автореферат диссертации по филологии, специальность ВАК РФ 10.02.02
диссертация на тему: Хозирги узбек адабий тилида эпистоляр жанрнинг тил ва услубий хусусиятлари
Полный текст автореферата диссертации по теме "Хозирги узбек адабий тилида эпистоляр жанрнинг тил ва услубий хусусиятлари"
РЕСПУВЛИКАСИ ОЛИИ ВА У РТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
мАЛ^.У|Е»0(НАВОИП НОМИДАГИ САМАРКАНД 1 '•'"■'•ДК^ВЛАТ УЕ^ИВЕРСИТЕТИ
^улёзма ^у^уцида
УДК 494.3
ЖУРАЕВ ТОЛИБ ТОШБЕКОВИЧ
ХОЗИРГИ УЗБЕК АДА БИЙ ТИЛИДА ЭПИСТОЛЯР ЖАНРНИНГ ТУ ВА УСЛУБИЙ ХУСУСЙЯТЛАРИ
10.02.02. узбек тили
Филология фанлари номзоди плмий даражасини олиш учун галдим этилган диссертация
АВТОРЕФЕРАТИ
Самарканд 1994
Илмий тад^и^от иши Алишер Навоии номидаги Самарканд Давлат университета узбек тилшунослигн кафедра-сида бажарилди.
Илмий ра^бар — Узбекистонда хизмат курсатган
фан арбсби, филология фанлари доктопн, ппофессор .Р. К. К,УНЕУРОВ
Расмий оппонентлар — филология фанлари доктори, профессор Ё. Т. ТОЖИЕВ филология фанлари номзоди, профессор Э. К,. К.ИЛИЧЕВ
Етакчн муассаса — Абдулла 1\одирии номидаги Жиз-
зах Давлат педагогика института узбек тилшунослигн кафедраси
Х^мся 1994 нил оипнинг / Ь купи соат
19 да Самарканд Давлат университета ^узуридаги
К. 087.06.22 ра^амли номзодлик илмий даражасини олиш учун диссертация химояси буйпча ихтисосл-аштирилган Илмий Кенгаш йигилишида утказиладп.
(703004, Самарканд ша.\ри, Университет хиёбони, '15).
Диссертация билан Самарканд Давлат - универснтети илмий кутухонасида танишиш мумкин.
Автореферат 1994 йнл (^пя^пь оиинпнг /т2- кунн тар^атилди-
Ихтисослаштирнлган кенгаш
илмий котиби: . , филология фанлари доктори, ВиШи ■ профессор И. УМУРОВ.
ИЛИЙ ТЩЕфТ ШИ хшда JT.mil! МАЪСТОТ Мавэтнинг долзатэблигя.Иясонштнг иутций "фаолзятя билан чам-бартас борлик буггак услубият муаммолар-г.вазифавиа услублар юзася-дан таюдаотлар олиб борта тялоунослигшиз олдидага знг мухия за-зя^алардан булиб турибда.Кейинги йилласда талшунослзк да, лумладан туркийшуноатсда услубяят масалалариня гададк этешга багшшганган бар. гаюр жшгай итаар ягагялди ва яра^.'элонда.А.Цеклртизодаиянг "Озарбайжок тагощнг услубляти"(Бск7,-1гл2 й. ),В.7аковк5Гкг "Татар •тали стилистак^ояга кирш"(Козон. 1963 ),М.Балакаеа,Е.Заш19исов, М.Томзнов ва Б.Манасбсевларнинг "Козск тали ствлистикаса" (Джа-ота,1966 3.),К. Бабаелшшг "Расмий дояуг/энтларялнг ва ии чороз-ларшшнг тил маданзяти"(Ащхобод,1982 5.),А.Шомаксудов,11.Расулоз, Р.Дунруров ва Х- Рус та».:овлар ют г "Узбек ш сгилзстикаси'ЧТор--кент,1983 2.) каби дарслик ва укув иуя.-.анмаларг шулар яумласядан-дир.Кейинги йиэкарда узбек талшуяослвггда уолубияг муаммоларинг урганилга багаплангая номзодлшс ва до^горлет мсоертацияларя -тя-моя кдашндл.бир катер-ютпй маколалар.зрслих ва укув кулланма-лари.серияли. илотй ишгар тупламларя яратилдя.
Булар узбек тазгпунослигининг мазку: пощада анча ютутдарга зрипганлпптки курсата олади.Бугунгача -слубият буЯича яратилган ; пиарнянг аоосий кяслганг бадакй адабиЗг тали матариаляарянинг тах- ■ лилига.барятланган итлар эгаллайда.Ваз^авий услубларга барипвган-..гая, айрвм. итяар яраталганг х;олда бизнихг ургания объектитоз бул-'~ гая эгастоляр жанр.унтаг вазифавий услубларга муновабати.тши ва услубий хусусияхларж х;озирга -Кадар етарлича урганилган эмас.Тзл-яунослякда.яумладан туркийшуяослихда (хусусан узбек талиуносотгя-да) яратилган илмий асарларда эттптоля? данр гох; вазифавгй уолуб-
-4- ш ' -
лар системасидаги ыустацил услуб.гоя; бирор услуб доирасига ки--рувчл тармоц ёки вази^авий услубларнинг турлн Курянжп'ари сифа-тпда тал к™ даганада.Бу аса тилшунослжда вазкфавгй услубларни диада чукуррок; Урганишни ва зпистоля? яанр масаласяга ящддай §н-дэппш лозашгаггаи к$рсатад?. Зпистоляр нанрнинг узига хос хусу-сштлар2,белгалари,боа»;й услубларга »."уносабатинв ашзвдаш.уншг услу&хар ва занрлар ораоида тутган увязни белгилаш шасидан слиб боразтгак бу изланивимиз мавзукянг акгуаллигшт тавсифлащда ало-ккда а^амият касб агада.
Тадкяцоталнг илмий нихатдан янгпзсггя.ДЕОдертадияда этастоляр. жанрна узбек пшпунослигида биринта гарта тахда^от- объекта окфа-тида кокографшс планда урга™п1га м 7<*янг тил ва услубий хусу-сггятяарпни аки^лашга ^аракат дошнаяпти.
Тадвдкотшгаг ма^сая ва вазиЗалатзг.Лгосераавион итшкнг мацоадг узбек талЕда мавдуд с^лган'хусусяй.хуоусий-расмий.расмий.публи-даетак хатлар миоолида эпястоляр жаьг.нлнг узбек тили ваэифавий услубларп ва аанрАирв орасвда тутган £ршгаи аникдаш ва уларга_ муносабатзни курсатиб беряздан иборагдтр.
Изланишнинг ваэифалари куЗвдагилзрдан. иборат: - эшстоляр «анрнинг вазибавий ус..ублзг га ^гшаш ва фаркда тоион-ларишг аниедаа ва улар га булган мунзоабатики белгилаа; -эеястолш) аанрнлнг леясик-семантик,грамматик зсусусиятлари тур. рпетда мулохаза гритиш;
-узбек адабий тиля тарацф.Зтига боглтч *олдв асримиз богааридага дазрда эпистоле? жанрда турли лэхшс ■чатлаиларнинг фллатпшг ва -уларнинг иаьлум даволар аиалда булга ндаг/кг кЛрсаташ.уларюг та*. дел цяляв: .
-эпистоляр жанрда тялнинг тасвв^ий вссгталаридан фоЗдаланита лм-кониятларини itypcaracS беритп;
-эпистоляр аанрва тялнинг грамматик зоситаларининг куллаштш им-кониятларини курсатип; ва бопча вазифавий услублар бьлан чоркети-риш орцади унинг узига хос хусусиятларяни аницлат; -эпистоляр ланркшг ^акат узлга хос булгая тал оирлшиаринп кур-сатиб бериш.
Тадк.пцотштнг матэшйли ва г.'анбап мйатнда Узбекистан Республикам 1."арказ1й ¿авлат архивпда,Узбекяотон Гайдар Акаде&гаяоя л.С.Сулаймонов комидагя нулззмьлар олийгохп архизада маьжуд булга н X • X • Кяё зиЗ, F. рул ом, Ойбя'к, А. Кахз; ор, . Шачс, IL Тур суч, К., Гпшн. С.Абдувд^ор.Ю.РажабиЯД.Сарямсощэва каби эзувчилар.аоирлар, санъаткорлар ва турля касб эгаларпнинг шахсий архзвлари матергал-ларидан.матбуотда эълон эдлинган мактублар хамда дисоертантг-тнг уз шахспЗ арххзидаги турлз мазмундаги хатлардак фойдаланилдя.
Лиссэптадиянинг яазаоий ва амалиЯ ахамия та.Эпистоляр ланрялнг тили ва услубиЯ хусусиятларини урганиш, унинг тал бирликларини вдмраб слал доирасани' балгияаш узбэк тэлвнинг вазиравьЯ услуб-лари буЗича кузатилиар сшгб боришга зрдам бериш гсубхасиздир.
Маълумки.хозиргата тилтауносликда васифавиЗ- услублар тасняйн масаласида вдрама-чарш фикрлар дав ом этиб келаяпти.Рус тилгау-нослиги.туркийшунослнк.хушщдан узбек тилшунослмгида х&м эпистоляр жанр масаласи мунозарали масалалардан булиб.бу изланипшар ана шу масалага аниндак киритиш мумяин.
Спистоляр занр юз а си дан тадаичстлар. одшб борипг гмалиЗ жлхат-дан х,ам кат та а^амиятга эга.Ддссерталиядан узбек тили услубияти ва вазпфавгй услублари буйича дарслик ва укув чулланмалари яра-тишдр.оли^ укув пртларида "Нущ мадантатг эсосларзг ва услубият"
-о-
курсларини уцитшзда фойдацанио кансадга игувофиц.Узбек тллида хат ёзига малькасини овирищ ва куникма х,оовл щшпвда у узбек тили укд-отлмайдиган пакта блар.ур та махсус ва алий укув юргларшинг узбек ва рус гурухларида хан цуд келипш муыкян.Бундан таш.чари,ул.туман кснг омма учуй хам хат турлари.хат манграск.ушшг тили масаласи-га ахашшх берилла фойда бэрада деган умвдцамиз.
Изн'лпг атгпобшгеятт. Г^соетзташя Алэтюр Навоай номидаги Самарканд ^авлат универсптотининг уэбзк талщуносшги хаЪедраси Яиршшшда .•.цокала чилкнгЕК.Ишшг асоспй мазмунз I укуь хулланмасв, тур.ш; нлмий тупламларда нашр этилгак 3 иацола ва каърузалар теззсларзла акс эгтирклган.
Ятсооптаеттапкг тузилпш. Лиссерташя кярпш.уч боб.хулосалар ва фойдаланилган адабпзтлар руйхатидак пборат.
ШШЙ .ИШГ АС0С1Й МАЗ.ОТИ
■*
Ктттш кисшда мавзуникг долзарблгггс пльгай асосланкб, гадотеот-.кякг иаксад ва вазифалари.унинг шагай яихатдан янгилигв.иазаряй .ва аиалив. адемвдти сзлгаланади. . .
Згжнчя боб "Зазвбавий ■ услублар таенафи ва эппотоляр аанр ка-сглаек" деб йо«шнгая.Уня& Узбек- талщузомиги.ззрхийшунослик ва ' рус талшунослигнда вазлфавий услублар гасняфи, алаиларнинг апис-толяр аанр ыасаласяга муносабатларв турриетда фикр далтишда. .
КеНинга йилларда услубшунослшс »дгамиоларига баптсианган куп-лаб дарслпк ва утсув куллакмаларгдв вазйЬавий услублар хакява кэкг фикр врияшгй.у хал гсшшштшз лгзвм булгак аеооай иаеалалардак Стоп деб здралыовда.Лектз гащ, нослгкда вазафавий услублар взаси-дан турлича 'фикрлар иаикудшги кузга тааианадн.Бу зса ваззфавзй усдуЬдаршгнг турляча таскврланяшга ва бу иасалага хар твя- Карат-ларняЕГ »езшб ■чввдатга еабаО 0$38Ю*а&.
Вази^аваЗ услублар тасшйп масаласгда туркзйлуксоликда хаа аник
за тугал £ккр Зун^Еу холат рус тялнунослигнда хам :;узга тапиакздзГ
ЗазяфавиЗ услубларни тасшфтаида бают олямлар тялняяг кипи фао-
лпяти доирасида иатирок этпплга «араб маълутл бяр турларга ажратса-
лар.босвдларя угагнг £нкрни :.,5одалап1 формата -эрзаки ¡5кя ёзма экан-
ля гага и;араб за тутадялар.Утянет бяр гурух олямлар оса унинг кигзт
рухяята,здессзЗтяга таъсир здапшга, таъсярчайлггига караб услубнииг
сатирик,хазил-мутойнба,тантаназор каби турларпнн курсатадилар.
Яязявтнг г$сда"*амогдо булган «икра- албагта, орзакя- зки эзгла нутч зо-
сятасяда пзага чзкацз.Шуязнг учун улар Еаз'.йавхй уолублар система-
сядагз ьуотаззя усдублар сзфатяяа- эиае, б&акк талдак фойдатаниспгнг
ихкз сакли сгЗатзда каралаш керак.Академик В.З.Зиноградов тигганг
эяг мукнм уч хил язтямсий вазифаслга (алока,хабар, таъсир этяа).
асосланзб,зазяфавз?! услубларкинг одатдаги мускала услубн алока ва-'
.:и±асига, одатдаги расмлЗ.расмий-хуязаг ва алмий услублар хабар за-
зв'Засига.публяпистик ва бадиий услуб таъсир'этил вазлфасяга эга
¿.Азямов-II. .Амансатэыев 1.д0з:гаги замая туркмен дялзкден конспект. Гярята ва чалшлачау.-Апгабат"1357;Еабаев К.Туркмен яндинин практик сто.;шстикася.-Аигабат. 1972; Багров Э.А.Здабя далян услублагя хагганда. -Бакн Д%7;Деюртазадэ Э.Д.Азэобайжан доинян услубяй*-йати. -БакыД962;галакаез Д'лнпеттсов 2*., Тамансв М. ."анасбоэя У. гуазац гавгаиа ствлзстякаеи.-Агшатн,1974;;Снусаляев В.'.!.0 стилевой дифференциации каргизского литературного язнка.-Развитое стилистических систем литературных языков*народов СССР.-Ашхабад, 1968,
■ ¿.Виноградов В.В. Стилистика. Теотжя поэтической речи.Поэтика. -?"оск-эаД9ВЗ,-С.6. .Гвоздев А.Н.СчеЬни по стилистике русского языка. Л,!сскваД952;й4шов Л.И.История русского литературного языка. - Москва,! 961 ; Козина М.Н.Сташгсгяка русского языка*. Москва :1гоос-вешение,1977;Игоат В.П.Об основных пооблемах стилистики.-Москва, 1957;ПаЕфтлов Л.К.Лекции но стилистике русского языка.-Москва, 1972;Розенталь Д. Э.Практическая стилистика русского языка. -Москва: Высшая школа, 1977; Вин окуп1 Т.Г.Об изучения Функциональных стилей русского языка советской эпохи.-В сб.:Развитие функциональных стилсЯ современного русского языка.-Москва,1968; .оудагов Р.А.Дитеоатурные язекя а язнковнэ стили. -Москва:Высшая ■ икола,1967.
.8-
экаклигики курсатиб бераде?
Вази^авий услублар тасни$и масаласида f3Óe". тилщунослиги, туркийшунослик ва рус тилшунослигида хам бир хиллик йуч.Бу олш«-ларяинг вази$авий услубларня турлича номлашлари ва услублар со-нянг учтадан еттитагаче курсатгаяларида х;ам сезилада.Аммо кейин-ги ^илларда яратилган ишгарншг деярли купчилигида талнинг ва-З'гравий услублари бажарадиган вазифасига кура беш катта гурух;га алрзтютлокда.Вулар 5^уйидагялар:1.Сузлашуз услуби;2.Илмий услуб: З.РасмкЯ иш-короздари углуби;4.Публяцтстик услуб;5.Бадаий услуб. Узбек талшуносллгада зштстоляр аанркинг лингвостйлистик хусу-
сяяглари бгьзи бир шпарни ^исобга олмаганда,х;озирга иадап кенг-
р
ро;; тарзда ургакплган эмас.Туркгтйшунослж ва рус тилшунослигида ?са г.гаълуы бир итслар амалга опшрилганлиги кузга ташланадаДатто озарбайзон тлшунослигида эписголяр за яр мустацил услуб сжбати-да мокографик плаяда ургашлдя ва номзодашк диссертрциясз ^имоя Кллгндг? •'-
хяссертант И.С.Солехованинг курсапгаича, тилшуносликда эписголяр жанр масаласики ^ал кидишда олгаллар якки гуруцга булинада-лар.Бириют гурух;га кирувчи тилшунослар эпистоляр авнрни тил-никг вазифавий услублари скстемасидаги куставжгс услуб деб х;исоб-лаЗдилар (.1. Б. üjeptía, Г. 0.Зинокур,А.И.децба, А.И.Ежиков ва бошга-ларЭ.Иккинчи гурухга кирувчз тилшунослар эса эпистоляр жанр ва-зя^авий услуб була олмайда деб зргсоблайжпар (М.Н.Кожша,И.Р. Гальперин, Э. Г. Ризель, Б. Гавренек» А. И. Гвоздев, А. 3. Чпжик-Полейко,
1.виноградов а.а.итилпсгяка. Теория поэтической печи.Поэтика. -Москва, IS63. -С.6;
2.К£нруров Р. Дураез Т. Эпистоляр жанрягнг тузилиши ва унинг аавим тал хусусия'гяарв.-СаадрадндЛаиДУ' нашра Д9Э2.-50С.
3.Салехова Й. С. .эпистолярный стиль современного азербайджанского языка.-Автореф.канд.дисс.-Баку,1963".-15 с.
H. Л.Степанов,Е.И.Прохсров,Т. н.Ззрина ва боапалзр).
Тилшукослякда эпистоляр яакрнинг мохжгги тула ооттб берилмагая-лнги ту£айля олямлар у ^аада фякр бялдярганларида турли атамалар-ня «уллайдалар. Эпистоляр лаяр масалася бялан шуруллангая тилшунсс Т.П.Зорина В.Д.Левини2нг токаря бялан тани-пар экая.укинг беп бет-да J4 хил атама (эпистоляр форма, эплстоляр манера, эплстоляр стиль) -галатганлигяшшг гувоз^я буладя ва бу ва^тга кадар бу атаманинг мохяятикя ифодаловчя акпч бяр туиунчанянг йуцлига шундай rzwа-хялликлар.атамаларня тартпбсиз ¡фтлашарга олиб келаяптя дегая хулоса такарадя^ Эпистоляр аанрая мустакял услуб сяфатяяа мавжуд •дэб хяссблайдяган тялпуносларнинг купчяляги унга турля хял ёзиг-малар,хукдаликлар,хатларга хос булган услуб деб. нарайдалар.
Эпистоляр яанрнинг урганяш объекта ха-чяда с Уз притилдан аввал "эппстоляр" сузянинг маъкосяга эзтябор бера&шк.Зплсталяр-грекча суз буляб, нома, хат детан маъноларня англатади.Деиак,эпистоляр лаяр доярасяга факатгина кисилар орасида ззма ало та уркатаа вссн-тася хясоблангая хатларнягяна кирятиш мушсн.Йшстатар яанр ва унинг ургакяп объектя хак,ида фякр кгятган олякларнииг бярортася хам хатларнянг ана шу яанр екя услубда ёзялганлягига эъгироз бил-дирмаганлар.Хатникг асосяй вазвЬася икки журрсфяй ну^тада зоЗлащ-ган.узаро юзма-юз утириб фякр алмашял имконяятига эга булмаган кишлар орасяда алоадяи таъмянлашдак иборат. Баъзя олимлар эпистолу жанр доярасида урганиш лозим деб хясоблагая хотираларРха~. барлар.хундаликлар ьулланяш доярася,баяарадяган вазифася.лянгво-стялястян тузялятпяга кура хатлардан фард дилади ва улар эшгстоляр аанр доярасяга кярмайдя.
I.Зорина Т.П. К проблеме эпистолярного жанра.- Ученое запяски
'.ШВЬЛ да.М.Тореза. -Москва, 1970.-С.38-44. •
Баъзи тилгунос слимлар эпистоляр жанрня расмий иш-цорсзларк услубяга .(Т.Н. Зорина,Т.Г&гошев,?.КЛ\унруров,С.Каршов,Т.Курбонов), бощалари пуйлишгстик у с луб га (С.М.1Уревич)',яна бир гурух олим-лар эсе маишй уолубга (М.Н.Кожгаа.А.И.'Чиялк-Полейко) тегтии деб зугсовлаЗдалар. Эпистодад? яанр тюшинг вазтйавиЗ услубх'ри бл-лан я!■;"!: алоцада булганлип; туфайли у ёхи бу уолубга хос хусу-слятлар хатлар.та уз ак'синк тоглта мусган. Диссертацияда эпистоляр ьаирнинг ургантгл объекта булган хатлар Ззллит каксади.вазифаси, гфиаитя дойра сч га кура чуЗидаш турларга буллб урганшгган: Г.Расмпй-иш хатлари;2.Г1ублзп1!стет. хатлар;З.Хусусий-расмий хатлар; ".."усускй хатлар:а)бадлв& хаглар;б)каязи5-инт1Ш хатлар.
?ас;.ий мазыундагп хатлар расмий муносабатларда ¡фшанада.У расмт'й "¡п-^огозлар*' углуби' талабларпга казоб берилл керак.Бадаий фсркада озилгаи хатлар бадикЯ услубга,счик хатлар публицистик уолубга алоедцордйр. Иаяойй-онтвм зсзрантеридаги хатларда сузлалув услубз зламентлари куплаб учрапди. Лекпн хатквнг айрим -¿урларига хос булган бу хуеу.иятларга асосланиб,эпистоляр яанркп сузлаиув у с луб л ёки публпсстик услуб доирасига кириташга асос була одмай-дп.Хат турларидан у Зкг бу услубда елоэд воситаси сифатида фойда-ланилса-да.хатнинг хаша турлари учук хос булган хусусшяглар, архитектоникакзнг.алона догтрасикикг, бажарадп ган вазкфаникг уму-ийлзгпга' кура эпистоляр аанрнн расмий ■вш-чорозларп' услуби дотра-спдап; мустакда занр сифатида карат мушшн.
II боб -"Эпистоляр яанрникг лексзк-семантик хусусиятлари" Дбб номланган.Бу боб эпистоляр аанр лексткасида турли тзлларга огд лекеик цатдашщршшг, вульгаризм, варваризм,взфеиизи каби лек сек хурухларкянг- тал тасЕпрнЯ воситаларшшнг зуианил имкошгятларинз урганяшга багашавган. ■
■Злистодяг заяр лексакасгда туряа ёсзагя хае хьд касс? за ха-caitTGD эгал^раягнг яндязядуад тил хуоугвлтяарг уз с::спни тспадз. Нунлнг у~Г)"н магтусз за уолуаай' таласга afpa эпястоляэ яанр доота-ззла туоли леясвк :уруз;лар с^ллаааля.^аизий характзрдагз zatsapaa умумястаъмол лзксаяася acooi'i урян эгаллайла.Зу ха-глардг cyrsrafíya услубяга хсс булгак дяалзятал характардагг сузлар лпяатзляа. улар хдтязнг соддэ сулдгзни тзыталаб хат матяяга ногасггайляк -гу-■глш: о^радп. гасмзг! ?.«лгч771дагя хатлазда зсз .-атсз-»! лвхсякага оа:; г/ата- дздатжт- улар эмсгоона^-чксяозссяаяпсдаЕ хзля ст-
. уз \:а-шс<г>:да -хтгтлнадд яа засмг.5ляк буйгага эгалзгз еда? хат-•::••:•? тслапядзи аясаляо ттрадд. .-асиай-*в хатлазтт .токспкас":^ •.ас;.г.:::-хтязстлар, г: :сг?озлаРзга твгпплз .:улгак сузззо ?ss~
г:лля.:!анз-тятяг гзэ хял зуляс: хаг лексзкасянзнг гапг-саганг „.uro *злг:г.Х7оус;г2-рас!Ж? хаслатз ззтзлок^-огзояй.^лгг!. ..•здакг* ссхалаягя анамалас-зз кэяг rcairoao ' liar.
лт ¡луалжйя сКй адрвсаткяпг яасозга озд томсздзря хат иатнзгэ худланялган касззй атамаяаг вссятасяда äps-яб оерзладя. -iycycjnt хатларда асссаа, яккя киггошнг хасби за хаётяга алсхада- ззхатдар >р:ттялса. хуоуояй-расипЗ хатларда эоа иуаллзйЕЯнг ,1трлара кутсляп 'лакхаатларяга мое буляб.уняа зплаб хихаряш.-хора гаакядозязй:.¿ан за маданиятнпнг муадягф sa одна хазти .фаолиятзга адокадор тйлон-ларя уз аксяня тсяадя.
Маълумкя.хар зяр мяллат атрейлдагя боша миядатдатз езлан гтрлг: сохаларда алзха ;cr„i/at тургб.муетакпл гавягала рязожшна елмайдз. Миллатаар.халклар ¿ртасядагя узаро сязсяй.зхтзссзгй па мадашд: алехалар ривояланггя катязаепда мшизЗ ттаяар якгя стзлас хзсо<1гхг 5сЗпй22.нвлгатларйинг ^»-лзедакгп: "т^ткхл гмканпжкагз ггагзагз. .. тстзляз заня дакеггхаогЕЯ ттзатгзнаэтзгз -"^."х тзддгз. чегз.'л..
бозиартша ва кейикгя ваълум йалларда бошзд тюкарнжнг сезхларли ядрахада та-ьсир »углгаклиптаг хурашга.Асримвз бсшлархда Ззилган хатлар лексикаскда араб,форе-тохах тиллархга оид сузлар хул уч-раЗди.Еу Охр томсндан арабларнлкг сртимизст босиб олишларя ната-жаскда араб тиленинг та^сирх узоц даврларгача чуздлишн бялак, згххнче тшсадав араб ва Форс- тожих пиларкникг расмий доиралар-да.ёзыа алабиётда чулланяая хе&гагн аерларгача давсм этиб хел-гыилги бала в борлжкдяр.Умуман.арабча.^орс-тояикча сузларканг хатларда Ца2 мивдорда Куллаязгип куаютЪнинг пу твлларни билиш двраяасигн хайда ку «¡шгатлар ваквлларх бялаа терряториал жих;ат-две игй даражада ядян хойлаиганлиггга хам борлих булиб хисобла-ВЁДС.
Асрикхз бопшаридан тор гиб 1925 Еилларгача Ззалган хатлар иат-нкда тнтарча, оэарбайхокчаугурхча сузлар хаи 5аол «улланган.Бу, алоатта.ку тжллар вгкшиаринкнг юртимизга иатбуотчи,журналист охватив хуплаб кхряб хелвшдарн.рузноиа ва оЙномЕларшгаг шу тхл-ларда «афт ва йу т;ол узбек зи&яхларж тклкга иаълум дарахада твъсжр яурсатгаялжгж бхдан бордих.Бу даврда §змган хатлар леХ-сххаотда яжуэш1*,яофлая,тгура1Г.толтя,щёт&т,щхела",*й&ат1'', "8зак","дй","бора* хаби татарча сузлар хаторн "афандж"."вералар", "улан*,"уладщр", "кечараи","чахдврям","мороза","вор","йстаор" хабя озарба&ховга-$зрхча сузлар хам учрайда.Бу хол щу тилларга охд лехсхх хатламнвнг иа-ьлум муддат халх ховлж гили га урпатаа боила-танхкгкнх хурсатаднЛлар галшсгзда ыаъяуы йхлтарпша амалда бу-. лжб.хейжЕгв вияларда Ззхлтан хатларда учрамайдх.
Асршоге боыарида ёзхлган хатлар лехсихасзпшнг ранг- баранки гх.хънж узбех,араб.5орс- тозях пилархга охд сузларнгаг хоришх ."{улланяшк, .лжларгхнг адрееатга эа одлехга шщгя у*зга бглаг бог
ланягэ габз аерлар дано«?ла е&хаигиангая.пухтЕлангап.адттй
гуся га хяраб цоггаз аиъааава! нсгрмаларга рзоя ндлзнзгст белая характерлаяса.русча байна-глшзл суаларазнг -чулланзппя эса вртямязнянг чор Ро^схяея тсуотадак бссяб оляяяпя билан Сорлзг;-дзр.Россая ва респуйлкаакзз уртасгда турлг аяоязларнпнг рявся-лангся.рус рузнсааяарзнлнг узбек тяляда хаз» чзюта руп тахага оид сузларнянг узбек стля лекслзсасяззя иустахяаи уряя олнзи учуа зам-/н з;озарлаган. Бу лаврла таяииязга кяряб яэлган ни грятзп.^сг. за жоря^.савгьят за кадааият,спорт хабя ссхаларга сид суэлар хат-лар штнядд хаи уз язодасязя топган. 1атдарла узбек тзляда нанзуд булган ^упгякз сузлар урняда уларшгзг русча хурянзгалзря гур-вуро-на иагааталиб.баъзи уряяларда бузяб зулланзлгзн.Упа дайр учуа яао бя1,асляла салбяЗ хосзса хясобланган бу х;олат талхачда *аог ^л-ланувчя куплаб сузларнянг ясте-чюлдан чзязй ползпгяга сабаб Сфтт.
Узбек тяляга Давла? тилг макомг бернзгашан сунг ва%гуа даз?-лар асте-ьмолдая тан^б долган сузларяяяг яла ^уллаяа боюаши ха?-лар матезга хам зузгг тагганадя. .'¿а?;алан, не • :сяснер уряадз язфага-хур,газета урняда рузнома.зуряал ур:эда оЗнома. огбжтэт-.аодхсз урняда за*оа хухалагн,совхоз урняда двадат хузалягя хабялар.Ву х;олат таламязнакг уз ыавкеинж тзжлаб олаЗттанлггянг яурсатузча язобяЗ ходясадар.
Эпястодяр Заир лежсжхасзда вуяъгзрзгаыар хаи яаълуя бзр гу-рухяя тшшсжл цалада. Зпгстсляр заяр сузлашув услубя сялаз ятан аловдла булганлнгя ту£айлз кяхишфнгнг кундаляз хаЗт тгвза.ат-рсфдатя хаияларга.Есчэа-^одасаларга булгая згаобай 5зя езлбиЗ му-аосабатяарн узар тамояидан Занятая хжгларда хам акс э-аиш.лаг нуалля^я
^гппг ааавлиганз зульгзр еуздар еряажгз
жанр лексикасида адресат шахсига паратилган вульгарззмлар учрь-иайди.Хат■ куаллвйя адресатга узи хикоя «илаётгаг5 кишиларга бул. гак салбий мувосаоапзнг оглдирдмв, уш язгаларникг хаксрамв cys-ларияи осл хслада адэссатга етказишда вульгар еузлардак фойдаль-яагк.Хозясгг даврда ёзплган хатлар матнпла вул-гарйаняар худа кам учрайж.Уларна 1940-1945 ёилларда ёзплган хатларда кунлаб уч-ратао кумккн.Бу йглларга ёаилган хачларда муаляпфияаг немис-фа-~r:.cz боютацталарйгг булган найсаот 'боскзшчв,фааасг.ла-ьнатн,аб-лгг., бандит. 1ввс2и,огга:яс?р,23Лдод, сволочь.Зкртнич.вахпяй,ет.ет-S3V4S.газакда" кабв зуяьгаризмлар воснтасяда афодалаигап. Улар урупдан кейгагк дацрда ёзалгак хатлар лексакасида учрамайдв.дежи:, уларни фагшт уша даврда ёзилган хатаар декозхаса учун хос вульгарнзмяар дзйав муыкик. '
Наг ».¡уаллифи уз фикрларини адресатга орир бошайдиган.хукгли-га тегсайдпгаз тарзда.пардалз сузлар восятасида ифодалашга хара-кат кидала.Бу бир томондак муаялифнинг паданаята да?а.-гаси билан, зккакча томокдан ь~аллаф-адресат ьтунссабати билан борлвд.лат му-аллифининг уз фпкрларики вфодалаж ыахорати унинг тилимазда мав-гу~ булган зв^еигамаардан фойдвланигпда хек курзнади. Хатларда :;:пп:ларнянг жишоштй холатг, калган лиги бялая Роглш; булган- "тпр-нэзда зор","нулори отар" кабг,эр-хогпнликда ттфодалогчи "рафика", "ттрггуи ургорк","укр йулдоап","ханак" каоз звфемпзмлар учрайда. аукгЕГЗвк.куаялпфниЕг яаобий нуносабаттш ввлдарувча "казо калла *"; "гсалск будда","вафот этдп'\паламдан утди", "гулдай сулдя" каод вь салбий /.туносабатшд афздаловч-т "ер тпззади","у дунёга «укатят".
Ч5ргтдам кайа эвфемаамлар хам :фиашглгак.Хатларда эв-?--.-;-тЕзмлар'жп1г чуз£аш*пз кувллвф нутеанн оезайдЕ.фвкрнг афодаяаш-д:; ггпюгдшс тугдарувчг какофемззшшр билан осглид хслатларга оа* -
хам оераяи дегав хулоеага катай мумкин.
Диссертапияда ткд тасвирий восгтадаргнзшг хатларда ц^гтаняи. змкокнятларг хахида хам кенг фикр гозтндадп. латда саёк килпкгаг. фикрларнинг адресам® муаллнй кахсадгга кос холла етказилигидо • за 711га адресе? эмаионал. муносасаяшшг уйгоки-пида тзляияг тас-зяриа всситалари иухпм роль уйнайда.Уетснишм вз метафоралар► acocan, дусусяй ва хусусй-раскйК. хатларда луп хуляанада. латларда '.'ета^Ьранкнг с одна ва кенгайгая паклдгги куринишларя учрайдя. Содда яаклдаги гяетазоралар сузлан ташкал 70Еадг:£угонаига
":пяла эдлсам -чутулакзн" деб »иитст. Ртам хам, снах хам бзр-бяра-дан зах sn. каоплат;. Хатларда иетафорашгсг "у? очш нуктаск", "занго-рп -кран"," ох олтан"."бгр парча зт" каба куриппалари хач булиб. • улар кеягайгак метафсралардяр.
Латдарда иетафсралар кабя метояяимяар хам фазл хуяланадв. Латларда асар номи урнада- упа асар муагифпкннг нома.бзрор предке тяякг утгушй нош урнада унинг турим? курсатувчи белги кала, хасалляк ног.тт урйида унинг белигсп ва ранга балан борлих булгак, сузлашув нуткига хос- ноют яуллангак хслятлар утсайди.-Хазгатя гаэсрйн? ё укатан % радио тудагаларюа ^улогига чалинган булса херах- Ьдаолларамиз ута-балан 5 та "таг-:" за бятта узяпрар туика каяк raso тавгалях. Osan ва укам сатзак отлап сгрядп.
лусусяй характердаги хатларда муаллзЬ томсназан хакоя юдина-зггак фахрларна тасвврли. ооразлн лйодалавдЕ, здатетлар ва ysaaszr-л-ар хам иптарох этадв. Эаатетлар асосак.хатнинг мукадаика хгскгд*.
гтоайдд;Курглвмтанг энг зпнаса -севгилим SaprSara! Глтглгатой хахжилатя"« -Ахмад ва Нура!
Улнтзтй-интим хатларда дэярда хар бар нурогаат эпитетлзр бзлан 'г~.~.апзх:'.j У";" -,'texapsM? Гдк бати:.:, гттик яанстам. гтч стга'
тз,'.Фотя.Мохирам?
Хатларда ухпатяшш юзага колтирувчи"каби"■ва "с;:нгарп" кумак-чиларя хам куллаяиб.улар.асосан.бадшй формада ёзилган хатларда учрайдя.Хусусяй Еа хусусий-расмий хатларда -дек,-дай хаби грамматик воситалар ёрдамида яоалган ухшатяпшар хулланадя: Таниыни аллакима утдэк куйдпргандек булда.Лекзн хамон юролмайман.нара-зстда глзхлангавзкк зтибман яабилар.
.'.¡уаллгйнякг адресатга шгаиг.хиноя ва кзсатаклари хатларда этояяя зсситасяда пфодаланадп.Мазлшй-детям хатларда ирония веток, зягял формада.бадаиЯ хатларда эса мазмунак кучли булган яутлла-лар восатаояда ифодаланади.Ирония публзпястих (очгсО хатларда янада кучли,экора формада ако этадаЛусусяй хатларда ирония куп-рок ууалляф ва адресат хаётянинг машет:'! томонларига алокадор оу лса,очях хатларда у биргина адресатзгаггина эмас,балки яамяят хаётзнинг хам маълум томонларини узяда акс эттирадн.Бу хатларда яуадлпф одсб-ахлох билан борлш? умумий нермалардак четга чиккад-длкка харалат ¡аиади.Очик хатларда адресатнинг ижобий ёки салбий хусузиятларя арокиянинг гурли куринислари орхали очиб бериладс. "уаллифнянг адресат характерядага.фикрлаши.билим дараласи зки .тшдагя камчюткяардан кенг яамоатчилпккз х;ам хабардор кшгашда сарказлгдан фойдаланиш кузаталада. Сарказм _а муалли^нинг адресат-га салбий мупосабатда эканлигя аник с?зхлиб туради.Унинг йикр-ларз устгр исте^зо.аччвд та^на ва захархакда кул гига Эуррилган буладя. Хатларда адресатнинг аисмоний камчиликларядан хулянмайди. Сарказмня куллашда муалли5нянг бплим савияся.фикрлаш докраси -лгесатдаа устун эканляги сезилиб турадя.
-"Эпястоляр занрнинг грамматик хусусиятларя" деб номлан- .
ган.:Сатларда эяигтоляр яанрнинг морфелогик ва синтактик хусусият-;
ларя уз аксиня толади.Эпистоляр аанрда мустадял с уз туркумларя-дая отлар куп кулланади.Бунинг сабабини дуйядагяча язсхлап муы-кш:
Х.Хатлар монологик характерга эга булганлигя учун уларда нарса
ва ходясалар®1 адресатга аник; курсатка кмконияти Яуц.Сузлашув
услубида бу ямконяят мавжудлига учун олмошар куп цулланадз.
Муаллзф адресатга кишилар.нарсалар.водеа-ходисалар туррисида фа-
кат тасзирлаи ордаля хабар,маълумот бериши мумкян.
2.Хусусий хатларда атодлтт стлар куп угоайдя.Расш2,хусусяЯ-рас-
гяй.очяц хатларда муаллпф ва адресатнянг узаро таниш бутиш та-
лаб этилмайдя.Хусусяй хатлзр эса узаро таниш.оилавиЯ.касблй ва
бопда жихатлардан'ядин булган кишялар орасида алода воситаси
спфатяда хязмат дилада.Пзма-юз еузлатп пнконияти булмаганлягя
учун глуаллиф узяга ва адресатга ядин кяшиларкянг ноьиарпни хат
бопяда сорликлариня.ятлариня сураб.хат охяряда эса улар га салом
етказязия сураб тилга оладя.
Лассертапяяда от суз туркуминпяг кэляшк.эгаляк ва кушшк
категорияларншгаг услубяй хусусиятларя туррнсида кенг фякр ири-
тиладя.Келишк душимчатаринянг хатларда дулланяшя узига хос ху-
сусяятларга зга.Масалан.хозирги узбек .тяляда даратдич келяшгя-
яянг -нинг формася узяяянг турт хил куряяипяга (0 (белгясяз},
-ни,-янг,-н) эга.Бу курянишлардан -н формася поэтик нуткда,-ни
формася эса сузлашув нуткяга хосдяр. луеуеий хатларда даратдич
.-"лииигянянг -н фогмасядан ташдаря хар учала к£ринизгг хам дул-
ланадя.Расмяй иш-дорозларига алодадо? хатларда эса караткяч ке-
лишягянянг фадат изски -белгялн за белгясяз формаларп дуллакадя.
1\аратдич кёляшягянянг белгясяз дуллашяшт кугзнча услуб талабя
бялан булади. Расмяй мазмундага хатларда хелиагк г^щгачалнрииг
пнаатяшда адабий тпл нормаларяга ряоя дялгнади.Очпд ва гусугтЯ-
бадииЯ хатларда хам dy холат хузаталада.Маяший-интим хатларда эсг здабл2-тял нормаларидан чеканис холлара учрайда.
Хатларда тущум,аунал^,урпн,чжда келишахларининг хулланиши-да хам Tvpra холатлар мавжуд.?асмий мазмундага хатларда келятшх кугамчаларя адабий тал нормалавяга мсс равишва «улланаяи. Хусуетй характсрдагз хатлардг эса асуналзз халяшга куипмчасз урнада урзн.ттаум хелаязга куяамчасз урнида эса жуналпш х&ташгг яу-аамчаса хуллзнган уряклар хай учраЗдя. латлараа сузлаяув нутпт ХЗСЗрЗ С93ИЛ23 турадг:.
Сталях :-:у~-.тч5лар:!н:п-:г хулланиаяда хаы узяга хссляклап кузг-i гааланаш.гу хслат.асосан.эгалак хузапаларанилг аахсла? о-г-•длмаааС хулланжида хуранада.Зундзя тагжарг.згала:: хдаларда aspseasra здюоай дгуносаоа-г.аурмат. хаемая- раамаЗлгг. ган-ганазсрлаз,хазк-харинясзлаа хаса маькс аозихлах-таряна хам гроза-лагда Аптт.ксгн. Лудда гунгнгдех -лар ауетичасз хатларда хугаакне : то о далаадаи тагхари хурма т, тахмак. адчан г. хакся, куч aü rapas .оурт-гзэаз, тазкздяаз xadn маъноларда хам зуяланжш мумхяк.
Лат муалдзфа ва адрэсатнинг рухяй холатларгна айодалаада.ат-рофдагг узгарлЕларга.кааалар за нарсаларга;зокеа-ходисалаэга иу-,::;caáa т озлдаряшда феълнинг шхс. с он, хурмах категорзялари ва кайлнг билдирувчи -формалари куп хутаанада.Расмпй мазмундага хатларда хупанча I шахе бярлага Эка купли га урнида шахе бяалагн Зяя хупдигя хутычалари хуллакада.Баринчи шахе Сярлигиникг зун-zzA тарзда а^одалашаин расшйГ хатларда о дат туоига кариб холган. Л'/нда муаддизлар хамтаргклих калив махоадяаа иу усулнн хулдай-:алаа.?2саза, дусусай-расмай,очих хатларда II чахенинг бирляк
г/лланкалха. 1усусий хатларда яахс кушшчгларгяз хуллаа-»га.сялага-.t акиклзга,хави-гсгзяшгеплага.танизг-го-
таняпшяги *аг.т дясобга олинади.Бундан тахдаря хатларда феълшгаг ггайлни билдирувчи -са,-са -ар4- эди кабл формалари х;ам куп дул-ланадя.Бу форглаларня дуллаш билан муаллзф уз срзу-истагяшмлаъ-лум бяр япня баяариш учун узя хат йуллаётган яой ёки шахски ха-ракатга чакяряш каби маънолар ифодаланадя.Расмяй хатларда -сян формасини дабул днлган фе-чткар буйруд ка^носяня ифодалаб.уларга -ки,-кя:л дтаггеаларя душилмаЗдп.Хусусяй хатларда эса купчиллк хслларда муздддяма дисмяда бу цуашкчалар йаол оттирок этади.Хатларда -сяк форкали фе-чллар кечярим сураияи яфодаловчя сузларга дупялганда матнга тантанаворлик.кутгрянки кайфият рухнни кяри-тэди.Муалляф ва адресат мук о саба тик:: вфодалаида -сан формаля феад-лар ястак.зуо, тялак маъяояарзня хаи бялдвроти кушспн.
РасшЗ зш-хатаарида оахсня билдггувчя "сиз" олмошинпнг кейян-' ги йялларда ода? тусяга кяряб долга:-: тарзда.яьни боз харф бялак азидяпи норма сяфатида датъяйлашиб :;олган. "Сиз" олиошнянг бои харф бялак бошлакиш бир тамондан куадллфнянг адресатга булгак зсурматини пфодаласа.яккнячя.томонда:-: адресатнянг хатда баён ди-линган фякрлар-фактларга е.: с батан Еэчобгарлигя.ыасьулляти хясся-ня янада оширадг.
Хусусий хатлар кяпийшрнянг турмузя.япап пароитя,с:ор.тагв,яш-ларя бялан боглид булганлигя учун у:арда сузлашуз ус.-убига хос хусусяятлар кучля булади.Лэкяк уларда сузлацув услубяга хос бул-ган суз-гашхар.параллелязцлар.тулндгнэ гаплар,реплика гаплар дул-".зшмкайди.'Сузлатаув услубяда богловчясяз гаплар,зргааган фзгга гаплар куп нпиатялса.эпястаип жанрда борланган душа гап-шр к^п учрайдя. Ра сияй хатларда дагак ва буЗруд гаплар,хусусиЯ атларда эса дарах ва сурод гаплар куп дулланадя."алтд булакля 'аглар хатнякг хамма. турларяда учрайди.Лекян хусуспй хатларда
уларнинг хатнинг бошвд турларига нисбатан кугтрох хулланиш куза-тялэдя.Бу асосан,хатнинг муцаддима ва хотима хясмида купрох куз-га тапланади.Хат бошяда муаллиф адресагдак сорлиги.ишшри.атро-фидаги кишлар.танишлар.хариндот-урурларнинг сорлиги ва х;аёти хахяда с Ураган да ушиц б$яакли гапяардая фойдалакадн. Хатнинг мухадяяма ва хотима кнсмларида келган уших булаклар купннча атоида оглардан ташкил топадя ва сано>ет яфодалайди:Сизга ва бошха уртокларга фарроналик дустларингяз Исмсюпюн Тухтасинов-дая,Акрааяон 1&мбаровдан,Султонали йегояловдан.Мамадали Муродов-даа да« саломлар! йлон,Бекжш,Суш за Гулрангня каттяк утхяб хсяаяая.
Еаъзан уташХ булаклар умумлагатирувча вазяфасяда кзлиб.жам-ляхнз бялдарувчи "хаммася" сузя Зрдамхца хам афодаланпш !лумкян. "лтларда уюшях булакларнянг хар бяря "4ки улардан .биржнпнг грамматик Борман гни хабул гуляли баён килгкаётган фикрнинг логик-грамматих ва услубий хусусяятлари билая борлик, буляб хисоблаиади. Ушяд булакларнянг энг охяргясяга хупплган грамматик цушимча упгач булакларнинг хаммасяга тегишля ^улиб хисобланади.Хатларда . утич булаклардан фойдаланип муаллиф лзкрини ихчам тарзда ифо-далапга ёрдам беради.Улар орасида борловчилардан урянля фойдала-няп эса услуб равонлигини таъиянлайди.
лат куалжйининг уз фякрянянг адресатга тулях тушунарля були-я1яя таългянлап учун интялиш хатда кярямаларнянг хулланииига зссс булади.Киритмалар хатнинг хамма турларида учрайди ва маъно а:-:глатяаи,хулланяи михдорига кура бир-биридан фарх даадя.Киряч-халаз узя яртирок этган гапга мантихач борланган буладя.Расмий ,\:аа'.гунлапт хатл-рда киряшалар хатдаге йактларни изохлаш.парх-лаз,аняхллклар хиритятп.фактлар олангаа маяСаларня адресатга кул-
ЯлыяЯ ма^олалар тупламя.Саиарчанд:Сам1!7 нашри,1989.-Б.64-67.
З.Зпистоляр занр ва функционал услуб.-Бадиий адабиёт ва адабий ттл масалаларя.СамДУ эп филолог олимларининг илмий маколалари кашуи. -СамаркандД991. -Б. 21-27.
Р Е 3,Ю М Е
Данное диссертационное исследование посвящено изучению языка и стилевых особенностей эпистолярного жанра, одному из малоизученных и спорных вопросов языкознания. Композиционное строение диссертация составляет Еведение, три главы, заключение и список литература .
Бо введении диссертационной работы с научной точки зрения обосновывается актуальность темы, необходимость ее изучения как объекта ■ отдельного .исследования и определяется теоретическое и практическое значение исследования.
Первая глава диссертации называется "гаассификация функциональных стилей и вопрос эпистолярного жанра". В этой главе рассуждается о различных классификациях функциональных стилей в узбекской языкознании, тюркологии, русс кок языкознании и об отношениях уче шх к вопросу эпистолярного жанр. Письма, которые должны изучаться в рамках гпкстолярного жанра, исходя из функциональной специфики разде- . хвятся на такие вида как, официальное, лично-официальные, личные, публицистические. И основное внимание уделено на их специфические особенности, отношен/" к функциональным стилям.
Во Еторой глаге.диссертации "Лзксико-семантические особенности •эпис-голярного жанр" на основе примеров взятах из писем доказывается нахождение арабских, перейдско-таджикских, татарских, азербайд-алнеко-турецких, русских пластов лексики эпистолярного жанра в употреблении с качала века до иаиих дней. Анализируется связанность выбо ра и употребления слова с Еозрастон пишущего, а степень употребитель носг»! профессиональных терминов с профессией автора-или адреоата. А тада.ч в данной главе изложены результаты исследований употребления • вульгаризхов,,.'варварзиоз, изобразительных средств языка и выполнения им;? стилистических функций з письмах.
В третьей главе "Грамматические особенности эпистолярного жанра"мречь вдет о морфологических и синтаксических особенностях эпистолярного жанра. В ней говорятся о супciosax значениях и стилистических особенностях частей речи, грамматических категорий. На основе примеров указывается на определение функционально-стилевые задачи однородных членов, вводных слов а предложений в виде приложений, а та юсе на порядок слова в письюх.
В заклвчительной части диссертаций подведены итоги исследования, изложены выводы диссертанта в отксзении языка и стилевых особенностей эпистолярного жанра.
Основное содержание диссертации осажено в трех научных статьях ив одном учебпОм пособии.
SUH К Л R Y
The present dissertation deals wit! the characteristics of the language and style of epistolary, genre," ehieh is. considered to be debatable and untonehed in linguistics. It consists of an intra— taction -three chapters, a conclusion szi a reference list .
In the introdactory ?art. the topical urgency of the problea, the necessity of its being studied £roi, a scientific point of view are based and its theoretical sad practical value is given.
The first chapter of the dissertation ie entitled' "the functions! style classification and the epistolary genre subject». In this chapter is discussed about different classifications of functional styles in Uzbek linguistics, tcriologjr* Bussicn linguistics and about refferen.ee of scientific-fee t: -the epistolary genre, letters which based on episto-specific derides en such types as: official personally-official, personal, rablicietic. And special attention is given to their specific specialities, refferena to functional styles.
2be second chapter of dissertatiecis "Lexico-sea antic characteristic» of -the epistolary genre" on ¿»sis of evsaples taken fron letters proves the existence of Arsbic, Sersion-Tadjik, lata г, Azerbaijan and Bassies layers of levie ef epistolary genre in usage free the beginin, of the centory attUl sow«d«ye. Analiziny toe connection of choice end usage eg мгв «1th ■ ege of person
who 13 writing, andalevet of used of professional termins with the professional of author or addressee. And this chapter gives the result of regearch, the usage of vulgarians, barbarisms, representational means of language and doing with them of stylistic functions in letters.
The third chapter is "The grammatical characteristics of the epistolary genre1« orpholopical and syntactic characteristics is given here. Eice and stylistic characteristics of parts of speech grammatical categories are tiscussed. tfith the Ihelp of examples it is ohown cetain functional-stylistic tasks of similar parts, parenthesises and sentences in foras of apposition, and word order as well.
And in the conclusion part of dissertation is made results of reesarcii, broughl inference of dissertator refferint to the language and stylistic characteristics of epistolary genre.