автореферат диссертации по филологии, специальность ВАК РФ 10.01.03
диссертация на тему: Концепция личности женщины в любовно-романтических поэмах XI-XII вв.

Текст диссертации на тему "Концепция личности женщины в любовно-романтических поэмах XI-XII вв."

ва80рати жойш то^икисгон

ДОНЙШЩИ ДАВЯАГИЙ омйгорщ точ^кисгон

БА НОМИ К'. ^ураев.

КАРИМОВ С А $ А Р Б Е К

^АКИМОВИЧ

КОНСШСШй мшяги зан ДАР ДООГОГОрИ шш)йи РОМАНТИКЙИ АОРХрй Х1-ХП

ШТНСОС - ю.01.03 - АДАЫ#ГЙ МАМСЖИКЙ НАВИ ХОРй^Й /адабийи тоъщ/

Р И С О Ж А

ВАРОЙ ДАЙшТЙ тщи шт НОМЗАДИ ШШй «ологш

д/ШАНБЕ~Х996

МУНДАРКЧА

M I А Д Д И M A ......... ............. 3 - lo

Б О Б И 1. Маоъадаи шк дар достойной ийщи-рамантикии аор>;ои II - aII ............... 16-32

Б О Б И XI. Жусу сиятаОЕ $юявии образи завой дар

доотон^о...........................33-104

i

Б О Б И III. Шащмш воомтахри бадей дар офаридаяи

образи заяхо .....................105 ~ 137

á ОТ И M А ................г........ ¥. 138-142

Еуихати адабиёти иотифодаВДа .......... 143 - 15®

МУДАДДИМА

Назми оламшумули адабиёти форсу тоцик бо нобигазфи воломадо-ми худ хдмеша ва дар хдма давр далби дустдорони каломи бадеъро ба ваод оварда,намояндагони он дар тули дарнх;о аз худ осори бой ва диматбахри адабие бодй мондаанд, ки диддати шардшиноеони Шарду Гарбро беш аз пеш ба худ кашидааст.Доир ба масъалахри гуногуни адабиёти классикии форсу то^ик тандидоти зиёди илмй ба анцом расида , вале дар айни замон проблема ва масъалах;ои мухдми камомухтащуда ва хдлнощудае мавцуданд,ки мух;аддидони худро интизоранд.

Яке аз чунин масъалахри мухами таърихи адабиёти форсу то^ик тандиди жанри достонхри ищии романтикии асрхри Х1-ХП-ро ташкил меди^ад, ки дар ин бобат то имруз таддидотхри монографй ба миён наомадаанд.

Таърихи пайдоиши достойной индии романтикии форсу точдк ба эцо-диёти дахднакии халд алодаманд буда, баъзе сужетхри онхр х;ануз дар адабиёти тоисломии точрик ба назми китобй гузаштааст .Дар адди Ашкониён ва Сосониён дар байни халд афсонахри манзуми ошидонае , аз дабили "Заррина ва Стриангаус", "Зариадр ва Одатида" мавчуд буданд , ки як дисми онхрро дар асри чоруми пеш аз мелод нависан-да ва табиби юнонй Ктизиас цамъ намудааст. Таърихи адабиёти форсу точдк бисёр достойной ишдиеро медонад,ки дар онхр зимни сар-гузаштхри ошидонаи эпикй, х^ссиёти баланди лирикй, инсондустй, дахрнбинии фалсафй,адидаи ичз'имой ва панду хрлкматхр ифода ёфтаанд.

I. Т.Нёлде^з. ^амосаи миллии Эрон.Тарчумаи Бузург Алави, бо мудаддима ба далами Сайд Мафией. - Техрон, 1327, (р.3-4.

- 4 -

Достонхри "Золу Р^доба","Шжану Манижа","Рустаму Тахдоина", "Гаршоспу Катоюн"-и "Шо^нома"-и Фирдавсй аз ^амин цабиланд, ки дар оюф адуносибатхри самимии оищонаи и;ахрамони;о аввалин бор нак;ши худро ёфтаанд.

Дар аср^ои Х1~ХП,монанди доетощои "Вомицу Узро"-и Унсурй, "Варк;а ва Гулшо^"-и Айюн;й, "Вису Ромин"~и §ахриддини Гургони, "Хусравнома"~и Аттори Нишопурй, "Хусрав ва Ширин" ва "Лайлию Ма^-нун"-и Низомии Ганцавй,чанд до стони алох;идаи ипщии романтики таъ-лиф щудаанд.

Оид ба баъзе масъалахри достойной ишции романтикии адабиёти

т

асрх;ои XI-XII форсу то-цик дар асархри чудогонаи Е.С.бертельс ,

О о /1 Рч А

А.Н.Болдфев ,Й.С.Брагинский" Д.Мирзозода ,Н.Сайфиев ? Р.Ю.Алиев ва дигарон сухан рафтааст.Ошр то андозае баъзе муаммохри гоявию бадеии достойной ищии романтикии адабиёти ин давраро равгаан наму-даанд.

1. Е. С. Берте льс .История персидск о «таджикской лит ерату рг1-М.: Наука, 1960; Низами и Фузули. - М.:Наука,1962.

2.А.Н.Волдьфев.Адабиёти суфия.- Дар кит.Адабиёти форсу тоцик дар асрхри ХП-Х1У.-Душанбе :Дониш 1976, С,.215-240.

3.И.С.Брагинский.12 миниатюр.-М.:Художественная . лит.,1966.

4.Х.Мирзозода.Таърихи адабиёти тох$ик .Китоби 1,^исми 2.-Душанбе.: Маориф,19899 С. .213-339.

б.Н.Сайфиев.Достонсароии форсу тохщк дар асри Х1УДисми I,-Душанбе, 1983;К,исми 2.-Душанбе, 1989; До сто ни бостони мо Садои Шарк;, 1967, № I,

б.Р.Ю.Алиев.Легенда о Хосраве и Ширин в литературах народов Востока. -М. : Во сточная литература, 1960.

Олимону адабиётшино с о ни зикршуда дойр ба паад-хри гуногуни достойной ишдии романтики изгори адида карда боитанд х;ам,оид ба ма-дому шахсияти симои занон дар достондои ишдии романтикии адабиёти асрхри XI-XII таддидоти алодидае набурдаанд.Аз ин чрст,ки рисолаи мазкур мадз ба дямин масъала бахшида шудааст.

Пеш аз он ки мадсад ва вазифахри асосии рисоларо баён намоем, зарур донистем,ки то кадом андоза омухта шудани достойной ишдии романтикии асрхри XI-XII-po нитон ди*ем.

Диссаи "Вис ва Ромин" яке аз ёдгорихри дадимтарини халдхри эронинажод буда,то давраи Шахриддин Аеъади Гургонй ба забони пах;-лавй вучуд доштааст^.Соли таълифи достони "Вис ва Ромин" маълум нест,вале дар ин бора фикру адидадои мухталиф мавчудандЛунончи,

р о

Эдуард Броун ва А.Крвмский соли 1048-ро санаи таълифи достон ни-шон додаанд.Е.Э.Бертельс^ дар байни солкой 1042-1055 таълиф ёфтани онро дайд мекунад, вале аз руи над ли худи §ахриддини Гургонй маълум мешавад,ки асар дар охири соли 1042 ва аввали 1043 таълиф шудааст.

I .Дойр ба мазмуну мундарича ва хусусиятхри умумии "Вис ва Ромин" ниг. :Е.Э.Бэртельс. История персидско-таджикской литературь».~М. : изд.Восточной литератур^,1960, с„267-286;И.С.Брагинский. 12 миниатюр.- М.:изд.Художественная литература, 1966, q,.-132-146,

2. дгшЫ 6. f Я Шгоиш ш1огу 4 pe&$u>t;vi

р.« у ' <1 ' ' / - л

3.А.Крнмский.История персии,её литературу и дервишеской теософии, М. ,1914 , 6 . 418

4.Е.Э.Бертельс.История персидско-таджикской литератур^.- М.: Восточная литература, 1960, (• , 271.

Абдурахдоони Чомй дар бораи дар замони у ноёб будани достони

"Вис ва Ромин" гуфтааст: "Фахриддини Чурчрнй Рахдоатуллохда алайх; аз

амосил ва афозили рузгор буда, мизони камоли фазлу вацт ва шеъри

т

вай китоби "Вис ва Ромин " аст ва он дар ин рузгор ноёб."

"Вис ва Ромин"-и Шахриддини Гургонй нахустин намунаи мукаммали

достони ищии романтикиест , ки хусусиятхри мухдомтарини ин навъи

2

достонро дар худ тацасеум намудааст.

Достони "Вис ва Ромин " дар мамлакатх;ои Шарв;и мусулмонй чан-

дон шухрат пайдо накарда буд.Сабаби асосии ин , агар аз як тараф,

тан^иди беамони синфи х;оким бошад,аз тарафи дигар, дар он акс ёф -

тани баъзе одатх;ои пешазисломии мардуми эронинажо д мебошад. Во баста

ба ин бояд к;айд намуд , ки бисёр олимони аврупой ба асар бах;ои но-

дуруст додаанд.Чунончи , Т.Нёльцеке дар асари таддицотии худ дойр

ба достони "Вис ва Ромин" гуфтааст: "Дар достони "Вис ва Ромин"

лах;зах;ои мастиву айшу нуши зану шавхдр них;оят зиёд ва ба тарзи но-

мацбул тасвир шудаанд, ки ин х;одат в;имати эстетикию ахло^ии асарро

хеле паст кардааст."

Пицци низ а^идаи Графро, ки ба асар бах;ои баланд дода буд,ин-

4

кор карда , цимати эстетикию ахлоции асарро паст мещуморад.

Х.Нуриддин Абдурах^лони 'фШ.Бах;ористон.-Нашри Динд,13155 (в^ЮО.

2.Ш Дусейнзода. Баъзе к;айдх;о аз таърихи робитах;ои илмй ва адабй.-Дар кит.: Ш.%сейнзода.Вах;с ва анд еша. Душанбе. :Ирфон, 1964, в,.259.

3.И.О.Врагинекий.Из истории таджикской и персидской литератур.-М.:Наука, 1972«. £.284.

4.Ниг.:И.С.Брагинский, х;амон асар, 284-.

Соли 1949 асар ба забони гурч;й тарчума ва нашр шудааст , ки

ядр мудаддимаи он С.Иорданишвили ба достон бах;ои даддонй додааст:

"Гургонй дамасрони худро на ба воситаи образдой идеалй, балки ба

воситаи образдой даётиву реалистй таевир карда , камбудиву нудсон-

I

дои чрмеаи феодалиро pj/йрост фош намудааст."

Аммо бо вучуди ин , асар ба адли адаб маълум буд ва шоирони гузашта дар порчадои шеъриашон аз образдой диссаи "Вис ва Ромин"

ёд меоваранд.^атто ба давли Забехулло Сафо, "Низомй дам мунозироти

р

Хусрав Ва Ширинро аз мунозироти Вис ва Ромин бардоштаастУ~

"Вис ва Ромин" достонест , ки -ба гайр аз фаро гирифтащ во-деадои дадидии даври худ , дар бобати минбаъд дар таърихи адабиё-ти форсу то^ик инкишоф ёфтани достонхри ишдй таъсири амиде расони-дааст.Е.Э.Бзртельс дар ин бора чунии гуфтааст: "Офариниши "Вис ва Ромин"-и Фахриддини Гургонй давраи табаддулотест дар таърихи наз-ми эпикии форсу точдк.Пас аз он асаре мансуб ба эпоси дахрамонй, аз да били "Шоднома", ба вучуд омада натавонист ва достони романти-кие, ки аз анъанадои кудна барй шуда буд, ба роди инкишофи тозае ворид шуд.Аз ин лидоз муаллифи ин достон - Фахриддини Гургонй дар

о

таърихи адабиёти форсу точрик мавдеи намоёнро ишгол менамояд.

Дигар аз достондои ишдии романтикии адабиёти ин давра достони "Хусравнома"~и Фаридуддини Аттор аст.Дар адабиётшиносии тоцик оид ба эцодиёти Аттор , истисно аз асари А.Мудаммадхо'цаев "Мировоззрение Фаридаддина Аттора",таддидоти дигаре мавчуд нест.

I.Хдмон асар, в. 284.

2.3абе^улло Сафо.^амосасарой дар Эрон.-Тедрон,1324, &.320-321. 3.Е.Э.Зертельс.История персицско-таджикской литература, 6,286.

Соли 1990 бо ташаббуси Начмии Сайфи достони "Хусравнома"-и

I

Аттор тазщя ва даетраси мухлисони назми дилангези шоир гардид. Аз

олимони Эрон Сайд Нафисй дар асараш "Чусту^у дар ах;вол ва осори

2

Фаридуддини Аттори Нишопури" ва Ах^лад Сухдйлии Хонсори,ки аввалин

о

но шири ин достони шоир аст,'. ба эцодиёти Аттор бах;ои баланд дода-анд.Аз чумла Хонсорй таълифи "Хусравнома"~ро соли 1204 медонад. Мувофив;и маълумоти Аттор,"Хусравнома" як циссаи халк;й будааст,ки яке аз дустони шоир онро аз Вадри Ах;возй ном шахсе ба даст даро -вардааст.Мазмуни достон нишон медих;ад,ки таърихи пайдоиши он ба даврах;ои пешазисломй - ба даврахри хеле в;адим рафта мерасад. Пеш аз Аттор ин к;иссаро касе ба риштаи назм накашидааст.Аттор "Хусравнома" ном гузоштани достонро чунин ба цалам додааст: Пас аз ман дустонро бустон аст, Ки,алх;ак;,достоне дилситон аст. -Ш. номи хусравй руи заминро Них;одам ном "Хусравнома" инро.^

1.Фаридуддини Аттор.Хусравнома.Сомонгари матн Начщи Сайфй.-Душанбе:Ирфон,1990.

2.Сайд Нафисй.%стуч5? дар ах;вол ва осори Шаридуддини Аттори Нишопурй.- Техрон,1360.

3. "Хусравнома"-и Фаридуддин Абухрмид Мух;аммад ибни Абубакри Иброхрм Аттори Нишопурй. Бо тасх;ех; ва эх^гимоми Ах?лад Сухдйлии Хонсорй. -Тезфон,1339.

4.Фаридуддини Аттор."Хусравнома" Сомонгари матн Нацмии Сайфй.-Душанбе : йрфон, 1990, С.39 ( минбаъд щтибосхр аз х;амин нашр оварда мешаванд ).

Дар баъзе сарчашмахри баъдина ва таддщоти илми номи цостон

ба шаклхри "ГУду 3(урмуз", "Хурмузу Гул" , "Хусраву Гул" ва " Гулу

I

Хусрав" низ дучор меояд.

Аз баски "Хусравнома" то 3Çол тахрщлу тахдици илмй иадидааст, рисолаи мазкур х;алли ин масъаларо низ то андозае ба ух;да гирифтааст.

Достони дигаре,ки х;адафи тах^ив; н;арор додаем , "Варца ва Гулшох;"«и Айщист, ки аз зумраи достойной ищии романтикии адабиё-ти асрхри XI -XII ба шумор меравад.

Муаллифи ин достон - Айщй яке аз шоирони достонсарои асри XI форсу точдк буда,дар давраи хукмронии Султон Мах;муди Абулк;осим умр ба cap бурдааст.Баъзе аз мухдвдщфни Султон Махдоуди Абулцосим-ро Султон Махэдуди Газнавй ( 998 - 1030 ) мепиндоранд.Аз ин маълум мешавад, ки Айщй х;амасри Султон Махмуд будааст ва дар нимаи ав -вали асри XI дар цайди х;аёт будааст.

Асли достон аз манбаъх;ои арабй гирифта щудааст .Худи шоир дар ин бора чунин гуфтааст:

Чунин буд ин к,иссаи пура^б, Зи ахбори тозиву кутуби араб.

I.Ниг.: Ибни Юсуфи Шерозй.Шехристи китобхонаи Ма^лиси шурои миллй, чилди саввум. - Техрон, 1318-1321, С. 579-593 ; Сайд Нафисй.Таърихи назм ва наср дар Эрон,чилди аввал.- Техрон, 1340, G-, 115; Аттори Нишопурй.Хусравнома, С. 5 ; Мавлавй Абдулмуцтадир.Фехристи дастнависхри арабй ва форсии китобхонаи оммавии ориенталии БЬнкицур, чдлди I . - Калкатта, 1908 , е. 64.

Чунин хондам ин диссаи дилпазир ■

т

Зи ахбори тозиву кутби ^рир. Дар достон дар бораи саргузашти ищу ошидии ду дилдода -Вардаву Гулшод надл карда мешавад.

Достон бобдои зиёд дошта бошад дам,асосан аз се дисм иборат аст: I 5 Бани Шайба , ищи Вардаву Гулшод , цанг бо Бани Забба ;

2 ) сафари Варда ба Яман , саргузашт ва корнамоидои у дар он чр ;

3 ) сафари Варда ба Шом , мулодот бо шоди он сарзамин ва Гулшод.

Дар адабиётшиносии/ тоцик дойр ба ин достон таддидоте пайдо нест.Вале муаллифи "Таърихи адабиёти Эрон" Забехулло Сафо оид ба Айюдй ва достони 5? чунин маълумот додааст: "Аз ин шоир то ин аво -хир иттилоъе дар даст набуд.Дар худуди се сол пеш одой дуктур Ад-мади Оташ - устоди донишгоди Истамбул як маснавй бо номи " Варда ва Гулшод" аз у ёфт , ки шарди онро ба тавсия дар мадолаи худ бо номи " Як маснавии гумшуда аз давраи Газнавиён " Варда ва Гулшод"-и Айюдй овардааст.

Аз достони "Варда ва Гулшод" дар осори Сузанй ва Мавлавй ёд щуда ва шоире бо ном Юсуфи Маддод дамин диссаро дар соли 775 ди^рй ба назми туркй даровард ва китоби дигар ба номи "^икояи ачдбе аз адволи Гулшод ва Варда аз форсй ба туркй тарчума намуд ва дар соли 1324 дар Тошканд чоп щуд ва хдмин дисса дар адабиёти халддои Испониё ва Фаронса бо "Пс1№ ОрЬ " машдур буд".2,

I.Айюдй.Варда ва Гулшод.Сомонгари матн Салодат Айнй.- Душанбе:

Ирфон , 1985 , С,. 16. 2.3абедулло Сафо.Таърихи адабиёт дар Эрон, щллд I Тедрон, 1338, С,.203.

И.С.Брагинский низ "Барда ва Рулшод"-и Айюдиро " аввалин достони романтикии то замони мо омадарасида " мешуморад.

Эчрди достондои ишдии романтикии форсу тоцик дар асри XII боз дам ташаккулу инкишоф меёбад.Дар ин чрда роли Низомии Ган'чрвй хеле бузург аст.Хусусан достондои у "Хусраву Ширин" ва " Лайливу Ма^нун" бо модияти роявию бадеии худ дар таърихи адабиёти форсу точрс дара^аи баланди ташаккул ва тарадии достони ишдии романтики мебошанд.

Пас аз эчрди асардои Низомии Ганчдвй навиштани достондои ишдии романтики дар таърихи адабиёти форсу то'чик ба дукми анъана даро -мац ва шоирони асрдои баъдина - Амир Хусрави Дедлавй^, Абдурадмони

о к _А

^оми ,•Абдуллоди Хртифи , Екдрид.дини }$илоли ,Мулдами Бухорои ,

I.И.С.Брагинский.Очерки из истории таджикской литератур:^.- Сталина-бад :Таджикгосиз.дат, 1956, (¡,.180.

2.Амир Хусрави Дедлавй.Осори мунтахаб:-чдлди I.Мачдун ва Лайлй.

Мудар.масъул '^.Додалишоев.-Душанбе: Ирфон,1971.

3.Абдурадмони н|рмй. Лайлй ва Мач,нун.Сомонгари матн М.В.Радимй,-Сталинобод: Нашрдавто'срк, 1956.

4.Абдуллоди Хртифй.Лайлй ва Мачрун.Сомонгари матн С.Асадуллоев.-Душанбе : Ирфон , 1967.

5.)\илолй.0сори мунтахаб.Тартибдидандаи китоб ва муаллифи сарсухан К.Айш.- Сталинобод: Нащрдавточик, 1958.

6.Мулдами %дорой .Маснавии "Лайлй ва Мачрун".Нусхаи хаттии захи -рай дастхатдои шардии Академиям фандои Точгикистон,рад.571 ( I ); А.Мирзоев.Мулдами Бухорой.-Сталинобод: Нашрцавточдк , 1948.

Шамсиддин fflo.JÇHH^ аз чумлаи он шоиронеанд,ки бех;тарин анъанахри

достойной ищии романтикии Низомиро давом додаанд.

Роцеъ ба Низомй ва достонхри "Хамса"-и у махсуеан достонхри

"Лайлй ва Майнуй" ва "Хусрав ва Ширин" асархри илмию таддицотй ,

2

рисолахри монографии зиёде ба табъ расидаанд, вале дар ин тапди-

I.Шамсиддин Шох^н.Маснавии "Лайлй ва Ма^нун".Матни интидодй ва му-цаддима аз Л.Сулаймонй.-Душанбе :Дониш, 1983;Х.Мирзозода.Шамсиддин Шох^н.-Сталинобод: Нашрдавточик, 1956.

2. Аз хфшла ниг. : Е.Э.Берте льс. Низами.- М. ,1948;Хдмон муаллиф. Низами и Фузули.-М. : Наука, 1962, Qt230-235;3^амон муаллиф.Навои и Джами.-М.: Наук.а,1965, 130-150; ^амон муаллиф.История литератур^ и культур^ Ирана,-М. : Наука, 1988, 170-185,Т.Ю.Алиев . Легенда о Хосраве и Ширин в литературах народов Востока.-М. : Восточная литература,i960 Д.Мирзозода.Таърихи адабиёти точик,кито~ би I, н;исми 2.-Душанбе: Маориф,1989, е.294-325; И.Ю.Крачковс-кий.Ранняя история повести о Меджнуне и Лайлй в арабской лите -ратуре.- Изб.соч.том 2. М.-Л., 1956, 588-632;Алй Асгари ^икмат. "Ромеа ва %летта"-и Шекспир ва мудоиса бо "Лайлй ва Мацнун^-и Низомй.-Те х;рон, 1319; Мух;аммад %ъфари Maх;цуб. " Лайлй ва Мацнун-и Низомй ва "Мацнун ва Лайлй" и Амир Хусрави Дех;-

лавй. - Сухан, 1342, С.620*637; âî^Jedmtll lùkeK.Mxànuà^

«il pmftacL U&^a&ZtévM/'

^аШиШ; m{S3)/ 3M-ZS-

Taxa Нада.ал-Адаб ал-мук;аран. -Бейрут, Дар ан~ Нах;за ал- арабия, 1975, 240 е.; Мух;аммад Ганими Хдлол. ал-А да б ал- мударан ат-таб'а ал~хамиса.-Бейрут .Дар ал- авда ва Дар ас- Сакафа (б.с.н.5, 469 с. ; Мухаммед Ганими Ядлол.ал-Хаят ал'атифия байн ал-узрия ва-с-суфия, ат-чгаб ' а ас-сония.-ал- Дахдара, i960.

дидотдои илмй конеепсияи шахсияти занон мавриди бадей алодица да-рор нагирифтааст.

12 3

Дар кордой таддидотии Е.Э.Бзртельс , Г.Ю.Алиев , Х.Мирзозода

падлудои гуногуни дастондои "Лайлй ва Мачдун" ва "Хусрав ва Ши -

рин"-и Низомй мавриди тадлилу таддид дарор ёфта бошанд дам,лекин

дар , адабиётшиносии мо дойр ба мавзуи мадшу шахсияти занони дос-

тондои ишдии романтикии Иизомй рисолаи алодидае ба табъ нарасида-

аст.Аз ин ру, зарурати бо услуби мудоисавй омухтани ин достондо

ва дар ин асос муайян кардани мадому шахсияти занон дар достондои

ишдии романтикии адабиёти аердои XI-XII ба миён омадааст.Аз ин

чрст,ки дар рисолаи мазкур вазифа гузоштем, ки мадому шахсияти за-

нонро дар асоси достондои "Вис ва Ромин"-и Фахриддини Гургонй ,

"Хусравнома"-и Аттори Нишопурй, "Варда ва Гулшод"-и Айюдй,"Хусрав

ва Ширин", "Лайлй ва Ма-цнун"-и Низомии Ганч[авй мавриди тадлилу

таддид дарор дидем,умумияту фарддои образи занон ва надши ош;оро

дар чамъияти онруза муайян намоем. Вино бар. ин, дар таддид аз усули

таърихию мудоисавии омузиши асардои бадей истифода бердем,ки дар

илми адабиётшиноей ба Таври васеъ истифода мешавад.Омузиши хусу-

сиятдои гоявию бадеии образи занон бо ёрии ин усул дар достондои

зикршуца цорои а^амияти мудим мебошад,чунки дар таърихи достон-

1.Е.Э.Бертельс.Низами,стр.230-257; Хамон муаллиф.Низами и Фузули, С, 140- 14-7.

2.Г. 10.Алиев.Легенда о Хосраве и Ширин в литературе народов Востока. М.- М.: Восточная литература, 1960.

3.Х.Мирзозода.Таърихи адабиёти то^ик.Китоби 1»дисми 2, С 294-325.

сароии форсу тоцик номдои шоирони зиёде маълуму машхуранд, ки достондои ипщии романтики сурудаанд ва ондо но во баста ба номгузории достондо ва сужети ондо нудтаи назари худро роц�