлэр, гачар,, зфиар, чзлаир, ^зкэ-турсмэнлзр, огуэ-сэлчугллэр, тзрзкэиэлэр, aj-ргмлар вз с. бу тзрпагда иин иллзрчз Занапы jamaseJta, rajaajuö.-гарглхыалар. Хирдчан сачлцгын /Узпранилзр/ вз С^рзашаллыгын м'зн-mojn аравдилли кдм. кзкэр зэыанзг.вер|б -да;)» билзршм ки, гэдим во орта зсрлэрш, елзчз дз лап• Дока'дэвргн.бкр сыра АззрбаЗчан да'пилэрг, .'^илосо'фларх,'имрлзри,, ^сэркэразлори вз л.а. и утл э г турк соЗлудур? Буну нэчз субуг е?мзк олар? Ирандилдияэр дэ о ила pu rat:a-1!илэ о з лзр1 н»'. нки ho саб ед:рлзр вз бу барэдз кифаЗэт гздзр дз зллэ-рпш зсас варпыр. Буклар исэ ;зсл аззрба^ча-ипллардарлар. ■ 5 у тар:»« Ьз'щгэта данмаг олмаз. Эзлдндэ бу u;;;iKaHcenc'.:ja ?зрз£дарлар;шн /Лззрба>ан тар!к:>аэ Трак вз турк истнгамэтлэр-.кнн/ барьамазлыгы, дазакарлыгы вз эксдуриасы халгымыза 6ahs баша кэдоагдир вз Taptxa-кизан Ьзлз дз дузкун Зазылмаиасывдн базлыча сзбэблэрщпэн биркни тэпкал етмзкдздир.

% Ьзлэ 13Э0-чы илдэ ^КзакУЛ" гэзети езунун Uô-чи нэмрзсин-дз "аззрбаЗчаялы" ¿ел^етрнуиу Зерлзад-.рг/гдир. Бурела бир ззэрбаЗ-чанли клэ базга бир кпллэгин HYwajaKHScif арасында тэхыинзн езагы-даки* кики бир сопбз? хедир: .

.—падаы лшлдатдэнсиниз? ,

Мусзлианам.'.;' у . ' .V. v /'-,-.

^ —Jox.copysypa« кк, harcu ииллэгэ мэнсубсунуз?. !

".■■/ --Лэдкм к*и, иусзлиакам. ' • : '■ ' ., .'

-.-Чзиаб, маляэт- бавга бир пе ¿лир». юн кс»''.5аа5аягашр. Бала дупдум' к«.дишюз • äcitaiciap., 'шша■ Ьансы• маялмдвнсм»ta i ону билмзк истзрдим. , ',:. ' ' ,

» —Бу суала нвчэ чаваб BeptM? Билмирем ки, Ьансы ыиллэт-'дзнз./.., "орзиЭг! бj.ty tiaaiiw Мрлла, ахучд бчла';ма? Ьзрчзка

ка, мзнии *чун азы-бдыр. аша Ьашы ииллэ«дэн олдугуму билиирэи»

. - •'■• —Сиз азэрбаЗчанлысышз.

—Чэнаб, сиэ биаиы шллэтин адына нвчэ адландыршаныз? ^ --АзэрбаЗчан ииллэти.эзизим, азэрба;)чашы.* •'

ЧЛ'эШлэдг.улузадэ "АзэрбаЗчан" одлы иэтЬур фел^егонукда озунун "муеУлланян" миялэтишн нумаЗэндэои Ьесаб едэнлэрэ чазабэн Зазырцы: ' ' *

—Мэниьг анам кимдкр? бз-озшэ чаваб верирэн ки: —Мэкям анам -рэЬиэглкк ЗэЬрзбаны бачы иди. --Д1ЯИЫ KD дидидир? • . ' - • " -

--Азэ,рба3чан-д1шдир«; ■ ■.".''.' <>'•■'•.

—¿э"ни ВэгэнйМ Ьарашр? —Азэрбаз чаи вилаЗ этодир.

' Ксто"дадла алям вэ шэргаунас Мирзэ Казым 6aj озунун 1851-чи илдэ Пвтербургда чапа лазырладагы "Дэр5энднамз"нии бутун 5 за-рлактышн Ьаьисыга озукун дэд^и киш "Азэрбазчан дилиндэ" гэлэмэ аЛМШДЫ.^

Элибэз ЬусеЗ'нзадз зазырцы ки, Иран фарсларынын гаш турк-лэрш' вэ фарсларын "ганындая ибарэт 'олдугу кимя, Иран турклзршин . : дз гака Ьэквн унеурлэрдэн-ибарэтдар. Бу йуддааны бизЯм дэ билмэЗи^ миз вэ гзбул етмэЗимиз зэрУридир. / ' • '' . '

"Академик ЭХумбатваДэ.ЗазырЕы ки, М.Э.Рзсулзадэ "аззрбаЗ-. чанлы" истилаЬынДан даЬа:-'чох исгифаДэ едарци.

"YTT эердэ ислам дикищ гзбул еядазидазэ кзрэ узун заыан-лар бяэи садзчз олграг '.'мгеэлман" адлащыршп.,гар. ХГХ зерш зввэл-лзрлкяэ Шмали Азэрбазчан Pycjqajä бирлешдир-£лдикдзн сонра чар Ьекумэтанин мусгэмлэкэчи Ьаким даирэлэрн ■ халгашза бир дэ "татар" ади гондаршлар. Лакин XIX эср*н нкинчи з'арысы вэ XX зерин зв-взллэри-ихз» .зз"ня АзэрЗазчанда капиталист исмЬсал усупунун ииси-иафы, бур-суа чзш Ззэтикяк тзшэккул' таямасы, Руси ja вэ Авропа мэдэ-ниЗЗэтинин тэ"снри алтында реслубликада Зени дэвр мэдэшзЗэ'шган инкиша<1ы вэ бугун бу иггисади - ичтимаи, cnjacii вэ мэдэни ашллэ-лзрин узэшдаэ азэрб&Зчанлыларгн ^ирлмллзт кими формалалшасы просесиндэ хглгашзын аданда. да бир'Зешлик.варды. "Т'/рк" адланиа-гымыз 20-чи иллар вэ 30-чу иллэрин бирикчи зар-»сында аргаг умуии шэкил алмшды. Лакии Ьэтн атиошм русча "тЗурш", азэрбйз'чанча иез садзчэ олараг "туря" Зазыядыгына херэ, рмз дилиндэ азэрбаЗчан . лыларын Акадолу турклэрошзн .фэргли олдугларг кйзз чарпмырцы. Ан-

эьбы за ыарсоистско-- гг/.Бак у, Азэ f л|

2-."9дзби^аг вэ нкчэсэгат"гйзЬта,6 iijyji ISQO, _ }

чаг- I931-VM илда й.8.Сгаакн Крзмлдз АзэрбаЗчан нумаЗ&казларию га б уд едзрсан агрошя KpewrjajeBaja шрояз'н "Сиз Аззр^азчак дкли-Kt билирсикаэии?я суалшйак санра натбуаг сэЬифзя&П1кда истар "тур;", истароэ да "Tjypoi:" -адларвнын эвззянз "азербаjднантса" ва "азарбаЗчаатя" к^ладолди за аз бир эаыанда канаки соэатлэр олкзси, йуту1-. ду«за иэтбуатыкда "аззрбаЗчаклы" qthûîI'.mh. габул едялди. By '-.адосэдак "> илдан чэх кечеа да jene ajpi-ajpi галэм еаЬиблэр: fry J тал;: и сзрэ£индзн едилкасинз ::ст;:надзн оиун злэзЬинз

Эму да домзк льзындыр ка, Аларбазчан дили /Аззрбазчаи • тур:часа, захуд азарбазчанча/ туск доллар! ичарюкндз эн эзвал эдз-би длла чзвр:ду;гд далдир«~ АэзрбаЗчаи здзбк дилякин зсаси Ьзсзног-лу, /¿та;: ва ¿узул; тзрзчинйзн х^зулиулдур. AaaráajvaH дили миляи эдаби дол к;:«;: да тур: доллар! арасыкаа б!<р:ьчи олараг тер-илаз-¿лхгир. Онук баг;:лэг;: AxyiyuB, Зэрааби вз Ч,Мзммздгулузадз олмул-лар, >::ä ЗузияляЗин сому XX з.узи.лллЗкн анвс-ллар.ндз для угрунда, тайна, ca£ oís. доля угруюа .-.одон кубаргзэ Ьсч да и иди jasa;; д£ф-.д-jfóíji'-к;шн, туранчуларпа• japs: эяЗалялар /мэсзлзн, .'"'олла ¡Ьарэд-дикчядар"/ аресикда кедзн илаолзЕЯ «убар:ээ аэклиядз олмаиаздц. Б у Ьзрзкат сапа, таипз ¿ша доля угрундз к&дэн uyöaprja идо. пар бир задала gз дузш';у,Зу тэрздэ б у Ьзрэкатй"-го2улмулду. Бз"зплза: Аэарбгзчпндй дакгягяак jopa: дали, докэртзп! яса Хстамбул дялани /зрэ5-£&рс сазлар-лаэ-м тзукзл'эчэк пзрг.'.лз/ веЬкд здзби дяд к;«.!« «роли сурурцулзр. Лахин скздрш* Ьэр ¿apt £.Аху-'дззу оэлэргкэ -¿р-кзк caja бнлэрдолар, ?£:лля доля зад.сеалэрдзн вз Ха^^-калан та-¡¿излэмэЗин Зэллар^ш изЬз о, хастэр.!ялд/?, .Ака дилиним тзм;:эллЗи угрунда кедэн" ыубар:э? еонрадзр да ддва« с тля puta:.

Буку»«у Азарбатчан ляляла туре яядо«« Зс.^дзн бир jspa топлаЗыб ваЬ'/.д 'адзбя дял Заратмаг оларки? Бязчз jo::. Чун:-:« , ареола. здоби дол Зарадыл!.агр, тэ5;:я~тар:хя б;;р прэсеслк ызЬсулу кя:.гл uo i -Да«а чыхь'р. Гхинч-лся, бу доллар араецнгдчы «эвчда -Сэрглэр. тз::чэ бир кунук проблей: ísjó, тар:хак фэралаз'ла бир фзргдар к::, о ну да cyh^î сурттда арадан гадаираг ает.аз,-Лакин hap яки гардаз дз:л:: бяр-бирлка Захаялаащркаг олар. вз. лазьпушр. Буна яга hop якя доли

• 1. Э.Сумб&тзадэ. К.Э.Расулэада халпказаи ада пагшкяа."лдлг газа«

п гя",ЗГ jaj&ap, ;:л. - • •

2. D.'bSaip^sa. Азэрб&Зчан тур: халг пявэсянан лугаг.1,1,Вшсы,£9Э0, c.o-j; LMawrpinraaKa. A'33píaj4aH адзб;; Taptxii. -, Баки,

» "лар$ф -, 1979 i ibnîOJK}hit»CKKit сборник. М.,1978, C.23Z.

- 45 - /'•''.

. * i- . ■

домогсратлашдармэк, За"ш огларин ишэррэд терма в зэ нстилаЪяа- • рыны е'адэлзздар.!эк во хадг л;;ли но Захышаташрааг золу ила чстааг олар. пэр ики далдэн муыкун гадар Забанчы созлар ч^р^алн,тур<; диллэр1ндэн-К0^груя4уа муштарэк С93 за'то'рминларяа.аваз олушалы-дыр. , . '

Бутун бу зухярыда деЗ'илэклэраэн алзагыдакы нааачэлорэ хзл-мак олар: ' ■

I/ "Аззрбазчанлы" ака изгнала: дар ю пзкизз на"на*

• ларда аиладилир.. Баршча нз"нааа.бу тер.ин слз'залщйэ "АзэрбаЗчан ' турку" дзкакдар,' тзрин иоэ.оз'луЗуНяэ-; аз'5"рба3^анл1«ар« Анадолу вэ днкар рзхаонларын иурс эЬалйсинвэн "фэршггбадшфлэк -учун иаладалир вэ онун халачзкда дэ йшлодилмэси зла-бар .гэбаЬзт^саЗйлмдмальдар. йсанча цз''нада Азарбазчайка' jaaajaíi ¿yrira Зеряи халглар* во еткик груплар* ваЬад 'бар ад алтындд барлашДармгх учуй.

' 2/ "Азорб&зчан дали" анлазкзы "АзэрЗазчэн туре дали" мз"~ васындан баДга бир neja а$адэ етмар. вз 'VMjwTYps йаласанла 93 характер« хусусиЗЗэтлэрпм -зке етДирф■ ■ •"..'./

3/ Бу саладака бир чох полемикалар эсландэ мзеалэнлн итэз-■¿эи- чаЬотлэрпи даЬа. да долаздырыр вз АэорбаЗчаняаки ислам халгла-ры арасыкаа музЗЗ'эн.дарканлаЗан'Зарадылш?ына хадмэ» '¿дар.;

4/ Азэрбазчанчылыг - АзэрбаЗчан туркчулуЗУ вэ Азэр5аз'чавда jaaajaH дикэр гарпапг халгларын йутоparra азадльгг Ьарэгсаты -лдеЗала- • рындан ибарэтднро ила ран вгЬдэт вз 6утэзлуЗ*нй хадмэт едзн идаоло-яи бар ,тэ"сксатдыр;, ■'• • •- '

5/ Бэ"зи ь;узллаф!:эр бу-1-!зсэлэн::н иэ^индз ja билэрэпдзк, ja да- проблеиэ Даришан'куфуз одз балкэдаклор1КД»н муэЗЗэн саЬз натачалэрэ к5л.г/ш, '"Азэрбаз чан -дала "га rejpa-тур: дала, "naapSci-, чанлыны" rojpi-Typc вэ. азэрбаЗчанчылытЬ! аса тургчулу^э 'зидд'бир Ьэрака? кика гаЗматлаапарлишлэр; БуvазэрбаЗчанчйлыгы тэкчэ'бэ Зал-ккз Азарбаз чан. вэгэнеевэрллja идэЗдлара ила маЬдувлашдыргагдан арэ-ы кзлиишдар. Эслинда то ран мтатэлас&лаЗа вэ Copia ггэсалакан uahaj-3 эти на вэ мазмунуну Ьэч ¿a музЦЗэи.едэ бил-:аз ; • •

б/Дагыстаи, Курчустан, Брланастан вэ.динар-рэспубяикалар-^ да ЗашаЗан соЗдеиларышзш» ."азэ'рба^чаиш", Захуд "тур:" адлаадырыл-!.:асы cabs -саЗклмамалыдыр» чунг-са азэр5а3^аалыла'рыа Ззаадыглары бу 3'Зрлэр тарпон АзэрбаЗчан Topiaraapi олмда, сонрадан аса муаЗЗэн rapixa ш^раатак тэ"сирднязн ондаа юларллыб ajpu салытаданр.'

1 • Лмссертасизащк "/дз'рЗалчан мндли керцэклчзи.нп сахталан-дцген мургоча идеолоки чат^анлаган тзнп;дя" адланан учунчу фэали азропазентркзмин, -пашрзшзмнн. вэ :ерющ, кдгодагдйрыкын азарбад-чандидарик ичтимаи-сн$йеи вз фэлсэ&•'йрсй^Цггшша олан зэрэрли вэ rejpi-алмк бахыалагрывд'н тэнгедияэ hacp олунидадур.. '

Ка"лукдур ки,. AaponâcôHîpîSU ы*рта'&' идеолохи чэрэдан о луб умумдун^а адг;)асында-Авропа устунлузуну эсаелакцыриаг мэгсэ-дапи кудур. О, захтнлэ Азрзпаяин ¡Нэрп: мстила-етмэси учун ядаоло-

<д:р вас.ггэ родуну оj намьади. 11эрг халгларина, онларын мздашз -jarana е^имадсазлиг, йэршн. ¡'.уаспр-дунзаядкн vjfâja-CHjacvt рлуну а.иьтгмаг вз Ьсчэ e¡io;:pwií иддкалари азропасе;ггр;з!.«ш зсас. чншл iDrracasai «эяйил етыэкдэдир. Оз Ьэкиранлигларыш аеасланаырлаг . учун онлар узук ;:ллэр Бэрпш фэлса&г вэ кчташш'сизаси sept.ни нч-r;ii:avijj3TÄ3H кизязызЗэ .вэ narra.иксар етдазэ чалшгсалар.^

Jiwjaii Xaoqvii "Шэрг во Гарб иЬ"нэпаЗЗатишн ?алз;}и"," Х.Кауерш "Пзрглэ 1Ър5ин эдгфймаей%\л,Ьарбершн• иАсиЗалыяар.0эрг дунЗясыади тэфаккуру за Ьз^ат .sspoii®,. .ХЛЗбепш "Шэрг.г AcjtJa ыэм-1гэпиЗза'пди-аз баага китабларяа Аврпа кргчяязр! аарг- хелгларлна три психоложи Ьаылолар e<Cip.»'рязарц''кэдзнг' вэ. техники caBiijjsqua^ ' ликдз тзгеирлэндншрлэр. ..':••," '-.' -

Ариолд Ч Ло^наби.- Зазыр:. наз'эр$;} ¿эсинаа

Изрг халгл&рз- учун на.: гздэристз'сэн '¿ер- дар". Азропасгя-л'р'.ст наза-р'.^эчилзр "иадэин ''Аврала ' ордаеашн"

тэчавузунлэн мудафлэ ояунмасы зэрур?г,т!'асасландырлага сз"з кус-тэр:рлэр. ;. . .,• ■

Бу мддяалар эслкяда'"Цадо№1 вэ карзйг-Азропакын бэЬпй аз касыб. "Шэргэ" гарзы апаршхгы '"Сэ.щ5-иуЬардбэяэр1"н;ш ¿еки-'форнада давамындан пбарэтдлр,...

Бу кун Пэрг халгяарына гарт елашяан бу-идезлозл- uyíapi-ЗЭ1В1Н зн уупуц бкр iicr,irau3Tiui! дэ бу халгларын иодз^:jjDir., пчгл-uaij-CKjacn зэфзлсо^; fur.-.p íap¡xn ^эакил еа:р. .

• Азропашн эн 693ук ¿ихир дулаларяйдак. бэ"зялэрГ дэ бу цур-тачелик^чкрсабцна ¿увартаяыиа, с^ектавизкдая jaxa гуртара бил-. иамкзлэр.: haïra даЬи. фиэсрфарван бирГолан he кол иа&:е'0тк:глди кг., эсл фзлсэ'чН 33 сизао:! (&5кир нэзэрйЗэс:;.Гэрбдз ¿аранапдлр,' она кера дэ, Ca'pnj.H, фалсэ^и -вэ cnjacn- •*uiir,tj;Jáwia, фэлсэСэ

• тарш1ндэн чахарлаг лазы!.5днр.- .Ье?алэ керэ. ИЬрг халгяардшн кдаоло-

, I. 1.'л;.!одоэ П.О. .0 lEKOtopíx гззршлешях истощи ад-ховкои кулътури ¿ар,доз-Востойа, - д хн. .п^'яшг' Сурьх&зтх Фальси-

imoWYb исторш íssriO.copH народов СССРлкГУД974,с,26.

2. Гатль. Соч. v. IX.M.,-JL ¿1934,' с.' ¿15,; :

ки херушлэракпэ' табии-^ш' -зэ $элс5гф1...$инир блкамэд» Лалшэ дин вэ ; мистика Ьэкм'сургйиДур,-. Ö'»' вл,' Шэргдэ ¿оадлыг вз азадфпшр-'

' лилик 'ОЖ'ШмыЕдур. ' Чуши' вэрглйлэр ки'а ипоаетн бир идаан киии аз<ш • ола билмэеит дэрк етмэмийлэф Азадфадярида^ олшшгы ¡jepaa табии-блми. дук^акерушу.до -jajimá;"бй^эздя,-.Она кзрэ"' дэ йэршн'фэлезаи сржр! дун^а; халгларыедУ^лсз^и одх эЬэвд^этсиз

бир рол оЗнамвддыр. \ .

• Ьекэлэ квр?':анма1Р гэрбзвдзр,' луйусэн алманлар илаЬи руЬун* фзлсэфл тг/шхинэ дайр иуЬази'

рэлэр" зсэриклз о 3 з'азирды- ки I срлсзфз-' о, jóprár бйщлаз'ыр ки, о рада ■ тэс[эккурЭ. дайр то$эякУр • м&'эч*даур» ^Р1' фэлсз^эск'ндэ исэ «утэфэк-кирлэр тэфжкур'harnÍR?í¿."fl3ÍHÍi» тэ5иэт'Ьаггй:да «ураккмэлэр jypys- ; мущлэр зэ окларын мс<,!иэзйЗЗ«*К категор^аяар' и'лэ ЗтвяэндаЛищэя орада Ьэгиги, тач идзо&йЙагК, -гэфэккурэ. ¿o-.i&Kpó Зор галкнр.

.', . •' ' З.Ьасо .jaau^Ki:,; Kyjà Г$р1г;д гэфккУр тэрзитн эсас лрин-скпавд ,,мух?эди?]дасло...йаЬ?дт'с" *,'йдртш<нд& исэ. "гэвчудлуг вэ ej-mjj3T*' .тэдкил- едир,}:с» акч'аг.биринч:ф' хасдор?Лр5 ф>л-сэфэси "eyÔjôKWÏS tfßjÖKTIIH-фрГИНЙ 'гэ5ул;'едир« Шэрг фэЯОзфэси исэ субЗвктл»'обЗзктия eßjp''v -Дз«эли, Шэрг фэлсэ<$эси

^алныз cajete тэфэ&ч^ругедроки^^^^ Д& фэлсэфэ до- *

'зил, "йилузизз'э". \ ; •

.. -, 9i Решая бир; ецра, Шэрп^алгларШ-й,. хусусэн туре халглари-ш барЗар .адланпувдйа, :0гаарнй.:зарагд«,й. ЩШт мэ"вэвй ирги- иксар етмкадирЛ СЬрчеидвр-.зйзир rar, 'сз'рпг,;лэр;н фолеэ$п докр! бешдан- . база дин зэ ^истина'táípcáb'Hm'Öai&psriüak-дь*ун fcarrauna дашдаага Зслэ дэз^зз.5 А.СЛдакь'Я вз. о'у'.чэЬзтдэн Ьзч ль

з.уксокдз дазайа-тзилкзияшла^-'

XIX ,'ёерш рус шэрПЕУ'на'зк_ЯЛакаков 'да' тар РусиЗасйкин Ьапим рус яозинизйи идеЗаларайа' гапклараг ЗазкгрДй ки, Шэрг халглар*¡ инчэсэнэт саЬэсикао' аеч'вахт орна^ентаст-;задав;ЗУксэ.1э гаяха билмз-;

Мгзплэр» ^ ' ' ■ " ,'..'. . -' ' •:,

■ ' . ¿1врэкасейтри'ашй.«у<»ир дава1<одкарь; олая Шрада^-Востоу» .Арон,'Touac, CajwoH вэ .ончарча бйагаларм субуз? етмэзэ чалканрлар ки,. KKja шзрглилэрйэ зарадвуи. зарйдычилыгг фэлзэйк

тГдтавдлов А.И.Шгель'и'-^илбсо^кая-ййаяь 'народЬв Востока. Азтореф.'

далиндэ/

й.Обяедоет^иая , ; 1

• ЗпчЯТЙ! О ;дйгапя,0*ЬЗ.г;/,v,.; ..

тзЬлил, сосяолояа тадгагат алара билызк габид^эта вэ с, хусу-csijjawisp инаизаф.етиэкшдир.'. Бу хгсузиззэтлэр анчаг гэрблилзрз илхсусдур. Гэрблилэр зеЬвгзмаклз, шэрглияэр исэ зэЬмэтлз, &!зики эмэклз ¡::: y.ouîaja ашшшлвр. Ока керэ дэ Гэрб тэбии ки, Шэрга иддрэ етмзлндир. •

Ну к.ши >иддлалар сон иллэрдэ Иэрг аламинэ, хусусэн Ислам ■.">рг.:нл "¡!слам тэмэлч;:я:*.3;5" алы опта ада атылан бэЬтэнларла MYraajjt-J "'\:л'": пзт.тла^аи" 6;¡p raj да злаpaг "хр!стаан ала-

•••• ."/."г .:.л" raj;.v.v ит» ve л им дунЗасинда 6&z ворэн кутзрагги

V..L-..: :■•> пгисеслзр-н сахталаддирллиасы ккми мэ"насыз

ч, р. Онлар дун] а ичтимапЗЗатанз чатдыршга чалшыр-

ки , i:c.;a-: :'.'.ци::г-.'Я азадлыг пэракаты ГэрЗ сивилазаскЗасынц T^luiïxs алти.'С алкиздир вэ вахтынла сусдурулиаса Ч!ДД:1 нэтичэлэр пора бияэр. "ДПЗ проблзкт." аар.лзн сун"и вэ гондарла б;:р кэсзлз-lí'.ii Гэрбдэ uyäüJüo о л ужасы вз гозбадыримаса да бу к жл иддлаларин иэнтяго дазаминсаи иоарзтдлр«, "'■•

Горхулу чзпаг бураснндадар ки, бу «уртэче чэpojan сон ил-лэрдэ кечааа CCKí-ja ajar ачараг, славЗан вэ турк халглариньш «уна-сабзтлэриаэ кзркаклмк -¿аратааг. tvyh бар. зэмин ларагиагдадирЛ1Д5 олкзлзригш'ба?зя мэтбуат оргаалары, алдм вэ мутэхэсслелэр! ачнг-ю:тр гэразлйД'к ко в re juana дурараг ислам аз турк халгларкга" га рвы hôp чур к^тира за бзЬтан jara¡p.*.a'rxa би.р-бир5ндзн кар? галиаь'ага чальаирлар. Иэрг росаубликаларцндд бал верэн мггэроггл аросеслэр узарпазн сукутла кечалар, оклари» нэгсан чэпзглари i-.сз сш;:ра/л:;р вз влкэдэки 6утун ^турсузлугун хУНаЬкари Ьесаб олунурлар. Бу халг-ларин ¿одсэ$и вэ иэдэниЗЗ37 capixx ал гала июар олунур вз jaxya кобудчасша сахталаплышлыр, Уас., ;>ЗЭ-чу "клдэ Уоскпада чал едил-1.:;'.::; чилдлкк "ззсшкю в &ш>с0$:о" дэрслази гошу халгларш

ф;::п;!аэн бол-бол дакагуагана öaxuajapar азэрЗаЗчаняалаш та:.!а!:::лэ унуг^упдур. Су, езунэ "п'.у:.:£зрэпа" еви-аэ paha? jop етмэк г,з озуну з.1гла А-рола M3Â3iî:jj3r.ao capujar чэ:тдлзп:кдзн дэ• крэлг

^.^з-нгл-.:-::н racrops-.j;; к::«;:, "AaaplajnaH iî-.лэ-с ) J.-.r.n;;::H j он rü'.jcsas; jasajttíraap: да ару и харг-:тер:ндэн асыла улагаг оз .acaptap::-ij араб я:л:::ии> зазга^д^'р. By озбабдэн дэ уз^и -ллэр фэлсэ^а:.:;;зян зарлыгн латта пубпэ алтына а.-.и-г.слз ,;:;с-:ар

оку эрэо Сзлзог;осиа£:к /эрэбдаллл фалсзфо!й!н/ тзрглбиндэ эр:т:,;эзэ ташзббус кестэрллкицдир. Бу бахыкуха.ч аврласентр'.стлэр 'ифрат з рдр.'£д рл оЗкаь^ла^). •

Аяиилэримиз ез гздг«гатларц.илз бурауа шаргаукасларлщн

- " - с . . •

геЗш-ели-и шЗглласт когавасаЗаларикын эсассызлагыш crôy? одарэя хостэр.пгллар ж г. Эл £эраби, Ибн Си на, Bshwaiijap вз лакзр аробдалли цилософяар дун^а фэлсэ<&' ¿икр»я»и шасапа^ына шЗыатет тофолар ,о

ВОрКСТ, ÄYHja y3№>!r.îjj3ïuiîi ЗЭНКИШ102Д!фД1ШЛЭр".^

Авролесенгр13и бу xvu Шэрг халгларыши," ола'чо Дэ vypj халгларгшя во допэлн азарбаЗча¡шиарвн адлли «устагаллиЗи 1«н гар-пшсыга "Чин сэдди" чакмэкло о ну 'хетдийчз. даЬа чох Пэрбдан ссылн взэиЗдзгэ салмага чалшыр; ^Лвропскэрсэзадлик сиЗесэти;дуяЗа Ьэкэ--монлугуз5у эдаэ сахлкмагДмЗЗатила 'Азрпаная дунЗа- ?ар1хакда' sjfla ■ Наняла "мздаяалашари чк и - рол оЗяадгггики осазландырйага йалагааа," Пэрглн 3jaí-n.riguk.'h гарснсыны алкаг■ учуй uracup сизилпзаснЗашн ?э-' малина. го jкул Ърг зсалгЛарймя Зара?ды?ы ' уму: ¿баз» pj щ^латхари-врт-басдйр е.такл,' йуяунла да ^чагДош дунЗаи&ч .>:в"яэва'' баявадая ю гздзр дэ Зохаулла'ядар.Е*дар! . Гзрб-, Pycaja зэ Соьзт т-ер^йларлгин .таяли иустаилэйэ ргяжлзр: sof jh:s; амкакларк. гфгголан чаяли ийсзнлард, халглаш зэ милла-глар! дз.зй'за кйиг"''Нэплорз1' ajüptsü,--barra дун-jacu'í-tr дэЗазмкв л^утафэнкйрйэр, дошм? xniwi/iapj, 'сэр<аряздэр, дал г •. гзпрзма'угарлнын. tjoajsijjôïiî ;;ппглагщур-2ларсэн -лрэЁгсзаак• сяалшод, . ejKi гэбиднэн'олан'сэхсаЗЗ^-^^^ мевголарвдя

токкат варяаяшдирг " паккм .икллгтйк - кум23.зндзлзр1 > бар " raj да ола-• par, "мутаргга üawjtfj'aWp*"^ '¿лйк»яи,- адЬлуи-авлгла- • рш ЗетирафЕ ' кормили ïapiài/шахв'и jjíjайлУрй^паЗцяа' ^аса • .Ьзмяаз • ' "арги'чачн" .дйпяйш/Д^иу^^ ' ; .'

• . !Ь"лу}«д'ур-:к;и"^1;,,1В02эр;.тйрг»1кдз heV бир;халг.,;^Ьеч'бир • вахт узуЯ MYüis® 'к^зЗЗэн- йаЬж^'б^ тзкбалына

гапашб\гшшф!б'p'a./KO^tóKíéi-.í^Heifсййб7» йамасда. омуту халгларйан &3 Vo^ayararijaj:^

едиб-. Бу гадам- вэ 'KY^Y^^^pa.-'ia'viiiflffiip. ф'ризр чинлиЛэр, •/.'j Гишгшмйр г -би'зтйб'ларг рус^з|>$т-арэ0лор; ;v •• Ья бяр шх бшга :

хздгларла römy, 0лйуг>ûwfyjœ&tâi'j.Я'йтЬр иггисашг-гэсэррудат^ ■ исгарсэ дэ доглэз? • аа'мэдэн:* '■■■'typtiïpiifPv -йссйал; ва бдах-аниаяа чэЬэг-< дзн. та^болзр! дзЗ зуз'тэо на ; рэл оЗдаЗ^блар.

Лакан- aHSáp-3aMaH^av!aH;p3;-líáps'x^ 4,

лзт Зарагжшдар да, буачарден Iô-сы дгща wirjaos ишэраторлуглар

IT Тлйг IS92-mî И-I. л , " . , , ,,,

2. Карин Baî.55spwSî.sip. с..З /пртф,.Тапб

♦эуп кятш tíwajracK/. .. ■. ■ ,• ■ - _ ■■ _ •■ - -

3. Psííir ездэк. Тута^.г&ыЙ:К«аоы.,Бар1н^| кигаб. Бакм^аздаг, - e -JS92» »5IÎÎ3--.ухарей,r;e»¿.,,

Ояхас СудоДмаюв озукун "Аз-Ja" кигабында зазмь^дг: "Ели кочэрнлэрэ еыа*»ыз Ливан .туг 56. XIX зсрш Зыршг-даы&г Зургалара, tîiœ ¡si, сэфалзт Авропа алимларша ел s та "сир едиб к», Авряанын во од дун арасыняа гадим издаем злагэлар олмасы цикр! бела а клара та'пгар кэлиб... Ар>х"алоглдр(.да залшз Азрэпа usASHnjiati: гарихи ила бнглы талинтилар маргландырирды...

до i-mí «ан coupa Сибкр сугдун сдилика Иеэеч заби-7..-У.П т .оиду;ои етдяз»: Орлан-Теиасез jaaueu... -?трс дилккдэ ; '

.. .Будлаи сонра Аз prca аяиылэр'лин Слои р jaáuauHa capara r.'.ï;i cû:u;y. "y rejp:-a;u: ;<збэр, -. дэь:з , Аз pit a шн аксар халг-дар::.-;;ап ci;*.p шча зср озвэя г.очэр: турслзрш'пзрфдя зазысы зарч'-н,-ТГЛ-; КОЧЭрС'Д rvCÏ.SÎ СЛВДН Г */С -Э 3 3 Р Y ; 3 -il И , i-p-ïH, -Зрб мэданиj j зт—

rjp'.itüi огурлугла суд а'-ада Эбзди Иа'гшк обрзц'да гал-

Чааан sa сух Алрпа оз финдцр бурнуку горлзды papar сагану«'. полчарсиндэм ахсаг из донгар Aar. iа гарысикы тзкэббурлэ cojp едлр. Тар'.хдэ бар гарим олан б у вэзиЗЗзг'окяарш hap икксинэ обаял ва а золи кзрунур, Ч&ван, азунавургун Аврбпа огшт бела хдтирыир ки; икщ'.ча cejp етдф'. б у. узугауыз 'куп rapœu вахты ила .ягтз-сапа ja:1-■ uajau, warpyp, часур.бкр кзззл ояуб: .гарлнын татарин габагыкй сат-' «ara чыхаршги-олаи-гадан'гжйплар Йир зананлар онун узун, jspa-пйгли боЗнуну бозэЗаб, точпагач зама«! габ.арыг сянэсягшз нлврлыб борг вупуб. Oniii oárpar сзскш гадки Едяака за Хиочр мудр;клзр: й'.нлазиб..."4

pací: j ада кестзр!ляр ки, Гарби н буржуа идэоло гларлн-дан С.Казшзадэ, З.Кэяар, С.Зоюовсхя, 'С.С.Г^аЬмуд, С.ДЛ'гебс вэ бапгаларх na^spain-iau ядоЗа чарзанынин тэ"тяр: илз азорба] т<м-ила-рин дня вэ чолз^:ззэтлэрий:н мустэгялл::;];:!:.-. ауб'пз алтяка алчр, онун издзниЗЗо? нукугалзр-лг:, яэнгэл, араб, фар ва тури /осыаклы/ мода: s: ксч:..-.:и:лар:1йз ахтар&ги тввс;:3а едиртэр. Елэчэ до онлар Азэрбазчан дял::«: jj-xapaia костдгх:лон 5у д;:ллэр:к зчаз'/.б 5¡:p rap¡~ ■лиги- гзлама аер:р, а ну :.:устэп:л ада':;; х-,nr.; та.1а:::аг ;:стэ--"'•Р* А^арбазчан v.yc::х-,: ва •.•.нчзсэиэтлни *.:са эч ist/jai ззг.;:шндзн «ал-. py.i адор-ар. Eüp газда олараг, Гарб;,:н мурава злэб-,:зЗати;да ара .-ар Лаасбдзчан ла.'1;:лэр! ja араб, ja да фар е"лан едал?.!Экла у«умя ,'.ола:: ;'.деалэ>и;jaai::aiH ну«аjзадалар; y.-.v.ci тагд-.м eju^xipiap.

Орта эсрлэр зэ онаан сонракы Аз а рб a j чан ф(кир дупаларатан, i;ac. bahmshjapáh» ХТабр^зиган, ^ганяшн» Кз!зак:в;н5 МэЬсэтинйк, Зпьадл- Й1рагалшан^ Н.,Т;сишк,¡¡bÔYC'ïapiûH, • ЫэЬз.иад fey-

i. "Хазар" sypH. 4', cvI7-Í8,-V; •

яанкн, Наш/лаза, ' Нэсаатш » 'Хатгааап, Jysa-J Гарабаганап, ЗзЗкая-абдкн Ширваайнл'н за бадгаяарыанк' азарЗгЗчаалн олглаяары фокгн артыт Азэрбазчаа аяимлора тарэфайдян обЗоктаз-'кшшэ тадткг олуиуб cipo-" вилмпи вэ су бута jorappjasm-iap.

Гарбиа зз Ьабелэ Шэргал-бар с га a таассубаеш. адпилари'орта' зср адабаззат вэ мэданаЗЗатиьшзкн араб-фарс диллариида швчудлугу фактнидая штп^адэ едэрзк дакар халглсра махсус олаа мутафэккарла-рн бела арэб-фаро шданиззэташш-яу|©3э5шлэри ками шэрЬ .едирлэр. . • Ь'эс» араб эдабаззатв apbôjeccôpy» Везрут Упавороктетааая. асяамггаасн Камал-ол-пЗазкчы идпа'а едкр ка,-"орта-аорлзрд? ээ оадаа соара ?рзб дялаяда Зазаа^бутуа гл'тррэккирлзр араб мэдэниЗЗатанэ мэхсус ЬесаЗ едалиэладиз-".а 'Ощгн аддааснаа кара, куЗа-БэЬ:ланЗар, Туе а, Шэбустэ-ра» Нэкки, <Г>уяула-5а башга АзэрбаЗ'ч«! кутафаккарлари араб да диада загдцгларындан Лзэрбззман. ждэнилзэткнш! дезая, араб мзданаЗЗата-яаз "мзЬеуду heccö едадиэдидф. О'зхуд, тс и? аааврааазь': муртачо •. чзрэзааняиа тзрэ£даряг»рй йкзами» Туоа, 'Хагааа, Иэйсэти, Хэтаа, Нз-симя вэ ондарча jsîxэр керязшз* ада.г вэ езнзткарав азарбаЗчаалн ол-маса фактнаа гшкар ©дар, овяарц Kpaa-Sapc !,'.з дг< низ jo танин аумазэадэ-лэра каш гзгдам ©дярлар. Оялар • азарбаЗчаалыларц, онларкп дал вэ . I .•гадавпззэгззи, Ьзтта дэзлзт йарлэпкадаршш'бела авкар ©дар, Азар-' i базчаада ва Кралда ЬакамаЗЗзг суриуд мгхталкф тура /зсасаа Аззро'аз-чав/ сулалалэраапа. ЬгшажаЗЗзтянз .тэассубкет фарсаылнг вэ араэтылкг ¡ .ногтеЗй-аэзараадэа. nisph здкр, Атабазлария , Taparoзунлулгрнн, Агго- | Зуадулараз, Сафэвалэран зз баш'алзршш Азэрбфчаа Дзвлэглэра олма-j он .фактына иякгр з^ирлар. Ьалбука Иран ез тарахя анкашефннав эегс | иарЬодалэргадэ, хусусэв'орта1 асрлэрдэ за Ьэтта_ Ьуадсв соврака дээр-' ларда бела Ьалшйа бу за За дккзр туркдалла хадгларып, асасав аса азэрбаЗчанлнларыа тэшкал етдакларп мухталиф^дэвлэт барлашкалэрзвэ дахал олмуш, елтсаиЕа'бУтун'имтяааа-эттасада, саЗ?си-мэДэнн талона до бу зз за'дккэр дзрэчэдз азарбаЗ-чаалылардая асшш олмушдур. Еан-арааасглэр аса Ь.адасалэрдн бу кун там эксагш тэсвар здирлэр. Мэ'~ лумдур ки, Сэфэвалзран Ьаки.щЗj3TH дэзруадэ АзэрбаЗчаа дали дэвлэт дала савяЗЗэстша галхьшз, саразда зз эдэбаЗЗатда кэлэк^з,эсаз дал , олкушдур» шгь вэ онун акласд, сараз ojaiíaapa, -орду.за с.'мгЬз бу дилдэ даншырда. Фарс дялхкэ хечав АзэрбаЗчаи созлэранин боз'ук гно-ш да елз мэЬз бу дэврэ тэсадуф eëîp. C¡eh озу да. "Хатаза^тэхэллт^ : су ила бу далда ше'рлзр зазщ>д!^' Бу мэ'лум факта ааяар едав павяр'^-кист М.&шкур зазнр кя, a,v;]a "ШгЬ ИомаЗнл Хатги.ф«РО иди". Онун

I. Ш.Ф.Какедов, лестарйлзн асар» с.27«-.

typic /ЬзрбаЗчан - 3/г./'далкадэ дгваашса ез до'? дазг-лса табла-гатчалаг характера давдет вз nyja "турклзр аргсанда 'рэгбэт газаи-г.аг мэгсэдааа кудму'идур". '

• üjaa iT-KKpa "'Аякда аид'очорхлзр" /Лондон, Г359/

кдтабанда да кормэд олар. О j'eaúp: "£ah Искажал эсал фарс ада вэ ска кпрэ дэ .{'арслар ону еевкр -вз ардаача хедапдадзр". By kilyji :,я-с;',-лар Зузлзрлэдаэ. iiacsna бурасандалл ka, Азэ'рбаЗчак халгаака•

зо:-;;-:::;! адэбй аре и оста аерлэрдэ -ва Ьэтта оадан ссвра бело ■гг;war кипотasiii'i чех :..уЬум бар tapoïa клг;а араб вз óapo халгл:.р::в';к г.здэиазз этила енрллкдз■адкизгг ет:.изд:;р. Орта эерлэрдэ дстзр зроб, лстзрсэ дэ "rape no азэрбазчаала Ьекиалзраи, цаЬларнн сар-злгрцнда аздэран 'эрзб /ед\: аз фэлоз'здз/ вз фарс /ие'р вз чох за\:ан Д1'л;а.ч ацлэртадэ/ дядг.эривдэ апарылмосы гзг;^- ö;rp зн 'онэтэ чеврад\ц^да, Сяа кврз дз ас лай ¡Нэргааз дахал о дан 6утгк халгларш й'^улзэндэдэок бу даллзрдэ jaaap вз' Еарг хаДгларашаз '?.тштзрак алзел ' . вз ваара «ааа шЬрзт газаиарда^ ,.:1!звЬур -араб таркхчаса ¡'бн-Хэлдунуа ■ Ьэлэ -XIY эердз .TûjX 'етди;}и мздзвлЗЗэга 'Залназ-: эраблзриа •

japatWira бар ьбидэ дрЗ^ии^Хсдш 'гдваан-.гзбул'стало, хадгдаран. бкр- . лдкдэ тшадклэрн биасдар"-»/1;..' :'V ';' - "'

;■" Ч.ЧЕббарлы Здзьрда'кя, -бпз букунку Гран эдэб-.гнаткка,. даЬа .. догру о'ялаг уй'ун, ¿-грече jáat^bfflj'-ájád.aj'jar.. деглэддЗяк,; " "чуйка -бу хг)| £а?с'-дада.адэ котурду^тг-з здэба^¿ат ai рыча -tape дарив дозалддр. Ону а саргад:.:аз с;:р еггунуну ^алалэлд'лн Нудли -ка:д$.бар тура-паара вэ- . -^iîzoc^дярыкаи Дарема. лазгаги,"1.лснзБа"лзр .тзгклл 'етдаза кгзд, -ejaa-' лз 'vny;.ia' ¿.'рак ¿эта '¿уЬктакда олараг фарсча 'з'азг^д олоадар да,'

ils гот эсэрлэриа - вэ;шке дгарс здоб^'заткаа'тгглйд едилга.'.'.ст, балка 6ус6утун ópitszaaii о луб эк тузхзтла фарс,'.Заз^чкдарияьк за. гуввэтлл эезрлзра ала рэгабат одэ бкдэ'чак на. .балка да бар чохларина-устун кала бллэчок, пэтта ба'р чо;слара/учуп тэрскнэ, одараг тэгдад мзабэз к тэсаал едзчзк.вэ ег.'да олаа "лдэама ез ¿атаки-ку:ла Азэрбазч'аа. тура * эдаблэра дэ вардыр"'.2 Сонралар ;...!."..Дзакгнов озукун Тэдагл Иран та-р:^г.э даар очеркдэр" кдтабайда -Ла'з'на :ra:-rai тзедпт едэрэк Зазгф: "":?аа r.^afiajjsTa зал'шз «:;арслар' тэро5:!НДзк: Зарааал:.-.алаад-л. Срта зеэлэран'.'чох :лЬум_ь«эдзнв вз эдзба ллэрхззлэваадзн бара дэ Азэрбаз-чаи" or:.:7w.7p.¿. : ■ ' - . -•'■;.,." .."-■'-. . \ ' .,;•..•'..'.

i2Y6haca3■ ка, ■ »асэлз':гута-|экаетан бу вэ ¿a дикэр дал»,-" з'аз:;.аса1'да двз'кл, окун Ьакса хадгаа оглу. ол^лас.а, haiica халгык ачти-,

,1.;,ЛЭ.?эсу2эадэ, -.Азэ-)0а]чга oiaroa' Назш.1и;Еака,АзэрнэЕз.Х9Э1,с.6. ¿.Азэрбазчаа адэйлззатд чарихи.Ь чилд*Ea-ai,1ЭСо,с.7;• '•

З.М.Й.дао^ов. Очаока ^стораа дрзваого Йраза,1!., 19Sí,е.6. ' •

• - 53 -

* . •• - а ■'

маи-мадди мэ'нзви ззшншдон'-чнша еилэбпндэдар.

■ . Г эрбии бурнуа идеологу. М.Розкик Ilcirah П!эрги'Халгларыяыв га-дэни ирсинэ тохуяур.вэ овлара онда 'п?эгспрлэндиряри ки5 7.7ja оял?о ' ислам йэрги лг^тглара: азэрба^чгклылар, тачиклэр. взбэклзр m бапгаД л арц го.чау хадгларш: эрэб, sapa вэ турклэрпн ыэдзна ирси Ь&се.бкиа • Ьэддиндзн артот вардашдышлар.^ • '

Мзсэлэ бурасиададыр ки, АзэрЗазманк Краила гч ьши зллик бир тарах баг лад ир вэ истэр Азэрб'а] чаяда, иегорсэ да Иранда бав верэн -просеслэр гаршдлкгдц вз уют/л характер даякмнйдцр. Бу халгларнн-hsrc озлзрн, Ьгн дэ кэДэкиЗЗотлэри о гэдзр rajnajHÓ тсрисмштеф ки, 2вдц бу НУМУПЭЛЭрЯН кзкэ члзксубдугу Г,'.ЭСЭЛЗСЛ шу'бНэспз, -йУбаЬисэлэр догурур. Бела бир 'шэраатдэ агаЗавалиг вэ'зуксэкдэ ,r,ajaH.var тэлзб 1 одувур. £э гзи'лргпнклар поз бу Т:;:сси уиудараг Аззрбрэчапа кэясуб" оланларк да в зязрхвэ • чкхзр, ¿зэрб^чая ¡лэдэвиЗ'Ззтяиа инк ар одар, ■ Захуд оку умуми- iípaa :.:эдэя;1ззэ№1яя тгрхяб Ьиссэся хиш тогдлм ет-1.5333 чалкшрлар.- Бу бахждан А.Фаздли }аз*нр: "Иран таряхчилзри, о чушэдзк З.Кэсрзщ, Ч.Мзикур, Р.ИпзЗэт вэ баагаларв Азэр-

баЗчаныв /Атропатзнавж/'Ьэтта 'тарихи сэрЬэдлэрини белз дузкуи riijT штлэядирыярлэр-. Онлгр-мэьсуб .олдудлары!с1Шфан пцеолокизаскна гул-луг етаэк хатпринэ тарнхи Ьэтягэтдэрэ. коз.'зу:,:араг..оиу сахтлашдаркр,-лар. Оялар аячаг Ар аз. чазаядан чэДуОда' Зерлэшэя эразияа АзэрбаЗчан /Атропатена/ адланднрдфлар, -Ьалбухя. 'годна' Зунан'вэ рока тарюсчилэ^ рпнкя'зардяклзри^з'лушта хорэ Атропагеяавкя шямая оэрЬэддя е.э.' П зсрдэн е'тибарэн Кур «aja саЬиллэргшэдэх.узкзшцдцр".2

Муасяр Шэрвр. гэди.м динлэрл вэ 'олш фикри зтрафшда да чиДг ди мубаризэлзр вэ вдеза'чарйкшмалары к'адпр. ■Паякранистлэр гэдиад© швчуд олая' 6yt?h мутэрэдгл -чзЬэтлэри азадыяа чыхмага, йзуяункг етмэзэ чалкзщзлар. •Зэрд?игилйк;вз "Авеста" этрафшда гызшая мубаг Ьксэлэр буяа мисал о'да.балэр. Ьлндлилэр, фарс лар, орта'асиЗалн турк соддапларкмыз, Ьэтга ер.таячлэр белз ону озунушсулзпдщядэзэ' чэЬд кестзркрлэр. Бурада тээччу6лу керувэ 'билон елэ бир saj эохщ Чупкл, ззрдустнлик дши гэддм Шзргдэ чох кеяиа ЗаЗшвддар, ЬНВ- ; дистав зз Эфганыстаядан JyHaHHSTaua, Бабилютавдаи Азорбгд чав вэ , ЕрмэиЕстаяа гэдар зазнж1ш.:бу..даш -заравгаскнда JaXHH вэ Орта Шзргия бяр сыра халгдара, о чумлэж^ ^ззрбазчавлкларыв гэдш баба-г ларк слан жаизалылар'Заш^дан яетзр.ак егшшлэр." Бяр сша мзвбэл^-

I„ M.PajxsK. Pycsjá Орта Асизада. Hjy-jQpx-IoHKoa^.ISTIs с. 31 ■;'

/инкпдво"-дажяш/. . . - • ■ '•' *■' • ■ . • ' 2. А.Фазиля. Атролатена.. Бакк» Bmf I9S2,;c-.29¿ ■ - _

ран вэрдкклзрд t» 'ягнята. кара "АвестаГяш-.Ь азкрда- кввчуд сдав сыра гатлариннн муэллгри вэ зэрдхшт^^вд'Еедгэмбэра.кщлл чкхыш едзв Спитак Скатам /б.е.о.П- зср/' юшэ а'тнбаркдз тЩг.ш-о^ш-дур. Оку да дета к лазншшр кк, зэрдуотшйЗив вэ'Ссатас Сивтадак. ФэаддзЗэтдаик зсаз кзргааи мзЬзгзкш l.jyyiia ид«. ' Бкрувя Бэр-'. • дгвтгн jaaajtiiru jap hamaaa рэязрдэв дакцшаркзл дазьр:

"пэгагзт оядан иб'ерзтдкр' ки,•о,' asspdiQ чаядьгднр"; * Зэрд/втуя ыгнет- • ,1 :шян АзэрбдЗчаьдяюдаасини Бададзорх дэ г^д едар».

Ь.-,тта бэ'зв игглеЬтаэдзрг'к&рз,%\2зстапкцз ;бкзэ вздэр гору- • нуб сахлалмыз мзтчлэривз ?ат _ зэ - .Атрова'кшдзн одая-«адз^али кат вэ '• каЬгнхэр тзртиб отьшшкзр» . :•;

"Авеста" китебнва ггдшд .¿ззрбазчаз эдэрдзЗазгввш зсарх Ьэ~ саб едав бар с!фа байта ялиилгр хз'"аадднр» ■

В,З.Стр7вз "Ззрду.гхз^вк'.вэгзаа* асврйздз.¿естгрдр кг., ; "бола изибзвн Азарба;)чаа j^m'jSfi'.fctTapris^/ ддз&увгрЛЧэ '"дум ' олдагу жа, Ьзтта 5зркуётя$«4.е расгад дэвдзг о® га; екяаз. Ca-савклэр haicxaa&jeita, ¿еианв. бел» .scss iissaxah .да Атрзпатовин' дад'^нх-.тыядаидк.- ..'v./-.;:: ч--. ''\ •.■ • _ ЗэрЬгкт .KaV.iB^pa.CacaHii ^ЬвлЬуднкв ЬЬзат^а^фУй-род. ojBSjup/awap..Ов'лзр.ife^yK «годоагоцфб.ьй^'н&лзр. 'ЭдкэЬ йо^ук • нуфузлары варды* йз'Ьдзмзлзрло {»акха сз-.зВфэЬзш'-йй Ахай- .

взрэстлзрж! зсас ш'»ездя.эяьзддзрЬэ оддугУ...квмв, jei-з Лтропатся изЬарларавдзн ¿¿pii • даста. .ч^дыгдав;-' '.

совра довдэт'па^геззш^.'^е^хег^^Ета^р^'1 .■/ .:

• Мубаодз Элизада за.зкр:;i^fзашйда . парада ¿сэ. надо »am ,-бзф =!вахо.- 1!йзауд охуса: да б а- ,

ва' дотйэязн бела 0ир'асассн5"$вплр »рд^.суршшй'р кд»"' ку^а кавча- .. ли двЬккин гэязид'.ало' .обэда, iiasrs' тазшцЬ Н!врдк сзрати

ерыэнв шаЬзадэси, -xasirapocr dap. K&ssjasp*' Cuapajts. доарлгрдэ. вез. • цуэлла^лэрвн .бкр чеху -Ьэыгв сг*»вз Eop-^sop.ü;». -isitpap;.р$г,«яз' вз вага дз тэкрар етмзададврязр^- By' paxtÄ.^toqp« .«гззе-

суф-кя; Евзамщуваолыгда тэсадуфн адсвдар ;.дрзндгдр, Ондарш! сыра-скнда ^>ркэмлж' адааша?) sap «¡Li :олар2г" • аз .с»лэ=?-

лзривш саНвд»рЕвя 5»1д>арзшагдаа ;чэкайшйаг?'. вЬ чгкквйзк ^стзшр- •

. лзр",^ "*■ 1 ■ .•■..■•,''';'. ,v' х-■ • -• ■

SBha• совр'а Ы.Элвв'а1» З.СзКалыв, •.

. с.Нэфисшпш, Б.Тусййзн адащ Егфа ■

НекэкиЕин, совет алимларяндав ¿".Иаррып, М.ШахянЗаякя, АЛГрЕмсяншн адларкяы чэх'яр во тутгрли долпллэрлэ онларкн идяяалгршшя зеазснз-литкнн субут одир. Догрудав да, поомваг дзряндэи'наззрдэа квтарк?-ÏC3B М.Элизада^ян на дэрачада Ьнглн олдугу орт aja чнхнр. .ta:, Низа-га Ширпш, j о 'пи Арам Ьаюлдаринан гнзынн оз туpic сввкюшси 'Арата

■ банзадир: ' '

. Гшгчаг ко залам так влш зсезуЗду,

Афаг севкилкг.ша санка 03yJäv.

Низами Аран зразясшш бела тэезир етмнпдар:

• Дагыстанйн веча кэезшстЗиндэ, , '

Дзрбанд дэвизнзкн саЬялляЗянда, » ''

.ИаЬзадэ бкр гадав вар, зерэр фзрман,- ^

' Ордусу човарса» 'кечзр йейаьав, •. :

Бутун Арр'ан мулку Зрмапэ гадзр .. ■ •••

-. Онун фармааша-ятаэт едар.

2лэ елка ;]ох кв, слиаснв хавач

: * г •

пэр пэди десал вар, 0021/яр тахту-тач*... '

Шаярив тзс'вар етди^я чографя зразя яоа tíy кунху Штлалй-Азарбадчан,

о .захткы Тл$ггз ÄJiöSBUjscu /Аран, ШгодмшшаЬлкг/ сарЬадлэрявэ yj- -

;: у-гуя лир. Икянчя бйр тэрэфдзя, Шгозтв'ерыавч заЬзадаси де^нл,.

■ ./азэрбаз'чанлн олмасы ©аятнвы аслйядэ'Ьоч*су6ут етмада еЬтядач да

- , 'доядур. Эсари ох$аркав Ширашян туретду. аз-ззуна субут олуяур. • ; '' -Ширяна охйатдчгы Афгга jac тутав ваед асзршт бола. ^шакяаЗнр: "

- "-'ДуЗду этрклзр ктаи дага.еЬтЕЗШ',: '•.'

••• :* '' . " Зядя зарянгымы туртш'длэ тарач... '. -Г'.'•.'■"-"•'. ,/."/:. . ' - ; .Зкэ'р чадиршлда о тгрк Зсхоа да»'• ;

'.>._' .' ' _ ' Р^турк ДОГДУГУЯУ СвСЯЙ, ©5 дуда! , •

}'•'„'•.. Scap 6öjy/Низами Пйрияяя -trvrpK таза олдугулу 'бЕр.:ве;ча зерде. '//';:сат;йладкр..Мэсэлан1> Ширияшз дияила: ; _ '

, ' Ь'яядан ешшдазяя-э^оаяв' /",;'''-.' • ■ . ••'• .-Кердгзу» шЬэббазг'ашра jetas, v^v«^ с..'\Бяр шаяр галиазш збпя'яуардав /- ' 'о; - ^Эрабча.балкэсав'бзр;"гоа" да янвн.,:;\\ . ; ' Эрэбчэви бялзя 0=а?фэм йя> ;-шн/: . Срларс:,! тавзря вазу-тэмзадаа»^

-' ^'ГЬоруЗуа Ьзр

щщ&щя язотр вфрё&Зааврт:-'\

Нязагя» jSpfepoa зэ. / '"

' , ' ХосроЕДа ioîio да чоаду ептарас, у

Кулзр гз, шрлз сэз даратдк эсас. Истэда слк.илаз бир д^га ачсан. -Турклуклэ бир турку coj арат гачсш.

Yr.cz?-'Л1зЗэтлз, Аззрбазчан э добила?» тар;сап;лэ Нкзамк прел та-дэр сахталазлкрнлан, Назара адиндан мухтзлаЗ адзолокя сапарлзр ду-зглдплза ак:;.чча '6ivg сэнэткар тапааг чатандар» Бу,' Низами аре иная пз;:х:и!ллзииз, зачпбли^шз вз халгьказыя Ьа^атында оЗнадагы чох 6е-jvK pozo далалзт ело. акзамани эз тзрафинз чзю.эклз ону куддуклз-ри .••.згездлзрдэ б;:р адата чевнр!.'.эк вз ондан пстщралз етаэх, онун -доза калкэсинхэ сэранлэизк бу сахтакарларын эсас raj асана таскал еда?..... .

Наза-мадо ¿шетака, суфизм, вдоалазк, цатзраалаза,. ыотафазака, диалектика, врвнчалат, зелаачылкт,. тгркчулук вз с. вз и.а. то'■ла.ь-лзркн идеда кеклзрша ахтарыгт, тапмад вэ асесландырмаг да мэЬз бу сэ'Злзрип î/iOHTiirji нз^ачзоа заратлглгднр. Бунуяла овлар Казаап-нлн'чвдмЗзиэри майи^атана ерт-баодыр етпиш олурлар. Чункл Низала дар.-шЬдуд бир кдезгяш ардывча гдаггмэиа&га; ю кедз дэ балмэзЕЕ. :Еазама учун бир.Ьуваяазм вз бир аноан щобдаая мэвчуд яда. О, 6утуы ösnopiq 1этз азхсус бар дгЬа.одмшдур аз, белзчэ дзгалкр! ; • .'.Низашшан ¿аратдига Hymaöa образа да-окун турк гызы'ва nah-задаса Тдглрисэ олан ьгаЬэббэтанна. афадэоа ада. -Нкзамя-Нуиебэ образины- jap атыагла, ослакдэ Ьеч ДэрЗзвдда вз Бзрдздэ охладили ¿!скэндэра онун -ajaraaa кзтнретхлз НупаСзна учаагмаз, Аззрбазчан гаднкнн пзра-$аня кевлара гадЫрикшдьр.. А.А-Бакхханаз зазыр :<а, Нтеаба Ьааан а:.:а-зонка :.алэкзсадар. ха, йзкэндара еда1 а'лан едар вз .онун гошун дузэр-•хэсанэ хазар.*

- 12£.9-чу алда ¿дня Бролун Ангарада чал олунцуи "Адлара^з" адлы ¡фа Ьачмла асэракдэ доз клир гл , сахлар андща турклэрдар. Бу-рада Кира ¡¿эгл/бнз ja тэ угратмш, Азэрб£$чанда удскуалаЕсоап-сакла-

. рыв hoK-мдарн То.чрис • Сак hoxwxapu Ала эр Туганьн /Тонгаhit:-/' тызи-

-$------

I. ••Л.Д.Бахнхакоэ. "Ку дустали-Поз:.'", Баха,ID70,. ■ Cry га гезд ет:.»к лазк/дю Ka,.f3.rx!3ín • здаба--. 1ата:.'^зда Назааа •. :гс:*.гП1н. exrai тантала пос^ .4 .:.'устаЛ-а-;еваа

• о;:з capa эсэтлэппндэ эз з:-:с;;г.п ха^ ais? тадэа тутазг.н пск;:лдэ таадаг::ндан г.зсэлзниз ■лззЬавдз т/лазадакалаоа де:лзхла icr-a-дэ?лгаЛ1К.£ах:^.:.устахайв.В'».'ло8 адэк лазаьщ а' созоеу.ек2остб, Авторец.докт.дисс. .Баку .IS67 ; его -о: Ешгаода coíaiaiSiarc утолаа с-раг £лах::?го Востока-,Зоарзсы.Силосо*:îîi-,I5c3,Х 8- а -до^Ьошма бар тарафдэв.дассертэааза ьяаллаха эзупун намазадлаа днссортаса-заскнда Аззрбазчан isOuia. мздак-^Зада вз онун öypsya сахталапдя-.

. Профессор M.lbuajbaoB тарагждэрз бело h aneó

едирлэр кз» XI зузщшф гэяэр из Азарбгучот изЫяю, вэ да Аяорбаа-чад халтл олуб *« syja .Юлпкр Креп но XÏ осгяо азякэ солчуглвр рафявдав згрл^'гфадэвд^аямпа краийыларш бар Ьгосзся кевчуд акаю. Тээссуф пи, бу этсурлу KOHooircnjß гг/хталяф тояидяэ у$уя муддэт Азарб^чяа гар:гстунас.1кгкна да саранаг сдаб индкэав озувдэ дэ бз»-зз тарпхчплар- тарагГаядаа ьтдафвр одупур» Бурада су ал «отдала хар: .салчуглар ез даллэрааи аэ. газ Иран оЬплпаа:^ де^ил, шЬз ' . Азэрба;)чав аЬалаоиээ табу л етдаршазлар? Изо задар я© та шгол етднклара АзгрбаЗуганда тому ••одкалоря да суркхэгосфг^йблэр?

• !<!асал? .оргсшдаднр ка, онлар тутдугяйрн эдкзлярг фярг roj-ьгурдулар. Эвззляа, сэлчзтллэран' бетагларн ез дяяяаргно ï^epro яг-ге^д аддлзр. Бело дс^длсэ, салчуг ,сара-}индд - дззяаг нэсэяэязрпяан' аадлаада Ь&кш задан $зрс..дндл -оддугуву ял г.дэ аз'й етдаколар? Иаяичазз ?зо бпяла^и csjwyiubap .АзорбаЗчдя'да гопум дал -.чуЬвтй яда рас^лета-дадылар да ссаредер езлчуп;лз? аз.^олдуглара». елэча да иадэ--• ва аш:апг?ча З-еря^ардая Х'йт-ггд'штегн сгзаззздэ дурдуглар.ч учун. овддрла газназкб-гарик.шщ» з'ерди oh ала. гзасшда accaisujaeajjaja yrpajapsr,-oTHîis apocasлэран кедшгндэ -ютарак еклаодар"»1

- : АзарбаЗчаздадаран Фароча- ^азглага металла-олиасы факрк, лаяиз туркча■ да- jasa балочаклара факта Ьзлз ..Кнзаш зэ'Хагага дэаргадза

■ кэ'лумду?. Цают," фарсча '¿ааашк..туркча ' jasr-tar öejaa зз зн'анзлэрз да say пиша.- Joxtfa. ."Üej.-s зэ- Иачвуя^у.. сва 'фарсча зазгдага аггр- едаа .

■ Ахастэка.Нпзбшош: газаба тут«аздц. «уяка ¡ash. она бела бар кестэращ вершшдк: - • ^

-TaSa xaxsaa чэкэдзэ 'зЫшэЛ "* аарс» эраб.дзлЕ^лэ дур оза aasa?. •' ■ Турк-дали ¿ааазуаз msli азслнказа, : '„Э'йкаклпа'катзрар. тура; яидд ízaa. .f ..

Jtscos сдлалыдар-базак яалпксз».. ' • • ■ Jyi-кэк japan,'.«.ийдур бд?1/л лэсдаг.'лз*'»' ЕгбЬаскз на» аурк даавда 1бадаа зоарлар -^зрдукег .'.гач-рубаса ожасгздн вэ Нязакг;. hç4 -¿др за^ав-г/ра -^лаадэ' Загадка 'одиа^да^ ffiiípsainneh- да ûy~vh букдаэв .она ха^датыдзш-'зэ, г&._бУ-' ар

хора оадан Шейгга • бу..хеотэр:шаадэв Ьадсиз .

рт£Д'1йсшка тантйдк4. /ЕакнЗ-г-м, ISá?/ 'acia uoaorpanaj аскпда Нкза-ж Kaasssa scciaara к^алай шталэр .тааэфандав со:!гаягщщ)нам£ай чэЬдлараЕиа ед>.и ^еагадаг'а:- двраа^а чалшетднр « Т 'BûKïi'»I992t:с,S7~S3Vi

• ". --58-. Нязй'лх í>a наразшшгаих бело афадэ етгддмхур :

Гулдуг Ьадгасына дуеоу гуяагш, Гаа ъурду tíajuiu.», асдх додагкм. На ч'ф'а^ад вар ка, экрдав гача¡г., •На да kssvjä вар xsszî» р.чгя.

• ' 9rxm.r вязан о'лду,- ссхуб-саралдым, "-17 r-nsftu о\-лндз чааайсыз- т Са;>-,л,:.*х дам."*ja бир "зр^зи !:£ни?

öy "а-.зрагии

Jrc-^д ела запрлэ óíkk ост тар;о:Д дзвода i агамах: дал к ¿аган* бу "глзсэлэЗэ оз :л.уньгябагат1 белз бялгярар: Тсрке-эчз:лг., валя' дарягуЗ

•«Тэдэвеч пев ас о -raíJpmsi/Ts'pMrusczi Зчэтд - турк-глр, a::.v.a дэряча ке'р доззшлр» пезгзйЬрх таяядан во такршщ ах-таранддп/. '

Нхззгд! да, Хаганн да ггпкч» зазмесалар да /¿кар заз!хн2дкдзрее, да бхза-каляб чатаазкй/ бша ггардарянда турхжгк, турка :.оЬзбб;т pyhy отнг-азет hxce сдунмагдад-га. Нязомя бзгхгпх бар ссар цдх». о бут'уц хадтдарн, иясаадари сйдирдд, Зато? турхта ззс£а ойзрларяндз хусусЕ jcp тутурду. Нязамяняя аз Хатаяакдн} едзча да о;'дарьн зэк-ккв нрсинн арааднрая али-дл; ©сардариада тзсдягхяа .

акд Зуздэидэ гсоалла? катарах ¿гсосундг р. • • -' •

Awar, чгзарэтла дешх -с дао ;1азачлна: хляллд иаксубдугу падрлн "Снрлар хззш;эся'г яее^асиндакы "Султан Саячар ва гари" he-заззслнда далЬ габазаг шгжлддр глодана чнор:

. • Турклэркн Сг?ЬрэТ2.туг?-51» длэш,'.

Сан тур", дг^хл, баз Ьзгииясэаказ, - Захуд:

Оев-еаарэтц. sealaja _ csru^iasss wcara çza, ÔJKSCK здалзтяг. -даздк. туркдзрга, -дезэн.Нязама г фан га ад^.дая уду Сзвчорай езува бодз хэро яерар.

í-круда ö.aj «¡чаряд бу »-васябггла "Сузули гурх

'orду о^-лагнка биказд. ез ена дядя:-: я нрть.рачггл севяб дд ока розна? веризЗх' баа зззадаласиздзе бара f-.aeaö сддршг... Ьаглгзж до::зк .ода? ks, гу?х-дздвно ррввзг вера я вс сну ха? « хааакдак тамяздз-_ т:;:" б и о а-^чэх зг с.з.гадк бзкзэдзя * .-хс дх эдубДУр нз Оукуадг.

б-:з ?упклэр;:н тста углуьяв да ¿зарбаЗчан терядар^ш болнуна бхр ь'Давэт гоЗубдур:. "Бу чатик кше эпюодздак кзЬарзтж талая I.U6?-зухд 3;зкрда1 ; • . , ''. ' .

"Ол сэбэбдэа ф?.ри дэфэило чэхдуп юзп гг-лм, Нззми-глаи^ туре лзсГбядд акза.д^Еар олу?".

Хзгаишн муасиглэрикдэн о лак Гурбаш тзхзллуслу сгаар Ebb ° йзмаЗил ХотакиПн тур-глуЗукг даЬа габарлг гаэкилдз. газзрэ одрадаратэ

да:

Еу дщЗазд бнр harr дквак, О дунЗада чзшзгиэкёй Гоj кар одеун хгщи 'ззбаа ШаЬ Хэгс;}»:, cab

ДаЬа сонра Äiiccsp-acuja'ja. коккрэт фактлар осасыкда аззрба;; чакл^гдаргк дил вз «здзниЗЗзтанин оз обЗекткв ззмв^! узз^жз raps--31 тзкаотлушиш дашлклцр зо Еоетзр'.дар ки, тгрклулук тзэесу5кеш-лкЗк илсЗаларя за эввзл чагатаз дзЬчзсиадз хоззл эсорязр дарадаа Нэваидз, сокралар ксз лзтаи &зуда, Нзсики 'вз и.а, ■сзкгткарларнн зсэряэр-:нцо зарак'-щздор. . * •• '

"Мзндз гоз(з;г одса,. бу дапвари асан еЗлэрэм, НозбаЬар олгач так-зндон 6эсяп-хул нзЬар олур",, -деЗзк йД'Узулк учуй' тгрсча Зазкаг жсбзгэн аеац олмулдур. Чпжк о зачанлар букук учув арткг рал тарчхк S3раит Загаш-шдк. •

¿¡аессртант хэстзрф ки, азэрЗазчзнлылара паачрандзм мевгэ-Зикдзк Зайазальсазыдак гитачосидкр хек, буку.'л«' Чэауба АззрбаЗчадаи зразис?* кух2олиф«'?Залэт.вз останлара" белтамэдига хззанэз падаципа човрилинздар. Пкэ тазееубкешлазаиэ .зеаелааап "ваЬид Иран тяяагл" пэр чур mxs¡i' Ьаракатш злеЗЬикздар. Одуу.ка» букунтег 1'ракда шллк просеслэркк аузмна°ш£шг« вурулиуядур.' Халга; hep -чтр тзлп-ш етмзЗз чалшнряар кв, Чэнуба. .АзэрбаЗчаа зЬалисинйн тс»ку, козу ирааяаляа-дкр, езлчуглар, мрнгоялар, fcaipsrjwp, rapare.Зугку вз аггезуклу таЗ-cSaaapi, чагаар* зузар вз Гатар тгЗфалара соарадан ¿aya дялйви дэЗшофвши?» Лззрбйдч,.;глнл-р куза шшишгаяр вз чзнуэлударла ; . ;

0.4яарын пач бкр галуетуг зла rasa Зохдур.зг. с» • i ' ' Шкарашзм бу саЬода.иовянизман- аирззгиадэ .даЗащр. йраада'

ккзаа лугуглгш тгпдалэщр, • бш га миляэт- вэ етаиа груаларш fj*nyr-лары нзззрз алыдаар.1 Ону да даЗ-'эк-'ка, йрзда ер.мэни ачмасы ХШ эерш ззвзллзр'д-да japasasásíp, Ьазыряа бзграда 200 шнэ гздзр ар~ мзш Зазазыр, Б:/, asà'pSajча^аи.эЬахмк!н тэжлкэк Зузлэ'бкр1ки .•. тзпкпл едко, ' 6yis бахмаЗараг, ериз;илэрш вз диллэр1идз 53' мэктзби BS 13 уваг багчагы вар/30-даа чох килсэ_ ф5йлялззт квстэ-■pip.йр»:зшлзрз мзxjivi Ю театр трупасоы, 20-дзкоа>р колжкткш,..

1. "Азаллкр". TQGZfii, 2G мал' ал. 4Í/I-4I/. . • ' •

~ ео -

адзбя дэриак вз ràraôxsaa швчуддур ки, онлаоа да раЬбарди1н ктл-тэжф органа кгтвфетяарц bajara кочяр^р. Иранда jeхана раскг брмэна. ташкадаха даллэтеи-,'Дагша:о5те31гйв' аартиЗ&сыднр« О* ериэяалэрия 6у-туя сослал тадгвя hajaTOia яазеэат агар. horra Ib ад Ермака Лзычк-лар Иттагвгн, "Арарат* дсаак vatsjj jotra, газет во курналдар да'оз .1слэг::;ял "„•'агшаксу^Зук3 napraj есшнв шшнларнна. yj гув суратдз гурур-, г.ар.- . .

ггсглЕда к захаяден Чану Ca Азарбазчанда /Зая-

Горба Aaapccjsaa-ззалотлзрг/ возврат дфа да агирдкр. ".•«•-aiH-.H 25 '.uu'/oiî азэрбгйчсап зЬадягяй II v-ялзоку Чакубя Азарбаз-чсддан г.о!.;г.рда, i'.pai'.uK азрказк ваЬ'зрдзраздз завагага ¡иэчбур олуб.

Ja'»а Чавуба АзарбаЗчаида capaio.,.cshap хядязти-ь'пг тгпссд хгроблзг-улнан, h ajar сачу засияю ' асагы слагай 1>ата*асзздс- гдлзонларла азороаЗчазлы иаркази rcahapiaps Хечшла олуб ра азтячадэ ¿уздзрлэ АзарбаЗчая капдлэрк оогкишГ ни» 'бу да'.ншсряЗаяш явча, узун йуд-датля агсаия^асяЗа сфакшеарн зградк кадяр, 21ня сашшда Чояуба АзарбЕйчаа Еранда' ияглк -saядра яорэ»'болхтг csc?e:c¿ Ьаоташн canajo ва ко ид тзсзррупатя узрз хашгсгд уоЗудупуеда карида талая эз ааз'£~ лардза бярз hecad олуву?.,. Чэяуба• АзэрбаЗчаада 14 кш abarría чэ:лд •бир Ьэкяа.^Сарабда 25. игзг нафарз бяр чарпазы дусУр. Орта зет Ьэддд Sô-40-дь?.2 *■'••'-■•. • ' .

БукункуДзнуба Азорбазчаида эли. вэ тзЬсяляа,'х усусэк аддля база асасыяда ça алаj jo? хостэран ана галля штбуатяя вэ дакар сося* ал сеЬэларяа пас j^iq Ззлэйднряякзсн Азарбгучав еояаратдзмдаа кэр-хэзян янтягач. «елмаг:чэЬдларв .ккмя яэруиур. Чанубя- Азарбадчаа'.¿разя-? скнин vi jepa. аарчаааниасн, гэдаи-Азэрб^маа. ßahapa одга СудтанзЗ-' Зэпин /Зэнчанад' ■ ондан- адкзкб• ТоЬраа оетаняна бтлзодярял.'ласп- дз бу с23йсэтин габгркг-нгкукасядяэ', Азэрбц|ча.и адларян^ .рарсчг дз-Заядвршвмси /ьасэлй: .Csj'ah чэизя - p¿pa чдаз'зт,' Талк руд - Ачн чаз эзззяяэ вз е./ бу.-даст даацзычыгарянха узув влдзр яттркз-хзрк адландьрылиаси .^зэрбазчанщ тазеоубяез огулларяян раза сала'бзлыгз, Бар сыра гарб ал21.иэриаш! эзу 'беда ,бу кяггг'ííassz- зуЬх фактларкнн дозул;^ садырлар,- :.'зсзлзк,' ашлая ЕэргшвЕСН 3,Из:.'Яда Ззэотдв да, Чэ'вдби ;аарбаз<"зйда далязялея дала- бу дув iryps д2ля елгпшдэ здзба дцд Ь.угугу- вортар. "¿лш:оигг'*эсарявяг.-'муэлл»гя ч.Олдрпч-"да аз?н-í.j?H вагстлгрда Правда азарбэЗчазлалгриз .аяяда-ггэ 'нааа 2счяс»п.ря

Ь. "Азарбазчая" газета» Г osTiüáp 1992-че яд» .2. "Азаддыг" rasöTE,ЯЗУЯ - • •. .

♦ ' "У/.-' :'. ■'" ' "

Ьагда бэ 'зи фнкирлэр созякядиш. "Чсяубл Азорба^чанда лзЬчалзр Ьэдошнден арфнг чохдур. Бу ода хора. боладир чавубда ваЬид ада-би дел зохдур. Бувдаа datura фара дпдиядэа дплвмизэ кечэп сезлэриво' сазн-кувбзкун артвр, елгли-здзб:! горгсшларил олг.'..г\пси дпЬа tíoi ук чэтивлиялар торэднр. Халт пчэрзсянда нплэвэн» Ьэмип терканяардехи мэ 'навн вфадэ едзн ела >,эзэл, доступ сззлзр вар'кк, оалпру да ара-дан чыхыаг гзЬлукзой козлэ^ир".^

Сон идлэрдэ Ыосквада квчмяи ССРЛ'ва ду;уа зЬалискшп тар-яябинэ аид нэгп олувкуш бяр свра ал вигаблЕршда, декогра^их за етводвютрафвк соргуларпа, рэггмлэр лэ еактларда Чэнуби aaapíaj- • чазлкларын cajHBu аззлтмав 'мозлдэри мгваввдэ олувур. Ь!эоэлэн, С.И.Брувув "Напедеяая .-/яра" /'.!осква,198б/. кигабкнда Ирая'АзэрбаЗ-чавкяда jaaipjáB пзэрбя^чааднла;) нпстэлкф та^фаляр: эфпар, гачар» шаЬсезав, гаргшаВаг, пафэр, одналн зэ с. адлар' ады алтянда бкп не-чэ трупа болунурлэр.- Бу да азарбазчанл'гларыя сданная га ко из вгзл-даяггаскаа хэтярвб.чяхарг«?. .?зртло"чз:сп В.¿.Борисов олав "i Селевая мира" /Москва»1909/ ккгабкяда еоо 6уту:-г дуг»] ада чзгл: 14. »'ллдонлпн бир гадэр арт'-т азарбе^чая лвшв j гзадагы rejfl олуяур /Кравда 552, ССРН-да ¿оз 45> / дув^аяш! sil ¿пгх-.гэлиф «дна лэ рада, Туркя^ада, Правда, АЕЛ га Азропа олхэдэртядэ,' двкор. Шэрг одхэхэраяда, РС4СР-'дэ • за дихэр НДБ ресвублшсалардада Зазф ая азэрбвЗчаяяшгарда cajú кэстзрклмлр. Ьэм азарбадчаял.чяарыз вкляк парчалавка объекте кпг/л котурулмас-д, hau д» caji-зын су а'г." оуратда азалдвлкасв овув у!дуы-дуп^а Mnrjacirîfla-caj 'квстаричисинив japaáajapa азалдаллазн нлэ на- 1 тичэлэямиздяр. „, ..

h азарте вэраягдэ •''АзэрбаЗ чав проблеый"взн гаядарнлиаол вэ гнзшдврылкася Ирана кестарвлэч'эк кучлу тэ'сир засктзся кика /113 за Ггрб ел1сэлэринвя -зл:шдэ е'тйбдрдн бар сялаЬдыр. Зу ала хучлу " бвр пкалдср mt пзтеа^эЬудиязр да опдеп лстфздо ода бялэчэклзрг-œ сядарзряар. Бу. тэгз'кглзр г-Ергшгяда ачяз гадав Иран АБШ еэ Гэрб ©лкалзрйяэ, РЬраидэ '¡йуэ^эв гсГавтлэрй котглля qzyp, ерпевплэрдав воа бир .весдтэ всг^адз' олюзэ чслкпир. ' ' 1

. • Эля Sí-бэр Бялапотя <Топ?£з"да ояаркэя демиз'йэ: "Бвз Иранда фшвистаяа досг ел'-э k^u-óatiip?®' еэ дув^ а базарчяа. чжж&п у^уз ' дзнсз лкмаяларкичзьш гахгвоша обув узуяа а.чу.гга Ьазкрыг"."

Дешла» букунку-д£н;ф?д::зм ожсэдз баз вора билэчэя Ьзр чур автвирая Ьзракатлара вэ чдкет.лсн.учун э;нндэк кэлав hap.aojiî ет-

1'.СашД Овдзбгдли.чьетбдав йурв1'Д990.3' 1,0.167. ' •

г*"Незтсяпвт газзха1*^.xajei&w,.^-Ci.- .

: * ' ■ ' - óü - ■. "

taja, ömu васитэдзра ал antara бел» Ьазьрдыр. Давираназшщ бггун тэдбирларя азарбаЗчанладарш башлада балзчаядэра малла аза длит ha-рзкатынын богулиосына догру Зэналдалмаэддр.

ДеЬа cotîpa доссзртесйЗада армани гдеологларанын Азарба^чан халгика гароы алардугларн каскин идеологи тахркбатлар тангкда •лзк:;л;:э пззэрдан кечлр:: л;р. .'.ас'алзн, 'мгаллйф ГоскваныЯ' "Наука" яэв-* p,;jjúTU тара !анда'н''lû-îO-ча "алла. бурахадг-ащ "Lopora. .'.'хора. Армяне-легокда л продана!"- катабыян тангкда.шакилдэ таз лил едарак бу .. HiTiisaja >;ол;ф к::, бурела залнкз Азарбазчан |олклоруиун эзу дезал,. Ьабола онун ajpu-ajpu залец} jaтлэра». чогратн адлара, aahap вэ доллар:;, „каря*, ьа «ехалара, 6ej*8>6o;j*K аразилзрп, тазахакин озу вэ с. огурлаа.'/.асгдр. Азэрбфчаныз тарихи Ьугугларьзга ал узалялмкгз,. haj гсиз 'ид;, паллия коклара ва рдзадарк $ллю»ра • катар алясн, Аззр-базчанш чанубуна вз тиаалынй'гарац '2ДД»еяар- крала сурулглгадур.. Онлар au чоху ГаГ.газ Аи$аняЗасша: Ьучук.едир , ону еркаяк тора'агк hoc Lé едкрлзр. Сгбэб дэ будуд кл, АдбаяаЗанпа эсасэн гран пяссзслн-да ислам T9Ú33L ътнтщи, дагдаг Ьассэлзрзэ аса хрлоглгг.лш* галг.цгл-дыр. Кр&щзш-тахмаиаи SCO аллкх бар.дкврунда албаклар-храстаак

зазаыызлар, дана укумидяя албендарла ерыэналэрк захщлаздьр-гагды. harra IßSG-яы ляда■ормакалэр Албан кале грация лагакка вз • албан гальтларияня сгр'гтлэ ¿ркэкалэидзфайасаиэ иаал охурлар. Ь'р-юиалар haia xajsaïeç .зампны да 'тс.з~5?оз ехбанларк сатур, онлгркн Базаисла атта^ата гириб »рабдзрэ терт барка .к*берк'за;}э Ьазарлаз-днгларшш хэбэр веркрдкмр. ¿риана католикосу Илда хусусе <*задаЗ-Зат костзрирда. "Она кара 'халафа 5бДУЛ!,<ахак кбк Узрган албан килсз-бина ермзни кихсэеяйш табедазинз талаир:агады /705-х и ::г/. Албан торпат дара, албан вбадэлзра, о чушгздэв Лаг лат Гарабаг /Арсех/ вз Су.чпа /Сясии-'-Ьэйжэзур/ мзлаклэрп, кн^азлара вэ с.-Накаса ерманя е'лан'едалэрак дундй чатдарилкр. Ь'гёлдаф к&стэрар

кн, ела бу сэбабдэя Д? Албанка Ьптиада Нггагат уза кеч ч;с<мнп:„ тарихчилзр jaxHus сой I CO-ISO алла онуада .'.'.араглакма вз она xejaa зсар hacp ет::.:п;лэр. .

. ¿р:.:эп'.'.лор;ш Гарабага Ьучуму ;:эга 371-чд йлдз баи тут-;.*упду • ¿акай 5ь7-чи иядэ албан /pnajp оклара roèa бал^-ЛЕда. ...р:.»ка тарлхчилара га тэблигатпылары вез Ьэтта.Страбокун егуну сахталаачдркб вддаа огдзлэр :ct, ку^а онлар ha» еоамыздан авззл 176-ча v.îsa врмака чару 1 Аргйаес Албазп-данал Кур .чадьнаа' са' са-Ьил!шдз зерлэвза бутуя зразилэриаа зла Ke4:îpîata вз. беладаслэ. дэ ::э:лаа араза» о чг.шщ рэ Гашбаг ''¿ajra Еразаастайна" азрвлыш"

haccaca олмушдур. Б? факрн'эсаслендырмаг учув Страбонун "^orpäfiaja" асэринэ мурачаэт едарлэр. Налбука бу асэран сраяиваливда I .Арташе-сан пшгал от лаз и тсрлагларыи ачиндэ нэ Утпнан, нэ да Арсахьш агш 0 чгкалар. Буну «грмэнялэрш эзлэри сонракы тзрчут вариантларана а лава етмаилзр. Белзликлэ,' ериэаилар Ьэтта лазш пзлдикда Страбона да дуззлаш зермззан мумкувлудти* субут етмашзр. Бу мзсала илэ алага-дар олараг профессор P.XejynoB дешаздвр: пМа'лу?л олмупдур ка, ер-нэнклэр Страбонун зсзраки орняпзалдав тэрчумэ одэркэа сахтакарлига*. дол вермптлар. Ьэм дэ буну ' езлари-де^ил,. Санкт-Летербургда jasia-32H рус аламлэраша кетзнлз етдазл'ар» ИХ зсраа сонуяда З.В.Латышев гадам^/ван вэ латын шаллуфлариная Га^г-аз глз'луыатларыш тзрчу-ш едаб "Вастнак древазд асторза" аураалаада чаа-етдарирди. 0 вахт Сшщт~Штербургдйка Император Аааде;.&зазинда хе.]ла ермаая чалвшыр-ди. МаЪз онларш ■ та'саралэ ЗЛатшлэв Страбонун "Morpaprrja" эсэрпшш. '/I квтабкян тэрчупэ едзркав.гэсдэя X Арташзсан аэгал етда^а эз'алэт-лар cnjahb'ciaa Арсаха вэ Утиня-а лава егмазлар.,0 балмашгадар ка,' бар вахт кэлзчэк'-Аззрбяйчйа адамлара Страбонун замалэггаза гэдэр ' ; пэяаб аКтмнз аусхолзрана яазэрдзв 'аечараб, бу .мискиа Запгшкв устуну . ачачаглар®1*- ' . ■ .*

Адбаш^анш /аЗрнлшзз hacüses олая- Apoax./Jyxspu Гарабаг/ ! Х~УШ эарларда йвззлчэ Аршамодария, -coiipa асэ 'КэЬршш»рйи нззарзта' алтында ада» Ш эсрдай е'табарэнаргблэрин фзтЬа ала эмагадар о да хдлафзта барлзшяр"- Д асрдйа бхяягАярэт. Албанйда оз мгстэгаллаЗи- ; нэ яащ олург.Утя.вэ Ареал да овуз 'тйбеязЗиядэ идя» Ш-Ш зсрлзрдэ J Арсгхда Хачнк хнзгзлнга.¿уксзлир кз,. ояуа да баагксы Ьгоан Чалал . "албап чары" каш ^шгкакрди.' Ккзг^лнга лШ зсрдэ монюллар сон гоЗ- ; дулар. - . : -'/ .

Костзрндза ^лйлор ттерааллерьэда- Нахятаан !<ЮСР-а алд олаа торааглар, взЬзрлар, ааадлар э'в- с, врмэаалэринки камв хатыр-ланкр. Ьэтта Нахчывач, Норзвсв вэ с, jбр'адлсргакн ет:а.юлоказасн сахталашдырилталз ¡пэкалдэ. тэгднм олуаур.

' Мэ'дугдур ка, .Нагшваа гадам /аэрбаЗчааш г^ рнжаз Ьиссэ-сидар". О, Ьеч вахт ерлави торпагн ожагш вэ Еркзаастан эразасандз зерлэамзмашда. Б.е.э. УШ-УЛ зсрдардан о'табарзн !.!анна вэ Глднз'акын. YI зсрдзн бвзлаЗарад асз Атротатеияа тзркЕбикдэ олмушлур. YH эср-дэа башлаз apai. хадафэтая, IX-X-аорЬрдэ Сачалэр вэ Салазадлзрпн, ХП эсрдэ атабадлораа, XIY-Xf аврлэрДэ Гярагозунлу вэ -Аггозуалула- ;

I. "Cahap" тэзета,' 22 агфзл, 1992^Ш 2Л.

pun, XYI зсрдзя сзфзвнлэрк! вэ_ к.е.. глудкяэрипэ дахкл ореаду. Sha-mina luí.'.uíj 3 г? иасбзтянз кадахда ясэ бурада Ьэкяса аззрбаЗчаядк- . zap вз оядарын улу бабаларя чохлуд ташки етмвллггр« ¿р:лзяялзр sha-, линяя чох аз ruevjn;;: тзкхял етмпа в о чоху да сокрадан óyoaja кзчу~ рулмугзотр» ялдэ' Багратидлорян ядарзая адтшда гадая хпчик

Алл кя^азлыга гстпона олупадла 11ран ¿ртяястака да лэгв еднд$ав-ju'.p. ър:лэии клдейя coupais: 540 идя оз $ зализ Ззтияи "коЬяз торяаг-.•х.р;;ая" кэнердп - К-:лпкаЗада даваа е-гдирипддир. Бела одаа тагдирда , Ареах аз Сунихия ¿р:.^к;;станш саг.г вэ щтбатя тябе-д;:j.'.н;:э душукуаэсч Ьокму аг Залаядая базга óap nej дозилдяр.

. Бугу и б у иялзр эрзкндз Ксхчкван индяхи эразцдэн даЬа пениш аразила зЬатз едирдл, о Ьабедэ Сунхке дз. з'патэ едзрзк онув да бал гзЬэри h ее ad оду.яурду, Хида?-эт заАКУш.Сукаккя • кдарэси Албак hoxa-даря Чавая^яра тапзирадгаддк. О да es Ьаки:ля33эт:ык иэЬкзмдэт.-лак учув су кик гязька евдзнмепдя* Б7 юши тактики маяеврлз-

ркя архас;1ида hují3K.¿p б ta "cajecx стратега даЗа-нлагдаддр: js'hu Ьаглы керсун ки, бу торяггдар лая Hyh cj за-д.чндя:; бэра-е-рцэнилэрэ kï>xcyc олиуа аз Ьзтта фолклорда да ез зесяяи тсяи^дя?,. Бохздикхэ дз, онлар оз таж: £задяЗЗотдарила таыяз 'ва caí¡ аааздЗЗ&т невунун ' озуяу да дэкздз;лип,.ондая ct\J аск муб.аряз? ■глаздалшда бхр васитз ■ IUU.UÍ нстдТадз еиигахэр. ;•'.-■ ' .

Адяары та яда в аразщррхн'аса оберакеилорд.зэ сакияяэрз иаэ. . тез-тез- "кочзри турх*» "гари 'дхваэн% "заделля иадаклар"- каик едлаядыридкр. Тзртябчд 1\0Л\аргийтза« тарэ.финдан. уздурулм/i: бу пуму надарив тарахи .реадлигла Ьеч бяр. элагаои.^охдур.-Бело тадтигат-Ve уду 1аллкз она до ja л, лкезр ср^аи тздг:'.гатдашма ю ''ал;слдэр;я» хесддр._Онларкн "г.ашзкнн бир .-¿ais arriata -тоалазги? 'вз б'грлоеддрэи . хастэ ва ко? глиллэтчилик азаргудр!, ;•

Jyxapuxa дезндэнлзрк'. jекук лгпдярграт• де:.©к олар кх,' ез:лэ-ка тздтягларккин игхтэли? .чеаадлкза'йдан -йсахы. одаг.З ар аг бнлархя haj^cBHua азагкдахи-сэчаЗЗэви чаЬатдара вардыр; ' ' " • •

а/ байга халгдера г»хсус олаяларц кэнацзк,. 3ахуд xshî'^v-cswjjö-^.v.ej лдя од;.'лг ; '_•■;■■• ■■

б/ бу' нросесда тзбддгат ^тазхвкндаэ эк Зуксзк савяЗЗэда . кстк£адэ -еттк ; . • \ ;

в/ бэЬтан вэ Задан» ифтяра ва'тахрабата ал ат;лаг ; ' V/ сбзективяихдэн узаглаа.«нг вэ t.a>tcit'.tyit дзрзчздэ' eyöjex-тявязмз гапалиаг';'. ..' • ' ■;" знддйЗЗэга ,вз. ш'найызд^га каллб ;чатмадарша базьадЗараг

V - 65 ~ с ,

даш арэла кетлек» Ьучуыда блмаг тактикасыяы jepausK, угурсуздуг-дан шикЕДэтлЬтаб руЬдан дгиюкэк; ,

е/ эв'эаэЗэ садит гал:га» ja'ян ер'дэначзсииэ саиалаздарма ¿ варисдиз?шг саремаг, елмн Ьэгигатлэра таадаламаг вэ с.

Бу хусусиЗзэтлэр гадим, орта эср во чагдш ермэнн тэдгига-тьииа- оса: мотсДоложи истагаыэткни; тэшкил едир.

Диссертасизгшвд Таогоситэхси^1этлэр вэ таоихи irpoceo, Ан-титарихялиЗин тэнтиди" авданаа дардунчу фаслинда АзэрбаЗчан халти . стэрисиндэн чыхмши кэркэнля тарпхд шэхсцЗдэтлэр вэ онлара муиаси-бэт мэсэлэси азлэкидар вэ., тгйлял олукур. Сталинизм вэ дургунхуг аллэриаин сзЬвлэра тэЬлял олуяур вэ фэлса^а. бахамдан у.чумилэшдири-лир. Бу г-зсэлэ ила алагэдар оларс муэлляр АзэрбаЗчан халгкнкв кечдаЗи .гаркха дола гыса бир экскурс в ер яр, бэдаи-тариха сэвеядэ ¿азалмш илкаа мзнбэларэ. жрачиэт едир, ермэва идослогларшшн бу саЬэдэки кдеолояД тзхрйбаты. тэегнд олунур. Бурада костэрилир im, шсзлаз'а сйлфа бахамдаа jaHämm-acu бир сыра методологи сэЬвлзрии зарангласша сэбэб олмуи,'ШаЬ Исмадылш, Надир шаЬшь Ara КоЬаюад ; шаЬкн, ИбраЬш ханан, Чазад хавки,' Ьача Чэлэбшшз, Ь.З.Тагызевия, | L.3 .Рэсулзхадэнвн за 'Детйр^гяй реоаублиаавш бир сша лядеряэрияик ! Ьаггында эдалзтсяз -азтяшллз Зарлаклар '

дапнЕдагрндмнш кэ' ойлараа халг' йчэри01ШДэ:ся ну'фузуна хэлэл хэтарэ i билэчак таддкг вэ тэблигата хёйаш рэвач БОрвлмлшдар. Зслиндэ азэр- | бадчанлы одан ¿atrcapa Ираа шфпар'я'^ганичзй, зуДмказ, Заделди ! ишгалчы".'дамгаяфй -Длссертасиз'ада жвстэрнлар . i

яи, Иран эз Сас'аналэр вэ ПзЬдэвалзр i

лсгисна рлунмагла/ ,чох б&Зт'Гбйр кэрпэлэсиадз АзэрЗг^чав-турк Taj- , фа бирлэшаэлэрйнва 'Kè^^^ia'-iMÇœÂà' офв во ..бу олкэиив талера ; бу вз ja дажэр.дэрзчзда ^з^аЗчааЛшардй асаяа олмгшдтр. Вела : бар шэраатдэ Иран заЬлзрн пзмдэ олэ'Азарйгдчав Ьэ^лдтеларн щшар ; зэ онларш ■ ¿расызда Ьэр.Ьансы .бар'-дашркёочЗá'хэ гипса гоЗУлыаса Ьзшшэ музодзн o^sca аэгсэдлзрлз'Ьзз ата^ кеаарилмэбл учун бир ва-сктэ ролуну озаамкшдар. Жонкрет фадт матэрлаллаха осазында бу ними вдааяао эсаслд тзктйдэ^ ка 'руз г'альр. Муз ллш фзслив сопуяда мили тарихй ?.ерчзкл^|го.5азэ aaâî-aàiap'ap дснкрет катичэлэрз *з.шр.

Дассеотшпзашз беааачй фзсла Щш халглаща, гардин лагла г.унаскбзтлэрй8аэ.\Айайба^чад - атали" адлайч».; Бурада дестэри-лдр да, kto&qsaB вэ рус-хадмарнайл озуазшхсус гарашшглн эла-хэ муиааабэтдэра. тврйя швчуддур; фз гд-аасйбэтлара турк вэ сдавав халглараваи ^^шх койтэзадтдкдэ ДазорДэн' яетарон муэллкф гоЗД едкр кя,' бутун Tfepnxa лзирло'фдэ-Ж'хмЕйф.фаьшь меЬрибЕа тать

шулуг ауьасабзтлзра швчуд.олмус, Рус aja ампера;) асына.ч даранаб i.'-sh-, камлзшлэсинда, ваЬлд ССРИ ©ьанаа гурулаасьыда, Ьабелз халгларын тсгал;!тараз:лдэн азад о а;да оаларш барка1 фэалнЗзэтл Ьзллоднчи род 03Нам/ллдцр, "уаллй бу мунаснбатлзра вэ гарсылыгла алзгалара MYsjijn c.jкя кэгсэдлэр вагава.сахталагашрааг встазак дайралара тэнгад едар, рояаонда зона 'Ч3дав;)ак-туркиатти*агкнкн- зазадалкаса зэр.-ратииа Sa? тэзас аа.-.га крала суруб аса; ландкр^р. !.:узллаф белз . 'ар аттагагаа japara.^'.r.cuiai, .рЬсгг/блакамкза за хатгкйза гарзц ал-лзрлзн бэра an гл клан адеоложа, агтасадл, с аз аз a na hapöa тзхрабат-лг.рнн да гарпазану ала билэчзк :.\yhyu бар'а.уал calap.

. • ;j:ccepT2á;sjaaiffl Натача ЬвссэсййДэ мталлитаа кэдда;)а едуд ' иэтачалар Ьа врала crp^vjy. такла^-эр садалавыр»

Г,ассерта~нзанын асао 'иазкуку шаллифаа" чал втдард;да алагы-дака асзрлэриндэ вз аксина тааакшар: ■ • .

-1. СС?;'.-дэ ма.-дк взсэлаааа haaxuaa саэталзшднран бупзда сосаологларьиа ггрпш - "Аз^рбфчаа ¡¿октаба" журнала, 19 73, ä S, 0,8 ч.Е<.

2. Азарбг^чаа ыалда мэдани^э«ааш tíypxya сехтшикал?грылма оша гар-ша, - Азарб.ССР ЕА есаарЕитларанак сама. коа$ргшсынаа тезаслэра, £акы,Елм,197.5, 02 ч. в. ",'''"•„■'■'Я -/-.Л'

3. Ленин «алла дал-causeara 'к? paya сахталаадафьглмасшга тэагада, Азарб.СС? M асюфантдарш®' конфрааснньа .тезаелара ,Бакв» Eris.lVs, 02 ^»в. ' '.•/'/';'

4. Дал с и j аса та в а • дадл зр ак шеага^анда, окун рода. Али '«актаб sc-' . napajiTxapuftua Л расдублака аовфрансааыа'матзрлаллары,Бака, 1979,

- Cü ч.з. /рус гядаадо/; •/'• .* - ;

5. .'.'алла Mscaaaja дайр £енш та'лагжшз буржуа сгж?а.".аздн?ыл?.асы-«ка таагади, - "Тарах, ичта^ааззат ва чограТг-.^а^а тадраса /ме-тодкка ыагалалар ¡.'.ачу.уэси/» бурах.,0,ô ч»в.

ô. B oh ад сокет халйл^к «гдана^зэта, "Т&свигатчн" т.урн.6,

0, ч.з./рус во Азэрба^чан далдэракд?/ 7. Сов.ГКП ШI ирулта^а СС?::-дз. г.'.аллк'.кунасабатлзрж анка^а^н Ьаг&ида, - Аз арб .ССРЗХ 'Селена .вэ Ч*пг : Г-астатут7нув кэач алаадэранка ел:,ai коафрааскиа матераааягры.Бака.Ела, 19 $2 ¿.0,'4ч . /А.'..Садыхо'аяа баалакр/ • »

СС?И-да малла ¡лунасабаглэран aaKjasaSuauH ктасяр öypzya'. сахта-,лаадарнчыларыяш тангида - ССРИ Зврадатхасынын 60 aaaaiiœa hscp олудмую к^ш ^алософгдрьщ I распублака конфрансанка мятезал-■ леры, 0,2 ч.ъ, , - , л"'..;^.

- 5? ~

• . - <:. .

9. Сосна-таз? мэдэва^этадпа саягаяаздцэалиасн, "Инивша^ отказ , сосааляз'и чаг.'^зэтаидз мкядл »яувасябэтдаряв лняяшафы",Еакя,

Еям» 1984, 2,5 ч.в./аяад.Ф.Г.Кеч?рля ллэ бирлякдэ/. О

Ю.Аррар сэяаг)е бирлизя - с g najo до за кавд тзоэрруфатнвда. "7.-1

за bajar" нурн.,1909,5 3,04 ч.зз./А.Ф.Садихозла бирлиздэ/ П.ХД'.аркснн бэ Ф.£яхелстш милля масала^а даяр яэзэря врсдэришв бзтяа сал?алаидыршшаз5£ш тэвгиди, - Аз.ССР ЕАхэбэрлсрд, 1963,S 4,0,8 ч.э. 12.Е-лпэриа;шзмкв -"ясихололсв муЬарвбэ" планларк,"Ташвкратчьг" хсурн.,

К84, В 12,0Г4 ч.е./рус зэ Азэрб:днллэгшдэ/, 13;"Ислам bajar тзрзя" бугкуа KoBcencHjacmj-s тэягади, -"Сова® со-свалист hoja? тарзявив ядеолоки дробдемларя"•Ыгчйуаси.Бакз» 1984, I ч.в./9Л»1Ь:жэдозла бпрлякдо//рус длл^ядз/ 14.Кккяшаб ет:лги сосиалдзм иэрагтявдэ кклдз дяляэрив вшашофн,-"Кэкч фллооофларыа Л Ррспубдака кояфраясавщ матерка лларн",Бака, 1984, 0,2 ч.в» •. . "

15 .Карл Марка за mí ас яр идеологи иубаркзэ. Бакн/'Бялик11 чэмизЗатя, 1985,3,1 ч.з,-,/М. А.Руотэмозла бдрлнкдэ/

16.КдеЗалар мубарзэся, -"Кэвд hojаты" куря. Д9С5,Л 7,0,5 ч.ъ. /СоЬЛожлтеЕДэ бпрлякдэ/

17.БЛМК тоьает казмдэ'в: ковзрол дряэрявз-даяр зэхшшв мэвзудар зэ -методик кэотзраилзр. ВаккДЗТо, .3,75, ч.з./Я.М.Миказняоз зэ б. яла бирдйхдэ/Ь.: ..'"'■'-'.' i

28.Азэрбг$ чак сосиалдст мздэяяззэтлнш .явкЕша$ншн автвкоммувис« j • сазсталашдярыил^йквыв гэвгвди. "Cosei адамкввз ■ иэ 'нэвя алэнквдэ юшадшслэ беЗвэлшлэд яМаюхгххаац* мзчглуэс1шдэ,БакнД985» 17 ЧЙЛД,'0,4 Ч.з./руо дшрздэ/ i''.. ■ • / !

19.Ивсбв .ачяпс-дш ^кбэлдажасвдва' 'за гусуседэтларв.''Кэвч фядо-: софларлн Ш.Рззпублшса.Ков^анскнив магср2аллары",Бакы,ЕлпД985, | 0,2 ч.з. ' ■ ;

¡¿О.Азэр5$5 чал шала Сдавай jo та вэ опун йвхвксйжегяист снхталацпн- | рнзмазнннн говгя;га,Бшй,ЕяИ|1Э86,5,88 ч.в."' ". . 1

21.Со'сиад групларш хэркгбяща.^эЗ-чвш^ликлзр ГБЛ937, дея,& 'О1870003'ЭО,Л'оокза и, рус дадащдэ/I «.в.- '

22ЛаЬсил csB^jjscisîie' шэЬдз. «йфшпД'сЬсяад тэрккбякэ тэ'оярк, , Б,, 19 86 .дев Л OiesOGDBfôO»! ч.з./КоокБЭ а ."-рус дшшвдэ//1.писсэ/ 23»ТэЬсад савиз jsorîKEE йзадэ сетгшш с'оовал тэркибйвэ 'ia'cSp»!/ , ЬйС0Э.БбаиД98?.ДЗВ.» ОХШООСЗ'ЛЗОД Ъ.т/ШбШ Ш^рП ЯййШа/. ?AÂb:azm дгвзада* ядеолоза id'башзэ /яДОлДО ШЩШЩпзШя, 1987,2,25 - рус дзЗЗйдэД .

--■ -63 . . :

¿5 .Ленин шиша caja»та вэ азтда5адвизмгБакн,АзэрнэшрД988, 5,72 ч.

26.Ичтиман фзннлэрдзн тэлэба едаа ишлэра в» рефератларин ¿азылиагн котодикасы,БакыД988, 2,55 ч.в./£\С.Г.-гозэхажшла бирлккда/

27.Ав>заасенгшзм Еслаи Сзргй'лалглгрынан Эрга асрлэр мадэнт^эти Ьаггьз»да,-Гэдкм вз орта эср "Азарбфчан балки мэдэн^этляин íop\!ar.aEj.¡acLKKH сосяал аспекта™ ¿;эчг.:уас:идз ,-ресяублгха ел:ля-

- гтр.-й'.тинл кон * г шзынннЧ:атаряаллары,Бакы,1990,0,5 ч.в. .л,Л.Бак?йса}:оа..*>врг.!1^аты.Соал;^jatii -"Комагняет" -урн.,1590," Л 12 /:1.!.!.:.л*.ка^кловла бйрлакдэ- пус вэ азэрб.диллэраксэ/. •¿9.Cr¿h вз сосглл тзрзгги угрунда^лгбарязз /методики кэстаря&мр/

ч.в./Н.Цяказнловда вэ б.ала Оарлякда/ £0.:i::aav¿aK3! ссскал утояф асы,-"ш:з£мхнЕН поетяк.^злсэ^и вэ уусяги

дгкзасы*' ки^абадаЗака rIS3I,Ó,4' ч.в. 31.Нал£леон.ЬаЗатц»даврг вэ ¡faaruíj,)эта./с:д аси-тариха очерк/Баян,

IS22, 3,3 ч.в./С.Ьусадновла бярликдэ/ S2.CaJaca .'syp«*53~4,I993,0,5 п.в.

ЗЗ.ПолитолокиЗа/даре бзсаятц/.БакнДЭЭЗ.П ч.в.Л'.И.Ьусезнля вз

б.влэ бирдакда/ . '• •/.■■■

Б4Л'лвсц> АззрбаЗчак чэуцЗЗэтшдз шлли шезлэ вз калла cnjacat, "ьлтуран" изч.1953,.'г 5-5,0,4 ч.в. ..■/..'.

35.?есяублакада азсгЗды халгларьп! вроблецлэри ва онларцн jasa^acH '

■ сэбабларя,-"¿Kor.ox.Kjажзфо,мэдзнаj jгт" изч. ,Бакы, 1923.П бура-хылна.0,3 i.B./3.rycajeBa яла ,бнрлякдэ/...

36.Дян ез va Дэн vj jat, -"Соскал,еколохя ,$алсэ<| в цробдегллэр^изч., Е бурахилыи.Б'акыДЭЭЗ.О.З ч.в. . у

• Букдардез байта, десертас^анш иэзгагвд. ivávs.fm реслуб-лякаяш девря ¡лэтбуатшда чаи етдкрп^и ЮЭ-дэн чох :.ггхтаz::f e.-'.u:-нззари вэ-лубд11сг.ст'мэгалзларкндэ да оз зкс»ши ;ташлкпдкр.

■ Р 3 3 » H S Л

к дассортэдзсняо2 paботft Тргхеа АЛ, ка тсу: "Asербойдггяская яязюягльяая дsi-стдатслзлость . . г. г.рлтахс её ('¿вторая и современ-

ность)", S эху, IS93, 374

;;:со^рт,5|:;-:с;глгл ppotu« состой':' из лгедекая. пятя глаз (еооттототзонко за а бита л a II вз.?.<»грэЁов), звкляч<?яая г. сплела латорогура.

.5 «eu гоз^ , что возрос гсо«.» бал я о стает-

2-е л .дсятрз 5к£.:ая-:я обдеатлй1шо5 зкзяа о?зл:гх яйсодот, г-ообзапо в *i?0r0HSi30Ui?abHiiX;. йграяах, кза к.в респубташ.

/лкуалькость яссйгезслянкяг •гйдясГ; njicCàSKir возрастав? з уело-'рп::;п:альпэго обноплэллг: о&цестза. Остроту, стал арр&гекаи прядая обжй к слало, которой дривгл я йхзя^тэ^ькегг/ рассаду тоталитарно?. састё.'дн л обрагоазпг.в сузеззнаых яозазасиках государств г, йзтояомяых республик,

Отсутствас водочного рода ясеяедозавая в перс-ходком периоде е известно", f.'epс- •¿осяолняэг. зтот пробел г,'ода мог.ет заэ.чктслыга!* -маре гослухать толчяоа для дальлей'гег-о,-более глубокого аплледоеа-ная асоблеши ■■'•'- . " " ■ ■

До сах пор зояяедованая з этой области, как правило, страдала однобокостью, роль марксазма-йвнйЕазка 'з-'явЗ: -чврвзмврдо- преувшвгеи* залось, s другле здеа бнля превращена s обьвлт креетяя и ^аяьгайг-кагли. Идея янтеря&бяЁЛЕЗые-" йгд:ьск§х®'*рогзян рэзянш методами к путями а?то|итйряга- раашгом-, цааяснаяытЗ' йзктов уянлен а еэе-дек к нуля, пропатаядвролалзе^- слияние -а сблияэяяб, дааэ тогда, когда для зтого яэ бкло' яеобходакоотз. . ' -.. ' - . Б.сгязи-с зтда s йальси&ххиройаЗшеь богатее адеа- яаоледая уте-яях бургугзяого дара. -, . .

f 9 - В -введении о.боеноыЫается забор тема, её значимость. а актуально сть,- овределяются делх.а задачи асаледозаязя» ваучная ношезяа работы, дается краткая хйрактера'егкка' стеаеяа разработанности я историографии наследуемого вопроса. перечаелявтоя основras полохс— нал диссертанта,. шяоелмяе -яс защиту, указягагхоя теоретадр-методе-' логические основа а-эмпирическая база'асоледсааязя, отасагвется' ■ структура- диссертащш.-

Первая глрВя /пкссеотякаи - 'НЗзаиональнкй вовроо .SLMiWOME&ggg ' . политика. Крзткяа Политически!'я-шкеолотчзйтх^щязш^- олужт

anr-co-ir-cK; проблема ц s яа£ расакахрябаатся обаетеозcv;:ческхе .ся.оса надяя :: над.окадыщх отвезена'/.,е тгкгэ разихе тзлкогаякя дзячтдя о ная яаялскаяькоГ яоддг/.ке, ■

Ьо глге» -,:аз» ■ - " ..¿точячг.; •-:;тог:,ч-с::ая -

...... :•-•■ ;__г-?■■ • дуянекого ::-т..Я0Я.,:д:оЯзгд У-->'г-- ьясрахе зало-

• •т.^оас?- /.яг нас осяо.'я, :г:::.~ то"'."1 но: ""я;'с г/ з благ/к

г, /ч, . тс ч .сдс ;:-;:••:"•"•:.:""/. zv^'iQr" .■ т.' а, ~гс л:..- . .. ::.; • п; , г , г.~ч.: ,

"'.j .:<? :.'•...•• .;:, ... т ./;:•• ; r \ ::.•;_..он':-, а .

.... ... .. , ■r " rli " 1 ————~—•— -——•'" —'—'-■ ——■" ■' " —--—•—•*——--■———*——1—•—•

. - ■ здч с::::.: .7'- v :••/.• . у.-ъл . у— л озсрбя zz'v.'c. ут> •:- -г': .'•••• ;?ь". а это.; гд^ае —'.pa ко оаи/;д.г'.\;ея :ят-

:;:с?скяе, ияаягякгстскае, паяй?.\:<!ксяхе я яроар:. -».лае-теченяя. дяется ;:х а¡¿гуд'-енгяро.:зкяа рбосногаяная крдтяда, ясходя аз как:о- ' язльяс- ез*рЗ:.*ятРНСКого. карадэ.

■»-Ч9Т?-Сзто::,гл."£е ".^-ог, чес:с:е .-я'.чяозгг я яс-

tg г.гоггсзл-.рятйкз'• ритяястаггс-.а" - от-.у.еч.-егач. .что аадро-

cti сб.хсторяпгсяях личностях Азербр^дхека я ::х роабяля'тдкя;'с-топяя япроя~ годам" не ".сядц. яодучдть csce?. згсду ю.-г.-с:: о.: -гн.-xi я язстагяшо .сэдасрго^аь нчзСзоясязянта . я г:-:птг{. -Гг;:ься

Ь евязя с эг:;.\» я t-rooTt язучгсгся рдь г: о../чо й-с: а а:очка д: , утсшшстея схдбгх я яробаяы, досуге яяй с? н rc;:u сгалакхгма я застоя, дается крзткяЕ йклосо^ско .'--обобдарсг!'. крятяческг!' анализ данного вопроса. • • ' •

3_плхс?П..Г/ЛВе - у^.-.-зс-?'---:1'

'•узско-тгслсуз и гч.-.."■•-•■*'• - отмечается» что А^рб-Гя» я с л;с2:я.х -ipe хз'.тлл ярухаское отяоя«гяе я Foccas я руса.-:с«/ насзцу. 0~:ргясь на "'2Ь :.:яага~/сло!шк^ гляте.гаали да р;-еско-ткпко:ях огкои^ч::::, к-;:-

;ч:.-:уег те, которой стагагггся бг.ссат'ь тек» аа rjCpue чу?.сг-

•:а ноок тсркоя1<ачких .часо^ор :: вс^стосс:-:-о:а сзягя с зуслагм.¡;з-, гО"о.'.:. В. сто!, хе глгве ст:л,с-чпстсн, что тгр.--.сквс каре яд, ?. 'см ч::::-лв я аз^беидхакпы актяэно учазткзЕалх сяор?а £ Рос:я".зяо;:

;:\я:пряя,' за те:.: СССР, а пэззве ^ о с небе "яг к;::: scex нгрсяз? от то-тпдятгР'.ого 05sa:a су-гба зтях кгродез тр^еусс ос с->з-

.•ряать- ^сонт r.po.rtts■>:€кгхятгдд. Поэтому sarop ляян;т2-;т яо-

с "Олавяяо-тарксхо:.? союзе"" ь iapssxx х » 3 "Закя^чен-др^ Дхссостаззгя аодаедена дтохд ерзвехеянога- хссл^-

яояая«,ч--а язлохени полс.т.ё,^ a :BUiiC»• с^лрдггйирбь'аяьш а'йв.чотозцх разделах» * . ' "' .' '

• ■ -2sr;hiev A."»

Azerbaijan IJaiioaal-IiSBlity and Criticioa of its falsifications (Historical and precant state). ~3sku, 1S93, 374 p.

a 3 u a a u r y

lbs paper consists of an Introduction, five chaptcrc, infer en ess and fcicliorrr-phy. .

It says that the nation.«,! question has Always been in the sc-ntre of ,itt ention the public life of various peopl-ea^ p^rtic*-¿ilarly in naltir-atiocal countries, as? wcel aa in the Az»rb-i$ft5 ilcpublic. .

Actuality of ths research work grows mere and ssors "in its circnastenocn of.radical renewal o:i' society, rha general crisis flhapened the as problsxss and le.id jo the ecnplete fall o^ total!-iariaa system szid' formation cf iadepandant stated nod autonomic ^publics.

ihl* paper is intended to fill the gap to sons degree forbad by the absence of.identical 3tudicn in the period of trsneition «3d it rosy serve sirs -an incr.ntiva for tee further and deeper investigations. ' ■

She eziotinc studies in thio field, cs a yjilc. suffered.ons--sidsdaeno, the rc-ls of-Harxivr. g&d Lc-rdnica '.--so exaggerated, other views were .<turr.«d to the object of aritioisa ».id falsification. She aathorit«ri?3 rugiae distorted t'ue idea, of iataraatio-:w».lies in virioijfl «leikods sad v.ays, national' fvctor weo levelled to nous'-rt continent end merging. of nationn were 'propog.-ited«vsn in the capo? v/hen there were.r.ot necessity.. Aid in connection with thorn the rich ur.d valuable ideas of the so-called bourieoie '.vorld -ivsre fftlnifi?d.

Tha introduction rl\'3s srou.idi?-for. the cheicc of the ifcea>3, its iiriportrnce and nctuality, its ciss cad tasbj, it a novaliy. It Ease's nn excursion to'the' history of th- prob'iea and"eaunarr.tc3 the sain thesea of the papaxj points out its theoretical and a«-'thodolo£ice-l basin, «npericel fcutdistioruj.nnd ita structure.

?ivg,first,lo titled «s"Ehe. nations! question and national policy. Criticise, of «•political and ideological diversions." It is rn introduction to the problem and considers.tfis question of n- tio-.-litj' find rational reletiotio, ;:ivss .different in*erprs-■iafciom: of the not-ion of nation end at?/, ions!' policy.

" Tfr- second- chp.ot*r Is called n'íh<¡ sources and historical evolution oí the id-.-s. of the -Azerbaijan national со versent..", le lays •or tila first tir,a, the theoretical found«ticac find ¿¡one latest nrtblsis of ¿scrfc.iijssoîosy, .sa well as the concept of Axorialja-к'.гг», itc differeutiating fe?, tarée ¿гага Pan-Tai-xis.-, psn-Ir-aisr., . >-::-Гз1*гЛаа, it* historical evolution, le.«diu¿ forces and idsolory j£ ideae. . '

:he tMr.: :::-ntvr "¿riiIrian of re - et ion* rr ide jl? :iü.*l tr-.ndJ ..-.■л i-ijlft:i4 a:.íi:¿í.í j~n r-; - i i V,'" sali^ht the :un:£;.;ri:, : r.l<!a, o-i^Á.-^i-r.ihn anñ pro-.lraeailaa 'triada, an i ?r - the a..tic:.sl reality oí the -Ao*rö.-i3an peo-le criticisa Лгзе ... 'fiUidaaenttlly and- with wound ar¿casat.

Th¿) fourth chapter. headlined aa "tíistoricai fi¿are.s .«nú his* î'jriaal proseea.'Critíciaa of anti-hyatorijsa". .speaks of historical Лгигга of Azerbaijan. Their rehabilitation in the history of .the nation coiild not. get ..heir due appreciation far yea;га «äd waз subjected to groundless distortiCas and falsificatlona. la. correction *ith this the paper atadlee various historical зоагсез, apecifiea the oistefces end^po ccaaitted -in' the yesrc of staliaisi aaà stagnation and briefly analysée tili o queatioa iron a • philos.otaic. point of view» . " '.■ e

The» fifth or.-.ot^r "Aaerfcni.l-.n factor in'the relation of Tur-Klc-kussibn peoples", noteá',tha.t Azerbaijan cherished friendly ■ relations,* toïrerds liussia end the'Kusaina paoplcc froa the ancient tinea, Inferring-fron nuaeroùa cate ríalo ,'oa tae 'Siiaaian-ïurkic relationo the author criticises those circlea vdio try to overshadow 'the friendly relations of all Turkic and Низшая peoples. The chapter pointa out that,.the Jurfcie peaclec, as *.*;1T as the Агег- .' --.i j,*ni, took an act jive, part in the formation of the âussian Satire, then of the U333, later in the. liberation of s.U .peoples froa the totalitarian rs¿i«e, The.'coa'aoa fate of these pèo-leo requires to ■create a joint front against. their coaaon' er.eay. Therefore, the author aureate, a new theolc- on the fjraatian of "The Slavic-Turkic Union" Suroaeis and grounds it logically.

The- lr.f^r?ac»s of the paper -suaasrises' the thoughts exзгеssed in- the. chapters.