автореферат диссертации по истории, специальность ВАК РФ 07.00.02
диссертация на тему: Исследование новой и новейшей истории зарубежных стран в Белоруссии в межвоенный период (1921—1941 гг.)

Полный текст автореферата диссертации по теме "Исследование новой и новейшей истории зарубежных стран в Белоруссии в межвоенный период (1921—1941 гг.)"

. ; 0 On . - ■

ъеларуск! дзяриУш уeIbepci тэт ' 1 Mi ОН 1380

УЖ 930.5 *I92l' — 1941"

, Астрога В1ктар АаяксаядравИ •

ДАСЙЩЗАННЕ НОЗАЙ I НАЗЕМ И СТОИЛ ЗШЖК KPAlH НА БЕШУ cl У Ml КЗАЕЕШ 1ШВДД

// 1921 — 1941 гг. //

07.00.02,- Айчынная г!сторыя • 07.00.03 - Усеагульная г! с тория

¿УТДРЭФЕРАТ

'дасвриця

на сЛскенле вучонай ступен! кандидата г!старычшг навук

Шнек 1996

Работа выкашна У БеларускШ даярааУнкы ун{верс{тэцо

Навукови к{раУн{к — доктор гЮтарычшх кавук, прафесар

КОШАЛЕУ У.С.

Аф!цийния апанентн — доктар г? старинных кавук, прафесар

М1ХВЮК У..М.

— кандидат г{старичках кавук, дадэнт ' ' ' БЯСПАЛАЯ H.A.

Апан!руючая aprairjзадия — кафедра г»стопы? { беларусазнаУства •1 •• ■ • . . ... Рэспу0л{канскага {нстнтута вышэйшай школу J гуман(тарнай адукацы}

Лйарона адбудзеода "¿Z." хасхрычн{ка I93S г, у 14 гадз{н на паседаанн! савета па &(5ароне дасертаццЁ Д 02.01.05 у Беларуси?; даяркаУным ун{верс!тэце па адрасу:

220 050, г. Ii f пек, пр-т S. Скаркны.4, Белдзяркун! вере {тэт, гаяоУны корпус, п. 206. ■ - •

3 дысертадылй ыагчша авнаём!ода у 0|<5л!ятэцы Ееларускага дзярааУнага ун{вере{тэта

ЛУтарэферат разасланы "-¿-L" верасна IS95 г.

Вучони сакратар савота па а<5ароне дысертацый , " __

Д 02.01.05. Кацдыдат г{ сгарычных навук.^пцэяг^Р^<-*«-чВЛТ С1н}д

ЛГ/ЛЪДЛЯ ШШШУШк ДЛСJüiJvVDAHlи

Актуальнасць доследования вызн^чаецца неабходяасцю аб"ок-тыунага í грун№Унага вывучэнins станзУлзкня I разв}цця наву-ковых цэнтра5 i даследавания}' па прабяешх новай { к&веишай rfcTopHî зашяных ::ра1н на Беларус! у м'кваена; перкяд ял не-даслоддвснай навуковай прас.¿яя{ к! м ростам навукозага f грашдсиага {даарэоа да rîcropui г{старычиай нявук! у тым л{ку ! да так fx яе аспектр? як падрютоУка навуховкх кадрау, Ша-народкыя навуковыя кантакты навукоУцаУ, пал}тычнзд рэпрэсН у дачыненк? да fx. Адкрыцце раней зачцяоннкх архГУных фондаУ f б!бл{ятэчных сп8цсхов2вдаУ дазваляо зраб{ць негагчкыаэ для па-Ш1ГЭДКТХ навукоУцаУ адаосна поУнае доследование тэш. Акрамя таго дядзенал прабдема мае i маральнае зяачэнна. Яе внрешэяне дязваяяе аднав{ць у чалзвочай памяц} {мены тих, хто працнваУ у гэтай гал{не У той час.

Храналаг!чныя рамк{ дасертаци! ахоплйвавць 1921—1941 гады. Яш вызначаюцца з аднаго боку, часам переходу натай кра iны ад ycjiJWKix граыадск1х вьлрабаванняу да mí рнага сацыяльна-экакаШч- ; нага 1. культурная аыодя. Так, 1321 год адзначаны утварэкном Акадэм!чнага цэнтра ! БелдзяржуЩверс1тэта /ЕЛ//. 3 другога ; боку —'дачаткам йял{кай Айчнннай вайш.

¡■'.эти. У адааведнасд} з адтуальяасцо, назуховай значшасцю ' i недаслэдаванасцю пра<5л«ш, дасертант став!ць насгупная шты:

- Яравесц! кокплокскао даследаванно навуковых структур, як j я заЙ1лал{ся зывучэннем новай f навейшай rícropuf залежных кра1н.

- Высвятд!цъ асноУния фактари, як!я мел{ уплыу на дзейнасць нааукових цэнтраУ.

- Праанал!заваць галоуныя нах1рунк| дзейнасц! даследчшсаУ f BUHiKi ixwil працы.

У межах мэтаУ даследаваннк аутарам вызначакы наступныя задачи:

1. Вывучкць уплиУ грамадсха-палггычнай с!туацн! У краIно î {дзалогН на разв}адё г{старычнай навук! У м?хваенны час.

2. Даслэдяваць агульнкя рыск ! асабл!васц! станаУлення t раз-в!цця белгруск}х навукових цэнтраУ у азначанай гал}но ведау.

3. Праанал}эаваць-формы, мэтада } bhhíkí фарг.:}раванкя кад-рявага патэнхрхплу.

4. ¿характарызаваць м{анародния кантакты г}сторнкау.

5. Выяв'ць уллд? un л! тачккх рапрэсГй на разв!ццв дасдеда-ванняУ у гал{не замэянай rîcïoptiî.

G. Срабгць агудыш г!старшграф!чш анал{з л}таратуры i публ!кацый аУтараУ, як?я выдавался па сусветнай г{сторы- новага i навейшага часу, ¿Зыяв1ць t лраанал1завадь тэвдэнцд}, змэны характеру t акцэнтаУ даследаванняУ у залв&яасд! ад пал'ткчнай ci-туацн! У кра!не на працлгу Усяго перщда.

Ac.Koïmuî падякэкн? дкдеотаднй. як? я выносяцца на а барону:

1. У складанай, суоагэчя!взй грпмядска-пал!тычнай с!туацы{ 1шоУ працэс .фармавання новай 1нтэя{генцы? з рабоча-сядянскага асяроддзя. Парала.тьш яод адбывалася адаптация да новых умоу навуковай працк старой, гэтай званай "буржуазией }нтэя{генцы{

што кярэдка суправаджалася роэншЛ вадаткам!. Наз(ралзся супраць-пастаУленне "новых" невукоУдаУ "старым". 11рн гэтьал {шло за-цаяраэннэ адз{нага маркеfiliara кствда, выкдитеУея пларалгзм ду-ыак. За Умовах усебаковага ynîcicy навука страчвао кезаяе^насць даслэдаванняУ J часта внконвао прапагандз i ецкуи функдыв.

2. па лрацягу 20-х — нач. 30-х гг. даследаванн{ Уееагуль-най rjcTopbii новага Í навейшага часу дасягнуя{ неоумненнах по-спехаУ, бмУ створаны шэраг навуковых цэнтрау. Адаах, напрккан-цы 30-х гг. магэршдькыя дс-хасц!, адсутяасць нало;;снай кодька-сц! спедцял}стаУ j 1ншя неспрыяяьикя фактары прывяя{ да значкага пагаршэння становiшча гэтай навуковай гал{нк, -практична да нс-магчшасц} праводз}дь грунтоУную кавуновую дзейнасць.

3. ГалоУнай форшй падршстоУк! иавуховнх работн{каУ па ад-здачанагду навуковшф н&^рунку tí:-:да асШраятура, рнхтаваУшая кавдвдатаУ навук. Специалисты вышэйсай навуковай. квал^кацьи — дактары навук, па гэтай гал{не не рихтавая} ся, пакояые} -не .мела ся дааведацх кадра?. Фарм!р8ванне с}стэиы навуковай адукацы! дакладаа адлюстроУвае працэс адзяр^аул{вакня i Ун|ф{кацьЦ ва Ус!х сферах навуковага кыцця. Утварэннеы у 1937 г. при ЕДУ Рэспубл{канскага вучонага савэта па абароне дасертацый, дзяр-нава канчаткова Узляа пад свой кактроль стварэнне навуковше кадрау. Але, нкглидзячы на Усе намаганн}, праблзш дэфгцыту кад-рау так i но была выра-лина.

4. У паршай палове 2С-х гадоУ был! створанк Умовы для Ус-

талявдшы навуковга кангакта? з замеатш1 кра!кам{. НаЗбольш пленным? яны бнл{ у другой па лове 20-х — пор пай палево 30-х гг. Аднак пад уздзеяннеи пая!тнчных 2 |дэалаг!чшх причин, шп}ана-манН, з другой налови 30-х 1-адоУ канта^ты хутка пачикаюдь слабець ; поУкасдп ошшшдца.

5. Ва Умоеих абвяшчэння абэастрэкня класавай барацьбы У СССР, з початку 00-х гадоУ пануичпя пал^тычшш эл? та печиюе нанас(ць удари па той частцн ¡:пэл1 геяци!, шсая не аадала пс-раходз!ць на ыаркс1сдк{я паз?да г ц: проста мела Уласки ад-метш поглзд на аб"ект сва?х даслвдавакняУ. У тэтой сувяз1 занятк! сучаснай г!сторцяй павял!чвал{ рызкку зраб?дь метада-лаг?чну;о пашлку ? траЩць у л!к "ворагаУ народа".

6. Лная}з г? стерши1 рафН сведчыць, шго з моманта з"яУленкя на Белзрус! назуг.овых дэнтраУ па праблемпх новай 1 навейшай г!сторы! замякных кра{я, пачинаюццг д&слодаванн! па г?сторы?, тагачаснсй грамадска-па л?тичнай с?туяци? у кргинвх ЕУропы, /шэрык?, Аз?? ? Афршс!, асабл?ва Польшчы, Герглая??, иракцы!, Вядхкабрытан??, ЗША, К? тая I Iнда;. Аднак кзрот;с} пвриад ад-ноенз вольнех г}старлч!шх даслодаванняу, плюра л? зма меркаванняУ з канца 20-х гедоУ змяняодца ?дэаяаг?чшш уц! скам на навукоУ-даУ. Уйага даслодчьи'лУ как!роУваецда на пошук у любнх г?ста-рычипх чадзгях класавай барацьбц. Адбиваецца крайняя 1дэа-лаг?эацда, пал'ткзацыя, гэматьякае а^глэжаванне, зн?;кэнне якасд? навуковай працы. У вынгку Ус1х гэтта прадэсаУ га л оУ на 2 функция!! г!старинна:; навуь! станов{ода падцвяр&энна праУдз1васц! пас-тулзтаУ ВШ1/6/.

к?, р' зна. У дасерги^? У поршни на Бела рус? ? СЦД, комплексна даследуодца проблема станаулення ? разз?цця навуко-ва-даслодчггл прпцд У га л! на новай { аавойшай г?стори! замежнщс кра!и. У навунови ^¿ктак увода!ода мноства раней невядомых даследчыка« арх?Унюс крш'д. Праланаваны аУтарам широк?, разяа-бакови лгдасад да раскрмцця прпбл°ш, разам з рупл|ва падрых-таванш? разнастаГзш? дадаткам? да иошаага параграфа, да аваля о шзрззка зразуиоць станов|шча ^ Уэаемасузяз? УсёЙ с!стэмы навуковай работы у д-здзанпй га л г но.

Ьдкшнно рпз1^1дзещ, нотадомыл 1 вядомая рано!! з"шц,1 I Ъжти а розкых бакоУ, праанад! завадь ¡х у рзчышчы агульшх тэн-

дэнцый, параунадь пем}к сабой, крытычка падасд! i пры неаб-ходнасд! аспрэчцдь кэраг трываягзс раней стэрэатшхаУ, таксама вкзначае навуковуо наз?зку.

И',,а1/:ычкяя знпчач оць дасертацк! У там, urjo высновы, аба-гульнонн}, дакуыактальна 1 статистычнк матэршл, б}бл!яграф!я прад тагачаспых даследчьлсаУ, табл!дц ] дыдграмы могудь биць выкарыстаны при стваронк} абагульняючях прац па г!сторы? навук», rîcTopaf назучаяьшцс i швут.овнх устаноу, праблелных г{старкя-граф!чнах прац, Дадзекис даследаванно тахсака моет ствариць падставу длн далейшай распрацо?;;} люОога яе аспекта.

Экацаытчнас ибгрунтаваггче эфактыУнасц: десертадыйнай работы задаэчасцда у тим, што кадг яка будзе ввдадзейа У выглядзэ аанаграфМ, приЕясе ад ела eil продажи й{кансава прыбитак.

¿ПЗЗйжа» АсноУкыя палааэан! f вионовк днеертацн: &6¡.vv¿~ ко?вгл!ся на паевдаанн! кафедры«Новай i нгзеЗшай г!сторы! BJ7, да::ладал{ су: на I Усебсяарускпй канфорэнд^ ¿'¡к'орыкоУ 3—5 лэ-•гага IÏÏ33 г., кзвукозыс сустрэчах, у œ,; ;Пку аакеккш:, шкль-дзенк У да рагу навуковкх публикаций. аутара.

Структура { каротг.! змее? дасертацы?. Дысертацж сг.ладаед~ да з узодэ{н, агудькай харйкгарце'шк! работы, пяц! глаУ, ак-ведаУ, enfea викарцстрнас r.runl ц î дадаткау.

]3а Уводаfкак глумачндца неабходнасць вувучэкня Узнятай у дасортадьц цр»блс:,ш, адзначаоцца, ото для гэтага зараз 1Скуодь енрцкльнкя Умов:;.

7 агульяай характс^цстэд: дусю-гн рас;:рывзецца аятуадьнасць дасладавання, тлушчаода храналанчшя pavaci. У ей сфармудя-вакя ;.5этк i задачи, падкрэс.чена {шшекне аутара да ёtí"о.чтиунага вывучзЕня драдмэга дасяилаваная. ¿харалтарызаванн таарэтот-кыя асновк даевртаци;. Дцзначавцда пршцыпи í ыэтадо, з даяа-когай hkîx i шла праца. Вчсв-иляедца кавуновая нав i вна î практична значнасць дасвртащЛ, зта^чавдда асноУни пала:;;экн: да-слоувапня, як!я взгсоУвяидца на абарону. -АдЕначаовда, дзе прайшла апрабадыд расютп, у яих публикациях знаходзяцда яе вн-ы{к{. Таксам пазадамляедд?. аб аб"ёиз дасартецы;.

У пепирз гл^е разгдядаеада г!ста£ыяграф{я прабяеш i криШда. Вывучэяне г!сторн} станаУленяя í развгдця савоцкай Нстарычнай навуг.1, у прываткасд{ ков&й î навейшай rfcropHi за-

мь„шкх кра!н, вачалося яшчэ У 20—30-а гада i <±;ло працягнута У пасляваонны час. У вын'иу биУ етвормш кекэтора Пстарыя-графгчш комшккс i публЬсацкй па розных пкташуас

гэтяга навуковага naKipyiata.

C!cT9i.ïî навукова-даследча»: працы У гад{не вквучэнкя новяд i навеивай rJcToput замохикх кра;н на Веларус!, фарм?:гавалас,ч як скллдяея чистка внвучэшш х'этзй навук] ва Усесаазккм шага бе, на якой едб{вал!ся Усе яо щжаед! ! nocnexl. Такое, сха-иовЮча патрпбуе зивучэння Усяго спектра л{таратурк, якая <3 назогул характарызнвага стан гэтяй навуковай сферу У СССР на той час, а працы беларусхсхх даслодчш:аУ даэвол!л{ б вияв!ць яо агудьння : сподаф!чния pneu ? БССР. У в:;н!ку, разгляду пад-лягаыць дзьве групи ^старыя^рзс^чккх крин!ц-— ионав{та:

I/ Лраци, як!я асвягляюць праблеиы разв!ада г1старычнай навук! 7 СССР; 2/ Працц, яг.¡я асаятлящь прабламы стварэкня i развхцця ггстарычнай навукi У БССР.

Ix у сваю чаргу кеабходна хараналах^чна ппдзял!цъ на яшчэ дзвв подгрупп: даваеннага часу i паслявоеннага.

АУтатзц кершай групп иублпслцы-'i дяваеннага часу, у асноГнай сваей насо — артнкулаУ, аяал}завал! станов{шча тагачаснай г!старЕчнай кавук!, аб«яркоУвол{ зядачы, ях;(я став!ла поррд oit кпмун!стычная партия, а лях! !х выратэння. Змэст у бояыдасх;! кладшУ тичыУся Ус!х гал;н навук!, але вылучал! } слецыялышя работа, гтяп'сашя па праблотх вывучЭ1гкя Г СССР так зпанай X') с торы? Захада1. .Аднак усе гэткя яубл?каци(, у большй д! мекиай сгупсн!, дакутуюць адаабаковын акал!зам, дагкагазмач, безаполяцийкасцв ацэнахс. Таксат У 1х шмат эамоУчвання, але разам з тин янн дазваляюцъ адчуць агульлую атш сферу навуковага жыдця У СССР 20-30-х гадоУ.

* Вайнштейн 0.1. Научно-исследовательская работа по истории Западной Европы в советских вузах в 1924—2G гг. по азе публикациям // Исторж-маркспст. — I927.-T.3.-C. 209—212; Кнорин В. Задачи марксистско-ленинской науки по истории Запада //, Большевик. 1931. -» II.-C. 68—79 f 1нш.

Ласляваекная савецкая Г!старыт'раф1я ахоцд!вае кеиараУнальна шырэйшя аспекты вшзучэння навуковага разв!вдя кра{ш, чим гэта адбквалася да 1941 года. Адаак неабходна адзначшдь, што яна начала Утварацца тольк! з печатку 60-х гадоу. АУтары дадзе-най групы публ} кацый а0агулън}л! [ праанал{завал? значны фактыч-ны материя л па г! сторы| станаулення } разв?цця саводкай навук 1 ! вшэйтай иколк1. ГрунтоУна Он л! дасяедаваны шпанн! фарм!ра-ванкя навукова-п«дагаг!чных кадраУ^. 2. А. Дудз!нская ! А.12. 1офа Унеся} вам;! Уклад у асвятленне ьгёкнародных кантактаУ савещ^х навукоуцау у 20—30-« гг.3 А.1. Алаторцава падрыхтава-ла манаграф}ю аб адшпл з буйяейиих тагачасных друкаванцх орга-наУ г!стардчнай навук! — часоп!се "Г!сторкк-маркс!ст".

' АсабШва хочацца адзначьщь работа* В.А. ДунаУвскага, прысве-чаккя м;кваеккаму периллу с&зецкай Псхарыяграф! { новай г!сторы; Захаду^.

■ Аднак неабходна падкрэсл}ць, што вышй Узгадакая таратура, якая была вкдадзона да 1885 года, таксама аднабакова анал!зуе складанае ( супярэчлгвае аыццё У 20-я, асабл!вя 30-я гады. СклаУи«яс.ч стзрэатшы ! }дэадаг1чшя забароны, зачинення арх!вы не давал? магчымасц! падысц! да аб,г01'.тыунага дасдсдавання стану навук!, разв1цци ле Iнфраструктуры, унутракых ! знеш!х функций, уплыву на яе разз!ццё пастаноу 1 рашэнняу ЦК. Навогул адсутн?ча-

1 Очерки по истории историчислой науки в СССР. Под ред. I.I.B. 11еч-кшой. — M., I9GS. - Т.З. -S3I е.; IL. 1985. - ТА. - 854 е.; IL, 1985. -Т.5.. -605 е.; Алексеева Г.Д., Яелтова Г.И. Становление

и развитие советской системы научно-техничес;сих учреждений /20—SO гг./ - Ташкент: Фан, 1977. - IS8 е.; Кузнецова II.Д., Кулагин JI.LÎ. Из истории советского востоковедения. - Москва: Наука, 1970. - 251 с. t !еш.

2 Ульяновская В.А. Формирование важной интеллигенции в СССР /1917—1937 гг./. — Москва: Наука, IS6R. -215 с. ! !нш.

0

Дудзинская Е.А. Международные научше связи советских историков. Москва: Наука, 1978. - 290 с. Иоф$э А.Г. Интернациональные, науч-нне и'культурные связи Советского Союза. - Поскзь: Бзука, 1969. 200 с.

1 ТГ « -

- Дунаевские ¿.А. Зелик?я французская революция в советской историографии // Историй и '..-торикЕ. - Москва: Нэука, I9CG. - 403с.; Дунаевский lJ.ii. Сов», тс'.ил историография Новой истории Запада / %9I7—I94I гг./ -Иоскзс» шука. 1974.-4375с.

л! преды, як!я б раскрывал} негатиУнид тэндэнцы!, причины но-дахопау па питаниях навук! 1 адукацы!. Практична замоУчвалася роля касавых пал!тичннх рэпрэс!й у зн!игчэнн! кадраваго патэкция-лу. АУтары {икнул!ся наказаць тодыс! стапоУчае, абпходзячи негатнУння мог.внти. I тояьк! пасля вядс.чкх падзей 1985 года па-ступова пачнкабцца друказанне болыл аб"ектиУкых ! Узвахсанкх прац, у як!х, у приватнасц! пачинаецца абморкгваннэ рол! пал!-тычных рэпрэс!^.

Асобнай г!старыяграф1чнай групай з"яУляацца публ!кацн! б!я-граф{чшх карнсаУ вядошх дасиедчыкаУ сусветнай г!сторы{, у як!х яскрава адлостравакы подах ! спецкф!чния рысы тых гадоу^.

У беларускай давееннай г!старыяграфН разглядал{ся фактыч-на тия-я праблеш, як ! У агульнасавзнай, то лыс! з той розн!-дай, што Увага акцэнтавалася на пытаннях рэспубл!канскага ыап-табу. АУтары публикаций засяродавал!ся У асноуным на абмеркавая-н! бягучнх задач навуховай работа, асаятленн! пыташгяУ дзай-насц! асобных'беларуск!х навуховых цэнтраУ, падрнхтоук! наву-

* Кареев Н.И. Просто о и перахлтое. -Ленинград: Изд-во ЛГУ, 1990. -382 е.; Берншгойн С.Б. Трагическая страница из иоторш славянской филологии // Советское славяноведение. -198&..-С.77-82; ; Горяинов А.Н. Славяноведа — жертвы репрессий 1920—1940-х гг. '• Некоторые неизвестные страницы из истории советской науки // Со- I ветсхое Славяноведение. - 1990. Лй.-С. 78—88,

о

Бориооз Ю.В. Г'янфрод А.З., штрихи к портрету // Новая и новой-шак история. -1993. JS3.-C.r79—1%; Дунаевский В.А., Щасман А.Б, Николай Михайлович Лукин. -Москва: Наука, 1937. 192 е.; Исследователь, педагог, организатор науки // Историография и источниковедение истории стран Азии и Африки. — 1975. -Вш. 1у. -С.3-12. Козенко Б.Д. Лез Израилевигч Зубок // Новая и Новейшая История. -1992. -466. -С. 155—168 { 1нш.

т

ксэьас кадра?-1.

Ыеабходна адзначнц?., сто а*'тарам' кекаторых работ у большая ц! меншай ступен! закрапал!ся ! прабяекы вывучэкня Усе-агулькай г{сторы{ на Бзларус!, аднак специальных прац у гэтим нзк!рукку У БССР да вайнк не било2. •

Пасляваенная беларуская г!старияграф1я мела ткя-а харак-тарысклс! як I агулънасаысная. Ддкак, нягдодзячы на пэУшя ке-дахояы, частка з ?х,асабл!Еа прксзочаннаа а:швдяУленнв культурной рэвалюцШ на Беларус!, разв1ццвэ вытаГлай толы, асобнкх кавуковых устаноУ, ладрыхтоУк! кадраУ Еышэ2кай квал!ф{к"ацы! вк-кЛ1каюць пэУнк Iнтэрэс ! сёняя^. Але гэтия работа, маочы ба-гатк баклычны катэрнял, часта аб:аодзядь праблезлння пытакя!, носяць на сабе адб{так зэноУчзання г прьйздаблення.

Сярод абагульняоч&х работ, асобнае месда займае { УяУляе для дасертакта вял! кую каштоунасць маяаграфгя У.г.1. Шхквка па

~ Вольфсон С.Я. Шркскцкая кзвуковая работа У БССР га 10 год / 1918—28 / // Нарксыцк! зборШк. -1329.-.151.-С.7-2Г.; ШпглеУсх? I. Бабровгч Л*А, Беларуская Акадэм!я навук на парсзэ другой пяЩгод-к!. - Шнек: Бвд-ва ВАН, 1933. -Шс.; ШчарбакоУ В.К. Класааая барацьоа { г!с?арычная кавука на Беларуси. -Щкск: Зкд-ва Б/Л, 1034; Паходня К., Стулъба А. Навукова-яедагаггчкия кадры выаэйшай школы БСС? // Сацкял! стычнае будаУн'цтва. -193(3. Шр.-С.90-57 о

" Кугель Р. Чарговкя задачи У вшеладаньн! ! вывучэньн! Г1сторы{ парты!, кен!н{31гу, г!сторы! Хам'нтэрну // Бзшаав{к Беларус!. — 1930. - БЗ/4.-С. 52 -61 I 1ш.

о

Казакцаза Г. Стварэнне ! разв!цд§ вышзйшай школа У Беларус! // Веся! АН БССР, Сер. грамад. навук. -1959-^4.-0.58-71; Красов-ский К.И. Высшая школа Советской Белоруссии, -йинск: Высшг-я шео-ла, 1972, -330 с. Купревич В.Ф. Акадешя наук Белорусской ССР. Оче] — историк и деятельности. -Ь!инск: Наука и техника, 1938. -239 е.; Новик Е.К. Формирование кадров народного образования Белоруссии /1917-1941 гг.,/ -Минск: Наука л техника, 1981.-295 е.; Силиванчпк П.П. Деятельность Коммунистической партия Белоруссии по осуществлению культурной революции в республкке /1919-1937 гг/ Минск: Кз-дзо ЫУ. 1961. - 235 с. I ! нш.

о

г{сторы{ беларускай г{старычяай навук! У м!жваенны час. Ало кават i у го тал фувдамзнтальнай працы, зус i м не закракаюцца шгакн! rtcTopui кавуновых даследаванняУ у гал{не новай î кавей-кай rfcTopHí замйкшх кра!н. Пазией яна была абаронена У якасц! доктарскай дысерташ}.

Некаторыя моменты з rfcTopuí вывучэнкя Усеагульнай rîc-•ropiíl асвятляГм г.я у специальных зборн!ках, у як!х анал!заваУсл стан беларускай навете î на пэУшх этапах яе разв}цдя — за 30, 40 } 50 гадоУ^. Артикулы Г.З.Вахтомава, Д.В. Иельцэра, Л.М.П!неер-сона, У.З. СнапоУскага i !ншах непаерэдаа закрапал! г!сторыо станаУлэння í pa зв i едя новай î навейшай г!сторн! заиеякнх кра'н як нак!руш%а беларускай навук!.3 У геонх даследаваннях пэУкая Увага была нададзена г!сгарняграф!чнш аглядам. Даследчы-Ki вкказвал! ц!кавасць да яыццёвага i навукозага шляху вядомых

1,&хнюк В.H. Становление и развитие исторической науки ■ . Советской Белоруссии / 1919—1941 гхт./-Минск: Навука I тэхн!ка, : 1985. - 236 с.

о

Никольский Н.М. Изучение проблем всеобщей истории // Наука в : БССР 3â 30 лет. - Минск: Изд-во Академии наук БССР, 1949. -543 с. Перца? УЛ\., КраУчанка I.C., Капыск! З.Ю. Г!старычная навука за сорак год // Навука у Беларускай ССР за 40 год. Гл. рэдак- i тар Купрэв!ч 3.<5. - Ы!нск: Выд-ва АН Беларускай ССР, IS58. - ; С. 64-89.; Капыск! ЗЛО., КарпачоУ A.M., КраУчанка I.C., Марчан- 1 ка 1.Я., î'i трафанаУ А.Р. Беларуская Пстарачная навука // Каву- ; ка БССР за 50 год. Рэд. калег!я: Кулрэз!ч В.<5. i ¡нд. - Щнск: : Навука i тэхн!ка, IS68. - С.52-78.

о

° ВахтомаУ Г.В., Шхнюк У.Ы. СтанаУленне г!старняграф!! рэва-люцыйнага руху У Заходняй Беларус! // Весц! АН БССР. Сер. граыад. навук. — 1988. - JKJ. - С. 118—125; Мельцер Д.Б. Научная работа ■ кафедры Новой и новейшей истории Белорусского университета юл. В.И. Ленина // Новая и новейшая история. - 1964. -JS2.С.I90-191; Снагпсовскпй В.Е. Исследование проблем новой и новейшей истории в Белорусской ССР // Новая и новейшая история. - 1984. 3 - С. : 168-179; Шяеерсон &.М. Наследование проблем новой и новейшей истории в Б1У // Новая и новейшая история. - 1973. 151.С.205-211. ' f irai.

назукоУцаУ. яд! я продавал! на нЗве беларускай г!старычнай на-вук!1.

Пасля 1585 г., асабл!ва 1391 г. у нашай рэспублцщ самая! з"яУляцца КЕ1Г} ! артикулы, у як!х з новых, больш аб"ектыУшх, навуксокх паз?цый разглядаюцда ваанейшя петэнн! г!сторы! бола-рускай назук!2.

У рэчышчн агуяькых тэндэнцкй Э.1одо, Л.'/лсн!коУ ! »ншкя аУтары срысвяц!д! двао работы вывучэнна асобных мтелантаУ ка-л1тычншс рэпрэс}Гг, уплыву на лес некаторих даслодчикаУ усе-агульнай ггсгрры!. Рол! {дэалог!! у г{старычнай кавуцы,' на пры-кяадзс БССР, бкУ прысвечага артикул А. Сувалава3. Анализу бе-яарускай г!старыяграф!{ г!стори! славянск!х народаУ прысвечани дат.лад Г.Г. Сяргеевай, П.Ц. Петрыкава ! У.М. Щхнака, як! бы? надрыхтаваны да X м!кнароднага з"езда слаз!стау у 1988 г.

Аднах акоу неабходаа адзначнць, што за Ус?:: узгаданих пуб-Л1кадцях, як{я был! нап!санп за апошгяе дзесяц!годцзе, фактыч-на з 1938 года, непасрэдна не закранаецца стан вызучэння заыеж-най Г1 сгори! У БССР Шдваеннага перыяду. Еыключэккэм з гэтага монй быць тольк! адз1кы артшсул М.Г. Ед{сеева • В.Р. Радзысо-вай.у якШ разгяядаецца боларуская м!кваеяная '.Мстарияградгл новай ! нгвейиай г!сторн{ Геркзн!

' Ботвинник U.B. Н, Перцев- Ыикск: Наука и техника, 1Э78. -152 с. Академик Пичета З.И. :Страницы лизни. - аннак: Изд-во ЫУ, IS8I. -126 с. ! IW. . Р

Зяргей З.С. Археалаггчкая кавука У Беларускай ССР: I9I9-I94I г —tvl*нск: Еадука ! тэхн{ка, 1992. - 143 е.; ЯноУск! А. Пачатк! г|старичкай адукаца! // Беларуская м{нуУЕчнна. -1994, J33.C.6.-8 '! !нш.

З.СувалаУ А. 1дэалог!я 1 г!сторкя // Беларуси ;.:!нуУ!2чзда. -1994. Ш.-С.З—6 i !'ш.

^ 2лиъ-еев ".Г., Радысоза О.Г. Новая и ногейсая история Германии в трздах белорусских исследователей. /20—30-е годы лХ в./ // Истеричная навука ! г! старычная адукацыя у Рзспубл!ды Беларусь. Новая канцэпцы! f падкходы: У 2 ч. 4.2. Сусаетная г!сторыя /Навук. рэд. У.С. КешаяеУ - Мн.: Ун!верс!тэцкае, 1995. -C.I49-I58

ПэУнае мясца сярод даследезанкяУ ззйлааф кацдадацгЛя да-сертаци} М.Езванцаяай, Ы.У. Токарева, Л.П. Храпко, П.К. КраУ-чанк}, S.A. Космача i Ы.Л. ¿Удак1менк}. Але тут трэба падкрзсл}ць, што н!водная з }х не прксвечпва непасрэдна прабдеиаы вызучэнял новай i навойоай п'сторы! аамэяных кра1н ка Ecnapycf, а тольк! Ускоска закранаюць асобныя пктанн!, узнятия ? днсортацц}.

Даследаваннэ Г.М. Хаванцпвай закраиае праблеш аднауленяя cfcrai.n вышйпаЁ адукацы! У Беларускай ССР у пасляваенны час ! дас нсвк ;/.атэрсяя да г{ сторы} BJC1. У дысертаца} М.У., Токарава сабраны i абагульнены значш факгачнн матэркял, як} датычнць рознабгковай дзейнасц} АН SCC? у апошкяе дзвсяц}годдзе напярэдад-hi baiiiir. У рабоцо Л.П. Храпко анаЩзуевда разв}ццё Пстарнтяай навук} на Беларус! У поршае пасляваенвае дзесяц{годцзе. ЛУтар занраяао толы:! З'шучэшю г!сторн( Беларус}, ала каштоУнасць прэц у там, што яна дазвалко прасачнць дадейш пасляваенны лёс навуковых } вншэйшнх навучальнкх устаноу, як!я fснавал! напя-рздадн! вайны3. У працах П.К. КраУчанк!. f З.А. Космача адлю-страваны агульны фон «}:шародакх каятактаУ СССР1 f БССР у культурней i навукозай сферах4. &лэ .аутары спын}д!ся на 1932 годзе, не даты характеристик гэтых кантактаУ у другой па лове 30-х гадоУ, М.Л. 1Удак}менка у сва!и дасертацыйным даследавэни! зрясИУ ;

когшлексш анал!з асноутк фа1;тнрау, як?я знзнзчзяМснаваннэ усей с}стзг.ы вышзйшай ш:оли БССР у 1921—1932 гг.5 АУтар аб"ек-

т

Ковакцеза Г.1.1. Восстановление и развитие высаей иколк Совет-сзсой Белоруссии в 1943—IS50 гг.: Дне... канд. ист. наук: 07.00.02-!Ii:hck, IS55.

о

Токарев Н.В. Создание п развитие Академии наук Белорусской ССР /1929-1341 гг./: Дас. ... канд. дет. наук: 07.00. Cß-i/jäHCK,I93!

Храпко Л.П. Развитие исторической науки в БССР / 1945 - конец 50-х гг./: Дис. ....' канд. ист. наук: 07.00.С2. -Минск,198Э.-Я64с

4. Кравченко П.К. Экономические и культурные связи БССР с зару-бе;лши.ш странами / I92I-I932 гг./: Дпс. ... канд. ист. наук: 07.00.02. -Минск, 1376. -212 е.; Космач В.А. Германо-советские научно-технические и культурные связи / I922-1932 гг./: Дис. ... канд. ист. наук: 07.00.03. Шнек, 1982. - 228 с.

5. Евдокиме як о Н.Л. Проблем становления и развития высшей школы Белоруссии, на материалах государственных и общественно-политических организаций /1921—1032/: Дас. ... кацд. ист. наук: 07.00.02. ¿¡пнек, I903.-2I9O.

ткунп ярааная?завау багаты факгычны ¿атэрыял з шматл!к!х коын{ц.

Навуковув ц!кавасць уяУляюдь ! замежныя, асабл!ва э?л! гранд-кЛя даследаванн!, яз;!я праводз!л!ся па питаниях культурнага -1 навуковага хыцця у БССР"^. Яны зиишчаюць.кэштоУны фактычны т акал! тычны штэрыяа па агульна-па л! тичнай с!туацы{ ка Беларус!, стану яе навук!.. даадь {нфаршцкв аб <5{яграф!ях асобкых дзеячаУ ' наву*! ! культуры. Дднак мекав!та аб стане новай ! навейаэй г!сторы! практична н.!як?х ЗЕестак но Утркыл!ваюць.

Праведэшш г[сгарыяграй!чки агляд дязвадяв зраб?ць выяову, што кягледзячы на давол! шкатколькасшя до следы па г'стйрк! на-вук!..! вышэйшай школы, работы мэнав!та па узкятай праблег.е прадстаУлены велы.:} нязначна, емаль выключна артикулам!, як!я, натуральна, не могудь ахап!дь увесь яо споктар, што дае пад-стйвы для закдвчэнкя аб яе фактичнай невывучанасц!.

Нераспрацаванасцъ азначанай прабяемк зштус! ла широка вы-каркстоУваць арх!Уныя крын!ды, разнаста£нкя па свайку змосту ! хара¿сгарк. У першую чаргу гэта дакукеята ! матэркялы, як?я за-хоУваюдца У фондах Нецыянальняга арх!ва Рэспубл!к! Беларусь /НА РЕ/, Цэктральнага Навуковага арх!ва Акадэм!? Назук Ееларус! /ЦНА ЛИЗ/, а таксаыа Беяарускяга ДзяркаУнага Арх!ву-'!узев Литературы ! Мастацтва /Я&&1Щ М/, Музея Бе вдзяржун! вере {тэта .Яны даюдь каштоунуа !нфаркадап .па Ус!х аспектах двсертацыйнай працы.

Ва;/.ш>м! крш:!цамг з"яуляюцца работ даваеннкх беларуск!х аУ-тарау /1сн!г!, браиуры,артикулы/, асабл{ва па г!сторы{ запечных кра!н новага ' кавьИиага часу, як!х, па нппых пркбл?зных пад-л?ках, нал!чваецца каля 350. .

Багаты ! разнастайш матэрыял згдечаецца у пераядычным друку СССР ? БССР 20—30-х гг. Еяяхам судэльнага праглкдання был! вы-вучаны наступнкя часоп!си ! зборн!к!: "Бакьшяв!к Беларуо!", "Еюлетэнь 1кбелкудьта", "Г!стсрыка-археалаг!чны зборн!к", "За-вочны кашузавзц", "Зеп!ск! Баларускай Акадэм?! навук",-"Малад-

няк", "Каш край", "Полымя", "Працы Бешруе^га ДзяржаУнага ун!-

г" —■ —1 — — ■-----

.Нямгга Г. Асьвота, культура й навука БССР за 40 год // Беларуси! зборн! к. - I95S.-Kh.I0.-C.7S—94; НайдзюкЯ., Касяк I. Беларусь учора ! сяньш; Па:1улярни нарыс з г!сторн! Беларус! / Пасьл. А. Грыцкев!ча;-Укл. Н. ,^аш1сев!ч. К!нск: Навука ! тэхн!ка, 1993.-414с.; Й.а1оги«>ка Акайеи^а Наик//Маика 1Ь1«ка.-193п. XIII,-

,О.Ро1чко-га<1г1еск:1в «»^чипЫ. паикоие » 1а-tac^^ 1918-1938. - : <\.чрДпеш1, 1979. - 319 я. I ";нш.

вере!тэта", "Работк{да { капгасн!да Беларус!", "Сацыял}стачиае буда?н}цтва". Таксаш бил! яраакэп' заваны тэмлтычныя планы ыа-вукова-дасясдчнх работ БелАН, "Летал!с беяарускага друу.у" 1 шэраг f ншых выданняУ. Даследаваш газеты "Известия", "Звязда", "Саводкая Беларусь" тих чаоо" выданкя. Ноабходна падкрэслгць, што крын}цы асаблЗва даваеннагл порняду патрйбувдь крытычнага стаУлення, бо у больпасд! нясудь на сабе адб{так цэнзуры f па-л!трэдактуры, што знгиае ix навуковую i дакумонтальнуи вартасць. КаятоУкая }нг5армацкя таксама была зкодзйяа У газ еде "Вечерний 1.5янск" за 1992-94 гг.

Добрай крин!дай стаУ польск{ навуковы часоп}с " iWirtalnik V'utorjczfty " 20-30-х гадоу ввдання. Таксаыа неабходка адзнзчидъ мемуары аиершсанскага невукоУда пра^есара П. Зарок ¡на, прафесара У.LI. Пврцава, LI. С. Арэхвк i 1кшых.

Бажкую рола У асэнсавагог! прадэсаУ { падзей у г}стрры{ , беларускай назук! адеграл! адбыушяся У 1993—95 гадах гутарк! аУтара дысертацы! з першм заг'.дчшсам кафедры Иовай г}сторк! "¿7 ' прафесараи JL.LT. Шнеерсонам, A.C. Л!сам, за што §н выказвае im > шчыруто Удзячнасць.

У. лпугой главо аутар дао характарыстнку метадам навуковага ■J пазнзккя, як!я выкарыстоУвая* ся пры налfсани.' дасортады?. Под- ' крэсл!ваецца, што аУтар зкход31ць з прыяцыпаУ Пстарызма, раз- ! в}вдя { Усеагульнай сувяз! падзей. Праца над дасертаццйшм тво- i рам праходз!ла з вшсарыстаннем rfсторыка-генэтнчнага, г1сторы- | ка-параунальнага f г! сторкка-с?стэ1.шага метадаУ. Уя{чваючы сне- ; цыф1ку працы, найболыа значнув рола адаграл! два першыя мотады. [

На фарм!раванпе поглядау J канцэпдрй аугара, асэнсзванне xapanTajja i тэвдэндый грамадска-лал!тачнай с.'туады} 20—30-х гг. ; значка паУплывал! праци ведомых г1сторыкаУ, лосафаУ, экана-ШотаУ як айчынкых, так I залежных.

Трэш1Я глава скдадаецца s трох параграфаУ t У ёй разглндаец-; да стварэнне J дзэйнасць беларуск!х навуковых цэнтра? у гал1не j новай I навейшай rfcTopuf замежных KpafH.

3.1. У параграфе разглядаецца грамадска-лал{ тычны f }дэалзНч- ; ны фон разв[цда г!старычнай навук!. У }ы ад знача юцда асабл!васд1 ; трох прапанаваннх аУтараы перыядаУ станаУленяя беларускай новай -{ навейшай г!сторы! замеашх кра!н: 1921 — 1929 гг., 1930—37гг,

IS38—IS4I к1., вндзяляецзд супярэчя!вы i траг!чнк пераход ад односна вопькай ад партыйна-дзяргяУяага кантрол» навуковай дзайнасц! 20-х гг. да гэпатэтка абмеягшаных f значна палгтьгза-вакых даследаванкяУ у канци 30-х гг.

Аяал!зуя УплыУ {деаяогЛ на стан дасяедзванняУ ыенав!та У у адзначанвй гая}не навук!, аУтар згадяаецца з думкай г!сго-рыка А. Сува лава аб патрэбе для партшшай улада тольк! {дэаяа-г!чнага вариякта г!.сторк), даказваючн не слушасць вэтркыкам! з работ пая? ткчнк дзеячаУ таго часу.

3.2. У параграфе вшзучаоода працэс стварэккя í дзейнасц! ака-дэШчшх назуковых цэнтрау. Янн начал; стварацца У перыяд з пзчатку 20-х гг. да пачатху 30-х гг.'

Найбуйнейшы цэнтрам, бясспрэчна да 1937/38 гг. была Ака-дэг.{я навук БССР. У ёй з 1925 па 'емгль 1938 год 1скавгЯ1 наступ-ныя наауковыя структуры па праблемах заиеаиай rícTopui : Поль-сектар I нстнтута Польекай Пралотарекай Культуры, Польсекцыя 1н-стытута Дралетгрскай Культуры, .:. г!старинная кзн! с!я Пояьаддэеяя ¡кбеякульта /1925—1932 гг./, rl старинная кам!с!я Iнстнтута Подьскай Пралотйсскай ¿^лыури /1932—1935 гг./, Дольсекцыя Iнстнтута Пралотарс:^й Культуры КацмэжасцяУ /1335-1936 гг./, Как!с!я па вызучэннк) Заходняй Бала рус! /1926/27-1935 гг./, Секция па внвучэЕнв Заходняй Беягрус{ /I93G—1237 гг./, кафедра усеагудьнай г{сторк{ Аддзялення Гушп i тарных, нявук 1нбел-культа Д927—-1929 гг./, секция г(стора{ Захада Хнстктута г!с-торы{ АН БССР /Í930/3I-IS38 гг./. Прыярытэт у яе дзейнгсц! ад-дйвеЗЬя перед ycíM вквучэнно розных прабяем ггеторн! Польиш, бояьа пааовк Усяго аб"ёш даследавачипУ, трэдь па тагачаснаму станов!шчу Заходняй Бежарус! i праводз!л?ся зусгм невял!чк!я дасяедавапн! па г!сторк! !нскх сдшяз>ск)х нкродг:?. Таисама цеабходна падарэсл:дь, што створанн при 1БК Польск? Аддззя /30 саказ?ка 1925 г./ бау першай шшэйшай польской.навуховай усгановай на тэрытора'- СССР. -

,:.руггм наигран маал'ва л!м:ць 1ястытут ríсторн! парта! } •КастрнчЕЩкаЗ рввалацн! при !£ ITI/б/Б, а кенев!?а сектар г!сторы! рэваяюцыЯнйг^ руху т Сахедзе, як! !снаваУ у яго скяадзе з 1931 па 1937 г;-. Ягонш супрацоУнШ празодс!л? дасяеддванн! rfcTopui рзвадэддйн^ч-.-руху i тагачаснага пая^ыка-этанам^чнага станов!ища Подывчы f йогадаяй Евларус?.

3.3. 7 параграфе даследуецца стварэнне ! дзейнасць навуковых цэнтраУ у выоэйшх навучалькых устаковах. - Беддзярауп!верс!-тэце, Щнск!м вкшэйшкы пед[кстатуцэ ! Еаыун}в ере!тэцэ Бе /шрусI.

БДГ бы? сакым першш на Боларус! цэктрам па вывучэнн! г!с-торы! Захаду 1 славянск!х народа? { друг!м па ыашгабах дасле-давання? пасяя АкадэмН навук. Навуковая праца засяродавалася на наступных кафедрах: ЗаходнееУрапейскага быта ! культуры /1921—1922 гг./. УсеагульнаЗ Псхоры? /1921—1933 гг./, г!сторы! Захаду /1929—1933 гг./, ПольскаЙ Нсторы! 1 культуры / пач. 20-х — пач. 30-х гг./, Новай г!сторы{ Д937—19-'1 гг./ Ун!верс!тацк!я даследаваннг раз1,ярко?вал1ся наступнш чинам: больш паловы па Псторы! КУропн, астатн!н па г! с торы! славян, асабл'ва поль асай г!стопн{, ! г!сторы! нациянальна-вызваденчага руху народаУ Аз? { ! Афршс!. Лдяак напярздадн? войны яны ззуз}-д|ся да Еквучэння знегаяй пал?-тык! еУрапейс:с!х дзяхка? у XIX — пач. XX стст.

Патэкдаяяьна мол! магчкиасць стаць цэнтраи! вывучэння замолкай г?сторы! — Камун!сткчш ун!верс?тэт Боларус!, у як!м з 1925 па 1932 год »снавала кафедра г!сторы! Захаду, ! Шнек! вышэйск пед!нстытуг, як! таксама У 1931—34 гада ш? кафедру г!сторы{ Захаду. Ало цяжсасц!, характэрння для ?сёй савецкай г{старычнай навук! таго часу не дйзвол!л2 гэтага.

У главе падкрэсл'ваецца, иго кайболыд сщшяльны перыяд колысастнага ! жаснаго росту навуковых цэнтраУ был! сярэдз!на 20-х — пачатак 30-х гг. 3 сярэдз!нк 30-х гг. пачынаецца прадэс !х л!кз!дацн!, яге идяхам увядзэння 7 склад "шлкх навуковых падраздзяленняу, так ! гощхам поУнай л?кв!дацн!. Причины у коа-нкы канкрэтннм выпадку розякя, ало У асноуным гэга был!: не-дахоп кадра? } цяж!я ф!нансава-матэркялькыя Угловы прады.

Чапъваг'тял гл^'вя зшпгсае три параграфы, у як!х даснедуевда падрыхтоУхя кадра? вышэйиай квад!ф!кащг! У гал!ке новай ! ка- ' вэйшай Псторы», м?кнародныя навуковыя сувяз? ! уплыу масавых пал!ткчЕЫХ рэг.рэс'й на навуковуи дз&йнасць. 4.1. У гзтым парагрефе разглядаецца стварэнне I дзейнасць . .' с;стэш падркхтоУк! навуковш: кадра?. 3 1927 г. у БССР начала дзейн{чаць асп!рактура /у БД/" з 1925 г./, а з кас1_.нчы!ка 1923 г, у ёй начала кавучакне першая асп!рантка па г?сторы} Захада —

В.1. Дзен!свк. За Увесь да следуемы перняд, па падл!1<ах аУтара, колькасдь асп!рантаУ, як!я спецыял!завал!ся па замекнай ггсторы! новага { навейшага часу, дасягнуда 24 чалавек. 3 1928 па 1931 год асп!ранты навучал?ся У БД7, Камук!верс?тэце, ЛкадэмН навук, • з 1931 па 1933 у аб"яднаным 1ксгктуце АсШрантуры ЕелАН ! так-сама з 1929 па 1938 гг. у асШрантуры Г!стпарта.

У параграфе адзначаеэда, што асШрантуру закранул! грамадска-пал!тычныя працэсы, як!я прахсдз!я! У кра!не. Так па меры згорт-вання дэмакрагн} на нэвучанн! Усё болыа выразна пачыкае адчувацца Уц{ск партыйна-дзяркаУнага апарату, цяжкасць шыатл{к!х па-за вучэбных дарутанаяУ, ¡мкненне упада кантраляваць увесь прадэс } характер падрыхтоУк! навуковых кадрау. Да гэтага неабходна дадаць ! спуогашальныя арышты сярод навукоУцаУ у 30-х гг. У вы-н! ку дзеяння гэгах ! ¡ншых адаоуных фактараУ, напярэдадн} вайны, нягледзячы на в!давочныя наиаганн! 1 ранейшыя поспох!, дэф!цыт кадраУ г!сторыкаУ застаУся, атршаць навуковуга квал!ф!кацшз У гел?но новай I навейщай г!сторы! шгчыма было тольк! У ДЦУ. да { то па абы'о;гаванаЁ тэг.итыцы. Па такому к!рунку,як г!сторыя славян, фактычна гэта значыць польскай г!сторы!, падрнхтоУка у 1936 г. наогул спнн(лася.

Таму да вайны У гэтай гал!не не было кавдвдатаУ навук, першы з"яв!Уся толыс! У 1946 г. — Д.М. Шнеёрсон. А падрыхтоУка У дактарантуры па гатих спецыяльнасцях у БССР зус!ы не праводз}лася з причины адсутнасц! кацдыдатау навук.

4.2. У гэтым параграфе характарызуюдца м!кнародныя навуковыя су-вяз! У гая)не новай } навейшай г!сторы!. У !м адзначаецца, што першня кантакты пачая! Уста лёУвацца адразу, як тольк! стварыл}ся сцрыялышя Унутраныя 1 знешЩя Умовы, у пачатку 20-х гадоу. За Увесь перыяд актыУшх навуковых стасункаУ беларуск!х г!сторыкау з 1923 па 1933 гг. у замочных камандз!роУках пабьшал! 7.1. П!чэ-та, У.М. ПерцаУ, 3.1. Рыул!н, Б.А. Сярбента. Яны наведал! Д!тву, Польшчу, Герман!о, Чэхаславак!ю, Нарвег!ю.

Аднак з канца 20-х гг. пачыкао складацца зачыненая глада ль савецкага грашдства, аданм з вын!каУ якой было панаванне иШёна» нанН. Г&та, натуральна, адб!дася ! на зноиш!х кантактах, як! я спачатку трансфармавад!ся У абьекаванае навуковае л{ставанне, а потым зус!м ан!кд{. У гэты час пазат публ!кацы! у замеиааых часо-

nîcax л!одлася 'здрадай Рядз}ме". 7 вын!ку значна пагоршлася якасць дасдедаванняУ, асабШва па замежнай г!сторы}. 4.3. 7 параграфе разгякдаоцца УплыУ масавых пал{тычных рзпрэс!й на стан навуковнх дасяедаванняУ у галШв новай î навейшай

rîcTopuî.

Разам з пая!тнчшм паваротам у СССР на гляжы 20-30-х гг. у бок татал}тарнай дзпр.^вы, начал} адбывацда пошук} "ворагаУ народа". Прадсгаун!к{ {нтэл!генца{ стал! адкш! з першых, па каму биУ нанесены Удар. Пертя хваля арыштаУ f звальненкчУ ярки- . шлася на П:30 г. Мной з ахвяра? стаУ акадэм!к 7.1. Шчг.а. Другая хваля припала на 1933 г. ! з пералннкам! працягвалася да 1938 года. Алагсй бкУ дасягнутн У 193? годзе, кал! сярод ориш- ' таваних был! акадэмШ T.<¡>. Домбаль, С.Ю. г/.ятудайц^с, В.А. Сяр-бента, прафссар С. Л. Гельтиан ! {ншя.

У параграфе наказаны траг!чны лёс Кам}с!1 па вывучэнни Заходили Ееляруо}. д'ехан{згл дераУтварзння чалзвека У "ворага народа" прадста?лены на прнкладзо акадэпгка 3.1. Рту л i на. Зроб-иенс rsva выктачпа на подставе к&тэркклгу- s Нах^яззяьЕпта арх!-ва. Раскрхюаацца розння мзтады ЬыпрадоУк}" патрэбннх для УладаУ г!старычных кадраУ. 7 вш!ку дасертанг роб!ць выснову аб на-дзвычай шкодаай рол! стпл!кск!х рэпрэс!й, як!я стал! сапраУдным торг,тазам для г{старычнай навук?, адныи з галоуных фактараУ яе рэгрэсу У какцы 30-х гадоу. Ai:paua таго, аУтэр л!чнць, его коль-" касцъ ахвягоУ палгтачнж рэцрэо!й сярод даспедчыкаУ Псторы! новага { навойшага часу создала прыбл!з::а 80—85^' ад }х агуль-нага л!ку. Гэта тиуиа-чыцца У першую чаргу.ткм, што занята} су-часнай г!сторняй павял!чзалхргзнку здзаЙсШць нейкую !дэала-г!чную пашлку ! !'рзп?ць у л!к киасрвяга ворага.

Пятая глава прысвочана беларускай г!старкяграф{I новай f навейшай гг сторы? заданных кра!н у разглядаош перыяд { складаец-ца.з трох параграфаУ.

5.1. 7 параграфе анал}зутща беларуск!я даследпвакн! У га л}не славянскай г?сторы:, у першую чаргу польскай. Агляд падрыхта-ваны паводле храпа лаг i чна-пераунальнага прнкцшу па рнней внзначаешх перыядах, у як!х внразна бачны аса<5л!васц! } агуль-ння рысы г}старыяграф!!.

Па вшоунис дадзеннх аутара за Увесь k!¿3.'-o:í5e в*оыяд бе-aapycKlwt дасяедчикаы! падтихтавана прыбл'зна 167 разнастайных публ!каццй, прнчым кайболыд дзэйсным бкУ пзрьшд'1927—1932 га-доУ,. ка л! убачыл! свет амаяь дзве трэд! Ус!х друкяУ, Таксаыа па прыбл!зных уласных падл!ках больше альбо глекшае дачыкенне да славянскай таматык!, галоУным чинам польскай, пае ззиа SO ча-лавек, у асдаУяш дзеячи 1С13Б ! ЮШ. Анал!з па перэддах даззаляе адразу Убачндь даааШку разв!цця даследаванкяУ ад адносна вольных ад fдэалаг!чкага кантролю работ разкастайнай тэкатнды да практычнага поУнага маУчанкя, кал! не кзць на Увазе нешмат-л!к!х, .крайне лал'тыз&ваных кн!г ! артшсулаУ па вуз:-« цу навуко-ваму нак'рунку. Тэматнчння данам!ка праяУляецца наступнш чинам. 7 першай па лов s першага парыяду найОольш распрадоУвал! ся праблеьи польскай г!сторы! да 1318 года, польскай акугэцр! на Бедарус!, тагачаскага пал!тыка-эханш!чкага станов!ыча Польсчы /М. Еаравы, У. Кал!ноУск!, У. Шчэта, А. Сав!ч, У. 1гнатоУск{, С. Ерьэдзедкая/. 3 другой падов^ на перлае месда выходзяць даскедаванн! тагачаонага станов!шча суседняй кра!ны, стану Заходняй Бедарус!, rlcxopiil Полхшчы да ISIB г. ! польскай культуры/К. Дущкарэз!ч, К.Менск!, С. Гедьтыан, Г. Гарэцк!, JÍ. Ро-' дзбв!ч/. АсноУных тзыаУ нал!чвадася каля иасц!. У друг!ы перыя-дзе колькаець тэыаУ зменшылася да чатарох. Прыкладна 7$ пуб-л!кацый црнходз!ляся на сучасше станов!(ича Польшчы, кад! У першым перыядзе краху больш за 5<Ж /п. ЗалоУск», J.I.Bf сьлян-ск|, А.Ыеез!т, Марыльск!/. Колькаець работ, прысвечашх поль-скай пал!тыдц у Заходняй Беларус!, йавял!чваецда У два разы /Ф. Фрышлан, Я. шнейдэр, I .Валов!ч, П. Мятда/. Вывучэнне оольш даУняй польскай г!сторы! застаеода колькасна на тшл ка УзроУн? /Я. BtiKoycKt, Б. Будкев!ч, П. Горын/. А па праблемах польскай культурь! быу кадрукаваны тольк! адз{н артикул, да } той у ичыльнай сувяз} з Беларуссв /Э. Прынд/. За увесь трэцц! корыяд било апубд!кавана прикладка 1($ ад л!ку ус!х публикаций за Увесь м!аваешш першщ. Непасрэдна Польычы Ш10вн!я артикулы бнл! присвечаны У 1938 г. /И. Брасоуск!, I. Свам, А. Сянкев!ч/. Болыяасць ыа прац прнходз!дца ка IS39—1940 гг. на тэш уз"яд-нання Заходняй Беларус! з БССР i нацыянальна-вызваленчай ба-рацьбы беларускага народа супрзг^. иольек!х паио? /I. Лочмедь,

Т. ГарбуноУ/.

Што датычыць г!старыяграфН 1кшх славянок}х кра{н, то, накаль, яна прадстаУлена м!зэрнай кояькасцю кп{г ! пубк'ксцай у параУшш! з покьскаю праблекатыкай /У. П(чэта, !>!. Заг:8жн!к, ¡'.I. .?.1арков! ч/.

5.2. У параграфе характарызуэвда швучаше г(сторы! кра 1 н За-ходняй ¿Уроды ! Америк!. ЛУтар адзначае, што за Увесь м(аваен-нн час бпяо выдадзона бодьш за 133 кн!г? ! артикулы. Разглдд па азначаннх вкшэй перыядах таксаш дазвол{У ! У гэтыи параграфе выязгць лэУны.ч ?эндэ;{дчг. Гак, у першим перыядзе У ¿.с>.о?ным Бывучалася г?сторня Герман!!, Оранцы!, Англ?! /У. ПерцаУ, Е. Рыу-л!н, I. ГерчыкаУ, Б, ЕыхоУск!, В. Сярбента, С. ДяскоУск!, В. Сталь-нк/, пытанн! класавай барадьбы, рэвалэцыйнага руху /Ц. Гальперин, Л. Кэплан, 3. Каценбог!к, В. Нодэль/ { !мперыял?з;ла /Я. Бу7:лер, I. ГорчккаУ/. Вкн!кам гэтай пращ: било прыклпдна 72 публикации. Пад час другога перыяду нзйболъш пяЗпинм! был! 1530—1933 гг., падчас ях!х била нпп!сана бодьшасдь прац — 40. Аднак ён у дэлл-л бачна адрозн?ззедца ад перпага па якаснял/г/ паказчдау у горш бок. Прады стаковядца меня гяыбокил! * акая!-гкчк^л!. На навуко?цаУ нах.тадзаедда лдак! абавязак ва ?с!х г'старычкнх падзеях адшуквгць барацьбу класгУ, при гэткм часта гублял!ся наднякалънкя риск Бизучаешй кра!:*!. Рэм: а згак-щецца кояычясць аутара?, артикулы { кн'г! пгсгтцца амаль адныгл! ! ткм{2 людзыл!. На периае »веда выходз!ць вывучэнне г!сторы! класавай барадьби /В. Стаяьш, 3. Баярсквя, Л. Нерчш:, а. Ротз! -и?':!/, фашызцу /.'■!. Канон я! к, С. Вальфсон/, асобкых момантаУ германскей, французскай ! англП!скай г!сторы; /Я. Фейголъсон, У. ПерцаУ, В. Ста танк, Я. Карыгец, В. Сярбента, У. Васиц{нск{/.' Даследаванн! праводзявда па пэУнай схеме, згодаа з !дэалаг!чшлл! агкентыраллт. Асс.бл1вйсць тррцудга пзрылду У тш.-ито амаль 75/' кн!г ! артикула? датуоцца 1940—1941 гг. Еа падставе гзтага факту днеертакт роб!ць виснову, што мзнав!та У гэты час пачынао адбываода аднаУленне растатанай у сяр. 30-х гг. г!старычнай навук!, асабл!за новага ! навейшага часу. Аднзк недахоп кадраУ ! !ншя неспркяльння абстав!ны не дазвол!д! празодэ!ць на Бела-рус! разнастайнш ! грунтоУныя даследаванн! У гэтшд как!рукг.у. пто да асноУных тэматык навуковых распрацовак, то. !х было фак-тычна дзве: и!аеУрапейс:-:!я £Днос!ны У XIX ст. 1 асобныя пытанн!

нямецкай' г'стори! таго а часу / Л. Шнеерсон, Г. Зф?млу, У• Перца?/. ;;!ея{ся публ!кацк{ f па !ншых, актуальнее у той час томах /Г. МараУ, С. БутомаУ, Г. Якуб/.

Г'старычная аыерыхан!стыка на Беларус! не склалася.- 1скавал! гольк! не шмат л! к [я пубяйсацы!, як{я выходз! л{ на прзцягу 7 га-доУ, з 1926 па 1932 гг. Тэматычна яны бал! велъм! зузк!я — {мперыяп! стычная пал{ тыка ПЗДА /ЗИЛ/ К. Ленов! ч, В. Стальны/ i рэвалюцыйны рух на американокíi.í кантынокце /Л. Каган, У. Васю-ц!нск!/.

5,3. У параграфа роб{цца шал!з г!с?арыяграф!t г!сторк! кра!н Лз{{ f PJbpm:I. Па падл!ках аутара за Увесь перыяд дачкненне да вывучэння г!схоры{ Лз}! i Афрык! мол! 15 чалазэк. Iuf было пед-рыхтаЕана каля 31 публ!кацаг. Тэштнка не уяуляла з сябе асабл!-вай разкастайнасц!, наадваоот, яна была вельм! вузкао. ЛУтары У сваёй болыласц! п!сал! на так званыя вострыя тэт, характары-зуючы I анал!зуочк У асноУным нацыянальна-вызваленчы { рэвалюцый-ны рух. Рысам! гэтых работ часта бил! публ!цыстычнасць, бескаипра-i,ii снасць меркаванняУ, часам нават ! тэндэнцыйны пэдбор фактаУ. Трэба адзначнць, ико за саиыя пленння 1925—1933 гг. било внда-даена 9CS' yeíx публ?кпцый. У !х надавалася увага тагачасньму национальна-вызваденчацу руху, у асноУным у KiTai- /В. Сярбента, I. ГорчыкаУ, I.!. Канал л! н, Л. I Сап лап, А.'ЕарксаУсгЛ/ f 1нды{ /У. Хруцк!, А. ВальдамараУ/. .АУтарам болыаасц? артыкудаУ быу Л. Каган. Дзякуючы ыенав!'ха яму беларуск{я чытачы пазнаём!л!ся з ц'кавым! нарысам! па ricTopit!, тагачаснаму грамадсг.а-пал!тыч-наму ;л:цщо асобнш: аз!яцк!х i афркг.анск!х кра!н. Характеристика бекарускай г1старыяграф!i кра!к Аз!¡ 5 Лфрик! будзе кяноУнаа, кал! не адзкачыць грунтоУны, у звана ны артикул прафесара У. Щчэ-та "УсходазнаУства У Польшчы". 1938—1939 гг. характарызущца У асноУныа дзейкасцю лен?нградс;;ага с!нолага Г.В. Вф!мава, па суыяичальн! цтву выкладчкка БДУ.як! на таль на Беларус! ке друка-ваУся.

В?.'сновм. Пасля комплекснага анал{зу г!сторы! станаулення 1 разв!цця новай ! навейсай г! с тоги i на Беларус! У ы!ншаенны перыяд, аУтар приходзiць да наступных высноУ:

I. У канцы 20-х — пач. ЗО-х гг. вывучанне Усоагульнай г!сторы{ новага ! навейшага часу дасягнула в!давочных поспехаУ ! несушен-нага прагрэсу. У БССР дзеин!чала ~> навуковых цэнтраУ: Беларуская

Акадэы?я кавук, Гелдзяряук'версГтэт, Заходи? Соктар Г!отперта, Камун!верс{тэт Беларус?, М*иск? вниэёзи пед'нстытут. 7 ¡х у розяы час предавала звш ста трнддац? казукоУваУ-даслодчмкяУ гэ-тай гая!нн водау. Варта прпгададь, ото Усе гэтея станоУчыя выпи'.! был} дасягнуты иена чт.: за дзесяць год, <5о да Кастрычн!дкай рзвалшд) ка Беларус! паогул но ! с игла да г?старычная пазука, Разам з ш, напярэдадн! 1941 года дпдзеная гал{на навукг апы-нулася У гароттх! стане. 7 хыШку разбуралькыхпрадэсэУ, як{я закранул! Усю севецкуп навуг.у, у БССР з хшд! ¡'снаваУшкх ряней яа-вуковых дэнтрау к 1937 г. не засталося Шводнага. Толы:' У кандь! 1037 года быу утворакы одз{ны' даследчк асяродах у гэткм нпгЛ-рунку — ка&одра Нозай г'сторы! Ц1У, ьолькасцю практична трн чадазек!, як'я зразумолп бил! не Устано праводз}ць грунтоУную навуковуа працу.

2, Са з"яУленнег,1 у 1327 годзе на Белорус! масавай асп!ран-туры, к!раУШцтва адааведних навукових ! вышэкшх назучальнкх устало? дачаяо пршадь акткУныя захада па нароичланню назукозага патэнцьилу У га л? не новай ! казейпзй г{с?орш задааных кра!н. Так, у 1928 годзе У БССР начал? нявучанне перппя чатыры асп!ран-тк, п у *'ГТ 1 г. было 7-0 шсць. Усяго са перкяд з 1928 па 1941 гг. ркхтазалася да назукозай ! зиклгдчыцг.ай працк 7 ■ гэтай гал!не пр!г<ладяа 24 чалазекЗ. Л,та У вш'жу канапал{защ! дзяр:-:;авай с?стзин пэдрнхтоук? назуков'-ж кадра?, некзал!ф?каванае' укяшалънЗцтва У гэтув спразу партийных юугь-лткянвргУ, кедахоп н;;вуковкх к?ра?н?коу, дгг.сля литорыялькыя Уковн навучання, па-

л!тычння рэпрэсЗЗ { 1но1Ш1 неспркяяьння §актарп У канчатковим зын!ку не дазволтл? вкряшдырабяему дэ^зщта кадраУ назуковых работа!ка? * викладчккзУ Новай ! навейиай г!стопы!.

3. Г перапй палове 20-х гг.был! створакы аДносна спрыяльккя Умовы для Уоталявання м?£народннх кантакта? боларусхЛх навукоУ-дау. Спедыял'стц У галше заквакай г!еторы! здзейсн}л! за пераяд з 1923 па 1933 гг. дзевяць навуковых кашцдз1розак у кра!ны Усходанй, Цэктра льнай I ПиУночнай ГУроны. Замоаныя даследчык1

У сваи чаргу прыязЕзл? у БССР. Пастаякна пашцраУся абглен назуко-вай л{таратурай. Аднак з другой паловы 30-х гадоУ пад уздзеян-нем пал}тычных 1 !дэалаг1чннх прычш, щПонашш! { гэтыя кантакты хутка пачынаюдь олабець I лоунасдв спыкяюцда. Бэта найаасаднейшшд чынам адб!лася на наз^овых даследаваннях, асабл!ва адзначанага к1рунку, якогду Я1ч паветра была неабходна зацекная !куар^ЭДМ. Не-

. :>

ыаючы навуковых кантяктаУ з вонкавыц свет;л,1, пазбаУленн шчкрага спаборн'цгва !дэй ( канцэпцый, ён як уся г!стар-ычная навука, апынуУся У стане застою.

4. У внн!ку масавкх пал!тачкых рэпрэс!й была бязв!нка зн)-шчана д! назаУсёды пазбаУлена шгчшласц! займацца гЮторияй вял!кая коль;;асць навукоуцау. Ецу абмегаванк, у тки л!ку 1 з-за страху псрад магчыши! пакылкаШ, прыток маладах кадраУ. РэпрэсН прылус! дасдедчьисаУ працаваць у вызначаным зверху рэчыячы J зраб!л!ся сапраУдным ториазам для навук! ! больа таго сродкам

яе рэгрэсу.

5. Аная}тычкы агляд г!старыягра£Л f, асабл(ва параУнальнн -акал{з яе стэксв?ыча У 20-х г. з ЗО-ui', дэшнструе працэс хут-кай |дэаЛ2Г?зады! } пал{тызацы! навук?. ДцбыУся пераход ад ■ рознабаковых, шматтомных дастедованяяУ да штучнай абыекаванасц! тэматыды у вин1ку "адаош" ад распрацоук! "не класавых тэы" I засяродкванкя iBari на ricvopu} рэвалвдийнага ц{ нациянальна-вы-звалекчага руху, ад шырокай пал{тры. навуковых мотрдаУ • прннцыпау да признания адз!на сдушнш марке!сцкай ыетадалогН, што несум-ненна зн^-саля якасць I навуковуо вартасць кн! г ! 'артикула?.

У вын!ку да 1937 года наз!раем пераход ад давол! широкага вшу-чэння г; с то tili t Бовага I навейшага першдаУ KpatH ЕУропы, Амври-к!, Аз{; I Афршс} /Польшча, ГерманШ, фракция, Вял{кабрытан!я, ЗЩД, ¡итак, 1здпя/ да фрагментарнага даследавання польскай ric-торы! У сувяз! з Заходняй Есдарусса } rfctopui м^яародннх од-нос!н XIX стагоддзя. Паз{тиУния зрух!, як{я паче л; адбиваада У 1938—41 гг.,был} яшчэ ведьм! кьолыи! } пачал| даваць ekkik! тольк! У другой палево 50-х гг.

Дысертангам распрадавана чатырнаццаць раяаткд? . як(я дааць больш внразнае УяУленне па Ус!х галоуных прабяемах { питаниях узнятых у рабоцо.

Па тэш дысертацн] аутарам апублхкаваны наступныя работы:

1. Подготовка каучшх кадров в Беларуси по новой и новейшей история // Тэз(сы дакладаУ i паведамленняУ I Усеболарускай кан-ферэнды! ггсторккаУ. Шнек 3—5 двтага 1993 г.: !Г2ч. - ¡.Пнск, , 19937-4. П. -С. 210-219.

2. Лрабдеш польской истории в белорусской историографии /1919—1941- хч\/ // Пстарнчная пхука ( г {статичная адукация

У РзспубдЩы Беларусь, у 2 ч. 4.2. Суоветная гЮторыя. -¿Нкск:

УШверс?гэцкае, 1995. - С.Г56-1СЗ.

3. Поршня опробн внхяду У свет // Нав}ш Акадэм}! навук Зеларуо?. - 1095. - 4 ет!?ня. - С.4; 18 кн. - С.З.

4. Ц{ было на Боларус! УсходазнаУства? // Нав!ны Акадэм}} завук Беларус}. - 1995. - 8 верасня. - С.З—4.

5. ПадрыхтоУка навуковых кадрау па новай } навейшяй г}сторы} за Беларус! /1925—1941 гг./ // Адукацыя } Внхаванне. - 1995, -Л 12. - С. 66—71.

6. 1нстмтут Польскай Пралетярскай Культуры // Энцыклаподая [,!сторы! Беларус}. - Т.З/у друку/.

7. 1нфаршцнЗнн болетэнь &щ}с}} па внвучэнни Заходя^й Баларус! // Энцыклапвдая г}сторы} Беларус}. - Т.З /у друку/.

8. Стварэнне } двейнасць Кам}с}} па вквучэнна Заходняй Веларус} // Спадчына. - 1996. - № 6 /у друку/.

Рзз^

Астрога В5ктар Апяноацдрав!ч Даеледавание новай 1 навойиай г! сгори! зоцезж-х ::рэ:н на Бояарус! У мЗгазаонны пердяд /1921—1041 гг./

новая, ! навейшая г!сторыя, г!старыяграф{я, асп!рактура, наву-ка, вышэйшя навучапькня Остановы, г!сгарычная навука, мидарод-шя кантпкты, навуковыя центры, навуковкя кадри, класавая ба-рацьба, !нтэл(генция

Дысортацыя прысвочана дасдедаванню г!сторы! станаУлоння ! разв!одя новай { навейшай г!сторы! замежних кра!н на Боларус! У 1921—19-11 гг. У® та работа — правосц! комплексны анал!з ас-ноуных фактараУ, як{я иол! уплиу на разв!ццё гэтай гал!ны навук!. ахарактарызаваць яе стан у акрэсленк порыдд ! на падставе г! стары. граф!чнага анал!зу выяв!ць змзнч аскоУных тэндэнций ! акцэнтаУ у тагачаснай казуковай працы.

У даоедаванк! аУтар шзначао наступим задачи: вывучиць уплыУ грашдска-пал{гачнай с!туацц{ у кг>а!не ! } да а лог М на ргзв!ццё г!старычнай навук! У к!язаошш час; даследаваць агулъкыя рисы ! асабл!васц! сганаулеккя ; разв!цця беларуск!х навуковнх цэятрау у азначанай га л! не вода У; пранная! заваць форш, метада { вын!к! фарШравандя кадравага патэнцдялу; ахарактарызаваць м!лнародаыя кантакты навукоУдаУ; вкяв!ць уплиУ пал!тычных рэпрэс!й на раз-в!дцо дрследаванняУ у гал{не замекнай г!сторы!; зраб^дь агукьни г1старыягр&ф1чаы анал!з л!таратуры ! пубд{кацый, як!я видавал!ся па сусветнай г! сторы! новага ! навейшага часу, вняв!дь ! цраана-л!завадь тандэнцы! зыены характара ! акцэнтау даследаванняу у за-леулгсц! ад пад{тычкай с!туацн! У кра!не на працягу Усяго перыядэ Комплексны анал!з станов!ича новай ! навейшай г!сторы! заыок-ных кра!ы на Бояарус! дазвол!У зраб!дь выснову аб по?ныл: падпарад каванн! ! манапоя!! дзяраавы на навуковыя дacлeдaвaffiíí, падрыхтоУ ку навуковых кадраУ, ста сун.'.! пам!х навукоУдам! рэспубл!к! ! замена, што у вын!ку привяло де застою у нгзуцы.

Вин! к! прааедзонага даследавапкя, сабряпы фактычны ыатэрнял ! б(бл{яграф!я могуць быць вшсг-г Читаны У практыцы выкдадапня" Усеагульнай ! боларускай г!сторы!, пры падрыхтоУцн вучэбных да-паможн1каУ, стварэнн! абагуяьняючых работ ! У новукова-д?.еП'дчай працы.

Резюкэ

Острога Виктор Александрович

Исследование новой и новейшей истории зарубежных стран в Белоруссии в 1/ч;.шоеннш1 порпод /1321—1941 гг./

новая и новейшая история, историография, аспирантура, наука, вксше учебнно заведения, историческая наука, международные контакты, научные центра, научные кадры, классовая борьба, интеллигенция

Диссертация посвящэна исследованию истории становления и развития новой и новейшей истории зарубепшх стран в Белоруссии в 1921—1941 гг. Цель работы— провести комплексный анализ основных (факторов, влиявиих ев развитие этой области науки, охарактеризовать её положение в указанный период и на основе историографического анализа выявить изменения основных тенденций п акцентов в научной работе того зре:.'.ени.

В исследовании автор определяет следугаэде задачи: изучить влияние обуес'хзенко- политической сигугцш в страйе и идеологии на развитие на ¡та в ме;дюенкоо времг; исследовать общчо черты и особенности стгнозяеипя и развития болорусоюзх научных центров в выделенной области знаний; проаналиэовать форш, методы и итога формирования кадрового потенциала; охарактеризовать мездународино контакты историков; выявить влияние политических репрессий на развитие лсследованяЛ в области зерубегеной исторш; провести общий ксториографячесгай анализ литературы и публикаций,; издававшихся по всеобщей истории нового и нсвейеего времени; выявить л пролнялизоватъ тенденция изменений характера и акцентов исследований в зависимости от политической ситуации в стране на протяжении всего периода.

Комплексный анализ положения новой и новейшей истории за-рубекных стран в Белоруссии позволил сделать вывод о полной монополии государства на научные исследования, подготовку научных кадров, взаимоотношения мэхду учеными республики и зарубежья, что в итоге привело к застои в науке.

Результаты проведенного исследования, собранный фактическийи .-..библиографический материал могут быть использованы в практике преподавания всеобщей и белорусской истории, при подготовке учебных пособий, создании обобщающих работ и в научно-исследовательской деятельности. »

St-^iaary '

Astroga Victor Aleksandrovich

2he research of a new and contamporary history of foreign countries in Belarus in the intermilitary period /1921-19*1/. a new and contemporary History, historiography, pnot-graduate course, science, higher education school, scientific specialists, international contacts research centers, class struggle, history science, intelligentsia.

2he thesis is dedicated to the research the history of the be-gining and development a new and contanporary history of foreign countries in Belaru«~in 1921-19*1; arm of this work is to rake the complex analysis of—the basic facts were influencing on th< development this field of science to-characterize its state in mentioned period and reveal a changes of the basic tendencyes and accents in the scientific work of that time of the basic of the historyography analysis.

In the boarder« of the arm of the research the author determined the next ta.oke * study the influence of the public-political -situation in the state and ideology on the development of the historical-science in the intermilitarytime, investigate the general outlines-and peculiarities of the begining and development of Belarus research centers in mentinned-field of knowledge,~make~anal; sis of the form, methods and results of the formung of staffs potential, characterize an international contacts of a historians, reveal the influence of the political repressions on-the developments of the-investigatioris in field of a foreign history, make a general historiographycal analysis of a literature and publications by the aut or« published on general history of a-ne* and contemporary time, to expose~and analyse the tendencies of change of disposition and accents of researches depending on politiea situation in the country during"the whole period.

Ihe complex analysis of the state a new and contemporary history of foreign countries in Belarus has allowed to make-a conclu <>ion about the total-state monopoly on the scientific researches, the training of the scientific specialists, the relations between the scientists of the republic scholars abrr.&d, on the whole whic' had leaded- to-the stognation of tho science.

The results of the research made, the factological and bibliographical material collected may be used in the practice of the teaching a General and Belara«sian history, in the time of preparation teaching aid", creation generalizing *rrk> find in t^ re-earc*> work, // /7 ■>_____

/ ) f /: - Y? /