автореферат диссертации по филологии, специальность ВАК РФ 10.02.02
диссертация на тему:
Лингвистический анализ азербайджанских топонимов в произведениях зарубежных кавказоведов (XIX-XX вв.)

  • Год: 1997
  • Автор научной работы: Ахмедова, Э.
  • Ученая cтепень: кандидата филологических наук
  • Место защиты диссертации: Баку
  • Код cпециальности ВАК: 10.02.02
Автореферат по филологии на тему 'Лингвистический анализ азербайджанских топонимов в произведениях зарубежных кавказоведов (XIX-XX вв.)'

Полный текст автореферата диссертации по теме "Лингвистический анализ азербайджанских топонимов в произведениях зарубежных кавказоведов (XIX-XX вв.)"

AWPBAJ'IAH ЕЛ МЛ i) P АКАДЕМШАСЫ НЭСИЛШ АДЫНА ДИЛЧИЛИК ИНСТИТУТУ

Эл]азмасы Ьугугунда с V • лр, УДК:413.11 «18—19»

¡ i -J

г i m w

ЭЬМЭДОВА ЕСМИРА БАЛ РАМ гызы

ХАРИЧИ М9НБЭЛЭРДЭКИ (ГАФГАЗШУНАСЛАРЫН ЭСЭРЛЭРИНДЭ) A39PBAJ4AH ТОПОНИМЛЭРИНИН

лингвистик тэьлили

(XIX—XX ]узилликлэр) 10.02.02—Аздрба]чан дили

Ф,1ло.чок«За елмлэри намизэди алимлик дэрэч»си алмаг vl,V" тэгдим едилмиш дисссртаси^нын

a u г о ¡> 1; <!> е р а т ы

БАКЫ—1997

Диссертаси]'а Н. Туси адына Азарба]чан Девлэт Педагожи Университетинин Азарба]'чан дилчил^и кафедрасында мерина ^етирилмишдир.

Елми рэЬбэр:

—Азэрба]чан Республикасы ЕА-нын мухбир узву, амэкдар елм хадими, Девлэт мукафаты лауреаты, филолоки]а елмлэри доктору, профессор А. М. Гурбанов.

Рэсми оппонептлэр:

—филолск^а елмлэри доктору, профессор С. М. Моллазадэ. —фнлолоки]'а елмлэри доктору Р. Ч. МэИэррэмова.

Апарычы мусасисэ: Азарба]чан Девлэт Днллэр Инсти-

Азорба]чан Елмлэр Академ^асы Носими адына Дилчнлик Институтунун ноздиндэ фнлолоки]а елмлэри доктору алим-лик дэрэчэси алмаг учун диссертаац'аларын мудафиэсини кечнрэн Елмлэр Академщ'асы вэ ТэЬсил Назирл1фшин Бар-лэшмиш (Д.004.07.01) Ихтисаслашдырылмыш Шурасынын ичласында олачагдыр.

Унван: 370143, Бакы, Ь. Чавид проспекти, 31, V мортобо, Азэрба]чан ЕА Нэснми адына Дилчнлик Институту.

Диссертааф ила Азэрба]чан ЕА Нэсими адына Дилчи: лик Инатитутунун китабханасында таныш олмаг олар.

Автореферат . // * _1997-чи ил

кендэрилыишдир.

тут/.

Вир лэшмиш Ихтисаслашдырылмыш Шуранын елми катиби, филолок^а елмлэри доктору:

1

Г. И. МЭШЭДИЛЕВ

И Ш И H Y H У M И С 9 Ч И J J 3 С И

Сон иллэрдэ Азэрба^чан тспоним1Г)аси-ын тэдгиги кениш вус"эт алмыш,топонимлэрин тврихи, чографи вэ ингвистик саЬэлзри меддана кэлниш.Ьэ'мин аспекглэрдэ- . бир сира эголэ вэ мояографидалар нэшр едилииидир. Яакин Су эсэрлэрдэ бир адда олараг тэдгигатлвр деврлэр узрэ апарылмыш.хусусилэ XIX вэ X ¿узилликлэрэ овд мэнбэлэрэ 83 диггэт ^етирилмишдир.ГаЗнагла-ын чохлугу да топонимнканы ксниа шэкилдэ арашдырмага имкак вер-эмишдир.

Ьалоуки гэдим Зунан вэ латын.фарс вэ эраб кэнбэяэриндэ.ХЗ!-Y15 эсрлэрдэ Азэрбазчанда олыув Гэрби Авропа сэ^аЬларынын 30л е,]длэриндэ ишлэдилкиа топонимлэрэ нисбэтэн XIX-вэ XX эсрикэв-эллэринз аид кэнбэлэрдэ вэ тарихи эдэби^атдакы топонимик мэ"-умвтлар ез Ьэчмк вэ эЬатэлияи^и илэ фэрглэнир.КэЬз бу бахымдан а тэгдим олунан диосергасиЗа иши бу саЬэдэ Зени тэдгигатдкр.

Бу кунэ гэдэр врашдырычыларымыз Ьэр '.¡ансы бар топоними изаЬ-дэркэн бу вэ ¿a дикэр нэнбэ^э эсасландыгдан сонрв.эсасэн.халг тимолокидасы илэ кифа^этлэннишлэр. Нэтичэдэ харичи кэнбэлэрдэ опонимлэричиэ Ьаггинда швчуд олои илкин мэ"луматлар таи Ьалда ■ эзэрдэн кечирилмэниы,хтсуеилэ мэнбэлэр эсасында тарихэи чографи длврда баш верэн фонетик.дексик-семантик вэ морфоложи дэ^ишмэ-эри в;)дынлатдырманытлар. Ьелбуки бунлвры иухгэлиф кэнбэлэр эса-ында Ьэртэрэфли е^рэнмэк^э га^нагларяаки топонимлэрин тарихи, рхаик.локал формьяарьны да муэдзэнлэтдирмэк олар.Араадырылан ввзунун акгуаллыгы Ьэм дэ буидадыр.

Харичи мэнбэлэр эсасьнда тэдгигатда Аээрбадчан тогкмимлэ-инэ мэхсус олчн ареаллвг.паралсллик хгсуси^этязри илэ Занавш, эЬриф едилмим.йда дэ^иадирилниш еэ врхаикязимиш топонимлэр дэ уэ.^энлэвдирилир. Кэвгу мэЬз бу бахьмдан да акгуаллыг кэсб едир.

тт!шл$шжштж.к1йайи1«вннп

эгсэд -XIX --еэ XX ^узнлли^ии эвюллэриндэ га^газвусасларин эсэрлэ-индэ эксини тапшлв Азэрбазчак топонимлэринш лкагвистик тэплили лмушдур. Еунучла элагэдзр аигагыдакы вэзифэлэрин деринэ. детиркл-эси нэзэрдэ ту ту лмушдур: -

- топонимлэрин дуя «зноубиЗ^этинкн арашдырылмасы;

- топониилгрдэ баш верниа фоиоморфолсяи дэдишмэлэрик ашкар-анмасы;

- топонкмлэрин сидантик-структур тшиэринин mïb~' зэнлэшдарил-мэои; •

- топонишврин мэниэзкнин вэ мэ"каларкнын аЗдннлащцирнлмасн.

ТЭДППГАШ кагшачэри. XIX дгзляиик бэ XX эсрия эвеэлпгрпаэ

авд Аззрбаз«ан топонимлэрц.эоасэн.аищгндакн хардои мэнбэлэрдэ энсина ташгевднр: Хардаи гафгазагснасларын эсэрлариндэ ,ХХ аср cajjish-ларыннн зол гездаэрладэ.тэгБИДИ'эрдэ.Гаг'тазын эрази вэ тазошгарн-нын тэсвиркни верэн мэчмуэлэрдэ /СШЖ-да/,рус мэ"мурдары тэрэ-финдэн Азэрбгдиавда девлэт кэвдлкгарлшш тэсэрруп"атнна вэ игтисадя маишэтияа дайр зазнлмш эсэрлэрдэ fa.jpH-ajptt гэза вэ губернидадарын статистик гэсвирлэриндэ, Загафгази^ада аи~ ¿азылмыш тарихЕ.тогра'й вэ уь.уш характерли эсэрлэрдэ га мухгэлий рчсми сэнэдлэрдэ.

Тэдгигатда гаЛгазотнаслардан Н.К.Зезд итс,Б.Дорн,Е.Гяддеябаук П.К.Услар.К.Бе.-езин.А.А.Ыйфнер, А.1Л,Дирр,И.Р.л1опон,К.Л.Сеги,с, Д.Д.Пагирех ,К.Ф.Гак,Б.Ф,№шорски,и.А,А0£ЛОй,С.К.А.чи'"ин1А.Г Арас-xaHjaHc.ü.r.LyTKOB Д.Г.Де-к^чсЕХ.З.И.Зйшнмси.Д.А.Кксгепев, • П.Б .Ксг.т заревски ,Е Дегкоштов ,i!.K.II"KiiîopoE, А .Е.Хан-Агов .Ü.K.Jaro-дкяски ъа йаигаларкяня эсэрлэривдэ гэсвкр одасв адлгр э'патэ олутфщур.

Кестэрилэн юэляи'Тл?рпн эсэряэривдэки топопикязр араидырклар-кан АззрОа^авда сон кллэрдэ алармист тэдгкгатлгрда седлат-ус-ит мглаИкзэяэр дэ шзэра «льщ.';:мвд<р.

ГvICCEPiAÇtki AKUK Е?МИ JEHfflffijîi. Лраишрпцда .:жрдаи манбэлэрдэ гасьир слуиан А.з«?роазчак топскшуэрянин м-'"на в» lasuajn и т. дэ-фэцир кк.там йьдда sзрзнилкпш,vorpa^H адларкн кооргчаатлг.рн itraj-Зэняэвдярилтляга.конотрукгив гншэр в? j: jraaœ арз?ллг.рн кес-'эрил-иищйр. ■•

•lapiKK мэкбэлэрдэ A3ap<Jaj«£H sonoro., мвщ и^гггниакч .мй"лу-матлар пэракэндэ ьэзиззэгдздф.Оду? кк.бу та радар да орядакг . ЧтсгрпЯм адларкн сбшлмэоиадэ оксхеютишк' здда-йадо е;« i..¡"pu;¡ она керэ да тэдгагат ишявдэ лис дайд h-э "а.ч vor-patf-:: ыр&р груплаз-днрмяиня вэ X*оуеи.-уэтлэрйнэ керэ ^'¿^¡чдкр&ог'-кшр. План елгж ззшллиди бурада твЫЗШ ^алб едилэн чогра-'с здларгн vapiîXBjaœ ■ из-ареал «эйэтлэр". ааггыкда агар.глши Фикпрлэрдэь

ибарэтди! . Чунки хартга кэнбэ.пэрдэда ^опЬшгетк №vej3ià?n&g»a,9ca& ■ е"тибаралэ квсгармлэн -оэпэтлэр. ак плана чэкилкр. Букук ютытэсш-дэ х&лгккизнн еозкеет.тарихи ?я далимизш тардхи игэ- <5«глн сир сира jcKR дала^изэлэр щэли стрклыэои имкаак да ja.'affieîtWHp.

Халгш'-'зии етнии тарики,дили,!яздзки^зэти вэ с.шсэлзлэриш'.н гэдгиги учун етнотог эшшлэрик тжгэлиФ дил 29 ¿а диэлеот паралел-лэри отэ^энлэшдиршнлшаДзэрбадчан эразнснндэ мэскунлашшш гэдиы ■' етносларш тарихи излэнилютпцир. Яэтк^эдэ халгкшзын егнококеэивдэ, натирок етгяш гэцш тад'Твлгрнн б?"змлэри ашкарланюетд'р,

ТЭ;улГА";-?!1 ОБЛЗСТН. Тэдгагатнк эсас объекта Х1Х-ХХ зузнллик-лзрэ акд харотк мэибэлэрдэ Г"0ДЭ слннан, !шгищца бэ^с олунан Азэр-ба^ан топопгелэридкр. Еу топонлмлэр барэдэ о;:ан мэ"луштлер хал-гшл1знн тарихи вз дили илэ баглн башга истигамэтли араицырматер учун ернэк ролу одяа^яр. Мэябзлэрцэки 'мэ',лумамарнн бутевлувдэ аразщ!гт«шасы халгнмызын мадди 'вэ гэ"нэви мздэниддэтинэ дайр ''яр сира проблылэрш яэ а^днЕлащ>*ршшасмна кемэк едэ билэр.

ДНССГРТАСШАНШ Т31РШ1 ?ПЭ$шатИ. Хариои мэнбэдэрдэ Азэрбаз-■»ап мэннили топонишэрдэ данашн.Аззрбао^аада ¿аша^ан азсадлн хапг-ларып да дэр адлари эйетэ о-унмуш$ф, Одур хи.дкссертасидада эдда едклзн нздаэлзрдэн халгымнгкн XIX эсрдэкп етнкк "арихг-шэ вэ топо-. нжнцаскна дзкр умушлэщдарилмиш эсэрлэрин зазшшаснвда исрфадэ ■ ег'мэк олар. Мзвзу кенига садугу к<ш тэдмгатлар да.бу истнгаштдэ чохалмалшдар. Оиа керэ дэ кэлэчэкдэ бу Пагда ¿азнл&тааг ишл'эрз бу ' диосертасл^а ернэк ола бклэр.

Топонимика,) а ацд изаплц лугэтлэря.ч тэрткбиццэ дэ бу эсэрдэн есииТздэ ёгюк таздашдыр;

Тэдгигатш практик эПэмлзээтивдэн бкри дэ одур кп,бу чур ?:а-терналлар б у кунэ гэдэр. едрэ1шл:'.^ыш,ашкарлаяг<а,.".?>щ бэ"зи игтасвди, с:^аси,мэцэш элагэ вэ щнасис'^тлэркк ачютласкяа кэиэк едэ бидэр, ■ Т-Д'!ГА1'"? ЬЕТОДДАШ. Тэдгигапш характ-еринд?н гснлк о/праг дасоертаси^еда,аоасэн,тэоЕири на бери кздшш'Э' исэ муг&зксэли ?ари-хи мвтодлардан зюкйедэ олунмуащур.

' АГРОБАСШШ НЗШШ. Диссертаиуа Н.Туси адина Азэрбап"£Д Педагога Уняьерск'гетапин Азэрбао«ан дилчилп^к ка^едраочнца Ьазгр-лшиисп, 'талин университетин е.®! сешларивда ю"рузэ е^клмш г3 иг-дамиэдэ тэгдпм еди таплдпр. Тэдгигапш чсас отда'аяарн ьэ нчтиочлэ-ри дилчмлизэ алд елми- практик коюнраясларча динлэ'нелмш вэ кввзу илэ элагздар 5 е^лм мэгалэ чап едклкедцЕр. _

д:;ССНТШ;11л1-ЬН Эсар кирш, уч ¿сил, "натичэ во

истифадэ слунмуа адзбй^ат •• си^апысквдан иба зтдир. Д;1ССЫ'1ТАС1-и^М ЗСАС М331лУИУ

Дтссертаси^анкн :1 фасли "Мзнбэлвр за тэдгига';л&р" адланур.

Бу опда'зна шпс чсряэркндэн харкта мгвлккфлэрин всзр

геддэ а^-юдм вэ тахмлгон кки г:книллик сир тарихи олан A33p¿a¿vi.n тоиони'.игари hamnwa сэолэнглш вдхтэлкф фиккр вэ шла-Илзэлэр шкзн лаж^лаш кэзэрдэн г.очкр::.:з:ивд!р.

Токопюзф тэкчэ rapux i-.э trorputejá n4iR дсдил .'им дэ дилчи-лик учгк-дгшш таркхи.свэзарац^п^игы,тарихи лексжолокиja,скитам -. ci;о ьз ('.онегика гч*н дэ гпзмэтлл материал верир. By иэЬэтлчринэ ' küjq токсижкж ад. .ар да бт н оашга лексяк ваТдцлэр ют ai дклин га нунларька таоочир.

'зэрбаз«а!1 гомшглара Су хадгнн тарихи гэдэр г* ним о.глцгун-даи Пэм:чггин гарих-таизин ¿адикарц ютш дэ гкзгвглвдир.Топошшлэ-ршй'э хялгкн ийлли-ётж адгуруну вэ зэнкин тарихини.елэиэ дэ- дал» гадим г."тларнны - архаик иормаларшк б^рэниэк ï4ïH чох эЬэг.нддэт-лвдп;. Инд" Азэрбаз^ак топонимика«.' usfii^n эзтл узэркндэ гурулмуи cHyd дхзккн исдига;..эт ал'-ша ¿эктэСи Заршкгалго'р. Бу кэктэбин кеш перспеютьяэрз нарднр.*

А.Ы.Гурс'енсвун костэрдп^и кт*,АзэрбаЗ«ан топонимккасы catia-савдэ сларнд." "шк иаспр тэдгагатларца "опошгак оистендэкк YtQC® j нунаузгунлуглар; ajpu-ajpu рекчанлар кзрэ топосЧфман-ллар.тоионж japaícw:-лырикда кс^олохи вэ сиигажткк констружскзалар.налооазэр-tajean гопошииэршг к ¡.эшиэди.лексггк системцэ топонжиэрнн ¿ори : с. проСлеглэр

Азэрс'е^"ш: эраз-чсяшдэкн гононкшэр сарэдэ зц.долгун мэ"лума' I эср ихэллис;« Страбоцук "Horpa$::ja" эсэршдедир.Лукан vorpafeja здкаск Страбоц влк дэ/'э Алсашцада Сакасена.Хан.Кур.Араксеиа, Касшсяа вэ Ксмбиеепв гопон;;ш;эр;:яч 'reja едпр0. О.далкнз шхгэж йадксэл*рлз элагэдар олараг Албаю^ада ол<5ан,касии,кел вэ лек ti. йаларь'нин ад гарняк кестэрир.

ÎÎ эсрдэ дашизш jynaa vórpaíi-íjeancHacti Клазда 'ЯтолемеЗьн эсэ риндз гсэ Алйазшза зразисяндэ мев«уд олмуи 29 авария ъэ 5 чгдын аде чэиашр: Албггта.Гар^'л.Гелга.Га'гапа.Г'аоалак Даоала;'.а/,Са':а-::eja /Казхе^а/ в? с.'*

1 üspaaajeB ''.Щ.Агярбе^'ан онокастмка гзктэс'п.Азэрсггз^ан оио.'.'ас-гакасы ппоСлй;,и1эри. и.Азэрс^саа оношстикасы проблеш-рикэ hg олукнуч вл-к-нэзэри кон-раясни тгевиаллари.С£-кн,1990,с.Ь.

5 Г^фоа^.ов А.}.'. A33pöajvaa оног.алокизаонныа г.шшшаа перспективла A3"»pcajv£u.' ояоглстикаок проблсг.ичрк ш. Bf.sy,IPeO¡o.3.

2 CrpaóOH .Геогт®гт-ия в 17 книгах .Перевод, шшентарш Г.А.Стрг-;;'jLo::crc', 75С4, с .476.

■I Г .£..'а?гаов.11зъестия даеяних пнсатслед гречешскх и латинских • '.;< : :гд :: Каъказе T.I,СПб,1904,с.1

Бу топокжигэрин локшмзэси ^э'кэ"шшарн Ь.':гп:кда чохлу нег-teja-яззэрлэр мзв*тлдур, Лажкн C.M.Kypaí¡;joeyh дедами ктс:,онла- . рнн гожалязэси нринспичэ мшпгн дезвд'цир.1 Гаршиг'юг «яда juj-a-ньф ки.Птолсуеjv.h гсдд етдпди öytyii тартар /Алсан,Cûa;:a,Kajc':, Перр/ снул эаздьткка кэрэ Ifecmis твктр.ЬалЗ/ян Лз^рбсд'^ш« шшал-гэрбдэ чадлары Курэ тэку.нур.

Диссергаскзада Y эср.;э даша аш ФаЕСт -узад ¡^гашения . эсэрлзриндэ Албанмзада олан топоним вэ та,};" л сдларлндг.н да СэПс едилир. 1

Эсэрин йу Гшссэсшщч Иэмчинян ill эср i-ллан тарчхадсж Г.уса , Каланкатлыннл "Алсан тариха" китай ища ::!глэш.:ш Агоед, Агасоп, _ Архазая.Аранк.Гандзак.Гаргар .Тэр-пр.Кол? .Яава.Сисанан.Такаг, ¿анзик.^рвх.Члах.Лаки,Ширак вэ б.адлардан да доютклкр.2

ХП эср сална.'.зч!1ск Мхнтар а саун, XI ií зср мгэляяпи Кэдо?ли Киравос Гандзакетсикин эсэряэриняэ,Иабелэ у-п бэ гл-пь зср-лэри в Пат э еден ícrpur ::энСэлэркндэ дэ АзэрС-üj* лн эразискнд^ ивЕ^уд ашйуш топониилэр сарчдэ иэяяуи&?. ар вардкр.Су йсютдэ снлар-дан се4бзт кедир. ' '. • '

д/ссо; :aó:íjai';a Азэрбадчгцпш еркэи орля.эпрлэрдэзси хотгошчл- . лэри Ьаггняда DI-XQ эсрэ ьвд Чрэб аэ ijopc :'ЭЕ<й.гаркндч олан гэ"-.с/кюлар да эксани мпянгцчр. Хтсусэи дэ SB зог 1кэлли?я Рэпядзд--динки эт-тэьарах" элзршадч .Суняг,?а1-ар,^«с,?0та.'мс, ôjpaT .Куркан.Сугшт .Чэлепр ,3'рут аг.Кянгут »Гаргаган.Еачягсш, Таягут из 0.газ(грллг.!:н ядларк чэк&тар вз стэлетя jr.3t.-p ии.па-зчрда Монгол с&'лмеа чоху, тирк кмпэлидкр.^.

Рэяшзандин г.лк т^За йугода ПЕрабаг,7ургсцч.-,-{,Ба1&ак,Хьлкз2, E¡uracyBftp,hgir чэЬэр ;оьонгадашня гздд едир.

Х1!1 чср гмэяхкЫ ,3экзр!--3js' 1Чч;:.нея. /ЕСЗ-МЬ5/ "З'.-азиС эя "шхлуга? та гзряиб эл ¡&\а»;/иак" акзт эеэрчнлэ^Арраада габагкн ' •етпСэлердаи oasir.utp «ipc-Kshsp' /»лде.ГеЗлэган,

• I C.M.îv1ураЕься.1!гол«:лы'са лзргл ХаижзйкоЧ аж&ей« уровень ; KaoHiM.SÍW.IFbS.J» Г.- • '

.2 История Агван Моисея Клгажа-гвагЕ.Пер.с древкоариянсмго К.Пат-г.анян.СГ1б,1Ь61.

, : 3 Рапкдсдцйн.Сиориак лето1ж.сеР,.тсм I.t.I.K. ¿1652. ' •'4• Д.З.Бунидтов.?1ааераю!Л1; кз Ъоч«явня2' Sa«aji» л-К«авкяа ' oö • Азер-caít..tane.íi3r.ecTHH AH Ах»'с-т&б.ССР,серия •кстоша,<Гадосо>ш л ::ра- . ; . ва,19?6,Й 3. . ' ' -, ' '

Чэкзэ ьа б./эяаьэ Кардееадлы чазн rejn едир.'Бунльрдаи öakra, с",г.-знчэи!я Окр ьэнзиллизивдэ Ьэрпк,Кя1мэкин глэрисиндэн ахая Да-руран /чад.'адк/.Мурс.Е.Еазкар г.э,й&'чга здл'рц да кеотэрир.

Дпалертасизада Шэср AcapOajvaii тар:ачкси Э^Орэшид Еаку-bhhhh,ííí-.®»h эсрдз зашамш Ьэвдулла^ Гэ2ви/яшин,Х^1 эср глэляк^л Ш рэфхан Бкдлмскиин эсэрлэриедэ'.Азэрбаср&н эрагшспндэ »©в^уд олмуп ■бир чох топонишгар серэсиндэки ю"думатлара да кенш jop азршь-.ш дыр. • ' ,■■' .

ХИТ эсра аад олан Тгзкирзг эл-щлк" есэриздэ гизнлбавдарш 44 тазйасындаи.о ^тгюядзн авшар.завал,оа^ат,зулгздэрдалнш,гара-даглы.барсушац.сурла.корус.зёжайэ,чаяэрли,чьраглы m:.i таЗйалар-дан бэЬс ачылнр.(йозьнлэр двзлата haptíii ггю ::лэ кемзк етдиклэра jb каре Ъзшк тазфалар;;йп бэ"зшарянэ Шикали Аззрбаз^ан вэ -Ермэ-иистаада тешат воршкдир.Оалары! юскунлачмасы нэгичэсикдэ jn-раншш кэадлэрий алдара да Ьэмин аллэрин адяарыны экс етдирирдэр.

'"Эсарик бу белмэсиндэ'"Дурсавдйакэ"/Х!!П эср/ шнбэзк барэспн-дэ.о.чда экснни ташни голониькэр Ноггында даяшнлцр. "Дэрбэндиа-ю"дэ YI-Ш эср падксэлзри илэ элагэдар олауаг Албанидакин вииал-шэргквдэ Шахасад,!i!axó;,'paH,Гаргар, Абад.Какаб,Ккркаи,Хул/зэ"гин rci, Чул/ ьа с ,*гопонимлэрин ады чэкилир. ïlll аср Ьадиоэлэри илэ элагадг олараг Туба тоаоишт ге^д олукур. Екр сыра топонимлэр-Чавад.Шл-вэлчаз .ЕилкэЬ.Дэикэбаз Досар.Гусар,Болгар,"Aómepoa шэЬэри" ,Хэнкэ-ра11Л1':уск1,р,БэгркрэЕа1?чазч,Сэь;к?р-Х9зэр,Иада;ан вз б."Орта эср Герба Аьроиа са рус сэззаь.ларн1!нн зал гез^дэриндз" ьардмр.^

. Ллбан таригчиои лесами ^эсэп Ч'лслзая Aanpcajvajüía I7C2-I7S2-vií ид падисэлг гаядэн дакшаркэц одр сыра x:crj>&~¿i а«дари re¿¡ '.еде?! ^гшубда Сакабрл:»шилазда иэют-Оагагало асвэгак-'а • ПаскнтагД;у№Шраг,к=ВД81^ 'району/, йэьуэСаса!

•Kï рэксаоак ,РсскелаГ'ад/2ура;абзд/ ,Сеjyïûi sr ДЭДЬяэ onyssa-la.iî к . СазУотг/Дачшзаз.Г•.ра^йй^'зак /4<г>с-.т'Ггсаой1.па/,Бар5ККс ,Гор-трч&З.К-дасшк /Луроавдгда/,Чолаг -з.'ш-аи'ьТьидй/.Гдигарча;

Гараарх ьз б.адларц кзаг-эркр.3 •

Эс&рин бу 'ПКССЭСПНД' :10ЕЛУД ?ЛрИД ityWSffe J^SJÖth&i

. Г'Тадов-^ерсенЕламе.Под i од.Алгаслнс«а-Азарсг.ого,Тлпд 'с,1ЬГЭ.

£ах ¡Восточные коточккки по псю;ж Дсгастане .ь^ахачкала.^О. ' ^ ^^|neoïEeim;naî ос; AsepcaSÄtsHa /Соч .3 .VI .Янпо.иьского/ .Шел'

S Есай'^асшг-Дга.'&шк.Кра'дкал история страны Алйанской.Езку.Ш

"Мухтасэри Мгрзд"/яш зср/^элалэдаш МэЫнозд Мукэоттм Зэздикин "Тарих-и Аббаси" эс?рлариндзкп ДУП эор/топонимик адлар садалаинр, Ьабзлэ ХШ эсрин аввэллэрнддэ Азэрбадуаншг шимал-оарг зонасшнн топоним;!jесн йагганда И.Гербертзя 30л геЗдлэриндэ олан мгэддэн ¿©"луматлар варднр.1

Азэрбаз^ан топонишЗвсшшн тнбэлзриндэн данышаркэн XIX эср щвллкфлзри Мирзэ Аднкозчлбэдкк,Мирза Чамал Чаваивирин вэ олмэд 6aj" Чевсниирия Гарабагнн гарихика дайр эеэрдэрн да гедд олушащцёр,

Адыкэзэлсадин "Гарабаг на® " асэриндэ Чавашир.Отузики вэ Кэбирлп тадёалары "ГарабяРын еллэри" адлакдирнлнр.3 Бу эсардэ Бад'ат.Чаиагчи.Ктлгстан.Баьлнгаза.Шуюа,^ Хатунараы,Гнзилгада/кян-яа тапэрицг.")К зухарнда/^Мшкэчевир кечиди,Шэмсэддишти,''Баддар торпагы,'/ГиЛ'Шс дахш икгынца/,Бадлнча ча;)ы»Хача Злили чазн,Ага к€>рстстг,Кэсэмэн гншлагы /Газах майалнкда/,Гнб"рча^ы/Габьгррн/,.' обучала кэнди. ДиЪлео усшщв/, Гулу-Гобу /"Кен^эякн :i:ai версгш-

рядэ"/fúcar zjsj&vz /Йзрга Курв^оганда.кгр-^т ганбэлэриндэ-ГдоиД

\чголан,Зэркэр,Дарагоэ ДарабегдаУ.Шораккл /Ер.«ньоТандв/,Заэата чады /-СЭ1Г'Э. зплаззтиндэ/ вэ б» топонимлзр reja олунур. .

Мирзэ Чаш~ Чавашираи "Гарабаг тарихи" эсзриндэ да л^готли ;актлар вар» 0.Гарабагда Кхштэх,® Салварта вэ Эрчкли дагларкннн зйларынн-чэкир. Кирзэ Чамал-дазнр К17Гараб£Г вкладати Аран мэшгэ-хэтяйш бир йиссаоидир",'. Караглмдвр яй.ипгэллиф I зсрдэ АлСав. задгаойы Аракнн бурада йэквдар одцутуну гезд едкр.Зеддэганда /!№л тхмта/ о.Курэк ар;:и,%вар арки,Мезона архи.Чэшгчи ар?:н,Сарц ipy.Ajas архн.Гашгад архы,"ан ярхи топотшэрини гезд едкр.8 О, • •К-эбирли .маната" 'ипадасинк малэдяр вэ Bajar галасншш орала дзр-хэ иди дики кестарир,® ■ .

: И.Г.Герберт.ОпясаниЬ отрапк и народов здоль Западного берега Кас'-ийсхсго.моия-17?^."история,географ*» и этногоафш Дагестана Хт-ИУ. г.в.Й.,195ь,с.Ь7. > Бах: Гарабагнаюлдр.£акы,1ЭЬ9. , ,

] Jena ораца.с.ЗО ' . , ; ■ . ' . -

\ Орта эсрлзгдэ АзэрбаЗианда сир нзчэ ffiyraá адлн танд Eapau.L4j.ia . гопояагшнин мэнтэди паггкнда бах: Г. Э. Fe jСулладев.Гараоаг, Закы 1990. " •

i Гздим ¿.эдчэ'шэ^арЕ дэ бурада лерлэнмшвди, ■

; ГарабаГншалзр,Еакн»1%9,с.10ь,1727-ри нлэ ашг с^нэдцэ Гардба-

гын Дизах каЛалшща Коштэк глади кестзрилкр.Ттрк дгллэривдэки.

к«я"ма>щар.един да^лагда дапгаркзси" ш дэк/лэк/лэет;тч'лсинцэид>'р.

' JeHa орада, ... •'.'.■•'

; JeH3 opai;a,c.I09 ! • ; • _ .•

» Jtíim opEjia.c.IH.

Эй'лэд 6?j Хасашир-• "Гарайаг хаклкгдаш.1747~1Ь05-1'И иллэрдэ с.:дасп'газид^этаю дайр" эсэриядэ Гарас'агда Балгата оплати,Туг, • Чнркнх.Калэнтэрли галикапаск /Гэртарчаз кз-арпнда/ вэ б.топоним-лэр ь.аггккда г'я"лу?ла? верир. О ja: :р ки.Ктгрсготацда вэ гокпгу хан-л:;глат>да да К*сjак,Гарадаглы,Чт:кли, Дэгт.рчи {гэсэнли.Гкзш Ьаишш,. Сэ$га;*рд,Еоз -пюдля.Саатлн.Кэнкэрлп еялэри Гарабага кэчуб кэлшга-дар.1

/.иссортаслззда Пэшкшш Кэрим ara ФатеЬин.С.Э.Ширванжшн еэ б.тэллифлэркн эсэрлзрздцэ Азарбазчаянн сир чох абкдэлэршшн га ¿„издки ¡.энтат^лэришш адлары сарэдэ пдмэтли сэтирлэр шрднр.

Азэрбгдчая гспоюаиэри йгггнвда ГЛ-Ил эср рус архив мэнбэ-лэр'шда дэ oxyjypyr. Диссергаскзанш бу иелмэошдэ "Опнса: ie Шир-i-x-hcix., прсвдкьли" /Il20/,"0ie:ccunte Карабахской провиники"ДЬ23/ "ílawcaH эзалэткшш ?эсвири"/ГШ асркь 60-Ь0~чя кллзркнэ аир/, " З.:опо?.:и\геск,:й Ста государство:-!«:-« крестьян Еуг'"чского уезда 1йжа:;от^1:ол:.ском губернии","Сборник сведений о Кавказских горнах" / 1Ы.7/ кз 6.:.^кбэлэрдэ,юч!.5уэ ве архив матерналларннда.^абелэ !! .Г. .Агше^чип А .Котсебунук .Че зраг.адвклкюш,А.П.Сои-Плотто-кун ,"!.Т' .Рета>уисвсж1кн,Б.дсркун,',1,Казт,'.бз¿ик еэ б.эсзрлэрлвдэ олаи Аз?рбео1Гел гс-пож-ч, онколям ьэ егкониытара Нагютда кениш :луилу-каг еэ í?lUbur вериялр. .

Тэдпиаюгн бу Ьиссэсиздэ 1:э:-таишн Азэрбадоая тсяоиики^асн , са" -спида апарклгльл яращды]Халара данасибэт бпддирштр да гопони-щас тзлгигатлар хгяасэ еднлир. Бела хси.Азэрбаз^ан дилчиотдигда тсеокшц'м гэдгагагтара стльртбэдэк coirpaior иллэрд? иякин олараг З.У.Дэ.'ирчизадз тзрэфквдзн. балианклгласн кестарилир. Азэрбадоан догчилядкнин асас ыробладЕэриш араодыран ашш.йам дэ топоншш-р::л етиьюлокцдасн Прггавда да /"Азербадчак? "Ало'ан "."Каст", . "Га;.газ" вэ о.палеотог1онк;.'.лэрйл егаюлокиjасына дайр/ гзфэтяп, ори7.:п..ал кглаЧизэлэр сед'гаюЕцдар.^ . .

Дксс орт ас/ д ада К.Т.Раяазачов.А.И.ЗГурбанозЛ.'И.Мйрзэзадэ, А. А. Ахундов «Г.И.Мэюдид ев

дон, с.Ц<Иоллазадв, K.E.rymjeaa, Л.Ь.Гу»»Зеаа,Р.3.8®3бва|«г:,; V

1 Гграбагнадалэр.с.ГбО.

2 Э.ДэмирчизвдЭ. "50 сез",Еакн,1969.

Ь.И.МнрзвЗзагл* Азэрбздчан снгоыалоказлсыка hecp олутдуа woHcr-pa$nja„4zccep?ac2ja аа байта елмх •гвдгхгат всгрлврв баргде ко— виз о ж.га т&яяя апарцлмш.онларот бу оаЬодвки угурларя.хядмвт-лврн квотерялмт,оjта замаяда бу о ям саЬеоидия калвчвк пзрспок-газлзря дв мг a j j еялездярглмгсдгр.

íaooepTacsjatrua икядчс (Ьюхя "Упокчи га^дзагн^олап^н эооть Л8РЯ1ТДО Азаоба1чяя толонямлото" адланир. Эоврин бу Ьисоесиндв хостврилир ки, ааропалн гаЗгазгатнасларяи Га5гаэла, о чшледая Азорбазчаняа алзгвои ХШ згэнллпкдаи баашакыр. Бу фвсзадо 30-а jaxuH азсспдлц cojjab, гачир, дитктт, свфир»сл jaoïï хадку.дэниз-■ча, Ьскем, тарпхчи алпм,академик,сенатор ва б.-ннк Азврбазчан топонямяоря барвоивдо м»"лумат за мглаЬкзелвриндан donc одунмуп-ДУР..

A"op6aj4ati топонзмлэрк Ьо"э годом заманлардан авропалы гаф-газшунаолары ЗахнЕГдаи иараглаядирмшсдмр. Горб за Шерг арасындакц тича^от алагвлорз нотячосивдо аврспалилар араоында ичткмгш-слпа-оя по мед вял Tiîonjjor до тедркчлз japaffi. лдмр. Помдозин.Трогун, . Диокении, Ьородотун» Страбопун, Ефорун, Сократын, Кермиягшн па башгаларнния воерларотща Гафгаз, о чгадодоп Азэрбазчагг топогам-лври, хгсузан палеотопотоилвр Ьаггыида Mrojjotf ме"лу«а?лар ве-рнлмкшдир. ромалнларнн Ивргла итЬарябосч, Помяоз'ия Хозэр денизи öojy SB Гафгаза г ад ер олан Зтртпт да АзврйаЗчан-Авропа олагэлв-

рхшш тезоккултидо клк мйрЬалэлврдак оялущдур*

Авропаш гафгазнуваодарии Гяфгаэла, о чгмлодэгг АзэрбаЗчанла : а лаг son барздв М.А.Погзфвкгоэ ез осзряндв Зазнр: "Горби Авропада тлчарат ш^ядилвскняк.инккшаХ« во капиталы» омало кэлмо^и вла баглч олараг Аэрона сз,ЦаЬзлраят Берга Kcn^ijar него еда ила яяк cajahowrc.K тегркбот ХШ «срдан башлакитдар"".

'Бах ;К. Î „ Р«г/ап аноп. "салjан сээупуя етамолскиЗаан Ьаггкнда.Аззрб. ЕА х(К5грязряЛР5?,Й 3, о.IIV-I25;Д.И.ГУрЛаксь. Аэзрба}чак дешгшг оноьалск11зас?г.Бака/,«аарл1)',,1аЗагЧЛ1.й!1рзаы1Дз.'Го11ог.ми Азербайджана в ерчдкепякопкх арабских гоографгаасгстх ксточгтасзхЛ?., Iö66;A.А.Лхунпоэ,Торт'гя'г кокоунда гарихин

Mсшадиjоп.гагафгааи¡,шп Aaopöajvan кя'ОНЗвшорх.Б. ,1ЭЗО.Т.0Ьмэ-яоэ.лзарбаЗчпн гопошяякасзнцн ооасяаш.Б., 1931;Г.А.ГоМу-чгаев. К отногонозу азербайдаяпзев /по данным Tonc.mnnîiî/E.,I904;D.1Y-касян.Азербайд^а!1скчо палс-зтопогпйм э 3airanKa3ciîîix псточша'аг; Азорбаэчап ф«лолокиJacú меиолвлорк.П Б. ,10? ' .C.Ï3G-I50;0.t,f. Moлл'задо,Г.Е.Ky.niïena.AaoT)iiafea!iC4M топогпц.шя з вуезких tíüci.-ыэшшх когочютсах. "Созотгкая тюркология", 1934,о.32-33 ;Г.Ш.Куш1е-. аа.ЛиигЕкотачеокпЯ аггаетз бзор^айпнаяскйх топонпмоз а русских письмонинг ясточ!тках.АКЯ,Б.,108егР.З.ЗЛ113ора.Х\'И-Х1Х сор руо аэ Авропа cejjahrapytnía езорлорглиэ гоздэ альижш Лзорбазчак топотмлорглшп тагихн-^пл'вкотгл ^оЬлалй.Цамизэдлич дкевертаок-jaoiítniH ezторе.foвдта.Бога,IS93.'/лрзöjзп h.H.Ärrjr л sa атиотгллзр. Яид мссолзяэргшв дш!р тейатид ХД'чгшДЭЭ-,

2.М.А.Пол1'.еЕятоа.5гэроЕойсу:20 яутзоезизвхшвп Xfî-Sïa w.ro 1Сагказу.

Авропалн шссионердэр.датшлат.дэшзчи вэ алимлэрин'Азэрбад-чана.онук топоювик сзрвэтлэриш мунасибэтлэри дэ глгхуаляф иди.' j9"Hiî топонияш эсас ади кэкарда галырды.снлар истэдкклэрг кими адлар сечярдилэр. Белэликлэ дэ.чографи адааркн бир чох вариантла-рн меддана кэ.тарди. Мэеэлэн.гопошмяэрин мэншэди,дарглш Tapian илэ мэшгул олан тадгигатчшшрш ш"луматлары№ керэ квдидэдэк 2ззз£_,дэкпз/длк 70-а гэдэр адк олмуддур! Авропа-Асида тдаарэт доллары yстундэ деряэшэя дэниз тарихэн «яхтэлиф адларла адланса да.Шэрг елкэлэривдэ,эсасэн,"1эзэр" кими гапйурлашьшдыр. Азэрбад-«ана садайэт етшш бир чох Аврспа еэддаьлары - ХШ эор игалдан ' сэдда^ы Марко Поло ,XIY-Xï аор кспаи оэддайн КлавихоДШ эср алман сэддапы А.Олеарг. Хазара' "Бскк дэнлзи","Й1"к. дэнизл" адландырадш-лар.2 "Еу да гэдим Бакнкын Ьолэ орта эсрлзрдэ Еедта тичарэт мэр-кэзи.лима- шэЬэри олдугуну кестэрир. Ассуряда михи дазклг->ында Хэзэр "ilfapr дзнязи" ниш хагнрлаккр. Чиклилэр оду 'Тэрб дэнизи" /йэмчгчкн "Сигад данизи"/.3рэблэр "Дэрбанд дэнкзи" ДУ эср рус сэддаЛн А.Еихитин'да "Ï4 даниз архасына сэдайэт" ютабннда Хэзэри "Дэрбэвд дэнизк" юкмя кестэржшиир/.

Азэрбадчан гопонимлари бу елхэния тэсвирдш верзн эсзркэрдэ даЬа чох иачашопвдЕр.й1асэлэя,С.Д.'Бурнашев£Ш Д?43-Ть24/ "Описание областей АдроСчкансккх" эсэрхкдэ Нухи,Иейи,Ш:фвак,БакуД'ащии Нахичован,Карабаг,Талш,9рдэб11Л,Тевриз,Ь;арага,Ур.111за,Ход топоним-ларшшн ади чэхилир»'0 '*.'....'

Гефгагвдааслюрвя мэ"луматлары • г-арахк ёрюк vsm. пфаттацир Азэрбгдчанш .^сгре^й адларн йгаткадака маялут«атларн да сура элевэ етсэк.бу ■ч«з*5эт С.:р дейа аргар. .Чо?р&£Е..едлар барэсдкдз ю"лум&?-ларра^кр сэдда?1лар,а®':«-сэзза!1лар,?15р0к %ят юдауд (Ш сэддаД-,лар ¡тэрз^мвдэа верялмивдкр. Онларкн '¿ал 'ги^ддарг-ааде «зввхия кгя&г Ъхзэлэрвнде .трмрртгаркада 'АзэрбаЗ«ацра.да Go's?, jcjwap?. .тэсвир. олунур.бир снра'к. "лукат'ййр верикр.ч&яает бу ш*лушглар ¿par-.'- • i/ектал" харак'грр даиыднр.- 'V:'-"'-- .

•'I В.0о:алсш.2эз-.»явогрейг. даара. ' "Eras вэ'иэдат" зуоныгь! IfiüY, < ■ Й с 15. -.' ' : ...'•• "..-■'

'2"Бах: Н.Э.Эокэров.Азэоба^ая даяадэ Шадрснимлэр.лакзз.дисс.,

.ЕакйДеьб,e.25.Jсэддапн Азэрйадчан Ьаггннда. " -Tawaiiwsatiaajjas.чагра^а--тэдркси.Ï976З.с.Й.бь. • «

3 С.Д.Бурншяев. иисанив обдастс-íi Адребикаясккх и кх полигичес-KOIO состояшш..Хурск.1793,с.27.' , ••

ХИ эсрдаи башлазараг ^рачсыз монахи В1ийелм Рубрук Д215-1270/, Марко Поло /венете:', з али,1254/ДУ эсрдэ руо татари Айанаск Никитин: Д466/, Мадрида задэ.ч.ан,сафир Клавяхо Д412/,венетсизалы задзкан вэ дапяомат Иссафат Барбаро Д493/,венетсизалы дипломат А/лброзио Контарпйи /Г/ эср/,лУ1 о срдэ инкплис тапирп Актонп Чен1«нсон,га- • кютс гкадга Артур Едуардс,Доранс Чешшн,Христофор Еорроу.Тоиас Бенистер.ЧеафрнДекет.австралязалн'гуллугчу 7октаадер,Х¥П эердэ Москвалы сэот.р Кгосадл Шц^яткч Тихонов.Иган Брехов.Григори Шаялатов, кязаз,мосгхалы сэа-ир Михаил Петрович Барзатински.Москвалы таиир Федор А^юсидевич Котов,кэркэгуш сидаоц хадшДКП эср рус задэ-каны Артемиз Суханов, алман сэззэйы Адам ОлеариДбОС/.Ьолландкзалы данизчг' ЗайлСтрезс Д654/,мэлйур рус хадчми Артему Петрович Еилнн-ехк.шотландазалн Ьэякм БеллДоМДХУП эердэ рус гарнхчиси.Елмгар Акадешцастшин Иэгаги уззу Петр Григорович БутковД775/,Петербург сенатору Барт-ара ¿'шновна Бакунина Гафгаза.о I гг.\лздэн Азэрсаз"ана МУХТЭЛКр мэгеэ'угэрлэ СЭ^айЭГ 05МЕС-1ЛЭр,^

. лиссертаспзада оэзЗа^-гаугазкунасларни ясэрлгчтацэ Айэрбад-»'анла 'т:ик;1рл9ри,тоио1пм.чэрщ: Зазиьяз ^ормалари бг.-'уюггклэ ' зератар. Виз авторефераткк.Яэсм кэПдудяугуну нэзэрэ алкб бунларшг 9Н' муПумлэрдни вэ ели ган карат догуранларккы бурада веририк.

. А.Пикятгш'Бажн вэ Шамахк тококимлэрт'з гурулутеа тэЪриф едай аз орбографизасша узгун зазкб:

фор'.'аеннца эсэрдз ез экстиш тадмкцдпр? Аг.'брозио Коктаряшшии /~!Х

зр/ "Сэза*тнанэси"ц;Еэ Пакахы топошасг ";1!е.чаха" ,'.'..:;рван "Сиванс" , Тэбриз "Тавриз",Исфахан-, 'Ислаган" «-ор: -аспида гездз аднтевднр.

А.Ченнинсонун Ду аор/. "К.нкэлиЗк"идэ АзэрСадиак,Г«®м,Шалахи, Кур,Лрякс,Иаоран,)С№стан гаяасы.Гиркан д=>щт /ir.cn;!/ тспо'ммлэ-ри патиад тарихи да"луматлар варднр;' Лахиа о.сэПв олараг/яга-хшш фарс торпагн адла:-,анрнр,0а%:?хкт!н дпкэр £.а:якн Гиркак в?- Г!ир-ван олчугуну гезд сдкр.Шакзхр тошшимулж дэ 3 <'гср.'.;ат;й Д'смахк, Ш«яаха,11екаху/ яшэтшонцг. ', .<-.

Вбх:Путсасстввнш'.ки об ЛзорбаЙДкане;?. 1. -иэ.п.Аквдегзга Кеух Азс.р-Са^диапскоЙ ССР.Баку.1961 ,с.4?9 /ссютавигочь З.Г.ЯмаолшпЬ/. }Го здание за три коря Мвягсяя .'¡жил.чз .Т466-147в-, Грсд::слсь;:о, подготовка текста,перевод и коююякфвк й.П.Срсксйшш.'Л ,1РсО, с.4В.

I

Ив-1* Брехов/.лД ?ср/.Москвглы задэкан Ш4-«тг илин 16-16 о.-гдабрчида Слр сыра дерлэрп кэзэндзн сонре Азэрбадчаннн Шама- . хк лэйзркнэ кэлхгцдкр. И.Врехов исткЛадэ етд:гди-Азэрбад^ан .то-пониг.лэрккя оар гэдэр тэПрий етмзвди.". Мэсзяэн,Лэнкэран "Лянгаран" ьэдаэ "Келх;-" .Лалахн "йемаху" .Дэроэвд "Дербен" (Торкаларывда онун эсэрдздэ геддэ алннмнчдар.

Ад ах ОяеарикинДга эср/б0 вэ .¿а дикэр чограй: дерлзр паггин-дачк тээсскратларн "Описание пугелествия в Московию и через Московию в Иерски и ооратко. СПб,1?06" «дан дол геддл?риндэ экс олун-'/■■улдур. А.Олеар! Су чсэркн н икгафиг фзсиллэрянк Азэрбадрана.х*-сусэн дэ :3ирвана 'лэср етыишур. Бурада о,зол топоиимисг кита чы-хняь едяр. Вир'чох топошшик. ьгйвдлэрин паралеллидщш.мгхтэлнф дазнлки Лормалэжны вэ с.кестзрир.А.ОлеаршинШа'тахы этраТж мякро-тспоншллэр Маггшщахк У9"лумаглары да гараг догурур.Ьелз мккро- . тспоитмлярдэк ¿'ахкарьаясараИ.Лозга-карваясерая.Кюяюсган каласы /ката-крепость/,Пирдардэлан топонлшгэри онун гьддлэриндэ эксшш чаис.нлднр. ■

А.Олеаря Азэрбадг'аннн палеотопонигдларивш Ьэм гэдим.Тюм дэ деаи формаларкздал яста&адэ етмаа,отга;)исэ лэр аваршзднр.Ме"-тэргзэ пторяоякФ «тапир ^орыаларн ишлэтнкздкр.Кэсэлэн.Мокан -ган/,Кенд;;е Денд.<е/Л1ахц^'ан/^ахчизая/Лй1авриз/Тэс)риз/,Бед.а1руа11 /Бэ'*рэвза/,0рдг.оа? /Ордубат/,Бутару /Патеру/,Эллясоду /Эйлясду/, Кир£?л /Дур/ вэ с. Алмаи сэддаЬшшк Ширланнн уографи адлары Паггын-дак.. йа-иркчрп тггдумэн гояошаш<а елишю "учтя фаЗдалкдкр.

Фрдор Афанасдеьич Г.отовун /ПШ эср/ 'Мол гедддэри"вдэ 'Низа-садш вэ Шгчахыннн.Шакраккк '¿эсзири кениш Зер.г-ууур«'1' О.Низабады "ДербаидсккЗ прдсуд" гдлшаднр'.щедыр"Ф.А.Когов бундак элавэ, Аззрбадиан диликдн сад вдларшш бэ"зи орфографии тэйрифлэрдэ т-. лэтглскдкр: бир,яки ,у 1, дер?,боя,¡эдзш,сгккз,тркуз,оттуз бив,оттуз 1'г.и,тл:рк,Ифк £ир,илли,1шш бар,ода®т,сексвя.говсев.мин.2 '

АртемиД Суханов /7Л11 -эср/. 0,27 йдун 1652-чи илдэ Эрзурукда, 27 идудда Гандг.е /Кэшэдэ/,22 ядулде Щ- шхада алмувдур. Он>н дол гэддяэрк "Проскинетарии" адлы эсэрдэ ез акслни гшмшщнр.'

1 Пу-ашествешшки об Азерба?й1{аае.Еап7,7.?!С1,о.225.

2 ¿6® орада,с.2£7. . '

Бурада АзэрбаЗчанын Араке /Араз/.Ш&чахч/Момахе »Шагаку/, Кур, ¡чэде э, Рсйа^ан «Гараоу.Агрнцаг .Шабрак топонимкэра Нагтща да /¿»"луиетдар верилмиищпр. Бу эсэрдэ Кздаэ топотая ,Тевд:;","Кендкя",П1аб1.ая "Шахраи" »ИсфаПон "Испагая",т1фп1с ."Твилис" Сормаяарквда гпздэ а.«1 -»жлднр.

ХУП эорз аяд рус зазглы данбэлэряндэн сир:- "Книга Большому чертежу"* адланир кн,о,1В27-ои ;игдэ тэртиб ед1ш.ивдир. аоэр гаек рэск! Ьиссэдзц /Ътарого" вэ "нового" чоргона/пбарэтдар.Кктабда • ГаТ,газ гопонку-лэрагаш кклл калгана бэзук гошг/суна раст кэл:;р 'к. (1зэрба;ран топонкглэрпидэн.зсусуспдэ да пглостопонга.чярмндэн Кчр-Еан.Шшлахы.Салзан.Гарабаг.Кзтгэ.йбэлэ.^дамДшсн^^рд^ :иИэра?-риши '-у китабда сэрЬэдлэр-,! кестэрилэрэк ?эсеир сдишетчир. ^яг?? Г^ягор,15в'.-'ч Путкоз А1Х эср/Ларихчи,Елглэр Ахада.ызгскнкн гэгига узву.П.Г.Бутков ХК асрин эвтллэрпвдэн Гафгазда 1-уллуг зтиш вэ тэгаудэ чыхеяа гздэр'бурада чшггада т-дшл ГаЛгаз Ъаглчща гээс^ратлариш "Некоторые сведеши о ког ;ша сватай княэл Ннзныа-;оза и других на Кавказа" для Александра " с.йСб г." г дли эсэг • ?яядя бэлугестэдур. Бу эсэрдз шагадаки Азэрба^аа .тоиошшэри тэс-5зр еднд иццир: ШобряиДол1:-Чай,М-ЧзП,Ку<!аИабка^»^ак-Ката, (абала,Хан?~щс вэ о. ' - •

' ХП-ХУЕГэсрлэ'рдэ"3вшатш Авройа"вэ''"^ус~гафгазйУкаолараны«7 ~ сэрлоряидэ иилаимип топонимлэрин тэЬлили косторкр ки.белэ ваЬид-эрин Ьэнин Ьзман нэибэлэрэ Дол тппкпсы тэеодуфи до^ил.Ьо» дг зпоншшк мэгсэди кудмур. Сэ";м бу гафгазиунеслар Ьеч дэ тег.опя-ист дсзил.гараиляуьна топоиииик ваЬидлорн'аращдырмаг кэгсэдн гс;'|-знншлар. Ьмин дэвруи харячи гафрвзвуиасларикин эсэрлэриндэки то-оикнлэр.Ьар шездэн гввол.тэсвиря характер двся^чр.' Награди коор-инзтлвр топонг-ик ваЬид кинл гэох-пр обзскти;:з чехрмир. Ьэккн э^аЬларнн эсэрлориндо го^дп олынкып топонпмлэр п'/нтзззя характер авымаси илэ до диггзти чэлС еднр. Топоннияэр уоезчр едяяэрхги он-арки нэ'.'ча вэ егкиолокиЗаскндэц До Зав- •кечпяквг.пь.^сри кэадихчэ у чэЬэтлчрз дз диггот •зегкрплтмдпр. » -

Харичи гафгазрунасяаршгэсэр'лэрандэ гездэ "ОЕикмыа топонам-эр:ш тэЬлияи иэтячэсиндэ фоиоморфолоки бахиидан дсформасаЗо олун-уи палеотспош'илэр'.т мхан .ко. тпрэкэ вариант.'ар;;на куэ^энлэшдир-

Княга больпс!!У чоптоку. Подготовка й пзчат!! и ред. К.И.Сорбкной,

М.-Л.. Иед-ео АН СССР, 1950 ' " •; '

Г'.эк отмг.хидур. Еелэ толоки: лэрия тэШшшнэ эсасэн ЛззрСа;г->анш ларалол зэ ереал тодонимлэрини дэ гр^таитофмаг, система салглаг олур гэ оунун вдйиы елыи эизкидзэти ьардкр.

Диссартагазашн Су ¿влмэснядэ "IX эср вэ ЮС эсрин эебэллэ-рмндэ Гафгаз хашарнкнн йздат та рай, о «-пллэдэн Азэрбад«ая халгы-кнн таркхи .мэдалид ¿эги ,адэт-эн"энздэр'! Сахшщцан да гафгазэднас ларнн щлаЪкзэ ю гзк&этлэрк сарэокндз кенкы бэйс едилир. Бурадэ да тспокш г.э етиошюиэр Патпща даннттар.

Х1Х-ХХ эсрдэ АззрСадиан топошаиэри атагкдакы хардаи елш асэрлэрдэ ге^дэ гл}Ншш,тэсе:ир ва -гзЬлил едилг.шдкр.ГаДтазнн эра зе вэ тазЗ'аларшшр тзсЕирини верэн давмуэлэрдэ /СШДЖ-да/;рус мэ"куряары гэрзфшщэн девлэт кэ;иушлэришш тэеэрруйатнна вэ мэи-сшглгл даяр зазилмш осэрлзрдэ, азрн-азрн газа ш губарнизаларин сгатлстпк тасэнрлэриядэ вэ нэЬазэт.Зага^газиоаза адд зазнлмш . Ч-аряхк.чографц ва тгмуии хареасгерлк эсэрлэрдз»актларда вэ дикзр р--»сыз сапэдлэрда, , '

АзэрйаЗ'-ан т оп о ним?: з ас ниш еЗрэнилмасиндан даншкфкэн харя-та ге£тазгзгнаслардан Н .К. Зез длитсик, 5.Дорпуи ,Е ,3е¿двнбаумун, ПЛ%.7сларжЛ4,Берззи:11ШД.А.Щ:неркн,А.М.Д11рркн,И.И.Щонеюад, Й.Л.Сегалк'Я.Д.Л "агировкн, Г. Ф.Ган:ш,В.Ф.Мкнорсшнпш ва С-нкн Су оапэдэки хидатларинп глсусглэ гизмаглэядарэ билэрик.

Бела ки.Б.Доря "Каспий" эсэршщэ /СПб,1875./ хэритэлэрэ аса-с-эн АзэрСаз1'оннк Аррш^БбрдшуТ1артов/,1ацкуба,Ап>аран4Гш«иг,. Гйлекаа.Ыугаа.ТЬф а£т^ш,ДуЕгян,£ага£ан,БаД£ерран,Баил(Бибй-ГаЧ'бет ,Шежур ,Иокгх ,®Ерпаа ,Иука,Худаа$ерйв' кертгст .Сумгаит ,Тер-гер.Улнпшлш'Дз'-.бзран-к'лмк тосочиклэркни тэдгагата '-'элб ететш, И&р <5ир гопоншпн эиздзхэдгэ золларг;ян,м?'гиа ва е-'.'кг:алокизасш»н кестзргл'эдур. изаП еэ тэЬлилл^рдэ Нэрг мэнбаларйндэн Ьэмпулла Гэзшняюш.Садкг И феЛааинян Абул-Федевотэун уографнзасыяа.Истэх-рккйн Хэзэр дэ.таэи хэригэсикэ аз с.гг/раипэт олуш^упщур»

Аиссера-асизада ПХ эсрин ахнрхары XX эсрин. эьвэллэрыща даго лг-ш бир чох ггЛгазьштсларкн, о «гмлэдэн Е.ВездонСаумун "Путеводитель по Кагказу" /Титлою, 1сЬЬ/,"Кавказские ^тюдн- Исследование . п -яа1 !ст1'.и"Д/Агас, 190Г/, "Материалы для истор.ико-геоградцческого словаря" ДуДтю ,ИШ/ китрбмарыняа Азэрбадчан топонашэри ва с?-нотоион-млэря. Ьаггында верилмш пдмэтли га"луматдардан,стшоло-'И' нзаГштдак эграбли СэПс олунур. Тэдгагатын бу Селиэсишэ РАм-% "Сборник' сведэний р Кавказе" чохвидгушзикдэ верилмш Азэр— бйз^^чи:-: 1й"6.гээа)гаряяа г-эхсус 'каед гд-

ларншш сиза^нсы вэ пзеЛи йарэсиндэ дэ данъшлшдцнр' /Тгамян ся-даЬн диссертасизада кенш шэкилдэ.бутунлтма кзотэрилйр/. Гафга-. знн,о чумлэдэя дэ Азэрбазоанын топснишк едаарша хтсуси асэряэр ■' да Ьэср олушушдур. Масэлэн.К.Ф.Гшшн "Опыт объяснения Кавказских географических яазваш8м. лтгатвддэ /Тифлис,1809/ 1991 топоним изай едилир кк.бунязрнн да эксэрзззэтя Аээрба^'ан тспонимлэридкр /Абшерон, Еакы, Еад цл .Еалад'зарн, Бэрдэ .Белакая „Ееласувар, <] евлаг, Зэрдаб,''дддузу.Нахчнвак вэ б.тбпокимлэрип пзаЬы верилотцдир/. Эсэрлн П (Тэслищэ су 1~атда кенита данижлцр.

Ет'пгн бунлардан башга) диссертасиз'эда Азарбадчан топонимика елки тчтн хусусклэ гядгатлп мэнбэлэр олая И.Березянпн.П.К.Усларнн, И.Шо«егаш,М.А.С1а1б1!тсюшия,Н.А.Абсловун,А.ЛеритсоБун,В.Л.18п:01.;н-товун.Н.К.НикЕфоровун вэ б.эсэрлэря.Ьабелэ далннз Азэрбаз^анкя игтисадизз'атн.спзас:! таркхи,таданиззэхи,тасэрру^ат!1 вэ мэтатянин одеврки мэязэрэсиш! воршк бахншлдлн дезил.Пэглинин уогра-^и ад-ларкнын да зазнза аяынмасы.ондаркч шЬа-'изасн учун да дэдэрли олан 7. «гадал "Материалы для изучения ^коног-отесксго бета Государ-ствсиних крестьян Закавказского края /?1Д11ЭЕГКЕК/ лэ чохичдцля -"Свод материалов по изучении экономического бита государственных крестьян Закавказского края" иэчгуэси вэ байга кэинуэлэр дэ нэ-зэрдэн кечирилмлп.орадаг.ы адлар днссартасидада верютчпдир.

Тадгитать'н учутту Заели "Хатсти мэнбэлардэ ишлэццлдтаг Азар-бадчзн палертопониляэрииин лингвкстик хусусиллэтлэрп"кэ Ьэср олун-мущур.. Эсэрия бу Гшссэсиндэ харичи мэнбэлэрдэ геддэ атштет 40-а ¿ахни палеотопонишн. етинолотн ачымы верплшш.русчилли мэнбэлэр-.. дэки Азэрбйз^аи топонидаря, паралел топоннг'лар", ареал гсгснимл^р, яэ^ишмот тоиопимлэр.тэЬриф едаж-ая топониглэр вэ пассив <?окзр. кеч-гчш топонкияэр с'ашлыглари ила лингвиотик тэйлмла »злб едилглзэдир. Днссергао^аннн бу. бал;..5сяндэ Ьэсчпнин хардаи ¡..эибэлэрдзкп .Азэр-бад^ан и.погтллэршшн "орТ.олоп вэ спктакткк хусусизд^тдэр^ араи-днрют'ыз бэ бу топопиклэр тэркибинэ кара беж<улзрэ адр'-т',!"''д,'р.

Топснимлэрин'лчнгаястик хисуздддэтлэри ошарнн :',э"яа вэ г?-Ьиддэтинин кзаЯннда,фоко!.юр^юло;хя,Яэшннип дилдахк-гл га структур гараг'етрд'грнн а'чкарланмасшща зз тачэссу;:г№ тглчр.

Азэрбадг'ан толояшдарк кардан иэнбэл=>рдэ счси«ря,трр:ик-типолоии.елэиэ дэ лкнгвнстшс аспектл^рдэ вз экбинк :<истикы гог.онишас ¿'а'ицл^рлн цах'гдл "а^г.^отя..'.: р,чгр,сп.:щ-гя ¡гсп ?.-1?л9 ваяс»' ггуЛадяетучи!» г.очсф.тл.тп'.'хса''' .¡с::-

ларшш вэ c.Mrajзэялэшдирир.' •

Харион арашглрнчилар Азэрбадчш: ралеогопошцллэришш тэсвирн, тарихп хг'суоидзэглэри илэ занааы,струкгур-сб»'ангш:,(?онокорт<ало.я1 хуоуси^этлзр киш лкнгвястик алалэглэрини ек плана чэкиигязр. Харки'и гафгазаунас жэлнкйлэрин эсэрпэривдэ Азэрба;ранын Аран, Абиврс .i, Бахы, Eye овна Дэрдэкан, БшкэЬ .Нардаран .Кэни'э ,Е1амахн ,Шэм-кир, Билэ сувар, Дэ нкэран, Сумгаит?, Бэрдэ, Кутан, Паркин, Eaj нл, Шуша, Шг.рван,Талда,Лэнбэрав, Губа, 11ахчы1.ан,Салд ал, Есзлэган.ТовузДэргэр, Шэки,Еилэчэрр,СараЗ,Чорат^евлах,31эзэр /Каопи/.Гэбэлэ вэ с.топо-нимлзр.Иэмчиник башга чографи адлар лшгьистик тэйлилэ чэло едил-мгаздир. ,

Дгссерта.скзада кэстэрилэн топонимлэран мэншэди.е-'клолокизасы йаггшиа этрафлы данмаылыр. Биз бунлардан бэ"зю1эрини бусада вери-рик.

■А РАН. Аран Шмали Азэрбазчанын гадим Кхрдэн «энубдакы Ьис-

сэошшн аднднр. Тарюся тсшонш/лэржиздэн бири олан бу ад тэдшгат-

чылара кэрэ или дэ$э ï згзи^шзэ ыщ едшшр.1

Арак аднннн мэ виз 311 ваггнвда*1 эср ермэкк тарнхчиои MoKcej

Хорвнски зазмнидыр; fi. 3.1 эсрдэ Пардиза шаДн Валарш Араздав Хунан

галаснна вэ Га/угаз дагларкиа гэдэр уьинан вэ эйалиси сых олан су

ахарлы-бахаряы елхэнин вдарэиши едаш-санлы.агнллн 13 -отдрик Аран

агдн бир нэфэрз тагшшрдн. О, my лаз им тэбиэтли.йэм дэ чох сэхавэгли,

эдкачиг олдугундан.йлкз дэ' онун еды ш Агуан//Агван,зэ"ни свха-взтлилэр.чся.'эрдлэр алкэоч едланмвддир.

В.З.Радлоь.Е.Р.Тегашев.-.ЬЕ.Гоглозти кши хариии «чллкфкэр "Арак" тсподпмшшн ",щ-зэн jep","zc« звр",язр№«..■■апалк jep", '"иглгеа! олан jap","дарэтэ^п«ИЕка-.-а ,)пр1","кглэк i-yrvajaa

,í'ep"¡ кэ"наларш'ш кестехмкшлвр. ;С .Алурбэдом ,Г, ^¿улла^рч.М.Селодов Азярбазган аргжщрюгатарк да бу fBK«i"»jr. тзтфар етиавшр.. Г.Ге;]буллазэь гезд сдк,.:- ки.йэт.'лн шз"неда "арак" срзг t-;;ík.дэг'--1 Глаздя Сголежфш Кур «йши? белк^ргцгрш ct-prauu: к:\та г- ¿д стдчди "Тосарен" г-опонго^ода экскшг кш'к:,С;- да гэдкм Tïpr. даляэранцэк тозо.,"дуз","д1гзэн",аран. "acire .¿ер" cas„эи ибасог-дкр.°'ffirônesia ки.гэдим -пэабэлэрдэкч ÜKöainija эр&з:хсивде Аран то-

Т Г.Всре^л.'Г&Ттаз AaCasjc^acK.Gaiti.Iss^.o.se., '-• ' •

2 Истирм Агмотш .MoiïQoi ^остзкскогс /иозай-перевод- К.С.Зглина.М.,

3-Г.Л.ГсЙбуллавв. 'К «»TEorëiSesy -еаербайдаашиев /по'дакйкм топоазгл::: -К и|)с'бл&ке фтнсгенеза азеибаЯдаанского народа. t.cjcy,I984, •

понигллэринин арап,оран,;-ран,тчрц тазфасг^нн ацындан ибарзт ол;-а-сн '.арэдэ Гозбуллаз вин Яикри догрудур. 2,Дорн вэ lUEepeanK,. . тэдг:татларннда Арам /Арран/ адннь-н .•еинаспни ача силгэшилэр,

А Б 0 F. Р О Н. Абшерон палеотопошши xapitra мзнбэлэрдэ 4 ва-риантда гездэ алкннбдкр, Н.Зездлис. вэ К.Ган бу адн iT>apc танпэли йесаб етмгал,";'нрин су" гз"насшща олдугуиу кзстзргашлэр. Р.Лузба-шов лУШ зсрэ ет кэпбэл-pá еэ юФур »огрефиэвгагнас Гафур 1'эшада ' эсасланараг Абпороя топонишяи "&гшоран',/А<1л1аран/,Афиар,АфтарЕН етяоиигл идз баглн. inapto етмнлдир. Б.Дорн,В.Легкобэтов,Э.ЬусеЗиза-дэ,Г.Вш.!берд,и,Немег,Ф.Су»юр,Т,Копрулу,Д.Паи1рев,С.101звз1торньувэ б, Апгаар //Авшар таз$алары Чаггкнда зазмшлар. -Бу пагда фасярпэр мухтзлнфцир. Бизкм й1кржтаз"Э дэ^ "Абшерон" топсними Авшар тазфа-снпнн вдкядад вэ Ларе гвишля цэмлик бялдкрэн "ан" шэкилчяспвдэн ибарэтдир. Топоним бутевлувдз А^шрлар ДОкэл&рвв тскуюкэтингы зер.зразк мэ"насыиа узгуя кздир. '..-.'"

А Р Д А Ш.- XIX эор гаг;.газяунаоларш:кн эсэрг»ряндэ еда тез-тез, хаткрланнлан бу топонимия мэкгйзи бу куш гэдэр аз'днн/елщяркл- . макктаднр. Бэ'Ч'илэри ону AsépíajvaH дгшшцаки рэнх бклдирзи "аг" вэ дат /raja/ ехзлэриядэн чбарэт оддугуну сезлэзирлэр кп,бу,;щач-днрзген лез ил. Сезсуз ки.топонлмлн бйринчи Ькссэся олан "ар" рэнк 3ох,ахни /су исннн/-.1э"насш!даднр. Лаяин икищ.'и йиссэси турк длл-лэринцз олан^амма Азэрбадиан дилиндэ' калзнмэзэк тал "remira агач--г.нг","дузэн" сезудур. Ьзгигзтдэ дэ.Агдашнн оргасшдап Typjaii ^aj ахкр.' Ска кврз дэ топонимии, "гх" пнссэси бу 4aja /дэ"ки су ja/ акд-дир. "Агдаш" "Ахда /чз.5/кэнаА.1 дузэн.кеннш агач.тнг" кз"наовндадир. --- ""А С Т А Р А. -Бир зашазыш шнтзг?си хйнк ¿стара йэлэ ГЛ зсрэ аад мэнбэдэ ге'зд одунмущдур. Пэлз XIX зерм орталаринца рус гафгаз-стунасы И.Березки бу тсдошшк фарс дилшщэ астира "утауз" сезу илз багла'гшщ«р ^ Зэикимизчэ^ Астара топонима турк диллэрпвдэ ас? "алт", "агногни,"о уз'"1 вэ "ар" сезязривдэн ибарзтдир. .Бир сыгч турк дгл-лэриндз "ар".сезу "гаршн тэрэф","экс тэр-чГда. ^ерлэнзн" мз"раг"п-даднр. Она керэ дз П.Ззрикэзадэзэ керз Астара "ашагы зер" джзютр'5, Биз дз Пэкин ;,гглаЬизэзэ гочулуруг. . .

Í Маймуд Кашгари.Дивани дугзт-ит-турк.П ч"'тд,с.?4.'- ' ■

2 И.Березин.Путешествие до Северной Перси-i .Казань, It52, с.2.

3 Н.Надзип.Уйгурско-руссккЙ словарь,M.i96t,с 35.• ■''•.'■

4 Ь,3зр:;н9задз. Фарс дилинцэ Аззрбазиан с93Лэри.Е,1962,о.1?Х.

С_Д._Н_Г_А_Ч_А_Л- Орта эср Гэрби Авропа сэзЗаЬларынын ¿ол ге;1д-лэшндэ вз XIX эсрэ аидрус гафгазшунасларинын эсэрлэриндэ Санга-чал топоними ге^д едилир. Бу адик мзншэзи Ьаггында мухтзлиф нэгте^н нэзэрлэр зарды.

P.Jvsôaiccs топонимии бириичн кош.окснтикйн "фарсча санг "дав", екинчи.Ьиссэскиин Азэрба1чан дилиндэ "чал" /"боа рэнк" кэ"насында/ сэзу олдугуну зазмишдир. Дакки бу фикир догру де^ил.сна керэ ки, XIX эср гафгазшуиасларынын эсэрлэриндэ бу топоним Сангачал jox, "Сангачалй" химадкр. 'кЛаббсрла да 1926-чы илдэ иэргшгнас Б.Миллера тат дилиндо верд1ф: вд"лу1.;атцнда ока "Сэнгэчала" кими ге^д етмишдир Она "эрэ дэ бкз Ьесаб адирик ки.Сзнгэчал топоними фарс дилиндэ сгнг-"д8ш" вэ Лзэрбадчак дилиндэ чала-"гузу","чакэк ;jep" мэ"насын-дадыр. XIX ¿срэ сид бир кгибэдо яестэрилир ки,Сангачал Бакы еэЬэ-ряндэн 34 км-ли-да кзрвансара^ын адндир. Ка рва »сарацин захкнлыгындг 2 дав систерн сардар.° Еелэликлэ.Свнгач-л "дай ryjy" мэ"наскндадыр, Ьзм да Сангачал харьансаразын адылыр вэ сонра ^арацмыс ¿ащадыш мэн-тагэси дз бу ади гэбул етгаидир.

' диссертасизадв харичи гафгазотнасларын эсэрлэриндэ ишлэнмиш Бйлэчэри,Балах5н,Губа,Загатала,Гутгашон-,Шзки,Илису',СараЗ,СунгаЗит, \орат,Худат,йгрыг,Талыа!,1энкэран,Хкналыг,Чэбразыл,Гырахдин палео-топот.дэркнкн ■мэнЕэЗи.етимолокиЗасы барэдэ олан фихирлэрэ нунаси-бзт бэсяэнидир.мглЕпкзэлэр саз'лэнилир,бэ"ээн дэ муэллиф кесирилэя с^кенаилэр Ьвг'гичд, аз егямоложи изаЬыны верир.Дкосертаск^еда баш-га палеотопокимлэр барэсикдэ этрафлы данышылса да„биз автореферата« имкьны дахиликдэ оуллардан jsxnus бир яечзсииэ тохуниагы МУНв-сиб hsca6 етдкк,.

о^конкии. паггында «э"думатлар да гэдимдир. Л.П.Петруиевски заэыр ки.Еалвкэн бир ¿аиадые мэнтэгэси к им и авар-ларын Нухал.Чинтал.ЧапарвлДзбэлал нэсиллэришш иэскэниндэн ;)аран-*;иЕдьп. Аччаг бу.Балакэн топокиминин вварча олмасы демэк де^ил; uaytï авар дили илэ hc-ч бир элагэси ¿охдур. Д.М.Келиксетбеков "£а-лакзн¿ери","Еалакэн дэр&си" ороииклэркн« дэ кэстэрир. К.Ф.Ган • исэ 6j фикирдэдир-ки.Бвлакэн курчучо "rju" сезгкдэндир. курцг чог-р8|и;ас;уьасы ШаЬзадг Вакушти исэ Зазыр ки,£а^акэн топоними "бала" ъз "гена" -"даглар" *:э"нас1;ндадыр.^ Вэргшунас B.S.-Кинорски бела titrés б едко кк,Рс«а мэнбэлэри,.дзки Eej лэгая Рафгаз даглсраник згэ-¿/.„лки Бадакэндир вэ о .Бел тазфасы илэ баглцдыр.*'

I узбвкси. Аз,-)[6отчвнун чспрвфк адлаш.с.^Б. - -тг'.'гйнекие Я'эаки.ЁУП.П.bl.-,1952,0.123.

. ■ .: ■ ."Л'.:чсскс-сга'/::отичсский оловаоь Российское империи.То« К. ■

5 Ы>1.у1гл.;есгр&ф'йя Грузии.■гТиолпй,1504,сЛ73..1 •

5 : ипо{с»;.« .¡сгорид сирьо^в и Дербенте .(-Xi

Харт'и : тгэллп'Тлэрнн "Батаглн" тоаотигчав Ьаггннда с.-ан вдирлэр;! Заюпздкр. Б:/ а'Сщонухгя да дузкуп кзг!1|32д Азэрбедоанпкяас тэдгаглэткяерчввяи эсэрдэр^ндэ рг-ст кч'.згисч. Р.ЬЫузбашов еэ 2.Hyp4jOB Валюта хспотшатя "Сатл'а.зглмк каяч" мэ"яас;:нда шшэндазики г рсгэрирлэр. Ъэгггэтэл -тд гтезуб»ст»ел»а вразяспвда бака •авелзатагил баглы ы-пяэ ч-оиоетглэр ьар-

дыр.Бала Бэ'т.эдли.Бала Гагар .Бала Caîr.'aira'.ra^r. Гусар ;я c."JCv-i" CQ3T ксэ кэьд cs3ïHïîi абревиегур форгаспд-ф. ЧаЬ?..уд Лагарш'л ш"лум л* -отинда Су мэ"нада !И!Л9Г-й\';ядкр.уч:ср:.:-.'лз"?.г.,опо;!'::г4!; бу чур изaha Ьэгагэтэ да^а удгувдур.

3 А Г А Т A JÍ А. Клк д«>.Т* гаггазгпгпас? J .Esjaaitfayu су тсго-иимик • Заю-'ргала' сэзуядэн олду?уну гсдд еу,?'»щчр.Ву vouojctc я ?а-ган-тали (¿орпасина да раот-кал^ чр вэ йэмчн кэнды. «гвдаятон ■20-25 мл арал!» о.-дугу кесхэрилмр./Г.ронгаса г-о -к Дкара в У ЛИ стоди-Tiie.L.,I23I,c.60/.P.}'.Jï36amoB Загатала топсютглш "З^г.у. тасасн" . кжп.Г.Гезоуллазев Заха-тгла :{:ин',Е.1!ур,:>,эв исэ "гаг" ,1ау;д "сач'Ч ат trîM ич:-илч5!ск вэ т?;:а" ?«>у.линдэ кзай атглетячр. Бгзил Гткркмнкгса, зага-доьлпя демзкдир. Дсзяан да гаггада запад вр. Тельда-эразцсэ чохлу допшая. олдугу учуй бела од^ьад^алжасщр. У^д^гутуа hap тоцонылк таЗфа едларл илэ еаглш'..ег чгзк*:-: дол дсфутдгф.Еага сазу ила саглн к?нд сдаарм да :,э"лукдур: Sara дэрэсп /Kaav?» газасняде/, Бага г'еш?с:</Дэрал?коз гаэаснида/.

Ш Э К И. Зу яопояш дэ харк'-'Л г.«алли(Ъврте дкггат-шд^н ¿аднн-мшкпдчр.Сграбон и. 4orpa'v?ja " :«кт?л/-шда лазир •-д.оаклар Fpwtnc-тевда эк даглн депг->р:' ?yrap».r .'op&:)u ез гс;.-

ижгр. l'y ïonomiM гэ.св» ьрьэни ьэ эрчб ijo.'îô—* р жз Пака доккга-дадар.Ияка 0»a <тмк'-->.!!ик • ч.йгадак ^ор?!псчга.р. -сгл тагссларм турт: ;.аячоладг?.Бу барздз. ;,.s\.wj$uíO:¡, :ja3'ip: ""аулар гурк лчлгларш* п ■ ?.г-о::чготэрд о лап в н Арял* v -'«я ^тэдел^хтеп,* т>э Л? ?rx,j' эрезл-с.?я5э дачсма'гар.Сяа ¡с. m :;г. »«'¿aascyyi:! o.o.-ccr*. rajpi-

!,iïMKitiv'.ïp.^" A.K.U»piKípaí.-, is:: :б>'яано vap:K4!'ci: ■■ да eexia- .

ркн rrpií акасгжн cvj-ei-rn.v;??;' ДгрКчЭрн' гэдлмд^ ai:«. PRüd^ip-ix -: лар/. . ' , . ' '

Capa,i ;i:.e'y.'t »с>руе*я я^дардаядчр.Лочрба5"ан Гус -jaiiHH 1-эрккс-5!Г.э дагеиг с эерся II зглруечнча rydnp'-rí-

I Д-Автг-чурадор. Ti:pKcr.-o этнопхш. !Iy:yc.IS&6,c.'i72.

заенеда 3f:ac иэрказ Capaj изк^эг^и rjm,<Sypaja Ifc кздц дахкл кщ. Capaj чсгряйи ад каш кили ^нл-мщтф; Аму.-Дарз'пннн оса1 саЬили Capaj адлаакр. CapajJW.Eonnje Сарадлн^ред-Чектрга.Сараз/Алгкн-Кулск -majara/,Урта-Capaj /Даинэнд imaj9™wa/,Cap'lj0e0~Jyr0c-ланизадь,Capaj.Cüpa^rac.CapajKoj,Cäpdjeinr?tpKr;jaua,Capaj Ахар-Хэнуби Азэрбгдсакда.Сарйз-Ш-алм Гнргкзыстанда.

TïpK лексишгра;ик абвдэларпкда Сарадон 2 г,я"насы кестэрнлир: "Capaj" еэ "ив" ,гчд'.,м ионгол диллзрищэ "sapaj"2. Я.Зездлигс бу одхокисчн "бв" :.:?"насиада оядугуку яетаэрниздир.

Ш ô о елки сел: бири "Л.Х эс«ш сош'аркпда Г.гЛииедз

чал одил. m русдалли мапбзлэрдэ Азэрбадчнк топонжапри ' баииыгн ллэ i.-cp!tc:;p. Русдтшш гэкбэдэрдэ азэрбаj«r "лняарш тэса^-руфатнюш, iivriiMan бэ hajaTuuHH.eïKorpa'TiiK пэдападэ?кнгЛ1 юхтэя;:ф

сайалзрл im ¿аншн.мпоншмэр еэ гопониыдаратма uta c¡jx Спгли о дан .етношс«дар 'Ьаггннда кклли ".игдарда да"лу1.:атяар верил:'.им, дев-рун топонимии иэ етнокшик ландаафти &з кеним акскни таышвднр.

Мэибэлэрдэ губорнида еэ гэа&'хрш топонкьикасыпа аид слан <5и; сырг. cai'üjjani! «эНатлэ^ эзукг'кестэрир ки.буилер да дяссертасяза-да села :».зе!1 едшпгр:

i.mpjü'rvi т0г<у1'п';.9р, Тадгаг исукан дэсрда гэзг; еэ губ-.рниза ларда e¿;-=H а.длу одкок^.-кар глпл-ддэт кзстэр?г:шдяр.»эдр:н озко;:лн-яэр и а р а л о л с;:а;аг г.гкгэлкф' вримларяэ шелзкшщдир. Гу *ntp паралел тог,ош*!.шро аедтеавотпсд i^úepufjasraiHH лслизепетпол /лчдаэ/ ы> Газсх. гчз^дйрнка ejini гахтдь. :;эчус ¡.■аск:л:лг:ч!.ри!! ьэ j:.-mcgiai г.актэгэлэр:1иэ ojnu адлар Ерр-лпда.м'/р. Гк«р»лхилэ дэ.мих'гэля?, !.'эпа^-эчэ 6и.>-&!гйя.,эн ysar м ,jax>m -?ря.З'.: .-•рт? eja с а^кар-кагйлел roiiqli.,,.:.'j!5í. кездша кчл"кшр.

■ a.APL'/J YCïïCf'Hr.:~~P. ?ото?т\эр:ш a?¿a/c XY^iftaraip-aiKb e¿-.•рэккльэсиндэ t-'елэ бор «эПа? «apar цог-'рур va .онларын '".i'jjj-'m гкс-' ы<тэ парахехчак ик л/укихи'ь.^-иды жгЪ> cztï-ï? i: дакц.-гр W, '

voiiomitejaciisi» en kc;.ae " vouo:3»w

ареал хурк г.рслг"дхр. -Гy ajÄ&r- •« резпуоллаг:чзнн

аразасинчэ чо:с геда:-: з&п-х/я. -6ap;;:->p m o,A3ip:jaj,'; H г?лгн:«от ïs-U9KKiv':-ïiu,/ :адткра:-: зд'-;н vfiní таз^дг-шна ;слпссс:!к вэ вгккк .гериагйид.эоасляитф•. Дooaafкяюкогвдэ тарг.ин .чзлэ|;'.ЗакиДГЬЗ,

Ï ДреЕй.'.ткрЕСжа«1 глсх-чрь.Л. Л?(;г-,с.41ь. 2 'лоркоко-арабск4 еш,с. 1£>4.

¡.4/. Дпссертасязада кзэтзрклир кк.аре&т '"ошнкмдэр Ьз?л Гафгаз ре-ятояундаИгэм дэ'туррчплли халрларш затаднгларя -^разшврда даднл-. шаднр. Ареашгг клк нзЕбэдз етнокадлэр эсасшца Яорксяааан топс-ншлэрз авддир: Сал/Са'тзт/-Сгуз таЗ^аАарнядан бкр^шш ацнднр.'Бу, ■аз'йа гдп илэ батлн Аззрбаз'чаннн гч гэзасында озконкглэр форматая-«зднр: havH-сал озконимя -йолкз&ветпач гэзасннда.Салзш озкошнш 1эрур*Дэрэдэкез гэзасш'г^.Свлар ojKCR'^ï-iiiai.xop /шэ'.готр/гэзаснвда,

• Диссертасизада Гул.Tajмаму, Гурд Tajff&nam илз баглы ареэд' 'оионж.гзрдэн дз Д".Я1-ГЛНЛКр. . . 1 •

Д&ТР^ЖМ ТСПОЮУЛ5Р .Дэниаиярид-С-тд топокимлэрин тэдгкги та-шхчн заиазшл юнтзгэлэришш ьчхтэляф эразилэрин ацлшшырка рзнка-шшпцини, -лкнн адгодма сзбзбляради, сонрад?л дени здларнн мездака ¡элглсини вэ бу эвзздзкэни догуран дилхароти акиллэри взрэнмзк Са-яллщцан эоэг«'!зззтлиднр. Мэнбэлэрдз тодожшкн кейнэ ады млз заката ¡ени адн да •нерьтатцир: ГЬо.аелгзаветаоя губернизао'ьтлпи Кчвоэ гэ-!асшща:Ново-Саратовка-^н.,щнгж;11ово-Сг.асовка-Хунус,Ноьо-Троп1сксе-' 1укзш, Ёйлэшшэр дэ Ьэмин дэврдэ бкр чох кзнд • •адларик:! дЭДкщцир-кшлзр. XIX, з'гэзшшадэ снлар Зелязаветпол губернизаснада аиагндакн щлари дэзицдирг. штар: Гупд-Хачахкгя.Сезвд-Киранс.Зурнабад-Еаст'-ана-, las, 1Ъракешп-Дирад jyp, ;,!урут~:£ар. at .Ачшгавд-Агдагюн ,Сэз лпк. -Пин, (гшкзвд^аяасбек.&даЕзад-Бададзор/^.уг^Саряаввг из с.'

4.ТгМ?Ф Лрагдш ТОГСЖ'ЛЗР.Русдилда г.внбэлзрдэ Азэрба^ан го-юнммэрн рус граС'Нкаси вз гэлэ-т^^у Утраяекряпсизасв/ илэ зазнл-даг'ындая хезли тзЬрифлэрз ^оигвёрилйодкр. Нэс: А**егнакь/Аг Kôj-!Эк/,Гарачешрри Д^ара^з&'л^и/.Балугайа/БагогнгазV.Оат/лнлнк/Са- ' '

^хЬУпгг/.Ирмаштн/ИррЁЯЬчн/.Зинтарри /ЗЕетщш/.Тагаррн/Гасара»/. ■'

1ртепе/Арытзпз/,Чеп!>!еляк/Гйтаал1;г/-Кр0х Kecaí'ST /Гырег Хзоякзн/- • Ъзпх вэ аелг:за^етгш-т,эЗЕи[аркнда. ,. : .

Диссертасизада дэзищдирклглш топонкулар 3 бвлкузэ ajprànp: '.'1.'5онегик сзвиззздэ топонишк одларнн дэзтпсэдам,5и:й?Ьрэла /■»эрэЬли/ ' • .

2.'/.орст;оло!Ш сзькззздз "дэдишсэшгак: Сзрхзр '/Сзркэрлэр/

3.Лекспк сэг-иЗзэдэ дэЗииг.зиляк: А'-'н/'^'лущагг/.Азрил' /Тара ?'у-:зд Ajp!®/-h3p хчг JauiaaEeiпол гэзаскна аадия?.'

Сонудау маслин сэлмэлэркндэп бирд дэ »Харита кзнбэяэрдз Ап-^р-;аз"ан топошсдя?ргшн морфолохп вэ сннтзктек ,сусус:!зз-?л?рн'.' яд.~а-1кр, Хардап •••знбзлэрдэ гездэ глохши 'гояошзаэр /кэнд гдларн/ Трулудука лВГ3 садз,дузздт.чз вэ .^ртккзодир.Б^нлар докс^.г^р'.сло;

.cri вэ сшш'ктк уя^дяьраа ~е> зл* кад!ф.

' I. ГА,"Э rwiQi-pM&i. iîrpic «Га» ар,Икгар,Tác,Эрзб,Поти,Саат, Лэк у 1Ъча,'^;а,"мин,0ба,Э1;ядДрпа,Дар,Лува вэ г..

ТС1тС'!:Гу:-Р. Д*зэлть'я юпошсаар харкте шнбэлэрдэ да'1^ чо;: гездэ аиншзадир.Букун сэбэби илк нэвсэдэ белэ, топонимлэ-рпн 3-э:1к!*нл.ф''2лэ .¿аГЛНДКр.

- ЧК иэкшвчаи ропошмэр: "лхнчн.Повч::,Топчи.

-ЛАГ шкалчялы '"01ЮШ1г'лэр:Дэллэр,Лэшрчклэр,Коса?:ар,Гарас;аг-:ар,К*рзэл1аэр,Гг-зг,:сзолч5'яар,Т<р50к.,р»р|Св,1ндп9р вэ с.

¿2 "~к?'лчплл голоншлзр: Taj: аглы,Чазлн,%!рахлн,Бадалн,Эй-гпдли,Есзсалы,Чаллн\Ь.9Дэкж,Но:фузлу,Пир1^ •

ли вэ с. .

- "АЛА: Кэ; !э;:ака,лекэхгша г.э с.

■ - jgg; "тяга,:&1А-шнг,Гара':луг ,т.э; i W с.

- ЧЛ1;. Гарачуг.Г-'Знлчуг.

З.Чурэш'-зб гурулушлу voi ояк.млэр./".'.энд адйарн/ а/ Чэр лкй хэрэо'И ¿ск.дзн-лог.рэт олашхар: Бара .а Багуан,>1арн-Асдуд-Хэр'й.«гТэрт. баj «Ьэсзвгулу вэ с.

б/ Тэрэ'^ердэч 015рк/ .:;ч;^Г:йк/"Кгвд" сезу эсасрнда ^орматанан-лар: ^ut9:ua,Xcxai^i«,îj'6a3Kif:<ïpi!u:9HnlCyroaaK9iW',K-ipômHÂ, Пвркэцд,"ov.лигаяд,Ордакэнд«Башкэвд.Тэкэгсэдд.Чадкзнд.Кявчикэдц -вэ с,

в/ Лг вэ ¿X. :-.о;.'л:овоитли'к?нд адларм: Дла-кеji,Ллакёз.*эзрэ, A¡" a i .Агдэрэ V" с.

1';п;дардан саата гэрэ<улэрк1адэ 'Мекки -/jcHi;/"Газкл","1бра", " б? 4", " V933 ", ''абад"Упкс;' "гари", "гурман", "sap", "оба" ; сир.чвд: тэ-psja "А-гагы" сеалчрк та© .aetata о, улаи дэяд rjyiapir -аеюсйкаЕД, Jеляарх.Гюзгдагая ,1^р«к!Ш?галлц?'8^оЛуЕлу,ь,з!хс.рн Гвшрли,Дв8Рн 1э-гэр.тл,оу::г.рн Узуд Обе, toen г Узун О^а, ПеЗдэртулубэЗ ,Тэзэкавд,Шэ-

нз с. ; ' • '

Диссертаскзеда тспонигллэр ?зрккбгндэки обзлэрян мэнпэЗшш-кет т;э до груллтды;?1даквдщ>:

I .Тэтжкбипдэки свалэрдэн бкрк и:?ррпокю:лэрдэн эмэлэ кэлэа • пчояпг-лэ-р:. Асланбэдля»КэримСэjдьза,1Лэликчобанр,Ашнг Г-адгашге«парс ;!б?;;ж,.«т1;оу1'-Мэрда11,ЫусабэоЛ!:,Кзл1;к Мирзэ.ШешулубэЗ вэ с.

::nreap: Етеэнэк »Sajaa ,Кв¿ласар./Аиагн вэ.' <»ухЕрн/,ГарйГоЗунлу

па^%Гараб1™аг,Гклзи?рл,Гг.ра''ач,^впер,Г>;тгр Гэгл».Г.онлгр-сг.; ьэ с, '

З.Тэркибкндэки сэзлэтясэд окта «кялэт,:сплг вэ л а отклк ларин здларнядпн .¿ргзэлчилэр: Гграбгслар.Кхрд таичсу,-рэб ^аИзорди,9рзГатщашбэЗли.ЭрэбгЬбирханды.КурчуыкдДел:*: :'^л.-.к Умуд.Сэйшпгрд ¡ас.

'?."эрзябг<ндэки свалэргзп.бкр зооттаэгпн усгон1^

бюзл* .ЛтчютхМйлчгнр,Дрнаг: рД^нцег,,,а|Цчбгсаи,Гузут.;*дэ::, • Караллвг.ЗДлшли зэ п,

б.ТчГ'КИбаяамз' р.аэ.-эв>1аи,биш ^ягонга V усьс-от-лу;: ХЫтшт.Арш.Чз-б^слуДр^да^ гд.

с.

Д'товртг.с.^г ^а топошеоьвр '¿щгя&ив ко. э 14 гругз селгиэрж 'тэ-ълаг ецетиащирД&з сунлеркан б-ни вор .экю кк'а,;* тркчпегс/.

"'г.ссертас.уань'н сонунда II сТт.и'эдэ Д'-'^-Т21/ :<г-рч»п га'"газ-яцяасларнн эс^рлэркнд'» вэ 'дккар М9лс-члэр' яютнг.-с! 16.1 /"^рсад-*>ан уопошвгшан тнбэлэрн хеага./;л:якла Фоко-(шжу.гпс ьапнаитларн

верилмкшдир.

Тэдгигатын "Нэткчэ" Ьиссэсиндэ арвидьрманын эсас муддзаяари

лхумилдвдирклщи' аэкилдэ _верилмпадир. . ___________________

Дисссртаси^анын эоас мэзиуку всогвдака нэшрлэрдэ зз эксини тапмкидир:

1. XX ¡)узилл»ф аид харики иэнбэлэрдэ Аз9рба;)чац топонимлз-ри. "Тарихи-лингвистик фгняэрнк тодриси прсблеклэрц".Бакы, ААПУ-нун нэшри,Х99'», с.110-111-

2. Ларичя гафгазшгчасл^рын эсарлэриндз ЛэрбаЗчан топонимлэри, Дия мэсэзэлэр«нэ дайр тематик топа« Вакь,!??^ 2,с.■!/£-//?

3. XIX дгзилии^ин еонлариада Ткфлссда чап едилкию русдиллк чзнбглэрдэ Аээрба.-чвк топоиккяарл. "Филол'ок^я мэсэвэ*эри: ¡?этэ-риЗЗэ ез методика.В бу?а>:м'-ш.Ба«:к"Мгтзрч;{м", 1<&5.и.а-Щ>.

¡».Харичи ?;экбэкэрдз Азэрбазчьк гопокиклэранг : морфолога вэ сиитекгак ^гсуси^^эглэра. дил мэзэлэлэрпяа дайр гейагяк' теплу. Бакы,АД11У-нун кэири, 1995.» ?.,

З.ХШ-ХУВ ¿гзилликлэрэ яид Авропв гафгозшунасдаричык асэр.'э-риндз Азарба^чан тапсннмлоринин тосвнрй.Дилчйлик.й 1,Бака АЛПУ-«ун иэври 1996. ■

Ахмедова Э. >

ЖНГВЙИИЧЕСШ АНАЛИЗ АЗЕРЕА^ЕАЖШ '.

ТОЛОВШФ Б ПРОЙЗБШНШ ЗШШШХ КАШЗОВВДОВ Д1Х-ХХ ВВ./'

? Б 3 а Н Е

Диссертация состоит из введения, грех глав, заключения к списка использованной литературы.

§2_2££§£5Ш£ обосновываются актуальность вьбора темы, цел» и задачи .исследования, научней нсвизна/-¿еореткчаская ". практичес квя значимость исследования. '

?_!2§2222_Е2В2£' озаглавленной "Легочники и исслецоьания". рассматриваются различные высказывания об имеюЕ^их Солее двухти-сячилетнюп историп вчевбайдженеккх топонимах, которые е$;е в I в. цо н.э. наялк свое отражение в трупах, зарубежных авторов. В этой чвети исследования те'кке. выражено отноиенке к изыскания» проведенным в области азербайджанской топонимики к дани обобщения о топонимических исследованиях.

?2-§12Е2Ё_Е225!г • озаглавленной "Азербайджанские топоним« в произведеньях зарубеаных кавказоведов", показывается", что связ) европейских кавказоведов с Капсазои и в том числе с АэербвЯдсв-ном, начинается ете о ХШ столетия. В этой главе повествуется о рассуждениях около ЭО-тк европейских путешественников, купцов, ципломатоз, послов, йб^стввша-х деятеле?., норя^в, медиков, . аладемккоз об азербайджанских топонимах.

• I В_т2егьей_глйве, озаглавленной ".Т'кнрвксткчесхие стбенност! вззрбайдкаксках налеотопонкнов, эарегистгироваин8х. в икостранн! источниках", дается этимологическое пояснение около 40 палеото попимов, прквлеч чи г. лингвистическому анализу аэьрбзвдкакекке топонимы, которые яавли свое отражение в русскоязычных исгочки ках. В этой:главе такие, рассматривается морфологические и синп .синеокие особенности1аяербайд&аасккх топоьажг с зарубежных рс «гочиик х о эти топоккын клйосифицированы по своему составу.

В диссертации вира кается отнесение к «мевцнмея в трудах , зерубекных кавказоведов суждениям относительно этимологии,ген . зкса палеотопокимог. перей автор дает свое откиологическое изъ кссеназ ойкоиимов. : •'."•,: .•'..

' ^^акдкгши!.дис5врта«йй обрбчактся основнве иыюдк, получ : го йога*» ■ио'слзховаетя.-;-•/ -

-zt-

AHUEDOVA 2.6.

LINGUISTIC ANALYSIS AZERBAIJAN TOPONYMS IN FOREIGN SOURCES (la work or Caccasus-studlers ). SUMMARY

The dissertation consists of' " introduction, ' J chapters, conclusion and

used literature.

The first chapter of the dissertation refers to as "Sources and researches". The history of Azerbaijan toponyms fixed by the foreign researchers from the first centuries of our era and various ideas and judgements about them for more than two millennium within .he limits of possible are looked up in this chapter. In this part of research the relation to researches in the. crea of Azerbaijan Tomoniraics and is expressed researches of summarized toponymic.

The second chapter of the dissertation refers to as "Azerbaijan toponyms in work of foreign Caucasus-studieis In this part of the work Is show., that relations of Caucast -studiers on the Caucasus, as well as in Azerbaijan began since 18th century. In this chapter is told about the information and judgements about Azerbaijan toponyms of more than 30 European travelers, sellers, diplomats, political men, sailors, doctors, academicians and others.

The third chapter of the dissertation is devoted to the "Linguistic features of Azerbaijan palaeotoponyms used in foreign sources*. In this part of work are given etymological explanation to about 40 Azerbaijan palaeotoponyms fixed in foreign sources, toponyms in russian-speaking sources, puallel toponyms, areal toponyms, changed toponyms, deformed toponyms and toponyms transferred to passive fund are subjected to the linguistic analysis. In this part of the dissertation morphological and syntactic features in the foreign sources and were investigated and also divided according to toponymic structures. In the dissertation the attitude to ideas in works of foreign Caucasus-studiers about used by them sources and etymology of palaeotoponyms is expressed, opinions are stated, and sometimes the author states etymological explanation about oykonymes. In the "Conclusion" part of the research are given main clauses of the investigation as generalized.